Gerechtshof 's-Gravenhage, 31-05-2002, AE3708, 2200296100

ARREST

gewezen op het hoger beroep tegen het vonnis van de arrondissementsrechtbank te 's-Gravenhage van 21 november 2000 in de strafzaak tegen de verdachte:

Onderzoek van de zaak

Dit arrest is gewezen naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzittingen in eerste aanleg en het onderzoek op de terechtzittingen in hoger beroep van dit hof van 18 december 2001, 22 januari 2002, 23 januari 2002, 5 februari 2002, 12 februari 2002, 19 februari 2002, 15 maart 2002 en 17 mei 2002.

Tenlastelegging

Procesgang

In eerste aanleg is de verdachte terzake van het onder 2 primair, 3 primair, 8 primair, subsidiair en meer subsidiair, 9 primair en subsidiair, 10 primair en subsidiair en 11 primair tenlastegelegde vrijgesproken en terzake van het onder 1, 2 subsidiair, 3 subsidiair, 4, 5, 6 primair, 7 primair en 11 subsidiair tenlastegelegde veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van acht jaren en zes maanden met aftrek van voorarrest alsmede tot een geldboete van ƒ 250.000,-, subsidiair één jaar hechtenis.

De verdachte en de officier van justitie hebben tegen het vonnis hoger beroep ingesteld.

Bespreking van de gevoerde verweren

Het hof heeft geen reden thans tot een andere beoordeling te komen ten aanzien van eerder ter zitting gedane verzoeken dan blijkens het proces-verbaal van de zitting in de door het hof deels voorlopig eerder ingenomen standpunten tot uitdrukking komt. Ter toelichting zij hier uitdrukkelijk vermeld, dat waar het hof als criterium heeft gehanteerd, dat door de beslissing het belang van de verdediging redelijkerwijs niet wordt geschaad, het hof bij afwijzing van de verzoeken telkens ook heeft geoordeeld dat de gevraagde onderzoekshandeling, de toevoeging van stukken aan het dossier, of het horen van een gevraagde getuige niet noodzakelijk was.

Verweren, gevoerd zoals weergegeven in de aan het proces-verbaal van de zitting gehechte pleitnota, strekkende tot niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in de vervolging betreffen de volgende onderwerpen:

Ter zitting in hoger beroep heeft een verdere verantwoording plaatsgevonden van het verkennende onderzoek dat aan de zaak Zeearend is voorafgegaan. Dit is geschied nadat aan de verdediging - volgens haar mededeling door een journalist - een bundel stukken was toegespeeld, welke stukken door het openbaar ministerie niet in het procesdossier waren toegevoegd. Naar aanleiding van een beslissing van het hof heeft de commissaris van politie [naam] op verzoek van de advocaat-generaal een proces-verbaal over de bundel stukken opgesteld, waarin het verloop van het verkennende en/of pro-actieve onderzoek, dat aan het tactische onderzoek in de zaak Zeearend is voorafgegaan wordt geschetst. Het hof heeft vervolgens het openbaar ministerie in de gelegenheid gesteld de interne openbaarmaking van bedoelde bundel stukken in het strafproces te beoordelen op gevaar voor derden. Na het weglakken van enkele fragmenten uit die stukken zijn deze vervolgens zonder verder bezwaar van de zijde van het openbaar ministerie, zonder bezwaar ook van de kant de verdediging tegen het weglakken, bij de processtukken gevoegd. Aan de hand van deze stukken en door middel van de daarna afgelegde getuigenverklaringen, waaronder de verklaring van [naam] ter zitting van het gerechtshof op 22 januari 2002, is tijdens het onderzoek ter zitting naar het oordeel van het hof voldoende inzichtelijk geworden welk onderzoek aan de opsporing van de tenlastegelegde feiten is voorafgegaan. Ter zitting in hoger beroep zijn ter beoordeling van deze fase van het onderzoek en het daarop gevolgde tactische onderzoek, voorts gehoord, [naam], chef van de ploeg informatie-inwinning, [naam], projectleider in het voorbereidende onderzoek en [naam], hoofdinspecteur van politie Haaglanden, teamleider in het tactische onderzoek. Naar het oordeel van het hof is gebleken, dat de eerder in eerste aanleg gegeven verantwoording weliswaar te beperkt was, maar niet opzettelijk misleidend. Evenmin is aannemelijk geworden, dat het niet voegen in het dossier van stukken door de officier van justitie is geschied met het oogmerk de belangen van de verdediging te schaden omdat de officier van justitie in redelijkheid mocht aannemen dat die stukken noch ontlastend waren voor de verdachte noch onrechtmatigheden in de opsporing aantoonden.

