Gerechtshof Amsterdam, 13-04-2021, ECLI:NL:GHAMS:2021:1037, 200.291.951/01

Bij de inleidende dagvaarding in dit kort geding hebben [appellanten] gevorderd, samengevat, dat de tenuitvoerlegging van de bij vonnis van 30 december 2020 (hierna ook: het bodemvonnis) uitgesproken veroordeling tot ontruiming van de woonboot en de ligplaats wordt geschorst totdat in het tegen dat vonnis ingestelde hoger beroep is beslist. Zij hebben aan die vordering ten grondslag gelegd dat de kantonrechter in het bodemvonnis (hierna: de bodemrechter) de beslissing de veroordeling tot ontruiming uitvoerbaar bij voorraad te verklaren, niet heeft gemotiveerd, zodat overeenkomstig de maatstaf die de Hoge Raad in zijn arrest van 20 december 2019 (ECLI:NL:HR:2019: 2026) heeft geformuleerd, bij de beoordeling van de vordering tot schorsing de belangen van de partijen moeten worden afgewogen in het licht van de omstandigheden van het geval, waarbij moet worden nagegaan of op grond van die omstandigheden het belang van de partij die de veroordeling verkreeg, [geïntimeerden] , zwaarder weegt dan dat van de veroordeelde partij, [appellanten] , bij behoud van de bestaande toestand tot op het hoger beroep is beslist. Die belangenafweging dient volgens [appellanten] in hun voordeel uit te vallen. [geïntimeerden] hebben de vordering tot schorsing weersproken.

In hoger beroep hebben [appellanten] tegen het bestreden vonnis vier grieven aangevoerd.

Het hof ziet aanleiding te beginnen met grief 2, die is gericht tegen de overweging van de kantonrechter dat de bodemrechter aan zijn beslissing om de veroordeling tot ontruiming uitvoerbaar bij voorraad te verklaren, wel degelijk een afweging van de wederzijdse belangen ten grondslag heeft gelegd, zij het impliciet. [appellanten] betogen dat de bodemrechter weliswaar een uitgebreide belangenafweging heeft uitgevoerd bij de beoordeling van de hoofdvorderingen (verklaring voor recht en veroordeling tot ontruiming), maar uit niets blijkt dat die afweging zich ook uitstrekt tot de gevorderde uitvoerbaarverklaring bij voorraad. Een beslissing die ziet op de termijn van ontruiming (in dit geval drie maanden) heeft een geheel andere strekking en betekenis dan een beslissing over de uitvoerbaarverklaring bij voorraad van een vonnis. Op geen enkele manier is in de motivering van de beslissing tot het geven van een ruimere termijn een verband gelegd met de uitvoerbaarheid bij voorraad. Aldus is onvoldoende duidelijk dat de bodemrechter in dit verband ook iets over de uitvoerbaarverklaring bij voorraad heeft willen zeggen. Dit verhoudt zich niet met de door de Hoge Raad gestelde voorwaarde van een gemotiveerde beslissing ter zake. Dat [appellanten] tegen de uitvoerbaarverklaring bij voorraad geen afzonderlijk verweer hadden gevoerd, brengt in het voorgaande geen verandering, aldus [appellanten]

Het hof volgt [appellanten] in dit betoog. Uit het bodemvonnis blijkt onvoldoende duidelijk dat de bodemrechter de wederzijdse belangen ook heeft afgewogen in het kader van de vraag of het belang van [geïntimeerden] bij tenuitvoerlegging van het bodemvonnis zwaarder weegt dan het belang van [appellanten] bij behoud van de bestaande toestand tot op het hoger beroep is beslist en dat die afweging hem tot de beslissing heeft gebracht het vonnis uitvoerbaar bij voorraad te verklaren. Dat [appellanten] een ontruimingstermijn van drie maanden is gegeven, zegt in dit verband onvoldoende. Dit betekent dat het bodemvonnis geacht moet worden geen gemotiveerde beslissing op de vordering tot uitvoerbaarverklaring bij voorraad te bevatten, als bedoeld in het meergenoemde arrest van de Hoge Raad van 20 december 2019.

Het hof zal in dit kort geding dus zelfstandig de belangen van partijen moeten afwegen in het licht van de omstandigheden van het geval. Daarbij is uitgangspunt dat een uitgesproken veroordeling, hangende een hoger beroep, uitvoerbaar dient te zijn en ten uitvoer kan worden gelegd. Afwijking van dat uitgangspunt kan worden gerechtvaardigd door omstandigheden die meebrengen dat het belang van de veroordeelde bij behoud van de bestaande toestand tijdens het hoger beroep, ondanks dat uitgangspunt, zwaarder weegt dan het belang van degene op wiens vordering de veroordeling is uitgesproken, bij de uitvoerbaarheid bij voorraad daarvan. Bij de toepassing van deze maatstaf moet worden uitgegaan van de beslissingen in de ten uitvoer te leggen uitspraak en van de daaraan ten grondslag liggende vaststellingen en oordelen en blijft - daargelaten de zich hier niet aan de orde zijnde situatie dat de veroordeling berust op een kennelijke misslag - de kans van slagen van het tegen die beslissing aangewende rechtsmiddel in beginsel buiten beschouwing. Bij de belangenafweging is een belangrijk gezichtspunt dat de rechter de vordering waarop de tenuitvoerlegging betrekking heeft, toewijsbaar heeft geoordeeld en dat moet worden voorkomen dat het aanwenden van rechtsmiddelen wordt gebruikt als middel om uitstel van executie te verkrijgen.

