Rechtbank Rotterdam, 18-12-2020, ECLI:NL:RBROT:2020:12489, C/10/586351 / FA RK 19-10065 (echtscheiding) C/10/590868 / FA RK 20-692 (verdeling)

Op grond van artikel 1:253n BW kan de rechtbank op verzoek van de niet met elkaar gehuwde ouders of een van hen het gezamenlijk gezag, bedoeld in de artikelen 251, tweede lid, 252, eerste lid, 253q, vijfde lid, of 277, eerste lid, beëindigen, indien nadien de omstandigheden zijn gewijzigd of bij het nemen van de beslissing van onjuiste of onvolledige gegevens is uitgegaan. Alsdan bepaalt de rechtbank aan wie van de ouders voortaan het gezag over ieder der minderjarige kinderen toekomt.

Het eerste en derde lid van artikel 251a zijn van overeenkomstige toepassing.

Op grond van artikel 1:251a lid 1 BW kan de rechter na ontbinding van het huwelijk anders dan door de dood of na scheiding van tafel en bed op verzoek van de ouders of van één van hen bepalen dat het gezag over een kind aan één ouder toekomt indien:

Hoewel de vrouw onderbouwd stelt dat zij al jaren alleen voor de minderjarigen zorgt en de man vanwege zijn verslavingen alleen met zichzelf bezig is, onderbouwt zij niet dat de minderjarigen hierdoor klem of verloren zijn geraakt. De man betwist dit ook.

De vrouw stelt vervolgens niet dat de man in het verleden gezagsbeslissingen in de weg heeft gestaan. Het door de vrouw gestelde misbruik van het gezag door het inschrijven van de minderjarigen bij de man, is niet komen vast te staan. Bij de mondelinge behandeling heeft de vrouw gesteld dat de communicatie tussen partijen inmiddels is verbeterd en dat zij onlangs zelfs afspraken hebben kunnen maken over het verblijf van de minderjarigen bij de man gedurende de feestdagen. Er komen dus ook geen feiten vast te staan waaruit volgt dat wijziging van het gezag anderszins in het belang van de minderjarigen noodzakelijk is.

De rechtbank zal het verzoek afwijzen.

De woning is in Nederland gelegen. Gelet op artikel 4, lid 3, aanhef en sub a van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering komt de Nederlandse rechter rechtsmacht toe om te oordelen over het verzoek ter zake van het huurrecht van deze woning.

De rechtbank zal op dit verzoek Nederlands recht als haar interne recht toepassen.

Nu geen van de uitzonderingen van artikel 4, lid 2 van het Verdrag zich heeft voorgedaan, werd krachtens het bepaalde in artikel 4, lid 1 van het Verdrag vanaf de datum van de huwelijksvoltrekking het recht van de eerste gewone verblijfplaats, te weten het recht van Nederland, van toepassing op het huwelijksvermogensregime.

Dit recht is daarop nog steeds van toepassing.

Partijen zijn in algehele gemeenschap van goederen gehuwd.

De rechtbank gaat over tot bespreking van de bestanddelen van de gemeenschap.

De inboedel

Bankrekeningen (bij ING) op naam van de man en op naam van de vrouw

De eenmanszaak [naam bedrijf]

Een eenmanszaak is geen goed dat in de wettelijke gemeenschap van goederen valt en kan als zodanig niet worden verdeeld. Een eenmanszaak heeft geen afgescheiden vermogen. Het ondernemingsvermogen bestaande uit activa (waaronder eventueel goodwill) en passiva valt in de wettelijke gemeenschap van goederen.

De rechtbank zal, overeenkomstig het verzoek van de vrouw, de activa en passiva aan de man toedelen, zonder nadere verrekening, omdat de man hiertegen geen verweer heeft gevoerd.

Schulden

In zijn uitspraak van 7 december 1990 (NJ 1991, 593) oordeelt de Hoge Raad onder 3.3 dat niet geheel uitgesloten is dat de rechter op grond van redelijkheid en billijkheid mag afwijken van het bepaalde in artikel 1:100 lid 1 BW (oud), namelijk alleen in zeer uitzonderlijke omstandigheden, in verband waarmee het hof spreekt van 'een zware maatstaf'.

In zijn uitspraak van 19 april 2019 (ECLI:NL:HR:2019:636) oordeelt de Hoge Raad onder 3.3.2 en 3.3.3. dat met ingang van 1 januari 2018 artikel 1:100 lid 2 BW (nieuw) luidt als volgt: “Voor zover bij de ontbinding van de gemeenschap de goederen van de gemeenschap niet toereikend zijn om de schulden van de gemeenschap te voldoen, worden deze gedragen door beide echtgenoten ieder voor een gelijk deel, tenzij uit de eisen van redelijkheid en billijkheid, mede in verband met de aard van de schulden, een andere draagplicht voortvloeit.”

