Gerechtshof Amsterdam, 28-10-2025, ECLI:NL:GHAMS:2025:2864, 200.354.520/01

[geïntimeerde] , geboren in [jaar] , is sinds 27 augustus 1996 in dienst bij KLM. Zijn functie is Purser, met een loon van € 7.178,00 bruto per maand. Als Purser geeft [geïntimeerde] (in samenwerking met de Senior Purser) aansturing aan de cabin crew.

Van 8 tot 16 augustus 2024 heeft [geïntimeerde] gewerkt op een shift naar en van Buenos Aires. Deze shift bestond uit een aantal vluchten.

Eind augustus 2024 heeft KLM haar interne veiligheidsdienst KLM Security Services opdracht gegeven om onderzoek te doen naar het handelen van [geïntimeerde] tijdens voornoemde vluchtcyclus, dit naar aanleiding van een gesprek van één van de Cabin Attendants ( [naam 1] ) over die shift met haar leidinggevende. Op 27 augustus 2024 is [geïntimeerde] na afloop van een vlucht opgewacht door de Manager Cabin Crew met de mededeling dat er een onderzoek is gestart naar aanleiding van incidenten op de vlucht naar Buenos Aires. Bij brief van 27 augustus 2024 is aan [geïntimeerde] het volgende bevestigd: ‘Wij doen hier onderzoek naar en beraden ons hierover. Dat betekent dat u op dit moment niet mag werken totdat het onderzoek is afgerond.’

In dit onderzoek heeft KLM Security Services achtereenvolgens verklaringen afgenomen:

- op 30 augustus 2024 van Cabin Attendant [naam 1] (1986), zie 3.5

- op 30 augustus 2024 van Senior Purser [naam 2] (1969), zie 3.6

- op 3 september 2024 van World Business Specialist [naam 3] (1977), zie 3.7

- op 5 september 2024 van gezagvoerder [naam 4] (1973), zie 3.8

- op 6 september 2024 van Cabin Attendant [naam 5] (1998), zie 3.9

- op 9 september 2024 van Cabin Attendant [naam 6] (1994), zie 3.10

In de verklaring van [naam 1] staat onder andere het volgende: ‘(..) Hij zei: “ik ben een turk, ik neuk alles, mensen, schapen, mannen, vrouwen’. (..) Op de avond zei hij tegen [naam 6] “jij hebt echt mooie ogen, neuken” (..) Op de heenweg hadden we een Joodse passagier (..) met een petje op. Hij wilde van alles en zat tegen mij te knippen met zijn vingers. (..) en zeg ik wat een vervelende man tegen [geïntimeerde] . Waarop hij zei dat hij een hekel had aan Joden. “Ik haat dat volk, ik haat Joden” en hij maakte een spugende beweging op het broodje. (..) bleef hij ook maar grapjes maken bijvoorbeeld dan deed ik iets in de bin en gaf aan dat dit een klein gaatje was. Waarop hij zei “net zo nauw als jouw gaatje” dit deed hij ook bij [naam 6] . (..) In de crewbus (..) weer geen Kuala Lumpur daar zit mijn favoriete hoertje. En hij maakte weer veel opmerkingen over seks en anaal. Hier zaten ook IPB’ers bij. (..) Hij gaf ook aan dat hij een collega uit de achterste galley nog helemaal uit elkaar had getrokken, een reis of twee reizen daarvoor. (..) Ik vond hem niet fysiek opdringerig’.

In de verklaring van [naam 2] staat onder andere het volgende: ‘(..) De heenreis verliep normaal. (..) Ik heb de crew ook niet gezien buiten de vluchten. (..) En op de terugvlucht ontplofte het tussen (..) [naam 1] (Hof: [naam 1] ) en de purser (Hof: [geïntimeerde] ) (..) Het is een mannetje (..) Hij reageerde dat ik wel blij zou zijn geweest met Tel Aviv vorig zomer. Hij zei toen mijn volk en mijn land is het niet (..)’.

