Gerechtshof Amsterdam, 22-10-2019, ECLI:NL:GHAMS:2019:3833, 200.226.514/01

[appellant] heeft in eerste aanleg verzocht om te verklaren voor recht dat Securitas aansprakelijk is voor de door [appellant] geleden en nog te lijden schade ten gevolge van een (arbeids)ongeval dat heeft plaatsgevonden in de nacht van 20 op 21 april 2009, rond 03.00 uur, met veroordeling van Securitas tot vergoeding van de kosten van de procedure in beide instanties, met wettelijke rente. [appellant] heeft zich daarbij op het standpunt gesteld dat hij blijvend volledig arbeidsongeschikt is geworden doordat Securitas haar zorgplicht als bedoeld in artikel 7:658 lid 1 BW dan wel de verplichting om te handelen als goed werkgever als bedoeld in artikel 7:611 BW heeft geschonden, dan wel onrechtmatig heeft gehandeld dan wel is tekortgekomen in de nakoming van haar verplichtingen uit de arbeidsovereenkomst. Securitas heeft hiertegen gemotiveerd verweer gevoerd.

De kantonrechter heeft het verzoek van [appellant] afgewezen en daartoe - kort samengevat - het volgende overwogen. [appellant] heeft zich tevergeefs beroepen op artikel 7:658 BW. Securitas heeft in casu voldaan aan haar zorgplicht door [appellant] instructies te geven hoe te handelen bij waarnemingen die niet binnen zijn opdracht liggen maar wel verdacht lijken. Als [appellant] deze instructies zou hebben opgevolgd, was het - hierboven bedoelde - incident waarop zijn vorderingen zijn gebaseerd niet voorgevallen. Tegen deze beslissing en de daaraan ten grondslag gelegde motivering komt [appellant] met dertien grieven op.

Grief 2 klaagt erover dat de kantonrechter voor de toedracht van het incident de onder 2.3 aangehaalde verklaring die [appellant] ten overstaan van de politie heeft afgelegd en het onder 2.5 genoemde rapport van [A] tot uitgangspunt heeft genomen. Grief 3 is gericht tegen het al dan niet impliciete oordeel van de kantonrechter dat [appellant] op de locatie waar het incident plaatsvond, niets te zoeken had. De grieven 4, 5, 6 en 7 hebben betrekking op het oordeel van de kantonrechter dat Securitas aan haar zorgplicht ex artikel 7:658 BW heeft voldaan. Grief 9 klaagt erover dat de kantonrechter andere door [appellant] opgeworpen en volgens hem voor de beoordeling van zijn vorderingen van belang zijnde punten, zoals de vraag of Securitas verzekerd zou moeten zijn, niet heeft beoordeeld. Grief 10 klaagt erover dat de kantonrechter niet heeft geoordeeld dat Securitas niet als goed werkgever heeft gehandeld. Grief 11 houdt in dat de kantonrechter ten onrechte niet heeft geconcludeerd dat Securitas jegens [appellant] schadeplichtig is wegens onrechtmatig handelen. De grieven 8, 12 en 13 hebben geen zelfstandige betekenis. Securitas heeft gemotiveerd verweer gevoerd. Ten aanzien van de grieven - die zich voor een gezamenlijke behandeling lenen - wordt het volgende overwogen.

Allereerst dient te worden beoordeeld wat de toedracht van het incident is geweest waarvan moet worden uitgegaan. Het hof acht het aangewezen om daartoe de toedracht volgens de verklaring die [appellant] direct na het incident bij de politie heeft afgelegd, bezien in samenhang met de verklaring van [A] , als uitgangspunt te nemen. De (ongedateerde) verklaring van [appellant] die hij op 3 juli 2019 als productie 26 heeft ingediend, is kennelijk naderhand opgesteld en wijkt in bepaalde opzichten af van zijn ruim tien jaar eerder bij de politie afgelegde verklaring. Niet kan worden uitgesloten dat deze latere verklaring minder betrouwbaar is, (vooral) gelet op het tijdsverloop na het incident en het ontbreken van een afdoende toelichting van [appellant] voor de verschillen met zijn eerdere verklaring bij de politie. Gezien de aard van de deelgeschilprocedure ziet het hof voor uitgebreide bewijslevering in deze procedure overigens geen ruimte en zal nader onderzoek naar de precieze toedracht van het incident om die reden achterwege blijven.

Het hof zal er, hoewel Securitas dat gemotiveerd heeft betwist, bij de verdere beoordeling van het hoger beroep veronderstellenderwijs van uitgaan dat [appellant] in de nacht van 20 op 21 april 2009 in de uitoefening van zijn werkzaamheden schade heeft geleden als bedoeld in artikel 7:658 BW als gevolg van het incident. Bij die stand van zaken is het aan Securitas om aan te tonen dat zij haar in artikel 7:658 lid 1 BW bedoelde zorgplicht is nagekomen. Tussen partijen staat vast dat de gestelde schade niet in belangrijke mate het gevolg is van opzet of bewuste roekeloosheid van [appellant] .

Bij de beoordeling van de vraag of Securitas haar zorgplicht al dan niet is nagekomen, stelt het hof voorop dat de zorgplicht van de werkgever - naar vaste jurisprudentie – niet beoogt een absolute waarborg te scheppen voor bescherming tegen het in artikel 7:658 BW bedoelde gevaar, maar slechts de strekking heeft de werknemer in zoverre tegen dit gevaar te beschermen als redelijkerwijs in verband met de arbeid kan worden gevergd. Welke maatregelen in een concreet geval van de werkgever verlangd mogen worden, hangt af van de omstandigheden van het geval, zoals de aard van de werkzaamheden, de kenbaarheid van het gevaar, de kans op verwezenlijking daarvan en de ernst van de gevolgen, alsmede de mate van bezwaarlijkheid van de te nemen veiligheidsmaatregelen.