[appellanten] hebben als hun belang bij het behoud van de bestaande toestand het volgende naar voren gebracht. Als [geïntimeerden] de woonboot gaan verkopen of verhuren aan een derde, dreigt na ontruiming een onomkeerbare situatie te ontstaan. [appellanten] zijn aangewezen op een sociale huurwoning binnen een bepaalde straal rond de plaats waar [appellant sub 1] zijn werk verricht en het is daarom voor hen niet eenvoudig vervangende woonruimte te vinden. Vanwege de onzekerheid rond de vergunning hebben [appellanten] in de afgelopen jaren al naar vervangende woonruimte gezocht, maar zonder succes. Bij ontruiming dreigt dus dakloosheid. Omdat een besmetting met het coronavirus voor [appellante sub 2] , die COPD en astma heeft, zeer gevaarlijk kan zijn, leeft zij al geruime tijd in thuisquarantaine. Dit maakt tijdelijk onderdak bij familie of vrienden, zo dat al kan worden gevonden, problematisch. [appellant sub 1] heeft op dit moment rugklachten als gevolg van een hernia, waardoor hij niet de ingrijpende verhuis- en opruimwerkzaamheden kan verrichten die behoren bij een ontruiming van een woonboot.

[geïntimeerden] hebben daar tegenover als hun belang het volgende naar voren gebracht. [geïntimeerden] willen nu de huurovereenkomst is geëindigd, hun handen vrij hebben om de woonboot en de ligplaats te gebruiken op de manier die hun goeddunkt. Doordat de woonboot in de afgelopen tien jaar nooit op de helling is geweest voor inspectie en onderhoud, verkeert die in een slechte staat. [geïntimeerden] willen de woonboot daarom slopen en willen geen verantwoordelijkheid dragen voor de eventuele gevolgen van gebreken bij voortgezet gebruik van de woonboot door [appellanten] Als de vergunning voor de ligplaats wordt verleend, willen [geïntimeerden] een nieuwe woonboot op de ligplaats leggen om zelf te gaan bewonen. Als de vergunning definitief niet wordt verleend, willen [geïntimeerden] de ligplaats leeg opleveren. Vanwege de onjuiste stellingname van [appellanten] dat partijen overeenstemming hadden bereikt over de verkoop van de boot aan hen, hebben [geïntimeerden] geen vertrouwen meer in [appellanten] en dus ook niet in de toezegging dat zij de woonboot en de ligplaats zullen ontruimen als geen vergunning wordt verleend.

Het hof moet bij de beoordeling van de vordering tot schorsing tot uitgangspunt nemen dat de huurovereenkomst in november 2020 rechtsgeldig is geëindigd. [geïntimeerden] hebben onder die omstandigheden het recht weer over hun eigendom te beschikken. Gezien de stelling van [appellanten] dat zij al jarenlang tevergeefs op zoek zijn naar geschikte vervangende woonruimte, valt niet te verwachten dat zij in die zoektocht nu op korte termijn succesvol zullen zijn. Van [geïntimeerden] kan zonder huurovereenkomst niet worden gevergd dat zij [appellanten] onderdak verschaffen gedurende de gehele appelprocedure tegen het bodemvonnis, die ook bij vlot doorprocederen door partijen al gauw een jaar zal duren. Verder moet worden voorkomen dat de appelprocedure gaat fungeren als middel om het verblijf in de woonboot te rekken. Het feit dat [appellanten] pas in de laatste week van de appeltermijn en zonder grieven aan te voeren in hoger beroep zijn gekomen van het bodemvonnis, wijst in die richting.

Anderzijds heeft het hof begrip voor de moeilijke positie waarin [appellanten] en met name [appellante sub 2] , door de coronacrisis zijn komen te verkeren. Tijdelijk onderdak zoeken bij familie of bekenden lijkt onder de gegeven omstandigheden inderdaad niet verstandig. Verwacht mag worden dat over zes maanden de situatie in Nederland wat betreft Corona zoveel zal zijn verbeterd, dat een ontruiming dan verantwoord kan plaatsvinden. Tegen die tijd mag tevens worden verwacht dat [appellant sub 1] weer in staat zal zijn de nodige werkzaamheden in dat verband te verrichten. Van [geïntimeerden] is te vergen dat zij [appellanten] dit respijt nog geven. Het hof zal daarom de veroordeling tot ontruiming schorsen voor een periode van zes maanden. In zoverre slagen de grieven 1, 3 en 4.

De grieven hebben gedeeltelijk succes. Het bestreden vonnis wordt vernietigd, met uitzondering van de kostenveroordeling. De tenuitvoerlegging van de veroordeling tot ontruiming wordt alsnog geschorst tot zes maanden na de datum van dit arrest. Nu partijen in hoger beroep over en weer in het ongelijk zijn gesteld worden, moeten zij ieder de eigen kosten van het hoger beroep dragen.