Parket bij de Hoge Raad, 19-06-2007, BA1709, 01590/06

Conclusie inzake:

[Verdachte]

1. Het Gerechtshof te 's-Gravenhage heeft verdachte op 14 oktober 2005 ter zake van 1. "overtreding van artikel 7, eerste lid, aanhef en onder a, Wegenverkeerswet 1994" en 2. "overtreding van artikel 8, eerste lid, van de Wegenverkeerswet 1994" veroordeeld tot een geldboete van € 1000,-, subsidiair twintig dagen hechtenis, te betalen in tien maandelijkse termijnen van € 100,- elk, met ontzegging van de bevoegdheid motorrijtuigen te besturen voor de duur van vijftien maanden waarvan acht maanden voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaren. Voorts is de tenuitvoerlegging gelast van een voorwaardelijk opgelegde straf.

2. Namens verdachte heeft Mr A.B. Baumgarten, advocaat te 's-Gravenhage, cassatie ingesteld. Mr R.J. Baumgardt, advocaat te Spijkenisse, heeft een schriftuur ingezonden houdende twee middelen van cassatie.

3.1. Het eerste middel klaagt dat het hof zich in het arrest ten onrechte heeft beperkt tot een verkorte opgave van bewijsmiddelen, nu de raadsman vrijspraak heeft bepleit en de verdachte het bewezenverklaarde niet heeft bekend. Daardoor is de bewezenverklaring van feit 2 onvoldoende met redenen is omkleed.

3.2. Ten laste van verdachte is onder 1 het doorrijden na een ongeval op 1 januari 2004 bewezenverklaard. Daar richt de klacht zich niet op. Ten laste van verdachte is onder 2 tenlastegelegd en door het hof bewezenverklaard dat hij:

op 1 januari 2004 te Rotterdam als bestuurder van een voertuig, (personenauto), dit voertuig heeft bestuurd, terwijl hij verkeerde onder zodanige invloed van een stof, te weten cannabis, waarvan hij redelijkerwijs moest weten, dat het gebruik daarvan - al dan niet in combinatie met het gebruik van een andere stof - de rijvaardigheid kan verminderen, dat hij niet tot behoorlijk besturen in staat moet worden geacht.

3.3. De aanvulling die op basis van art. 365a jo. art. 415 Sv is opgemaakt, houdt voor zover het betreft het onder 2 bewezenverklaarde het volgende in:

"Terzake feit 2:

3.4. Om de al dan niet bekennende verklaring van de verdachte ter terechtzitting in hoger beroep en de woorden van de raadsman aldaar in een context te plaatsen, bespreek ik kort de gehele procesgang. Het proces-verbaal van de terechtzitting in eerste aanleg houdt in als verklaring van verdachte:

3.5. Het proces-verbaal van de terechtzitting in eerste aanleg houdt - voor zover het betreft hetgeen de raadsman heeft aangevoerd - in:

"Mijn client gebruikt al jaren cannabis. Hij wist niet dat de invloed op hem zo groot zou zijn. Het promillage in zijn bloed was overigens gering."

3.6. In eerste aanleg is de verdachte voor beide tenlastegelegde feiten veroordeeld. Daartegen is hij in hoger beroep gegaan. Het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep houdt onder meer het volgende in:

3.7. Het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep houdt voor zover het betreft het onder 2 tenlastegelegde in dat de advocaat-generaal de vrijspraak van de verdachte vordert. In het arrest is verdachte echter voor beide tenlastegelegde feiten veroordeeld.

3.8. De zich bij de stukken bevindende vordering van de advocaat-generaal houdt in dat het hof het vonnis van de eerste rechter zal vernietigen en opnieuw rechtdoende zal bewezenverklaren hetgeen aan de verdachte is tenlastegelegd onder aanhaling van de in het vonnis, waarvan beroep, vermelde wetsartikelen. Het vorderingsformulier bevat niet de voorbedrukte vermelding dat vrijspraak wordt gevorderd. Het formulier bevat ook geen handgeschreven vermelding dat vrijspraak wordt gevorderd van het onder 2 tenlastegelegde. Daaruit zou men kunnen afleiden dat de advocaat-generaal zich inhoudelijk wel aansluit bij het vonnis van de Politierechter.

