Parket bij de Hoge Raad, 10-12-2021, ECLI:NL:PHR:2021:1168, 20/03776

Het cassatiemiddel bestaat uit twee onderdelen (I en II), waarvan het eerste twee subonderdelen bevat (Ia en Ib).

Het UWV bestrijdt hiermee het oordeel van het hof, kort samengevat, dat de werknemers bij de ‘going concern’-doorstart van het gefailleerde [A] geen recht hebben op loon van de failliet gedurende het restant van de opzegtermijn, namelijk de periode waarin zij reeds in dienst waren bij de doorstarter. Als geen recht op loon bestaat, zoals het hof heeft geoordeeld, kan van subrogatie door het UWV geen sprake zijn.

Het gaat in deze zaak in feite om de vraag of een werknemer die bij een ‘going-concern’-doorstart na faillissement tegen gelijke arbeidsvoorwaarden in dienst treedt bij de doorstarter, nog recht op loon heeft van de failliet vanaf het moment van indiensttreding bij de doorstarter (gedurende de opzegtermijn, dus tot het moment waarop die arbeidsovereenkomst met de failliet is geëindigd).

Indien de curator het loon van de werknemers van een gefailleerde onderneming niet of niet volledig betaalt en het UWV deze verplichtingen overneemt onder de loongarantieregeling, treedt het UWV in de rechten van de werknemers. Die subrogatie brengt geen wijziging aan in de preferentie van de loonvordering over de opzegtermijn van maximaal zes weken; op grond van art. 40 lid 2 Fw is dat een boedelschuld. Zie over deze onderwerpen hierna onder 3.10 e.v.

Een belangrijk aspect in de voorliggende zaak is dat de werknemers bij de doorstarter in dienst zijn getreden onder dezelfde arbeidsvoorwaarden (zie onder 1.4). Hiermee onderscheidt deze zaak zich van een doorstart uit faillissement waarin indiensttreding bij de doorstarter voor de werknemers een negatieve invloed op hun arbeidsvoorwaarden heeft. Ook valt de doorstart in deze procedure te onderscheiden van een faillissement waarbij individuele werknemers zelfstandig op zoek moeten gaan naar een nieuwe werkkring tegen nieuwe arbeidsvoorwaarden, bijvoorbeeld omdat zij niet in de doorstart worden betrokken, of omdat van een doorstart geen sprake is.⁴

Indien de regels voor overgang van onderneming van toepassing zijn, dan gaan de betrokken werknemers op het moment van de overgang van rechtswege over op de verkrijgende onderneming (art. 7:663 BW). In een dergelijk geval is dus geen sprake van het gelijktijdig bestaan van twee arbeidsovereenkomsten van dezelfde werknemer met zowel de failliet als de doorstarter. Dat is een relevant verschil met de nu in cassatie voorliggende zaak: hier is immers wel sprake van twee gelijktijdig bestaande arbeidsovereenkomsten en juist dat heeft gezorgd voor het geschil tussen het UWV en de curator.

Op grond van art. 7:666 onder a BW geldt een uitzondering op de regel dat bij overgang van onderneming de werknemers van rechtswege overgaan op de verkrijgende onderneming, namelijk als sprake is van faillissement van de vervreemdende werkgever en de onderneming tot de boedel behoort. Nu de ‘faillissementsuitzondering’ de implementatie is van art. 5 lid 1 van de Richtlijn overgang van onderneming,⁵ dient deze richtlijnconform te worden uitgelegd. Zo moet op grond van het Smallsteps-arrest worden aangenomen dat de ‘faillissementsuitzondering’ niet geldt als sprake is van een ‘pre-pack’, een aanduiding voor een voorafgaand aan faillissement voorbereide en na faillissement gerealiseerde doorstart.⁶ Daarmee heeft de ‘faillissementsuitzondering’ van art. 7:666 onder a BW een beperkter bereik kent dan de tekst daarvan doet vermoeden.

De kern van deze zaak is de loonrisicoregeling (waarover hierna onder 3.24 e.v.). Daartoe is het geschil in cassatie ook beperkt. Toch maak ik voor een goed begrip eerst enkele opmerkingen over de loongarantieregeling.⁷ De directe aanleiding voor deze procedure is immers de betaling door het UWV aan de werknemers, waarbij het UWV zich op het standpunt heeft gesteld dat zij tot die betalingen verplicht was op grond van de loongarantieregeling.