Naar het oordeel van de Hoge Raad heeft de wetgever met deze bepaling beoogd een ruimere uitzonderingsmogelijkheid te creëren op het uitgangspunt van gelijke draagplicht voor gemeenschapsschulden bij ontbinding dan die welke bestond onder art. 1:100 lid 1 BW (oud).

De Hoge Raad neemt daarbij aan dat deze bepaling vanaf 1 januari 2018 van toepassing is op de verdeling van een huwelijksgemeenschap die na die datum wordt ontbonden.

De wetsgeschiedenis (TK, vergaderjaar 2014-2015, 33 987, nr. 11 (Nota van Wijziging), blz. 5. ) vermeldt dat (…) “is gekozen om als hoofdregel te handhaven dat echtgenoten voor gelijke delen draagplichtig zijn voor de gemeenschapsschulden. Echter, daaraan is wel weer toegevoegd dat van deze gelijke draagplicht dient te worden afgeweken indien de aard van de schuld dit rechtvaardigt. De echtgenoot die meent dat dient te worden afgeweken van een gelijke draagplicht, zal dan de feiten en omstandigheden dienen te stellen die met zich brengen dat van deze hoofdregel zal worden afgeweken.

Hiermee menen de initiatiefnemers te bereiken dat met deze belangrijke uitzondering op de hoofdregel, te weten dat sprake is van een gelijke draagplicht ter zake van gemeenschapsschulden, ruimte ontstaat voor een afwijkende draagplicht voor zover de gemeenschap ontoereikend is om deze schulden te voldoen en indien daartoe redenen bestaan. Men denke daarbij aan het geval dat een echtgenoot veel schulden is aangegaan buiten medeweten van de andere echtgenoot of indien een echtgenoot schulden is aangegaan om onverantwoorde uitgaven te doen.”

Tussen partijen is niet in geschil dat de vrouw haar verzoek tot echtscheiding heeft ingediend op 21 november 2019 en dat per die datum de huwelijksgemeenschap wordt ontbonden. Deze datum ligt na 1 januari 2018. Op het verzoek van de vrouw om te beslissen tot een andere verdeling van de gemeenschapsschulden dan ieder een gelijk aandeel, is dus niet van toepassing de zware maatstaf van zeer uitzonderlijke omstandigheden, maar de ruimere uitzonderingsmogelijkheid.

Niet in geschil is dat de gemeenschap ontoereikend is om de gemeenschapsschulden te voldoen. De vrouw stelt en onderbouwt feiten en omstandigheden die met zich brengen dat van de hoofdregel van gelijke verdeling moet worden afgeweken. Zij stelt en onderbouwt onder andere dat de man veel schulden is aangegaan buiten haar medeweten en dat de man schulden is aangegaan om onverantwoorde uitgaven te doen. Haar stelling onderbouwt de vrouw naast haar stellingen, met haar productie 6, 8 en 9 als bijlage bij haar verweerschrift op zelfstandige verzoeken, tevens wijziging van verzoek.

De enkele betwisting van de man, eerst tijdens de mondelinge behandeling, is onvoldoende om de stellingen van de vrouw voor onjuist te houden. Uit het aanvragen van schuldsanering in 2004, zoals de man stelt, volgt niet dat de man na 2004 geen schulden is aangegaan buiten medeweten van de vrouw, en ook niet dat hij na 2004 geen schulden is aangegaan om onverantwoorde uitgaven te doen. Gelet op de stelling van de vrouw dat zij de reguliere administratie deed, dat de man overige administratie verborgen hield en haar onderbouwing met onder andere foto’s van poststukken zij in de kelder van de woning heeft aangetroffen (productie 1 bij het verweerschrift zelfstandig verzoek), is de enkele stelling van de man dat de vrouw de administratie deed, onvoldoende om haar stelling op dat punt te betwisten.

De man stelt terecht dat er schulden zijn waarvan de vrouw kan hebben geprofiteerd. Hij onderbouwt echter niet bij welke schulden dat in hoeverre het geval is.

Met inachtneming van het voorgaande ziet de rechtbank aanleiding af te wijken van de hoofdregel van gelijke verdeling voor zover de man onvoldoende betwist dat hij schulden uit het overzicht dat de vrouw als productie 6 in het geding heeft gebracht (verweerschrift zelfstandig verzoek), is aangegaan

I. buiten medeweten van de vrouw, althans om onverantwoorde uitgaven te doen, of

II. een andere verdeling redelijk en billijk is gelet op de aard van de schuld en de hoeveelheid van dat type schulden, zoals boetes.

Dit resulteert, in afwijking van de hoofdregel, in een 100% draagplicht voor de man voor de volgende schulden:

Overige schulden waarbij geen datum of bedrag is vermeld, of waarbij is vermeld ‘diverse kenmerken’, zijn voor de rechtbank te onbepaald om op te nemen in voormeld overzicht. Voor die schulden geldt de gelijke draagplicht van ieder der partijen de helft.