Ter zitting in hoger beroep is het volgende vast komen te staan. Na een aanzet daartoe in mei 1995 is vervolgens in september 1995 een voorstel genaamd "Fakkel" opgesteld door de projectvoorbereiders [naam] en [naam] aangaande 'Hollandse criminele netwerken'. Dat voorstel heeft geleid tot het als verkennend maar ook als pro-actief aangeduid onderzoek Fakkel, dat voornamelijk bestond uit een criminaliteitsbeeldanalyse, waaruit pro-actieve deelonderzoeken zijn voortgevloeid. Vervolgens zijn uit de pro-actieve deelonderzoeken verschillende tactische opsporingsonderzoeken voortgekomen. Op verschillende momenten is in de verkennende Fakkelanalyse tactische informatie ingebracht. Aannemelijk is geworden dat de verdachte en zijn gelijktijdig terecht staande medeverdachte tot een betrekkelijk kleine kring van personen behoorden waarvan men van het begin af aan heeft vermoed - vanuit de strategie van onderzoek naar Hollandse criminele netwerken - dat mogelijk later volgend opsporingsonderzoek op hen gericht zou gaan worden. Dit vermoeden was onder meer, mogelijkerwijs voornamelijk, gebaseerd op gegevens uit het afgesloten SINIS-onderzoek, waarin de beide verdachten eerder waren betrokken en welk onderzoek al had geleid tot onherroepelijke veroordelingen van deze beide verdachten terzake van drugsdelicten. Van [verdachte] was voorts bekend dat hij op 3 maart 1987 door het hof van beroep te Brussel was veroordeeld tot een gevangenisstraf van acht jaren terzake van handel in verdovende middelen. Het tegen deze achtergrond ontwikkelde verkennende onderzoek en het daarop gevolgde pro-actieve onderzoek leidden tot gegevens die de officier van justitie op 9 december 1996 heeft doen besluiten op basis van artikel 125f Wetboek van Strafvordering een machtiging te verlenen voor het opvragen van printgegevens en de historische printgegevens van een mobiele telefoon in de zaak tegen de medeverdachte. In april 1997 wordt een gerechtelijk vooronderzoek tegen deze medeverdachte geopend. In een daartoe opgestelde nota van 2 april 1997 maakt [naam] een opstelling van de dan beschikbare informatie. In deze nota wordt aangegeven, dat de basis voor de printmachtiging van 9 december 1996 onder nummer CID/OVJ/125f/03/96 was gelegen in door de Chef RCID als betrouwbaar gekwalificeerde informatie van betrokkenheid van [naam], vermoedelijk in opdracht van [verdachte], bij handel in harddrugs en softdrugs. Tegen de verdachte is op 14 januari 1998 het gerechtelijk vooronderzoek geopend. Uit het onderzoek ter zitting, noch uit de stukken in het geding, zijn feiten en/of omstandigheden aannemelijk geworden op grond waarvan het rechtstreekse en ernstige vermoeden rijst dat sprake is van onrechtmatigheden als door de raadsman genoemd.