Hoofdstuk IV van de Werkloosheidswet (WW) is getiteld ‘Overneming van de uit dienstbetrekking voortvloeiende verplichtingen bij onmacht van de werkgever te betalen’. De daar opgenomen waarborgfondsregeling wordt aangeduid als de loongarantieregeling.⁸ Deze regeling dient ter bescherming van werknemers.

De loongarantieregeling is van toepassing, zo volgt uit art. 61 WW, indien de werkgever (i) failliet is verklaard, (ii) surseance van betaling is verleend, (iii) onder de werking van de wsnp valt, of (iv) anderszins verkeert in de blijvende toestand dat hij heeft opgehouden te betalen.⁹

Art. 65 WW bevat regels voor de verrekening van de uitkering indien de werknemer inkomen geniet gedurende (kort gezegd) de kalendermaanden waarin de opzegtermijn valt. Deze verrekeningsmethodiek is per 1 januari 2016 gewijzigd.¹⁰ De wijzigingen komen erop neer dat, anders dan daarvoor, geen sprake is van urenverrekening maar van inkomensverrekening.¹¹ Wat onder het begrip ‘inkomen’ dient te worden verstaan, is uitgewerkt in het Algemeen inkomensbesluit socialezekerheidswetten.¹²

De procedure die tot het nu voorliggende cassatieberoep van het UWV heeft geleid, illustreert dat de huidige verrekeningsmethodiek tot ongerijmde uitkomsten kan leiden indien sprake is van loonperiodes van vier weken in plaats van een maand.¹³ De huidige verrekeningsmethodiek heeft in die gevallen kennelijk tot gevolg dat niet de volledige uitkering onder de loongarantieregeling kan worden verrekend met het nieuw verworven inkomen. Uit de rekenvoorbeelden die in de processtukken in feitelijke instanties zijn gegeven, blijkt dat in deze zaak werknemers gemiddeld € 2.346,81 méér hebben ontvangen dan zij zouden hebben ontvangen zonder faillissement.¹⁴

In rov. 4.5.2 van het vonnis van de rechtbank is vermeld dat het UWV tijdens het wetgevingstraject is geconsulteerd en toen heeft gewezen ‘op de gevolgen die het systeem in geval van faillissementen waarin een doorstart plaatsvindt, kan hebben’. In de memorie van antwoord is bevestigd dat de vertegenwoordiger van het UWV ter zitting bij de rechtbank dit heeft gezegd.¹⁵ Het desbetreffende advies van het UWV is niet in de procedure overgelegd en ik heb het ook niet elders kunnen vinden.¹⁶

Dat het UWV tijdens het wetgevingstraject op dit probleem heeft gewezen, lijkt mij in zoverre een relevant punt dat daaruit kan worden afgeleid dat voor het UWV voorzienbaar was dat in situaties als de onderhavige het verrekenen van loonvervangende uitkeringen met in diezelfde periode ontvangen loon bij de doorstarter, problematisch kan zijn. Of dit verrekeningsprobleem ook geldt in andere situaties waarin verrekend moet worden, kan ik niet overzien. Bovendien blijkt hieruit dat het probleem niet zozeer is dat de werknemer zowel betalingen onder de loongarantieregeling als inkomen van de doorstarter ontvangt, maar veeleer dat de verrekeningsregels tekort schieten en ertoe leiden dat, ondanks verrekening, de werknemer méér ontvangt dan zonder faillissement het geval zou zijn geweest.

Wat hier van zijn, in cassatie draait om de voorvraag: hadden de werknemers recht op loon vanaf het moment van de doorstart tot aan het einde van de opzegtermijn?