3.9. Het arrest bevat onder het kopje "strafmotivering" echter weer de volgende overweging:

"De advocaat-generaal heeft geconcludeerd tot vernietiging van het vonnis waarvan beroep en opnieuw rechtdoende tot vrijspraak van de verdachte van het onder 2 tenlastegelegde en veroordeling van de verdachte terzake van het onder 1 tenlastegelegde tot een geldboete van EUR 1000,-, te betalen in tien maandelijkse termijnen van EUR 100,-, alsmede tot een ontzegging van de bevoegdheid motorrijtuigen te besturen voor de duur van zes maanden.

3.10. De weergave van de vordering van de advocaat-generaal in het proces-verbaal van de zitting en het arrest gaat voor de weergave ervan in de schriftelijke vordering die door de advocaat-generaal ter terechtzitting is overgelegd.(1) Of het verschil ziet op de gevorderde straf of op het al dan niet vorderen van vrijspraak doet mijns inziens niet ter zake. Aangenomen moet dus worden dat de advocaat-generaal vrijspraak heeft gevorderd van het onder 2 tenlastegelegde en verzuimd heeft dat handmatig op het vorderingsformulier te vermelden. Opvallend is deze vordering wel, omdat uit de stukken niet duidelijk wordt waarom de advocaat-generaal vrijspraak van het onder 2 tenlastegelegde heeft gevorderd, terwijl de verdachte daarvoor in eerste aanleg is veroordeeld. Vervolgens houdt het betreffende proces-verbaal nog het volgende in:

3.11. Art. 359 lid 3 Sv luidt sinds 1 januari 2005 als volgt:

"3. De beslissing dat het feit door de verdachte is begaan, moet steunen op de inhoud van in het vonnis opgenomen bewijsmiddelen, houdende daartoe redengevende feiten en omstandigheden. Voor zover de verdachte het bewezenverklaarde heeft bekend, kan een opgave van bewijsmiddelen volstaan, tenzij hij nadien anders heeft verklaard dan wel hij of zijn raadsman vrijspraak heeft bepleit."

3.12. De eerste vraag die moet worden beantwoord is of uit de stukken moet worden afgeleid, zoals het middel stelt, dat de raadsman in hoger beroep vrijspraak heeft bepleit. Als dat het geval is, is de zaak helder: dan had het hof niet kunnen volstaan met een verkorte opgave van de bewijsmiddelen, zoals het nu wel heeft gedaan.(2)

3.13. Vast staat dat de stukken niet uitdrukkelijk inhouden dat vrijspraak is bepleit. Mijns inziens behoeft dat uit de stukken ook niet te kunnen worden afgeleid, hoezeer het ook te verwachten valt als vrijspraak is gevorderd. Gelet op de hiervoor geciteerde inhoud van de verklaring die de verdachte in hoger beroep heeft afgelegd en het in het ongewisse blijven van de reden voor het vorderen van vrijspraak, kan er niet van worden uitgegaan dat de raadsman vrijspraak heeft bepleit. Voor zover het middel stelt dat de raadsman zich bij de vrijspraak heeft aangesloten, mist het eveneens feitelijke grondslag.(3) Er moet dus worden uitgegaan van hetgeen de verdachte heeft verklaard.

3.14. Ten overvloede stelt het middel dat de verklaring van verdachte ter terechtzitting niet duidt op een bekentenis van het bewezenverklaarde. Ter vergelijking wijs ik op HR 26 september 2006, NJ 2006, 542. In die zaak deed zich de situatie voor dat uit de verklaringen van verdachte evident volgde dat hij in vereniging met anderen opzettelijk het slachtoffer van het leven had beroofd.(4) De verdachte beriep zich op psychische overmacht omdat een medeverdachte hem tot het feit had gedwongen. In dat verband verklaarde de verdachte ook dat hij eigenlijk niet wilde dat het slachtoffer werd vermoord. Die verklaring deed in de context van alle overige verklaringen van de verdachte geenszins af aan de erkenning van het opzet. Ook de raadsman had slechts ontslag van alle rechtsvervolging bepleit. De Hoge Raad overwoog:

