Hoge Raad, 24-09-2004, AO9070, C03/122HR

24 september 2004

Eerste Kamer

Nr. C03/122HR

JMH

1. N.V. MAATSCHAPPIJ VAN ASSURANTIE, DISCONTERING EN BELEENING DER STAD ROTTERDAM ANNO 1970,

gevestigd te Rotterdam,

2. [Eiser 2],

wonende te [woonplaats],

EISERS tot cassatie,

advocaat: mr. J. van Duijvendijk-Brand,

1. [Verweerder 1],

wonende te [woonplaats],

2. ONDERLINGE WAARBORGMAATSCHAPPIJ GROENE LAND/ACHMEA ZORGVERZEKERAAR U.A.,

gevestigd te Meppel,

VERWEERDERS in cassatie,

advocaat: mr. E. Grabandt.

Verweerders in cassatie - verder te noemen: [verweerder 1] en Groene Land, dan wel gezamenlijk [verweerder] c.s. - hebben bij exploot van 9 februari 2001 eisers tot cassatie - verder te noemen: Stad Rotterdam en [eiser 2], dan wel gezamenlijk: Stad Rotterdam c.s. - gedagvaard voor de rechtbank te Zwolle en gevorderd bij vonnis, voor zover mogelijk uitvoerbaar bij voorraad:

- Stad Rotterdam c.s. hoofdelijk te veroordelen, des dat de een betalende de ander zal zijn bevrijd, tot betaling aan [verweerder 1] alle door hem geleden en nog te lijden schade ten gevolge van het ongeval van 27 juni 1998, nader op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet, en voorts te vermeerderen met de wettelijke rente daarover vanaf 27 juni 1998 tot aan de dag der algehele voldoening, alsmede

- Stad Rotterdam c.s. hoofdelijk te veroordelen tot betaling van de reeds betaalde ziektekosten tot nu toe aan Groene Land, zijnde het bedrag van ƒ 521.576,76, alsmede

- de toekomstige ziektekosten, nader op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet.

Stad Rotterdam c.s. hebben de vorderingen bestreden.

De rechtbank heeft bij vonnis van 3 oktober 2001 de vorderingen afgewezen.

Tegen dit vonnis hebben [verweerder] c.s. hoger beroep ingesteld bij het gerechtshof te Arnhem.

Bij arrest van 24 december 2002 heeft het hof het vonnis van 3 oktober 2001 van de rechtbank te Zwolle vernietigd en, opnieuw rechtdoende, Stad Rotterdam c.s. hoofdelijk veroordeeld, des dat de een betalend de ander in zoverre zal zijn bevrijd:

1. tot betaling aan [verweerder 1] van 75% van de door hem geleden en nog te lijden schade ten gevolge van het ongeval van 27 juni 1998, nader op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet, en voorts te vermeerderen met de wettelijke rente daarover vanaf de respectievelijke data waarop de onderscheiden schaden geacht worden te zijn geleden tot aan de dag der algehele voldoening;

2. tot betaling aan Groene Land een bedrag van € 118.340,60, te vermeerderen met de wettelijke rente daarover vanaf de respectievelijke data waarop de onderscheiden betalingen zijn gedaan tot aan de dag der algehele voldoening;

3. deze veroordelingen uitvoerbaar bij voorraad verklaard, en

4. het meer of anders gevorderde afgewezen.

Tegen het arrest van het hof hebben Stad Rotterdam c.s. beroep in cassatie ingesteld. De cassatiedagvaarding is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

[Verweerder] c.s. hebben geconcludeerd tot verwerping van het beroep.

De zaak is voor partijen toegelicht door hun advocaten en voor [verweerder] c.s. mede door mr. J. Brandt, advocaat bij de Hoge Raad.

De conclusie van de Procureur-Generaal strekt tot verwerping van het beroep.

3.1 In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.

(i) Op 27 juni 1998, omstreeks 12.17 uur, heeft op de Halleweg, een verharde openbare weg, gelegen buiten de bebouwde kom van Sint Jansklooster, gemeente Brederwiede, een ongeval plaatsgevonden. Bij dat ongeval waren betrokken [verweerder 1], als bestuurder van een Honda bromfiets, type SFX.50 en [eiser 2], als bestuurder van een Nissan, type Patrol Hardtop Van D, met kenteken [AA-00-BB] waaraan een aanhangwagen was gekoppeld.

[Verweerder 1] die ten tijde van het ongeval twintig jaar oud was, is bij het ongeval zwaar gewond geraakt en zal waarschijnlijk de rest van zijn leven verlamd blijven.