Het is begrijpelijk dat bij toepassing van de loongarantieregeling eerst moet worden vastgesteld of de werknemer recht op loon heeft. Indien een werknemer daarop geen recht heeft, biedt het faillissement van de werkgever immers geen aanleiding voor ‘herleving’ van dat recht op loon tijdens de opzegtermijn. Het komt vaker voor dat een werknemer geen recht op loon heeft bij een faillissement van de werkgever. Te denken valt bijvoorbeeld aan arbeidsongeschikte werknemers van wie de loonbetalingsperiode als bedoeld in art. 7:629 BW reeds is verstreken en aan werknemers die in hechtenis zitten. In dergelijke situaties wordt aan de werknemer – uiteraard – geen uitkering op grond van de loongarantieregeling uitgekeerd door het UWV, omdat hij geen recht heeft op loon.

Het uitgangspunt dat het UWV enkel aan de werknemer betaalt indien de werkgever loon verschuldigd zou zijn, strookt ook met art. 66 lid 1 WW. Daarin is opgenomen dat het UWV in de rechten van de werknemer treedt voor zover het betalingsverplichtingen op grond van de loongarantieregeling heeft overgenomen. Van ‘vorderingen van de werknemer (…) op de werkgever, bedoeld in artikel 64, eerste lid’ is vanzelfsprekend geen sprake indien de werkgever geen loon verschuldigd zou zijn. Dat het UWV in de rechten van de werknemer treedt, is een vorm van subrogatie.¹⁸

Indien sprake is van een arbeidsovereenkomst, rust op de werkgever in beginsel een tot loonbetaling strekkende verbintenis. Dat loon is de tegenprestatie voor de bedongen arbeid.²¹ Heeft een werknemer de bedongen arbeid niet verricht, dan moet aan de hand van de loonrisicoregeling worden beoordeeld of de werknemer al dan niet recht op loon heeft.

De loonrisicoregeling is momenteel neergelegd in art. 7:628-629 BW. Het huidige recht kan in deze conclusie echter onbesproken blijven, want in de zaak tussen het UWV en de curator gaat het om de bepalingen zoals zij luidden tot 1 januari 2020.²² Daartoe behoort ook art. 7:627 BW (oud).

Art. 7:627 BW (oud) bevatte de hoofdregel ‘geen arbeid, geen loon’. Dat strookt ook met het karakter van de arbeidsovereenkomst als wederkerige overeenkomst,²³ waarbij de verbintenis om loon te betalen tegenover de verplichting van de werknemer om arbeid te verrichten staat²⁴ en waarbij de werkgever niet hoeft te presteren als de werknemer zijn prestatie nalaat.²⁵ Art. 7:628 lid 1 BW (oud) formuleerde een belangrijke uitzondering op deze hoofdregel.

Beide bepalingen luidden als volgt:

Uitgangspunt onder oud recht is dus dat de werkgever geen loon is verschuldigd voor de tijd dat de werknemer de bedongen arbeid niet heeft verricht, zo heeft ook de Hoge Raad recent bevestigd.²⁶ Op grond van art. 7:628 lid 1 BW (oud) is de werkgever echter het loon wél verschuldigd indien de werknemer de arbeid niet heeft verricht door een oorzaak die in redelijkheid voor rekening van de werkgever behoort te komen. Oftewel: ‘geen arbeid, geen loon, tenzij…’. Een andere uitzondering op de hoofdregel is te vinden in art. 7:629 BW, op grond waarvan de werkgever verplicht is het loon bij ongeschiktheid als gevolg van ziekte door te betalen. Die uitzondering zal in deze conclusie verder buiten beschouwing blijven, net als de andere uitzonderingen zoals vakantie en bepaalde andere vormen van verlof.

Bij de toepassing van art. 7:628 lid 1 BW (oud) gaat het om toerekening naar redelijkheid, zo besliste de Hoge Raad in 1962.²⁷ In 1972 heeft Hoge Raad overwogen dat het aankomt op de vraag of de oorzaak van het niet verrichten van de arbeid meer in de risicosfeer van de werkgever dan in die van de werknemer ligt.²⁸ Onder deze benadering worden de bepalingen uit de loonrisicoregeling niet langer op zichzelf maar in onderling verband beschouwd.²⁹ Kortom: deze bepalingen brengen tezamen de materiële rechtsregel tot uitdrukking.

