Gerechtshof Amsterdam, 10-09-2019, ECLI:NL:GHAMS:2019:3347, 200.249.036/01

Het gaat in deze zaak om het volgende.

[appellante] , geboren op [geboortedag] 1952, is op 5 oktober 1999 voor onbepaalde tijd in dienst getreden bij Deloitte. Zij was laatstelijk (mei 2018) werkzaam in de functie van Managing Director Global Finance en EMEA Controller tegen een salaris van
€ 11.788,-- bruto per maand.

[appellante] heeft na 31 mei 2018 niet meer voor Deloitte gewerkt nadat Deloitte zich op het standpunt stelde dat de arbeidsovereenkomst met ingang van die datum van rechtswege is geëindigd in verband met het bereiken door [appellante] van de AOW-gerechtigde leeftijd op 17 mei 2018. [appellante] werkt inmiddels voor Deloitte Malta.

[appellante] vordert in deze kort-geding procedure veroordeling van Deloitte op straffe van verbeurte van een dwangsom om haar toe te laten tot de overeengekomen werkzaamheden met doorbetaling van salaris en emolumenten vanaf 1 juni 2018. [appellante] stelt dat met de pensioengerechtigde leeftijd in artikel 3.2 van de arbeidsovereenkomst de 68-jarige leeftijd wordt bedoeld, zijnde de pensioenleeftijd die - sinds 1 januari 2018 - wordt gehanteerd in het Pensioenreglement Cappital van 7 november 2016, zoals gewijzigd per 1 januari 2018 (hierna: het pensioenreglement), waarin de pensioenrechten die zij op grond van de arbeidsovereenkomst heeft, zijn vastgelegd. Zij stelt verder dat zij op grond van mededelingen van de afdeling HR van Deloitte heeft begrepen en heeft mogen begrijpen dat de arbeidsovereenkomst eerst op de pensioendatum genoemd in het pensioenreglement zou eindigen. Er is, zo voert zij aan, voorts sprake van willekeur omdat Deloitte andere werknemers wel na het bereiken van hun AOW-leeftijd laat doorwerken. Zij had ook een toezegging door te mogen werken maar daarop is Deloitte teruggekomen. [appellante] stelt ten slotte dat Deloitte zich schuldig maakt aan leeftijdsdiscriminatie en schending van het grondrecht op werk door zich op het standpunt te stellen dat de arbeidsovereenkomst op 31 mei 2018 is geëindigd.

De kantonrechter heeft de vorderingen van [appellante] na verweer zijdens Deloitte afgewezen. De kantonrechter heeft daartoe overwogen dat uitleg van artikel 3.2 van de arbeidsovereenkomst leidt tot de conclusie dat partijen met de pensioengerechtigde leeftijd in dat artikel hebben bedoeld de – objectief bepaalbare - AOW-gerechtigde leeftijd. [appellante] kan op grond van de bepalingen van het pensioenreglement zelf de ingangsdatum van haar Flexibel aanvullend pensioen kiezen en het ligt niet voor de hand dat het uitdrukkelijk de bedoeling van partijen is geweest dat het einde van de arbeidsovereenkomst (wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd) afhankelijk was van de wil van een van partijen. Dat geldt volgens de kantonrechter temeer omdat de verhoging van de pensioengerechtigde leeftijd in het pensioenreglement van 67 naar 68 jaar met ingang van 1 januari 2018, anders dan de verhoging van de AOW-gerechtigde leeftijd, niet stapsgewijs is ingevoerd. Dat zou in de visie van [appellante] betekenen dat alle werknemers van Deloitte, dus ook als zij op 1 januari 2018, het moment van invoering van de nieuwe datum in het pensioenreglement, nog maar kort te gaan hadden tot hun 67ste verjaardag, van het ene op het andere moment het recht zouden krijgen een jaar later met pensioen te gaan. De kantonrechter heeft ten slotte overwogen dat uit de overgelegde correspondentie niet volgt dat [appellante] is toegezegd dat zij tot 68 jaar zou mogen doorwerken en dat de stelling dat Deloitte zich schuldig maakt aan leeftijdsdiscriminatie onvoldoende is onderbouwd. Tegen deze beslissing en de gronden waarop deze berust richten zich de grieven van [appellante] . Het hof overweegt als volgt.

Het geschil tussen partijen betreft in de eerste plaats de vraag of partijen zijn overeengekomen dat de arbeidsovereenkomst (indien deze niet voordien zou worden opgezegd of anderszins tussentijds zou aflopen) van rechtswege zou eindigen op de laatste dag van de maand waarin [appellante] de AOW-gerechtigde leeftijd bereikte, 31 mei 2018 (standpunt Deloitte), of dat deze op 31 mei 2020 van rechtswege eindigt nadat [appellante] in mei 2020 de 68-jarige leeftijd zal hebben bereikt (standpunt [appellante] ). Dit geschil wordt met de grieven 1 tot en met 4 en 6 aan de orde gesteld. Deze grieven zich lenen voor gezamenlijke behandeling.