(ii) De Halleweg heeft een breedte van 3.70 tot 3.80 meter en is niet van een middenstreep voorzien. De weg heeft enkele flauwe bochten waardoor het uitzicht is beperkt. De bermen zijn onverhard. Ter plaatse van het ongeval is een maximumsnelheid van 80 km per uur toegestaan. Ten tijde van het ongeval was het wegdek droog.

(iii) De Nissan heeft een lengte van circa 4 meter en is, inclusief de buitenspiegels, circa 2 meter breed. De aan de Nissan gekoppelde aanhangwagen, een tandemasser, heeft een totale lengte van 5.18 meter en een breedte van 1.80 meter. De aanhanger is voorzien van een voor- en achterrek, met daartussen aan elke zijkant drie rongen. Ten tijde van het ongeval was de aanhangwagen niet beladen.

(iv) [Verweerder 1] reed op zijn bromfiets in de richting "De Bergkampen", komende uit de richting "de Oppen Swolle", met een snelheid die de constructiesnelheid van de bromfiets van 45 km per uur niet, dan wel slechts in geringe mate heeft overschreden. Hij is, vanuit zijn rijrichting gezien, nadat hij een flauwe bocht, voor hem naar links, heeft doorreden, met de linkerkant van zijn bromfiets tegen de linkerzijde van de aanhangwagen, gezien vanuit de rijrichting daarvan, gereden. De aanhangwagen was gekoppeld aan de uit de tegenover-gestelde richting met een snelheid van maximaal 70 km per uur naderende, door [eiser 2] bestuurde Nissan.

(v) Van het ongeval is door G.H.M. Oostelbos en F.J. Bulten, verbalisanten, werkzaam bij Politie IJsselland, District Noord, Afdeling Brederwiede/Ysselham, een proces-verbaal met nummer: PL04NO/98-070786 opgemaakt, dat zich bij de stukken bevindt. Volgens het proces-verbaal van verhoor van [eiser 2], heeft deze onder meer verklaard:

"Ik zag dat mij een bromfietser tegemoet kwam en ik zag direct dat de bestuurder daarvan niet oplette. Ik zag namelijk dat hij op het midden van de weg reed en niet op mijn naderen reageerde door uit te wijken. Juist omdat de weg smal is en de bromfietser mij kennelijk niet opmerkte ben ik naar rechts uitgeweken, zodanig dat ik met de rechterwielen van zowel de auto als de aanhanger door de berm van de weg kwam te rijden. Ik dacht op dat moment nog: "Hij ziet me niet!", maar toen de jongen mij ongeveer op 10 meter was genaderd zag ik dat hij een stuurbeweging naar rechts maakte, kennelijk als reactie nadat hij mij op het laatste moment toch nog zag."

(vi) Van het ongeval is voorts door Hendrik Jan Leene, hoofdagent van de Technische Verkeersafdeling van de Regiopolitie IJsselland, een proces-verbaal van onderzoek, met nummer: 98-153 opgemaakt, dat zich eveneens bij de stukken bevindt. Dit proces-verbaal vermeldt onder meer:

"De bestuurder van de bestelauto met aanhanger reed over de Halleweg (...). Vanuit tegengestelde richting naderde de bestuurder van de bromfiets. Deze doorreed een flauwe bocht naar links en bleef vervolgens midden op de rijbaan rijden. (...) De bestuurder van de combinatie zag dit en week naar rechts uit en reed met de rechterwielen van de combinatie door de berm. Ondanks deze uitwijkmanoeuvre botste de bromfietser toch tegen de linkerzijkant van de aanhangwagen."

(vii) De Nissan was in het kader van de WAM verzekerd bij Stad Rotterdam.

(viii) Groene Land is de ziektekostenverzekeraar van [verweerder 1].

3.2 [Verweerder 1] en Groene Land, laatstgenoemde in haar hoedanigheid van regresnemende ziektekostenverzekeraar van [verweerder 1], hebben Stad Rotterdam c.s. in rechte betrokken en gevorderd dat Stad Rotterdam en [eiser 2] hoofdelijk worden veroordeeld tot vergoeding aan [verweerder 1] van alle door hem geleden en nog te lijden schade ten gevolge van het ongeval van 27 juni 1998, nader op te maken bij staat en tot betaling aan Groene Land van de tot dat moment reeds ten behoeve van [verweerder 1] gemaakte ziektekosten, zijnde een bedrag van ƒ 521.576,76, alsmede de toekomstige door Groene Land ten behoeve van [verweerder 1] te betalen ziektekosten.

[Verweerder] c.s. baseerden deze vorderingen op hun stelling dat [eiser 2] onrechtmatig jegens [verweerder 1] heeft gehandeld door overtreding van de artikelen 5 en 6 WVW 1994.