Aannemelijk is geworden dat in het kader van een op hypothesen gestoeld project gegevens zijn verzameld afkomstig van politiebureaus, recherchediensten, het CID, andere instellingen en open bronnen. Deze gegevensverzameling als geheel was niet een op een bepaalde persoon afgestemd onderzoek, maar had primair het karakter van een verkennend onderzoek naar wat genoemd worden 'Hollandse Criminele netwerken', een term die ook in de PEC aan de orde komt (zie bijvoorbeeld: Tweede Kamer, vergaderjaar 1995-1996, 24 072, nrs. 10-11).

Niet aannemelijk is geworden dat de toepasselijke regelgeving terzake van de informatie-inwinning is geschonden. De stelling dat, naar het recht voor invoering van de Wet op de bijzondere opsporingsbevoegdheden (hierna: Wet BOB), omtrent een subject informatie slechts zou mogen worden ingewonnen indien reeds van een concrete verdenking sprake is, wordt door het hof niet gedeeld. In dit verband kan er op worden gewezen dat in de op de Politiewet 1993 gebaseerde CID-regeling 1995 een CID-subject wordt omschreven als "een natuurlijke persoon of rechtspersoon, die als verdachte betrokken is, of naar redelijkerwijs kan worden vermoed als verdachte betrokken zal worden bij enig misdrijf met het oog waarop een CID-register is aangelegd". Dat de gegevensverzameling in Fakkel en mutaties in de registers geleidelijk aan een duidelijker beeld geven van gedragspatronen en persoonlijke omstandigheden van onder anderen de latere verdachte levert op zichzelf niet de aannemelijkheid op van een ongeoorloofde inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de betrokkene. Beoordeeld naar de juridische situatie van voor de invoering van de Wet BOB gaat het om de afstemming van handelen onder de vigeur van de Politiewet 1993 enerzijds en het optreden in het kader van het Wetboek van Strafvordering anderzijds. De taakstelling in het kader van de Politiewet 1993 behelst de daadwerkelijke handhaving van de rechtsorde. Het kader van het Wetboek van Strafvordering vereist zorgvuldige, behoedzame toepassing van opsporingsbevoegdheden, waaraan logischerwijze een zekere informatievergaring vooraf gaat. Zaken, waarin door hun aard en het verband een ernstige inbreuk op de rechtsorde wordt gemaakt, dwingen nu eenmaal tot aandacht vanuit de taakstelling tot handhaving van de rechtsorde. Hierin past naar 's hofs oordeel onder omstandigheden zoals die zich in deze zaak voordoen een meer dan gewone aandacht voor de handel en wandel van degenen die zich voorheen blijkens eerder justitieel onderzoek uit winstbejag met dergelijke zaken hebben ingelaten. In dat kader kan gekomen worden tot de opbouw van een informatiepositie die tot strafvorderlijk ingrijpen aanleiding kan geven. Dat is in casu de gang van zaken geweest. In algemene zin is de opbouw van de zaak tegen de verdachte, zoals hiervoor is weergegeven ook niet in strijd met de eisen die artikel 8 EVRM aan de bescherming van de persoonlijke levenssfeer stelt. Op een aantal specifieke aspecten wordt hierna nog nader ingegaan.

Op 2 juni 1998 is op advies van de Centrale Toetsingscommissie (CTC) toestemming verleend tot het inzetten van het middel infiltratie. In het proces-verbaal van bevindingen 002/2000, gedateerd 28 januari 2000, is een chronologisch verslag opgenomen van de infiltratieactiviteiten van de hand van [naam], inspecteur van politie en als zodanig lid van het politieel infiltratie begeleidingsteam Haaglanden. Ter zitting van 5 februari 2002 is inspecteur [naam] als getuige gehoord. Gebleken is dat de infiltratieactiviteiten niet hebben geleid tot bewijs, omdat de infiltranten er niet in slaagden door te dringen in de persoonlijke levenssfeer van de verdachten. Niet aannemelijk is geworden dat van de hiervoor vermelde criteria is afgeweken. Het feit dat in de periode van inzet van het middel van infiltratie tegelijkertijd andere informatie over de verdachten op stelselmatige wijze is verzameld, maakt de inzet van het middel in het kader van de opsporing niet onrechtmatig. Naar het oordeel van het hof is blijkens de hiervoor aangehaalde stukken en getuigenverklaring van de heer [naam] voldoende gelegenheid gegeven aan de verdediging om de inzet van de methode van infiltratie te toetsen.