In de verklaring van [naam 3] staat onder meer het volgende; (..) toen werd er een pakketje gepakt voor koosjere maaltijden. En toen werd er gezegd van “als ik ergens een hekel aan heb, dan is het aan joden en Israëliërs. Dus ik spuug op een maaltijd en ik maak het gewoon open.” Er werd een maaltijd opengemaakt en rochel en daarna schoongeveegd en dan keihard lachen van “ik heb gewoon zo’n hekel aan joden” en hij wist (..). dus elke keer als ik iets verkeerds aanvoelde ook seksuele opmerkingen van “ga maar lekker door je knieën”(..) Nou heb ik in de bus alleen maar schokkender verhalen gehoord. (..) hele week zit ik alleen maar in mijn hotelkamer, alleen maar seks (..) ik zeg altijd likken, likken, hier likken, daar likken, anaal (..) En dan vroeg [naam 8] volgens mij van “ben je dan niet bang?” (..) (..) In de bus zaten IPB’ers. (..) Ik heb zelf ervaren dat ik achterin kwam en er op de maaltijd gespuugd. (..) Toen pakte hij twee pakketjes toen zei die “oh, dat moet allemaal dicht blijven. Ik maak ze open”, maakte die het open en toen maakte hij die rochel. Hij zegt, “ik spuug op joden”, dus toen ging die rochelen en toen spuugde die erop, maar veegde het netjes schoon met zijn mouw dus, en (..) “Ik ben dus niet racistisch, maar bij joden wel racistisch en Israëliërs ik heb gewoon een schijthekel aan”. Het was meer een beweging. Ik denk een paar spetters. Dus meer gewoon 3⁄4 spatjes was geen slijm spuug (..). Een soort tuffen’. V: waren er op dat moment nog andere mensen aanwezig in de galley? A: Nee, volgens mij, want dat was het juist. [naam 1] mocht in de cockpit zitten (..) Ze zegt achteraf volgens mij wel dat ze het heeft gehoord, dus dat hij het heeft verteld. Dat heeft zij mij gisteren gezegd’.

In de verklaring van [naam 4] staat onder meer het volgende: ‘Op de heen van AMS naar EZE (...) is er eigenlijk niks noemenswaardigs gebeurd. (..) Dat die zich heel erg kon profileren op heteroseksueel gebied. (..) Dat was eerst grappig, maar het werd irritant. Op een gegeven moment zaten we met zijn 3’en in een taxi waaronder [geïntimeerde] . Toen heb ik tegen hem gezegd het is wel geinig dat jij jezelf laat zien op seksueel gebied maar daar kan je mee in de problemen komen. Maar als purser heb je ook een voorbeeldfunctie. (..) Dit heeft hij beaamd (..). De volgende dag (...) leek hij te zijn bijgedraaid. (..)Die avond werd ik benaderd (..) dat er toch wat was voorgevallen tijdens die vlucht (..) Hij zou tegen een CA hebben gezegd dat hij een hekel had aan Joden en op een broodje gespuugd. (..) Ik heb hem niet expliciet seksuele opmerkingen horen maken tegen een van de stewardessen. Wel dat het gesprek altijd over seks ging (..) Het ging soms ook specifiek over hoe hij vond dat het specifiek moest gaan bij hem. (..) Zijn mening over Joodse mensen is niet voorbij gekomen in onze tijd in Buenos Aires. Ik weet niet of het echt gebeurd is’.

In de verklaring van [naam 5] staat onder meer het volgende: ‘(..) het was gelijk heel gezellig met [naam 1] en met [geïntimeerde] . Vanaf dat moment begint het grappig en onschuldig over gezellig-geit en daarna begon hij over het neuken van geiten “ik neuk alles. Ik neuk alles en iedereen’. (..) Ik was begonnen met het voorbereiden op de service waarop hij aangaf dat ik wel op een bepaalde manier moest bukken want dat was beter voor mij rug en kon hij mijn kont zien. (..) Ook vertelde hij dat hij op de vorige vlucht een stewardess had geneukt (..) Tijdens het boarden liet hij zo een foto zien van een heel leuk meisje dat hij dan in Bangkok had leren kennen. Hij duwde opeens een naakte vrouw in mijn gezicht. (..) Op de terugvlucht voelde hij zich genoodzaakt om aan mij te vragen “neuken?” en dat dan heel hard weglachen. Ik heb hem deze grap ook tegen [naam 1] horen maken. Hij zei ook: “als je het vervelend vindt moet je het zeggen.”(..) Ik heb gehoord dat iemand Joods was op een vlucht en dat [geïntimeerde] op een Joodse maaltijd had gespuugd. Hier was ik niet bij en heb ik achteraf gehoord. (..) Ik vertelde tijdens de vlucht iets over mezelf, dat mijn vader was overleden. Waarop hij reageerde met “daddy issues, geil”. Dit vond ik heel ongepast. Hij gaf ook aan dat hij alles neukte, vrouw, man, geiten, maakt niet uit. (..) tijdens de eerste reis was het gezellig en lachen (..) hij zat ernaast toen zei hij “wist je dat je hele mooie ogen heb”. Het was op een aparte toon.’