[Verweerder] c.s. verweten [eiser 2] in dit verband dat hij zijn snelheid niet heeft aangepast op het moment dat hij [verweerder 1] zag naderen, dat hij [verweerder 1] niet heeft gewaarschuwd door middel van licht- of geluidssignalen, en voorts dat hij, [eiser 2], niet uiterst rechts heeft gehouden en daardoor een aanzienlijk gedeelte van de weg heeft bezet.

Stad Rotterdam c.s. hebben zich tegen deze vorderingen verweerd en de stellingen van [verweerder] c.s. bestreden. Stad Rotterdam c.s. stelden dat [verweerder 1] ten tijde van de botsing midden op de weg reed en niet oplette, terwijl [eiser 2] met zijn personenauto naar rechts is uitgeweken, zodanig dat hij met de rechterwielen van zowel de auto als de daar achter gehangen aanhanger door de berm kwam te rijden. [Eiser 2] heeft wel geanticipeerd op de hem naderende bromfietser, maar [verweerder 1] heeft niet geanticipeerd op de hem naderende personenauto, aldus Stad Rotterdam c.s.

Subsidiair hebben Stad Rotterdam c.s. zich op eigen schuld van [verweerder 1] beroepen en betoogd dat de schade in het kader van artikel 6:101 BW volledig aan het verkeersgedrag van [verweerder 1] moet worden toegerekend.

De rechtbank heeft de vorderingen van [verweerder 1] afgewezen. Het hof heeft het vonnis van de rechtbank vernietigd en [eiser 2] en Stad Rotterdam hoofdelijk veroordeeld tot betaling aan [verweerder 1] van 75% van de door hem geleden en nog te lijden schade ten gevolge van het ongeval van 27 juni 1998, nader op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet en te vermeerderen met wettelijke rente, en tot betaling aan Groene Land van een bedrag van € 118.340,60, te vermeerderen met wettelijke rente.

3.7 Na geoordeeld te hebben dat in de verhouding tot Groene Land geen sprake is van omstandigheden op grond waarvan de billijkheid een correctie op de causale verdeling 50:50 eist, zulks overeenkomstig de subsidiaire maatstaf van art. 6:101 lid 1 BW, heeft het hof in rov. 4.30 als volgt geoordeeld:

"Ten aanzien van [verweerder 1] echter geldt dat hij op twintigjarige leeftijd als gevolg van het ongeval werd geconfronteerd met ernstig letsel met blijvende lichamelijke beperkingen (...), welke gevolgen naar moet worden aangenomen in zijn leven en toekomstverwachtingen drastisch in negatieve zin hebben ingegrepen en nog ingrijpen. Wegens die omstandigheden eist de billijkheid overeenkomstig dat artikel en lid correctie van de causale verdeling, in die zin dat de verdeling van de schade uitmondt in de verhouding 25%:75% aan de zijde van [verweerder 1] respectievelijk [eiser 2] en Stad Rotterdam. Daarnaast kan van een billijkheidscorrectie wegens de omstandigheid dat [verweerder 1] als zwakkere verkeersdeelnemer heeft te gelden geen sprake zijn omdat die omstandigheid, die zich in het ernstige letsel dat [verweerder 1] als gevolg van het ongeval is toegebracht heeft geconcretiseerd, geacht moet worden te zijn verdisconteerd in de wegens dat letsel toegepaste correctie.

(...)."

3.8 Onderdeel 6 ten slotte klaagt over 's hofs oordeel in rov. 4.32 dat het door Groene Land bij conclusie van eis (productie 5) overgelegde overzicht van de door haar ten behoeve van [verweerder 1] gemaakte ziektekosten een voldoende basis vormt voor de bepaling van de omvang van de vergoedingsplicht van Stad Rotterdam c.s., en dat de betwisting door laatstgenoemden van dit overzicht en van de daaruit blijkende omvang van de gemaakte ziektekosten te vaag is.

Ook dit onderdeel faalt. Het hof heeft anders dan onderdeel 6.1 betoogt, niet miskend dat de stelplicht en bewijslast op dit punt op Groene Land rusten. Voorts is 's hofs oordeel dat de betwisting door Stad Rotterdam c.s. te vaag is, geenszins onbegrijpelijk in het licht van de gedingstukken, zodat de motiveringsklacht van onderdeel 6.2 evenmin opgaat.

De Hoge Raad:

verwerpt het beroep;

veroordeelt Stad Rotterdam c.s. in de kosten van het geding in cassatie, tot op deze uitspraak aan de zijde van [verweerder] c.s. begroot op € 996,34 aan verschotten en € 1.365,-- voor salaris.