Deze maatstaf leidt tot een beoordeling aan de hand van de omstandigheden van het geval, zo heeft de Hoge Raad in 2018 overwogen.³⁰ Situaties zoals deelname aan een staking, onwettig verzuim, te laat op het werk verschijnen, (voorlopige) hechtenis en een ontzegging van de rijbevoegdheid of de intrekking van een Schipholpas worden in het algemeen geacht in de risicosfeer van de werknemer te liggen.³¹ In beginsel komt de vernietiging van een door de werkgever gedane opzegging voor rekening van de werkgever, net zoals een schorsing of op non-actiefstelling.³² Gaandeweg zijn in de rechtspraak steeds meer gevallen voor rekening van werkgever gebracht.³³

Bij de toerekening naar redelijkheid kunnen verschillende gezichtspunten van belang zijn, ontleend aan het algemeen vermogensrecht. Zo is in de literatuur gewezen op de voorzienbaarheid van een gebeurtenis: voorzienbare gebeurtenissen kunnen de werkgever worden toegerekend. Ook wordt het profijt- en beïnvloedingsbeginsel genoemd: wie heeft profijt van een bepaalde handeling en wie is in staat de verwezenlijking van het risico te beïnvloeden.³⁴ Deze gezichtspunten kunnen bijdragen aan de oordeelsvorming in concrete gevallen, maar zijn geen uitputtende opsomming.

Hoewel art. 7:628 lid 1 BW (oud) dit niet met zoveel woorden vermeldt, blijkt uit de wetsgeschiedenis³⁵ dat de werknemer alleen aanspraak kan maken op loon indien hij (voor de werkgever kenbaar) bereid is geweest de bedongen arbeid te verrichten.³⁶ Anders gezegd: om een beroep te kunnen doen op art. 7:628 lid 1 BW (oud) is in beginsel vereist dat de werknemer zich bereid heeft verklaard om zijn arbeid daadwerkelijk te verrichten.³⁷ Of een werknemer bereid is om de bedongen arbeid te verrichten, heeft de Hoge Raad aangemerkt als een beoordeling ‘van zuiver feitelijke aard’.³⁸ Dát een werknemer niet bereid is om de bedongen arbeid te verrichten, hoeft niet uitdrukkelijk door de werknemer te worden verklaard maar kan ook uit feitelijke gedragingen worden afgeleid.³⁹

Dat de werknemer niet bereid is de bedongen arbeid te verrichten, staat dus niet zonder meer aan toewijzing van een loonvordering in de weg. Het gaat echter wel om een uitzondering op het uitgangspunt dat bereidheid van de werknemer vereist is.⁴¹ Het is niet aannemelijk dat de Hoge Raad de deur wijd open heeft willen zetten voor uitzonderingen op de regel dat de werknemer zich bereid moet verklaren de bedongen arbeid te verrichten.⁴²

Heeft de werknemer zich eenmaal bereid verklaard, dan mag de werkgever niet op lichtvaardige gronden aannemen dat een werkelijke bereidheid (toch) ontbreekt of is gaan ontbreken.⁴³ Zo brengt de enkele omstandigheid dat een werknemer elders werkzaam is, niet mee dat hij niet langer bereid was de bedongen arbeid te verrichten.⁴⁴ Binnen de loonrisicoregeling kunnen elders verdiende inkomsten niet in mindering worden gebracht op het verschuldigde loon,⁴⁵ hoewel dat wel een rol kan spelen bij de eventuele matiging van de loonvordering op de voet van art. 7:680a BW.⁴⁶

Kortom: de rechter dient aan de hand van alle omstandigheden van het geval te beoordelen of het niet-werken voor risico van de werkgever of voor risico van de werknemer dient te komen. Als de werknemer zich niet bereid heeft verklaard om zijn arbeid te verrichten, dan kan dat in de weg staan aan het toewijzen van een loonvordering.