Uit de bespreking van de verweren onder de punten 1 tot met 4 blijkt dat er geen rechtsgrond is het openbaar ministerie op enig punt niet-ontvankelijk te verklaren in de vervolging en dat er evenmin grond is om de uitkomsten van de onderzoeken die aan de rechter zijn voorgelegd ter ondersteuning van de tenlastelegging uit te sluiten van het bewijs. Ook is er geen reden om strafvermindering toe te passen.

Omvang van het hoger beroep

Het hoger beroep van de officier van justitie is blijkens mededeling van de advocaat-generaal op de terechtzittingen in hoger beroep van 12 februari 2002 en 19 februari 2002 niet gericht tegen de in het vonnis waarvan beroep genomen beslissingen ten aanzien van het onder 8 en onder 10 tenlastegelegde.

Het hoger beroep van de verdachte is kennelijk niet gericht tegen de in het vonnis waarvan beroep genomen beslissingen ten aanzien van het onder 8, 9 en 10 tenlastegelegde.

Waar hierna wordt gesproken van "de zaak" of "het vonnis", wordt daarmee bedoeld de zaak of het vonnis voorzover op grond van het vorenstaande aan het oordeel van het hof onderworpen.

Beoordeling van het vonnis

Het vonnis waarvan beroep kan niet in stand blijven, omdat het hof zich daarmee niet verenigt.

Vrijspraak

Naar het oordeel van het hof is niet wettig en overtuigend bewezen hetgeen aan de verdachte onder 1, 2 primair, 3 primair, 7 primair en subsidiair en 11 primair, subsidiair en meer subsidiair is tenlastegelegd. De verdachte moet derhalve hiervan worden vrijgesproken.

Gezien de vrijspraak waartoe het hof komt terzake van het verwijt van deelname aan een misdadige organisatie, behoeven de overige verweren met betrekking tot dit feit geen nadere bespreking bij gebreke van enig belang.

Bewezenverklaring

Het hof acht wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte het onder 2 subsidiair, 3 subsidiair, 4, 5, 6 primair, 7 meer subsidiair en 9 primair tenlastegelegde heeft begaan op de wijze als is vermeld in de hierna ingevoegde bijlage die van dit arrest deel uitmaakt.

BIJLAGE

5. dat hij te Den Haag op 28 mei 1998 tezamen en in vereniging met anderen opzettelijk aanwezig heeft gehad ongeveer 225 kilo hennep, zijnde hennep een middel vermeld op de bij de Opiumwet behorende lijst II.

7 meersubsidiair dat hij op 6 augustus 1999 te Zevenhuizen opzettelijk heeft afgeleverd ongeveer 93.129 pillen van een materiaal bevattende MDMA (3,4-methyleendioxymethamfetamine), zijnde MDMA (3,4-methyleendioxymethamfetamine) een middel vermeld op de bij de Opiumwet behorende lijst I.

9. dat hij in de periode van 1 januari 2000 tot en met 4 februari 2000 te Voorburg en/of Den Haag en/of Rotterdam in elk geval in Nederland, tezamen en in vereniging met [medeverdachte] en anderen, opzettelijk buiten het grondgebied van Nederland heeft gebracht ongeveer 100.000 tabletten MDMA (3,4-methyleendioxymethamfetamine), zijnde MDMA (3,4-methyleendioxymethamfetamine) een middel vermeld op de bij de Opiumwet behorende lijst I.