3.15. Voor de bewezenverklaring van rijden onder invloed als bedoeld in art. 8 lid 1 Wegenverkeerswet 1994 is beslissend of uit de bewijsmiddelen kan worden afgeleid dat de verdachte onder een zodanige invloed van de desbetreffende stof verkeerde dat hij niet tot behoorlijk besturen in staat moet worden geacht.(5) Daarnaast moet vaststaan dat de verdachte minstens redelijkerwijs moest weten dat het gebruik van die stof de rijvaardigheid kon verminderen.

3.16. De vraag is nu of het kennelijke oordeel van het Hof dat de verdachte het bewezenverklaarde duidelijk en ondubbelzinnig heeft bekend, gelet op de door de verdachte in hoger beroep afgelegde verklaring blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting of onbegrijpelijk is. Mijns inziens is het oordeel van het hof niet onbegrijpelijk, in aanmerking genomen dat de verdachte heeft verklaard onder invloed van cannabis te hebben gereden, dat hij ten aanzien van de veroordeling door de Politierechter slechts heeft verklaard de straf te zwaar te vinden en dat hij heeft verklaard dat dit de 'laatste strafbare feiten waren'. Gelet hierop en op hetgeen volgens vaste rechtspraak is vereist voor een bewezenverklaring van het in artikel 8 lid 1 WVW 1994 bedoelde misdrijf alsmede het ontbreken van enig verweer op dit punt, kan niet worden gezegd dat de verklaring slechts zou mogen worden aangemerkt als een gedeeltelijke bekentenis van het bewezenverklaarde.(6)

3.17. Het middel faalt.

4.1. Het tweede middel klaagt dat het hof ten onrechte de tenuitvoerlegging heeft gelast van een eerder opgelegde voorwaardelijke geldboete van € 150,-

4.2. Bij de stukken bevinden zich:

4.3. Uit het voorgaande volgt dat de TUL-vordering aanhangig is gemaakt. Over de wijze van aanhangig maken van de vordering, meer in het bijzonder de kennisgeving ervan en een overeenkomstige toepassing van art. 51 Sv, is niet geklaagd.

4.4. Het proces-verbaal van de zitting in eerste aanleg houdt in welke straf de officier van justitie vordert en dat die zijn schriftelijke vordering overlegt. Het vermeldt niets omtrent de TUL-vordering. Op de zich bij de stukken bevindende schriftelijke vordering van de officier van justitie staat echter onder meer vermeld: "+ tul € 150/3". De Politierechter heeft ten aanzien van de vordering niet beslist.

4.5. De akte rechtsmiddel houdt echter wel weer in dat de raadsman namens de verdachte beroep instelt tegen "het eindvonnis d.d. 28 september 2004 en tegen de toegewezen tenuitvoerlegging." De in persoon betekende dagvaarding in hoger beroep houdt in dat ook de TUL-vordering weer zal worden behandeld. Het proces-verbaal van de zitting in hoger beroep houdt opnieuw in welke straf de advocaat-generaal vordert en dat die zijn schriftelijke vordering overlegt. Het vermeldt wederom niets omtrent de TUL-vordering, die wel weer staat vermeld op de schriftelijke vordering zelf. Het hof overweegt in zijn arrest ten aanzien van de TUL-vordering als volgt:

"Bij arrest van het gerechtshof 's-Gravenhage van 5 juli 2002 (rolnummer 2200057802) is de verdachte veroordeeld tot een geldboete van EUR 650,-, subsidiair dertien dagen hechtenis, waarvan EUR 150,-, subsidiair drie dagen hechtenis voorwaardelijk, met bevel dat het voorwaardelijk deel van die geldboete niet ten uitvoer zal worden gelegd onder de algemene voorwaarde dat de verdachte zich vóór het einde van de proeftijd van twee jaren niet schuldig maakt aan een strafbaar feit.

De advocaat-generaal heeft ter terechtzitting in hoger beroep gepersisteerd bij de in eerste aanleg ingediende vordering van het openbaar ministerie tot tenuitvoerlegging van die niet-tenuitvoergelegde straf, op grond dat de verdachte de hiervoor bedoelde algemene voorwaarde niet heeft nageleefd.