In de arbeidsovereenkomst, ingaande 1 juni 2003, zijn partijen overeengekomen dat die overeenkomst eindigt “op de eerste van de kalendermaand samenvallend met of volgend op de datum waarop de werknemer de pensioengerechtigde leeftijd bereikt.” De vraag wat onder “de pensioengerechtigde” leeftijd moet worden verstaan kan, zoals de kantonrechter ook heeft overwogen, niet worden beantwoord op grond van alleen maar een zuiver taalkundige uitleg van de bepalingen van het contract. Voor de beantwoording van die vraag komt het immers aan op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan deze bepaling mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten. Daarbij kan mede van belang zijn tot welke maatschappelijke kringen partijen behoren en welke rechtskennis van hen kan worden verwacht.

Op zichzelf is juist, zoals de kantonrechter ook heeft overwogen, dat [appellante] op grond van de bepalingen van het pensioenreglement zelf de ingangsdatum van haar pensioen kan kiezen. Dat betekent evenwel, anders dan de kantonrechter heeft overwogen, niet dat het einde van de arbeidsovereenkomst (wegens het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd) afhankelijk is van de wil van een van partijen, hetgeen partijen niet voor ogen zal hebben gestaan. Het pensioenreglement voorziet weliswaar in de mogelijkheid dat de werknemer vóór het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd de arbeidsovereenkomst opzegt en zijn pensioen, vervroegd, laat ingaan. Dat betreft dan evenwel niet het in artikel 3.2 van de arbeidsovereenkomst bedoelde einde van rechtswege. De arbeidsovereenkomst eindigt alleen van rechtswege (dus zonder dat opzegging vereist is) op de pensioengerechtigde leeftijd van de werknemer, zoals die uit het pensioenreglement volgt. Die datum kan de werknemer niet zelf kiezen en die datum is dus niet afhankelijk van de wil van [appellante] .

Vervolgens dient de vraag beantwoord te worden wat de voor [appellante] geldende ‘pensioengerechtigde leeftijd” is op grond van de bepalingen van het pensioenreglement. In het pensioenreglement van april 2013 wordt de pensioeningangsdatum gedefinieerd als “de datum waarop het pensioen in gaat” en de pensioenrichtdatum als “de eerste dag van de kalendermaand waarin de (gewezen) Deelnemer de 65-jarige leeftijd bereikt”. Partijen zijn het er blijkens hun stellingen over eens dat de pensioenleeftijd na 2003 is opgeschoven en dat op grond van het pensioenreglement de pensioengerechtigde leeftijd in 2013 65 jaar was. Dat leidt tot de conclusie dat onder de pensioengerechtigde leeftijd in de arbeidsovereenkomst de pensioenrichtleeftijd in het pensioenreglement moet worden verstaan.

Uit de hiervoor onder 3.1.4 geciteerde brief aan [appellante] volgt dat de pensioenrichtleeftijd (target retirement age) met ingang van 1 januari 2018 is verhoogd van 67 naar 68 jaar. [appellante] heeft zich dus op goede gronden op het standpunt gesteld dat de arbeidsovereenkomst tussen partijen eerst met ingang van 1 juni 2020 van rechtswege eindigt, zoals voorzien in artikel 3.2 van de arbeidsovereenkomst. Dat die verhoging betekent dat alle werknemers van Deloitte, dus ook als zij op 1 januari 2018 nog maar kort te gaan hadden tot hun 67ste verjaardag, van het ene op het andere moment nog een jaar langer in dienst zouden mogen blijven, zoals de kantonrechter heeft overwogen, is op zichzelf juist. Deloitte heeft er echter zelf voor gekozen de wijziging van de pensioenrichtleeftijd zo kort voor de ingangsdatum daarvan door te voeren en werknemers hadden en behielden het recht eerder op te houden met werken.

De conclusie is dat de grieven 1 tot en met 4 en 6 slagen. Dat betekent dat het vonnis zal worden vernietigd en dat behandeling van de overige grieven van [appellante] niet behoeft plaats te vinden. De vordering van [appellante] tot doorbetaling van loon zal alsnog worden toegewezen. De vordering tot tewerkstelling zal worden afgewezen, nu [appellante] haar belang bij die vordering, mede in het licht van het feit dat zij elders werkt, niet heeft onderbouwd. Het hof kan zich voorstellen dat partijen gezien de relatief korte tijd dat de arbeidsovereenkomst nog voortduurt - deze eindigt in ieder geval van rechtswege op 31 mei 2020 – tot een oplossing van hun geschil komen zonder dat feitelijke werkhervatting plaatsvindt. Gelet op de omstandigheden van het geval acht het hof termen aanwezig de gevorderde wettelijke verhoging op nihil te bepalen. Wettelijke rente wordt toegekend over het loon voor zover onbetaald gelaten.

Als de overwegend in het ongelijk te stellen partij, wordt Deloitte veroordeeld in de kosten van de procedure in beide instanties.