Al met al lijkt het een terechte constatering van Van Slooten dat de loonrisicoregeling ‘uitblinkt in vaagheid’.⁴⁷ Dat hoeft niet problematisch te zijn, nu – in de woorden van de Hoge Raad in 2018 – met toepassing van de loonrisicoregeling kan worden bereikt dat het voortduren van de arbeidsovereenkomst in voorkomend geval niet tot een onredelijk resultaat leidt.⁴⁸

Rechtspraak over de loonrisicoregeling heeft in zijn algemeenheid een hoog casuïstisch gehalte. Voor toepassing van deze regeling kan het behulpzaam zijn als de Hoge Raad, ondanks de ‘omstandigheden van het geval’-toetsing, uitgangspunten formuleert. Dat heeft de Hoge Raad ten aanzien van de loonrisicoregeling ook al eerder gedaan.⁴⁹ Als uitgangspunt zou mijns inziens moeten gelden dat een werknemer die bij een ‘going-concern’-doorstart na faillissement tegen gelijke arbeidsvoorwaarden in dienst treedt bij de doorstarter, vanaf het moment van indiensttreding bij de doorstarter geen recht heeft op loon van de failliet. In die specifieke omstandigheden ligt het niet-werken meer in de risicosfeer van de werknemer dan in de risicosfeer van de failliet/curator. Dat leidt tot een redelijke uitkomst: de onder die omstandigheden in de doorstart betrokken werknemer hoeft er financieel niet op vooruit te gaan ten koste van de overige faillissementsschuldeisers.

Als dit anders zou zijn, en werknemers ondanks de indiensttreding bij de doorstarter tegen gelijke arbeidsvoorwaarden toch recht op loon hebben zouden hebben, heeft dat als consequentie dat de werknemers er financieel op vooruit gaan (zij ontvangen immers dubbel loon), ten koste van de overige faillissementsschuldeisers. Dat zou voor de curator een extra spanningsveld brengen tussen het belang van de schuldeisers enerzijds en anderzijds het behoud van werkgelegenheid, dat een maatschappelijk belang is waarmee curatoren rekening dienen te houden.⁵⁰

Hierop voortbouwend maak ik enkele opmerkingen die meer zijn toegespitst op de onderhavige procedure. De door het UWV voorgestelde benadering, dat van de curator mag worden gevraagd dat hij hetzij de arbeidsovereenkomst (subsidiair of alsnog) opzegt tegen de datum van indiensttreding bij de doorstarter, hetzij met alle werknemers een vaststellingsovereenkomst sluit ter beëindiging van de arbeidsovereenkomst per datum indiensttreding bij de doorstarter, ligt mijns inziens minder voor de hand.⁵¹ Met betrekking tot de opzegging: de curator heeft de arbeidsovereenkomsten al opgezegd met inachtneming van de wettelijke opzegtermijn. Niet duidelijk is op welke rechtsgrond de curator daarna alsnog tegen een veel eerdere termijn zou kunnen opzeggen. Met betrekking tot het sluiten van vaststellingsovereenkomsten: het zou een aanzienlijke complicatie van het doorstarttraject (dat in dit geval enkele dagen besloeg) opleveren als de curator jegens de potentiële koper als voorwaarde zou moeten stellen dat eerst met álle werknemers dergelijke overeenkomsten zijn gesloten, terwijl die koper daar zelf geen belang bij heeft. Ik zie ook niet dat een werknemer onmiddellijk gemotiveerd is om een vaststellingsovereenkomst aan te gaan met de curator tot beëindiging van de arbeidsovereenkomst met een failliete onderneming, in de situatie dat (i) die arbeidsovereenkomst reeds is opgezegd, (ii) de werknemer onder precies dezelfde arbeidsvoorwaarden in dienst kan treden bij de doorstarter en (iii) dit een overgang going concern is.

Dat het sluiten van vaststellingsovereenkomsten (in situaties als de onderhavige) ‘common practice’ is, zoals het UWV stelt (s.t. onder 6.7), heb ik nergens bevestigd gezien. Daarmee zie ik ook onvoldoende grond voor de gedachte dat de curator in deze zaak een fout zou hebben gemaakt, zoals het UWV in cassatie vrij uitvoerig betoogt. In feitelijke instanties is die stelling ook niet verder onderbouwd.