Voorzover in de tenlastelegging taal- en/of schrijffouten voorkomen, zijn deze in de bewezenverklaring verbeterd. Blijkens het verhandelde ter terechtzitting is de verdachte daardoor niet geschaad in de verdediging.

Bewijsvoering

Het hof grondt zijn overtuiging dat de verdachte het bewezenverklaarde heeft begaan op de feiten en omstandigheden die in de bewijsmiddelen zijn vervat en die reden geven tot de bewezenverklaring.

De bewijsmiddelen zullen in die gevallen waarin de wet aanvulling van het arrest met de bewijsmiddelen vereist in een aan dit arrest gehechte bijlage worden opgenomen.

Strafbaarheid van het bewezenverklaarde

Het bewezenverklaarde levert op:

Strafbaarheid van de verdachte

Strafmotivering

De advocaat-generaal mr [naam] heeft gevorderd dat het vonnis waarvan beroep zal worden vernietigd en dat de verdachte terzake van het onder 1, 2 subsidiair, 3 subsidiair, 4, 5, 6 primair, 7 primair, 9 primair en 11 primair tenlastegelegde zal worden veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van twaalf jaren, met aftrek van voorarrest alsmede tot een geldboete van € 400.000,-, bij gebreke van betaling en verhaal te vervangen door hechtenis voor de duur van één jaar.

Het hof heeft de op te leggen straffen bepaald op grond van de ernst van de feiten en de omstandigheden waaronder deze zijn begaan en op grond van de persoon en de persoonlijke omstandigheden van de verdachte, zoals daarvan is gebleken uit het onderzoek ter terechtzitting.

Het hof is dan ook van oordeel dat gelet op de generale en speciale preventie een onvoorwaardelijke gevangenisstraf van zeven jaren samen met een geldboete van één miljoen euro geboden is.

Toepasselijke wettelijke voorschriften

Het hof heeft gelet op de artikelen 23, 24, 24c, 47 en 57 van het Wetboek van Strafrecht en de artikelen 2, 3, 10, 10a, 11 en 12 van de Opiumwet.

BESLISSING

Het hof:

Vernietigt het vonnis waarvan beroep - voorzover aan het oordeel van het hof onderworpen - en doet opnieuw recht.

Verklaart het openbaar ministerie ontvankelijk in de vervolging.

Verklaart niet bewezen dat de verdachte het onder 1, 2 primair, 3 primair, 7 primair en subsidiair en 11 primair, subsidiair en meer subsidiair tenlastegelegde heeft begaan en spreekt de verdachte daarvan vrij.

Verklaart bewezen dat de verdachte het onder 2 subsidiair, 3 subsidiair, 4, 5, 6 primair, 7 meer subsidiair en 9 primair tenlastegelegde, zoals hierboven omschreven, heeft begaan.

Verklaart niet bewezen hetgeen terzake meer of anders is tenlastegelegd en spreekt de verdachte daarvan vrij.

Bepaalt dat het bewezenverklaarde de hierboven vermelde strafbare feiten oplevert.

Verklaart de verdachte terzake van het bewezenverklaarde strafbaar.

Veroordeelt de verdachte tot een gevangenisstraf voor de duur van

ZEVEN JAREN.

Bepaalt dat de tijd door de verdachte vóór de tenuitvoerlegging van deze uitspraak in voorarrest doorgebracht, bij de uitvoering van de opgelegde gevangenisstraf in mindering wordt gebracht, voorzover die tijd niet reeds op een andere vrijheidsstraf in mindering is gebracht.

Veroordeelt de verdachte tot het betalen van een geldboete van

ÉÉNMILJOEN EURO (€ 1.000.000,-),

bij gebreke van betaling en verhaal te vervangen door hechtenis voor de duur van ÉÉN JAAR.