In de verklaring van [naam 6] staat onder meer: ‘(..) Bijvoorbeeld dat ik zei “dat doe je goed” dat hij reageerde “neuken?” Ook kwam hij een keer naar achterin en vroeg waar hij zijn kar kwijt kon. Ik gaf aan waar een opening was en hij reageerde “ik heb liever jouw opening”. Ik vlieg nu al 7 jaar en het nog nooit zoveel meegemaakt. (..) In het hotel bij het ontbijt kwam hij naar mij toe met de vraag “waarom deed je niet open, ik heb de hele nacht staan kloppen.” Het was de continuïteit van de seksuele grappen waardoor het niet meer leuk was. Ook vertelde hij verhalen over prostituees en dat ik een goede prostituee zou zijn (..) en dat hij mij wel zou bestellen. Het lastige vind ik dat ik hem niet een slechte man vind, maar dat ik het idee heb dat hij een verslaving heeft. (..) Later heb ik gezien dat [naam 8] en [geïntimeerde] nog gesprek hebben gehad (...) dat het gedrag van [geïntimeerde] was veranderd. (...) dominante gedrag was voor 70% verzacht. (..) Tijdens dat etentje heb ik het best gezellig gehad (..) Wat eerst shocking en grappig was is daarna alleen ongemakkelijk’.

Op 3 september 2024 is [geïntimeerde] zelf gehoord door KLM Security Services. In zijn verklaring staat onder meer: ‘Ik heb het gehad over geitenneukers, schapenneukers het is grappig bedoeld. (..) V: Heb je wat over Joden gezegd? A: ja, dat Israël het terug moet geven aan Turkije. (..) Ik heb “tuah” gezegd terwijl ik een koosjer maaltijd vast had. Daarna is deze geserveerd aan de passagier. (..) “tuah’ zeggen vind ik geen spugende beweging. (..) Volgens mij heb ik gehoord “kut joden ”of “ik heb een hekel aan joden”. “ik heb een hekel aan joden” heb ik absoluut gehoord,(..)

Op 11 september 2024 heeft er een gesprek plaatsgevonden tussen [geïntimeerde] , [naam 9] (manager Cabin Crew) en [naam 10] (HR). KLM heeft op 13 september 2024 een verslag van dit gesprek aan [geïntimeerde] gestuurd.

Op 16 september 2024 heeft opnieuw een gesprek plaatsgevonden. [geïntimeerde] werd daarbij bijgestaan door FNV. In dit gesprek heeft KLM volgens het gespreksverslag [geïntimeerde] voorgehouden dat er zich tijdens de betreffende vluchtcyclus meerdere incidenten hebben voorgedaan die niet door de beugel kunnen, niet alleen op het gebied van seksuele en seksistische uitingen en gedragingen jegens diverse (ondergeschikte) collega’s, maar ook op het gebied van racistische en discriminerende uitingen jegens de Joodse/Israëlische passagiers/bevolking. KLM heeft [geïntimeerde] meegedeeld dat zij van [geïntimeerde] als ervaren purser verwacht dat hij zich weet te gedragen zowel richting collega’s als passagiers, dat er een veilige werkomgeving wordt gecreëerd en gewaarborgd en dat hij op een betamelijke wijze uitvoering geeft aan zijn voorbeeldfunctie als leidinggevende aan boord. KLM heeft tevens aangegeven dat zij er geen fiducie in heeft dat dit nog ten positieve is te veranderen en heeft daarom het vertrouwen in [geïntimeerde] opgezegd.