Bij dit alles moet niet worden vergeten dat het UWV zijn rechten jegens de curator slechts ontleend aan haar subrogatie in de rechten van de werknemers jegens de boedel (zie hiervoor onder 3.22). Indien de werknemers geen recht op loon hebben, valt in die rechten dus niet te subrogeren. De vraag of de werknemers recht hadden op loon op grond van de loonrisicoregeling neergelegd in de artt. 7:627 en 628 BW (oud) moet worden beantwoord aan de hand van de verhouding tussen werknemers en curator en niet aan de hand van de verhouding tussen werknemers en het UWV. Dat betekent dat de vraag of de werknemers bereid waren de bedongen arbeid te verrichten (voor de boedel) moet worden beantwoord vanuit het perspectief van de curator niet dat van het UWV. En evenzo moet de vraag in wiens risicosfeer het niet verrichten van de arbeid ligt, worden beantwoord in de verhouding tussen de boedel en werknemer en dus niet tussen het UWV en werknemer.

De consequentie van de onder 3.38 voorgestelde vuistregel zou zijn dat in de hier bedoelde situatie, per datum van indiensttreding van de werknemers bij de doorstarter op het UWV geen verplichting rust om de werknemers op grond van de loongarantieregeling een uitkering te verstrekken. De werknemers hebben dan immers geen recht meer op loon van de gefailleerde werkgever en dus ook niet op de loonvervangende uitkering van het UWV (vgl. onder 3.20-3.22).

Het hof heeft geoordeeld dat de door het UWV ingediende vorderingen geen boedelvorderingen zijn (rov. 4.6 en 4.8). Dat oordeel berust op de volgende overwegingen.

Dat het in cassatie bestreden oordeel van het hof op twee zelfstandig dragende gronden berust (zie onder 3.50) die door afzonderlijke middelonderdelen worden bestreden, leidt ertoe dat een vernietiging van het bestreden arrest alleen aan de orde is indien beide onderdelen zouden slagen.

Onderdeel I valt uiteen in twee subonderdelen.

Subonderdeel Ia bevat een rechtsklacht. Het UWV klaagt over de onjuistheid van het oordeel van hof (in rov. 4.7, dat doorwerkt in rov. 4.8), dat voor de toepasselijkheid van art. 7:628 lid 1 BW (oud) is vereist dat de werknemer bereid is de bedongen arbeid te verrichten en zich daartoe beschikbaar stelt. Ook als die bereidheid ontbreekt, kan de werknemer recht op loon behouden indien de arbeid niet is verricht door een oorzaak die in redelijkheid voor rekening van de werkgever hoort te komen.

De klacht kan niet slagen. Weliswaar heeft het hof in rov. 4.7 vooropgesteld dat alleen als de werknemer bereid is de bedongen arbeid te verrichten, recht op loon bestaat volgens de uitzondering van art. 7:628 lid 1 BW (oud). Uit rov. 4.8 blijkt echter dat het hof ook heeft beoordeeld – in overeenstemming met het arrest Hema/ […] II (zie onder 3.33 en 3.34) – of zich de situatie voordoet dat ondanks het ontbreken van bereidheid toch aanspraak op loon bestaat, namelijk omdat de arbeid niet is verricht door een oorzaak die in redelijkheid voor rekening van de werkgever behoort te komen. Die laatste vraag heeft het hof ontkennend beantwoord, zo volgt uit rov. 4.8.

Subonderdeel Ib bevat meerdere rechts- en motiveringsklachten, die zich elk richten tegen het oordeel van hof (in rov. 4.8, eerste volzin) dat de werknemers geen recht op loon hadden omdat de curator uit hun indiensttreding bij de doorstarter mocht afleiden dat zij zich niet (langer) beschikbaar stelden voor het verrichten van de bedongen arbeid bij [A] .

Allereerst wordt in dit subonderdeel geklaagd dat dit oordeel van het hof onjuist is voor zover wordt voortgebouwd op de met subonderdeel Ia bestreden rechtsopvatting.⁵⁴

Nu de klacht van subonderdeel Ia niet slaagt, faalt ook deze voortbouwklacht.

De in de klacht verdedigde lezing van het oordeel van het hof mist feitelijke grondslag. Niet is in te zien hoe de eerste volzin van rov. 4.8 (waartegen onderdeel Ib zich blijkens de vetgedrukte tekst richt), zo gelezen moet worden dat de indiensttreding van de werknemers bij de doorstarter geen oorzaak is die in redelijkheid voor rekening van de werkgever behoort te komen. In die eerste volzin is immers (slechts) te lezen dat geoordeeld moet worden dat de werknemers van [A] van 11 juli 2016 geen recht op loon hadden, omdat de curator uit het feit dat deze werknemers op die datum tegen dezelfde arbeidsvoorwaarden bij de doorstarter in dienst zijn getreden en daar hetzelfde werk zijn gaan doen, mocht afleiden dat zij zich niet langer beschikbaar stelden voor het verrichten van de bedongen arbeid bij [A] .