Ten tijde van het incident bevond [appellant] zich op de openbare weg. Ook indien de werknemer in de uitoefening van zijn werkzaamheden op de openbare weg komt, kan de zorgplicht van artikel 7:658 lid 1 BW meebrengen dat de werkgever ten aanzien van de uitoefening aldaar van de werkzaamheden maatregelen treft en aanwijzingen geeft om zoveel mogelijk te voorkomen dat de werknemer schade lijdt. De omvang van de zorgplicht van de werkgever zal in een dergelijk geval echter slechts beperkt kunnen zijn. De werkgever heeft immers in de regel geen zeggenschap over de openbare weg en diverse factoren kunnen bijdragen aan het ontstaan van letsel waarop de werkgever geen invloed kan uitoefenen door het treffen van maatregelen of het geven van aanwijzingen, afgezien van het geven van onderricht, instructies en voorschriften die de veiligheid van de werknemer kunnen bevorderen.

[appellant] stelt dat Securitas haar zorgplicht niet is nagekomen omdat zij ten tijde van het incident geen risicoinventarisatie en -evaluatie als bedoeld in artikel 5 van de Arbeidsomstandighedenwet (hierna: RI&E) had opgesteld en geen veiligheidsvoorschriften verstrekte aan de werknemers. Ook heeft Securitas aan [appellant] en zijn collega’s nooit een cursus of informatieve bijeenkomst aangeboden waarin geleerd wordt hoe om te gaan met gewelddadige situaties als in het incident en de gevolgen daarvan. Volgens [appellant] werkten bovendien de noodknop op de portofoon waarover hij beschikte en de noodknop van het in de surveillanceauto ingebouwd meldsysteem niet, bleek Securitas niet verzekerd voor de psychische schade van [appellant] en heeft zij [appellant] na het incident niet de juiste nazorg geboden.

Securitas heeft daartegenover onweersproken aangevoerd dat zij objectgebonden RI&E’s laat opstellen en dat de meer algemene veiligheid is geborgd in de opleiding van de beveiligingsmedewerkers, de diverse werkbesprekingen, training (“on the job”) en instructies door de leidinggevende. Werknemers worden bovendien jaarlijks getest op hun (veiligheids)kennis en waar nodig wordt hun nascholing geboden. De meldkamer van Securitas is altijd bereikbaar voor noodgevallen. Doordat [appellant] pas na vele jaren Securitas aansprakelijk heeft gesteld en heeft geklaagd dat de noodknoppen niet hebben gewerkt, heeft Securitas dat bovendien ten aanzien van het tijdstip van het incident niet meer kunnen nagaan. Bij het verlenen van nazorg aan [appellant] na het incident heeft Securitas steeds de adviezen van de bedrijfsarts gevolgd en zij heeft [appellant] aangemeld voor behandeling en nazorg bij het Instituut voor Psychotrauma.

Het hof volgt [appellant] niet in zijn standpunt dat Securitas ter zake niet heeft voldaan aan haar zorgplicht ex artikel 7:658 lid 1 BW. Met de opleidings- en instructiemaatregelen die zij onweersproken heeft getroffen, heeft Securitas naar het oordeel van het hof gedaan wat op haar weg lag om psychisch letsel als gevolg van een incident als in casu aan de orde te voorkomen. Daarbij komt dat aan het beroep van beveiligingsmedewerker nu eenmaal bepaalde risico’s zijn verbonden, die [appellant] door bij Securitas in dienst te treden als beveiligingsmedewerker tot op zekere hoogte heeft aanvaard, en dat eenieder die zich op de openbare weg begeeft enig risico loopt om slachtoffer te worden van agressief of onheus gedrag van derden. Bovendien heeft [appellant] het gevaar in zekere zin zelf opgezocht door zijn surveillanceauto vlak bij de (andere) auto met de knipperende lichten tot stilstand te brengen, kennelijk zonder de portieren af te sluiten, om - naar zijn zeggen - het kenteken te noteren. [appellant] heeft onvoldoende gesteld en onderbouwd om aan te nemen dat de meldapparatuur in de portofoon en de surveillanceauto ten tijde van het incident niet hebben gewerkt en door het tijdsverloop is nader onderzoek daarnaar thans niet meer mogelijk. Een en ander komt gelet op het lange stilzitten van [appellant] voor zijn risico. Het hof is van oordeel dat Securitas door bij het verlenen van nazorg af te gaan op de adviezen van haar bedrijfsarts ook in zoverre niet tekortgeschoten is. Schending van de zorgplicht als bedoeld in artikel 7:658 lid 1 BW is derhalve niet gebleken.

Securitas is derhalve niet aansprakelijk op grond van artikel 7:658 BW voor de door [appellant] beweerdelijk geleden (psychische) schade. Daaruit volgt tevens dat Securitas evenmin haar verplichtingen om te handelen als goed werkgever als bedoeld in artikel 7:611 BW jegens [appellant] heeft geschonden wegens het ontbreken van een verzekering voor de gevolgen van het incident of anderszins - een verzekering zou immers niet meer hoeven te dekken dan de aansprakelijkheid van Securitas als werkgever -, terwijl Securitas ter zake van het incident op dezelfde gronden als hierboven overwogen ook geen onrechtmatig handelen kan worden verweten.

De slotsom is dat de grieven falen. Het vonnis waarvan beroep zal worden bekrachtigd. [appellant] zal als de in het ongelijk te stellen partij worden verwezen in de kosten van de procedure in hoger beroep, waaronder mede begrepen de kosten van het incident dat heeft geleid tot het tussenarrest van 14 augustus 2018.