Op de Portal van KLM staat een bericht over ongewenst gedrag waarin onder andere wordt vermeld hoe medewerkers ongewenst gedrag kunnen melden. Tevens staat op de Portal van KLM een zogenaamde menukaart ongewenst gedrag.

Op 23 oktober 2024 heeft KLM een verzoek tot ontbinding van de arbeidsovereenkomst ingediend. Als bijlagen bij het verzoekschrift heeft KLM onder meer de verklaringen als vermeld onder 3.4. overgelegd.

Naar aanleiding van de beschikking van de kantonrechter (zie onder 4.) waarbij de ontbinding is afgewezen en de tewerkstelling is toegewezen heeft op 24 februari 2025 een gesprek plaatsgevonden tussen [geïntimeerde] en KLM waarin onder meer is afgesproken dat [geïntimeerde] 4 vluchten begeleid zou worden door een Beoordelingspurser.

Op een vlucht naar Los Angeles waarop [geïntimeerde] in het kader van voornoemd coachingstraject werd begeleid heeft [geïntimeerde] Cabin Attendant [naam 11] aangesproken op het niet sluiten van de lockers.

In een e-mail van 8 mei 2025 heeft [naam 11] aan [naam 9] geschreven: ‘Het gaat om Een vlucht rond 10 november 2019 met bestemming Kuala Lumpur. (..) Het gaat om seksuele opmerkingen. Verder is er op een Jakarta vlucht een alcohol-incident geweest waarbij collega onder een soort drang een slokje heeft genomen en daarna geconfronteerd is met de gevolgen. (..) Na dit incident heb ik een vriendin in vertrouwen genomen en zij stuurde mij een aantal maanden geleden de rechtszaak door. Ik heb op 19/4 een Las Vegas gevlogen met [geïntimeerde] in de bemanning. Vanuit alles wat ik heb vernomen was ik erg op mijn hoede. Op de terugweg vond ik [geïntimeerde] erg autoritair overkomen. (..) Het aanspreken van [geïntimeerde] op mij kwam erg bazig over.’

Over dezelfde vlucht heeft KLM een anonieme e-mail aan [naam 9] van dezelfde datum overgelegd waarin onder meer staat: ‘Hij spoorde collega’s aan een vape te gebruiken tijdens de vlucht. (..) Toen ik zei dat ik mijn vriend aan de lijn had, riep hij: “Gast, ik heb je vriendin geneukt en ze vond het nog lekker ook.”. Mijn vriend hing toen gelijk op en ik was natuurlijk een beetje overstuur.

Bij e-mail van 8 mei 2025 heeft [naam 12] , destijds Cabin Attendant, aan [naam 9] over deze vlucht in 2019 geschreven: “Om sommigen kon ik lachen, andere opmerkingen vermeed ik en de opmerking ‘dat het gebruikelijk was dat nieuwe collega’s na aankomst langs gaan bij de kamer van de purser om hem een (maakt een pijpbeweging met hand en mond)’, lachte ik wat ongemakkelijk weg. (..) Later in de vlucht gaf hij aan thuis hetero te zijn, maar op de route biseksueel. Vanaf dat moment voelde ik met wel heel erg ongemakkelijk bij de grapjes, opmerkingen en herhalende verzoekjes om een pijpbeurt in het hotel. [geïntimeerde] heeft mij verder op de shuttles of terugvlucht niet meer lastiggevallen op seksueel gebied’.

[geïntimeerde] heeft verklaringen overgelegd van 3 Senior Pursers, een leidinggevende, een aantal Cabin Attendants en een vriend die als IPB-er meevloog op Kuala Lumpur vlucht voornoemd, waarin zij hun positieve ervaringen met [geïntimeerde] hebben gedeeld en hebben verklaard dat zij zich niet herkennen in de verwijten die KLM [geïntimeerde] maakt. Leidinggevende [naam 13] heeft verklaard: ́Als ik de gesprekken die ik aan boord, in bussen of bij crew borrels nog eens kritisch zou toetsen op hun ‘grensoverschrijdende’ gehalte dan vrees ik dat KLM, (..) weinig medewerkers meer over zou houden’.

[geïntimeerde] heeft naast voornoemd coachingstraject therapie gevolgd.