Hiermee hoeven de in het subonderdeel aangevoerde motiveringsklachten geen verdere bespreking.

Tot slot klaagt het UWV in subonderdeel Ib dat het oordeel van het hof op grond van de hiervoor genoemde stellingen ook onjuist of onbegrijpelijk is indien het hof heeft gemeend dat niet de door de curator overeengekomen doorstart, maar de daarop volgende en daaruit voortvloeiende indiensttreding van de werknemers de oorzaak is als bedoeld in art. 7:628 lid 1 BW (oud) en dat deze oorzaak naar oordeel van het hof niet in redelijkheid voor rekening van de werkgever dient te komen.

Ook deze lezing van de eerste volzin van rov. 4.8 mist feitelijke grondslag. Een dergelijk oordeel is niet te lezen in de bestreden overweging.

Hiermee falen alle klachten van onderdeel I.

Geklaagd wordt dat, hoewel het hof onderkent dat de curator met de verkoop van de onderneming geen werk meer had voor de werknemers, geen van de door het hof gebezigde argumenten de conclusie kan dragen dat de arbeid niet is verricht door een oorzaak die in redelijkheid voor rekening van de werknemer dient te komen, zodat het oordeel van het hof in zoverre onjuist of onbegrijpelijk is.

Zoals gezegd lees ik het arrest zo, dat het oordeel van het hof dat de werknemers geen recht hadden op loon berust op twee zelfstandige argumenten, namelijk (i) dat de curator uit de indiensttreding van de werknemers bij de doorstarter tegen dezelfde arbeidsvoorwaarden mocht afleiden dat zij zich vanaf dat moment niet langer beschikbaar stelden voor het verrichten van de bedongen arbeid bij [A] , en (ii) dat de doorstart geen oorzaak is die in redelijkheid voor rekening van de werkgever behoort te komen. Voor dit tweede argument is dan niet van belang of de werknemers zich bereid hebben verklaard de bedongen arbeid bij [A] te verrichten.

Voor zover de klachten niet reeds hiermee falen bij gebrek aan feitelijke grondslag, geldt het volgende.

De rechtsklacht zou alleen kunnen slagen, indien de drie omstandigheden die in het middel zijn opgesomd (zie hiervoor onder 3.68) steeds tot toepassing van art. 7:628 lid 1 BW (oud) zou moeten leiden. Die rechtsregel bestaat niet en een dergelijke regel verhoudt zich ook niet goed met de beoordeling aan de hand van alle omstandigheden van het geval (zie onder 3.30 en 3.36). De rechtsklacht faalt dus.

De motiveringsklacht slaagt evenmin. Als gezegd heeft als uitgangspunt te gelden dat een werknemer die bij een ‘going-concern’-doorstart na faillissement tegen gelijke arbeidsvoorwaarden in dienst treedt bij de doorstarter, vanaf het moment van indiensttreding bij de doorstarter geen recht heeft op loon van de failliet en dat in die specifieke omstandigheden het niet-werken meer in de risicosfeer van de werknemer dan in de risicosfeer van de failliet/curator ligt (zie onder 3.38). Tegen die achtergrond is het oordeel van het hof, zoals ontleed onder 3.67-3.68, niet onbegrijpelijk. Het hof heeft immers geoordeeld dat de curator geen werk meer voor de werknemers had en dat de werknemers tegen gelijke arbeidsvoorwaarden in dienst zijn getreden bij de doorstarter.

