Hoge Raad, 28-05-2002, AE1186, 00166/01 B

28 mei 2002

Strafkamer

nr. 00166/01 B

KD/SM

op het beroep in cassatie tegen een beschikking van de Arrondissementsrechtbank te Groningen van 13 december 2000, nummer RK 00/304, op een beklag als bedoeld in artikel 552a van het Wetboek van Strafvordering, ingediend door:

[klager], geboren op [geboortedatum] 1955, wonende te [woonplaats] (Duitsland).

Het beroep is ingesteld door klager. Namens deze heeft mr. A.A. Franken, advocaat te Amsterdam, bij schriftuur middelen van cassatie voorgesteld. De schriftuur is aan deze beschikking gehecht en maakt daarvan deel uit.

De Advocaat-Generaal Machielse heeft geconcludeerd tot vernietiging van de bestreden beschikking en tot verwijzing van de zaak naar het Gerechtshof te Leeuwarden teneinde op het bestaande beklag opnieuw te worden berecht en afgedaan.

3.1. In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan. Op 16 februari 2000 is in de Bondsrepubliek Duitsland een strafrechtelijk onderzoek aangevangen tegen klager, directeur van de [medeklaagster] te [vestigingsplaats], wegens

medeplichtigheid aan belastingontduiking (§ 370 Abgabenordnung in verbinding met § 27 StGB). In dat kader is aan de Nederlandse autoriteiten een rechtshulpverzoek gedaan. Nadat de in art. 552m, derde lid, Sv vereiste machtiging was verleend, is het verzoek in handen van de Rechter-Commissaris in de Rechtbank te Groningen gesteld. Met het oog op het verlangde gevolg heeft de Rechter-Commissaris, op vordering van de Officier van Justitie, aan de ABN AMRO Bank een vordering gedaan tot uitlevering van de in het rechtshulpverzoek vermelde stukken. De Bank heeft aan die vordering voldaan. De Rechter-Commissaris heeft de inbeslaggenomen stukken - te weten: "356 couponnota's 18/5/'93 - 31/8/'93" alsmede "overzicht coupons ABN-AMRO Winschoten" - ter beschikking van de Officier van Justitie gesteld, nadat de Rechtbank daartoe op 26 september 2000 het in art. 552p, tweede lid, Sv vereiste verlof had verleend.

3.3. De Rechtbank heeft klagers niet-ontvankelijk verklaard in hun klaagschrift. Daartoe heeft zij, voorzover voor de beoordeling van de middelen van belang, het volgende overwogen:

"Artikel 552a Wetboek van Strafvordering beoogt te beschermen diegenen die een zakelijk recht, bijvoorbeeld een eigendomsrecht, ten aanzien van de inbeslaggenomen voorwerpen kunnen uitoefenen.

Nu de stukken niet onder klagers in beslag zijn genomen en klagers ook geen zakelijk recht op de stukken hebben, is de rechtbank van oordeel dat zij niet als belanghebbenden in de zin van artikel 552a kunnen worden aangemerkt.

Het klaagschrift is ingediend voordat het verlof tot uitlevering van de inbeslaggenomen stukken aan de Duitse autoriteiten werd verleend. Klagers hadden derhalve voor het verlenen van dit verlof moeten worden gehoord op het klaagschrift. Dit is ten onrechte niet gebeurd.

Nu de rechtbank echter van oordeel is dat klagers in dit geval niet als belanghebbenden kunnen worden aangemerkt, welk oordeel niet anders zou zijn geweest als klagers zouden zijn gehoord voordat het verlof tot uitlevering werd verleend, worden aan het niet-horen materieel geen consequenties verbonden. De rechtbank zal klagers niet-ontvankelijk verklaren."

4.2. Art. 552p Sv houdt in het eerste lid in dat de rechter-commissaris het verzoek om rechtshulp, na bijvoeging van de processen-verbaal van de door hem afgenomen verhoren en van die van zijn verdere verrichtingen, zo spoedig mogelijk doet teruggaan naar de officier van justitie.

Ingevolge het tweede lid mogen door de rechter-commissaris in beslag genomen stukken van overtuiging en onder hem berustende gegevensdragers waarop gegevens zijn opgenomen die zijn vergaard met gebruikmaking van enige strafvorderlijke bevoegdheid, slechts ter beschikking van de officier van justitie worden gesteld voorzover de rechtbank - met inachtneming van het toepasselijke verdrag - daartoe verlof heeft verleend. Behoudens indien aannemelijk is dat de rechthebbenden op de inbeslaggenomen stukken van overtuiging niet in Nederland verblijf houden, mag dit verlof op grond van het derde lid slechts worden verleend onder het voorbehoud dat bij de afgifte aan de buitenlandse autoriteiten wordt bedongen dat de stukken zullen worden teruggezonden zodra daarvan het voor de strafvordering nodige gebruik is gemaakt.

Op grond van het vierde lid is het bepaalde bij en krachtens de art. 116 tot en met 119, 552a en 552c tot en met 552e Sv van overeenkomstige toepassing ten aanzien van het gestelde in het eerste tot en met het derde lid.

4.4. Tegen deze achtergrond moet worden aangenomen dat de verdachte een belanghebbende is die zich op de voet van art. 552p, vierde lid, in verbinding met art. 552a Sv schriftelijk kan beklagen over

a. de in het eerste lid voorziene overdracht van stukken door de rechter-commissaris aan de officier van justitie;

b. de verlening van het in het tweede lid bedoelde verlof tot terbeschikkingstelling van de daar bedoelde stukken aan de officier van justitie alsmede het daaraan krachtens het derde lid te verbinden voorbehoud.