Het hof is van oordeel dat hoewel uit het uitgewerkte vonnis van de politierechter in de rechtbank te Rotterdam van 28 september 2004 niet blijkt dat door de politierechter een beslissing is genomen omtrent de vordering tenuitvoerlegging, deze vordering in hoger beroep aan de orde is, nu deze tijdig is ingediend en de advocaat-generaal in hoger beroep heeft gepersisteerd bij de vordering. Nu het vonnis van de politierechter wordt vernietigd, zal het hof beslissen dat de vordering wordt toegewezen, nu de verdachte de genoemde algemene voorwaarde niet heeft nageleefd. Immers, de verdachte heeft de in de onderhavige strafzaak bewezenverklaarde feiten begaan terwijl de hiervoor bedoelde proeftijd nog niet was verstreken.

De vordering van het openbaar ministerie tot tenuitvoerlegging van die niet-tenuitvoergelegde straf is derhalve gegrond.

Het hof zal daarom de gevorderde tenuitvoerlegging gelasten."

4.6. Het hof heeft vervolgens de vordering tot tenuitvoerlegging van de voorwaardelijk opgelegde geldboete toegewezen. Dat heeft het hof volgens het middel ten onrechte gedaan. Aan het middel ligt de opvatting ten grondslag dat uit de stukken niet kan blijken dat in eerste aanleg en in hoger beroep de tenuitvoerlegging van de voorwaardelijk opgelegde geldboete is gevorderd, omdat dat uit de processen-verbaal van de zittingen in eerste aanleg en in hoger beroep en uit het vonnis niet blijkt.

4.7. Art. 361a Sv bepaalt dat indien de officier van justitie een (TUL-) vordering heeft ingediend, de rechter beraadslaagt over de gegrondheid van die vordering. Met de opvatting die aan het middel ten grondslag ligt miskent de steller dat de wet niet voorschrijft dat de TUL-vordering, waarvan reeds blijkt door de betekening van de oproeping en de vordering aan de veroordeelde, op basis van art. 311 lid 1 Sv moet worden genoemd bij het requisitoir en het vorderen van de straf of maatregel. Door de ontvangst van de vordering is de zaak aanhangig en aan het oordeel van de rechter onderworpen.

4.8. De Politierechter heeft verzuimd een beslissing omtrent de vordering in zijn vonnis op te nemen, maar daarover is in hoger beroep niet geklaagd, terwijl er opvallend genoeg wel hoger beroep is ingesteld tegen de (in het vonnis ontbrekende) beslissing tot toewijzing van de vordering. Op basis van art. 14i lid 3 Sr dient de aanwezige veroordeelde te worden gehoord, aan welk voorschrift is voldaan wanneer hem de gelegenheid is geboden een oordeel over de zaak te geven.(7) Gelet op de gevoegde behandeling van de strafzaak en de TUL-vordering en de onverplichte vermelding van die laatste ter zitting, is die gelegenheid mijns inziens genoegzaam geboden.

4.9. Voor zover art. 14i lid 3 Sr ertoe zou dwingen de aanwezige veroordeelde uitdrukkelijk ter zake van de vordering te horen, meen ik dat een verzuim op dat punt reeds bij gebrek aan belang niet tot cassatie kan leiden. Dit voorschrift is mijns inziens met name bedoeld voor de veroordeelde ten aanzien van wie de vordering wordt behandeld los van de strafzaak, met andere woorden: de veroordeelde die een bijzondere voorwaarde heeft overtreden. In onderhavige zaak had de veroordeelde er belang bij zonodig inzicht te geven in zijn vermogenspositie. Daartoe heeft hij de gelegenheid gehad en van die gelegenheid heeft hij in feite ook gebruik gemaakt door te verklaren over zijn vermogenspositie.

4.10. Het middel faalt.

5. De voorgestelde middelen falen. Ambtshalve heb ik geen grond aangetroffen die tot vernietiging van het bestreden arrest behoort te leiden.

6. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

AG