Dit wordt niet anders door de in de procesinleiding opgenomen elf stellingen van het UWV (zie onder 3.74), tegen welke achtergrond wordt geklaagd dat het hof beter had moeten motiveren waarom de curator (als werkgever) weliswaar had bewerkstelligd dat de werknemers de overeengekomen arbeid niet meer konden verrichten, maar dat dit desondanks in redelijkheid voor hun rekening diende te komen op de voet van art. 7:628 lid 1 BW (oud).⁵⁷

Onder 3.65 is een nummering aangebracht in rov. 4.8, ten behoeve van de navolgende verwijzingen bij de bespreking van de stellingen die het UWV in par. 9 van de procesinleiding heeft opgesomd. De eerste stelling, dat de curator de onderneming van de failliete werkgever aan de doorstarter heeft overgedragen, heeft het hof kenbaar in zijn oordeelsvorming betrokken (zie rov. 4.8, tweede volzin). Datzelfde geldt voor de tweede stelling, dat de failliete werkgever daardoor geen werk meer heeft voor de werknemers, zoals blijkt uit rov. 4.8, derde volzin. De derde stelling is dat de werknemers bereid waren de bedongen arbeid te verrichten. Ook deze stelling heeft het hof in zijn oordeelsvorming betrokken, zij het dat het hof heeft geoordeeld dat de werknemers niet meer beschikbaar waren voor de bedongen arbeid bij [A] (rov. 4.8, vijfde volzin). Eveneens heeft het hof in zijn oordeelsvorming betrokken dat de werknemers door toedoen van de curator niets meer voor hun oude werkgever konden doen (de vierde stelling), zo ligt besloten in de tweede en derde volzin van rov. 4.8. Eveneens heeft het hof onder ogen gezien dat de curator zelf de doorstart overeen is gekomen en dat hij er dus voor heeft gezorgd dat de doorstarter alle werknemers een nieuwe arbeidsovereenkomst aanbood (de vijfde stelling), zo blijkt uit de derde, vierde en vijfde volzin van rov. 4.8. De zesde en zevende stelling houden in dat het faillissement van een werkgever in beginsel voor risico van de werkgever komt en dat de verkoop door de curator van de onderneming voor risico van de (curator en dus) werkgever komt. Het hof heeft in het midden kunnen laten of deze stellingen in zijn algemeenheid juist zijn, nu het hof in de omstandigheden van het geval aanleiding heeft gezien om het niet-werken voor rekening en risico van de werknemers te laten. Daarmee was er geen aanleiding voor het hof om de, daarop haaks staande, concluderende stelling van het UWV nog expliciet te bespreken. Als achtste stelling noemt het UWV haar stelling dat de wetenschap van en betrokkenheid bij de doorstart voor risico van de (curator en dus) de werkgever komt. Voor zover het om de betrokkenheid van de curator gaat, is dit een herhaling van eerder besproken stellingen. De stelling dat de curator wetenschap had van de doorstart, heeft geen zelfstandige betekenis en kon dus onbesproken blijven. De negende stelling houdt in dat het feit dat de curator niet heeft bewerkstelligd dat de opzegtermijn zou worden verkort tot 11 juli 2016, voor rekening van de curator en dus de werkgever komt. Het hof hoefde hier niet afzonderlijk op te responderen. Dat dergelijk handelen niet van de curator kon worden verwacht, ligt immers besloten in het oordeel van het hof dat de werknemers per datum doorstart geen recht op loon meer hadden jegens de failliet; verdere actie was dus niet vereist. Als tiende stelling verwijst het UWV naar haar stelling dat de werknemers lijdend voorwerp waren van de doorstart, nu zij geen enkel moment actief in beeld waren. Het hof heeft deze stelling beoordeeld en verworpen, zo volgt uit rov. 4.8, vijfde volzin. De elfde stelling, in de procesinleiding als ‘concluderend’ aangemerkt, is dat alle handelen en nalaten heeft plaatsgevonden aan de zijde van de werkgever/curator. Het hof heeft deze stelling uitdrukkelijk verworpen, waar het in rov. 4.8, vierde en vijfde volzin, overweegt dat de werknemers onder gelijkluidende voorwaarden bij de doorstarter een arbeidsovereenkomst hebben geaccepteerd, waarmee ze akkoord zijn gegaan om hun arbeid niet langer voor [A] maar voor de doorstarter te verrichten.

De slotsom is dat het oordeel van het hof niet onbegrijpelijk is en in het licht van de stellingen van het UWV geen nadere motivering behoefde.

Dat betekent dat ook alle klachten uit onderdeel II falen.

Het middel kan niet tot cassatie leiden.