Parket bij de Hoge Raad, 20-10-2023, ECLI:NL:PHR:2023:1024, 23/01063
Parket bij de Hoge Raad, 20-10-2023, ECLI:NL:PHR:2023:1024, 23/01063
Gegevens
- Instantie
- Parket bij de Hoge Raad
- Datum uitspraak
- 20 oktober 2023
- Datum publicatie
- 13 november 2023
- Annotator
- ECLI
- ECLI:NL:PHR:2023:1024
- Formele relaties
- Arrest Hoge Raad: ECLI:NL:HR:2023:1672, Gevolgd
- Zaaknummer
- 23/01063
Inhoudsindicatie
Art. 81 lid 1 RO. Arbeidsrecht. Ontslag op staande voet. Waardering van bewijs van voorval voldoende gemotiveerd?
Conclusie
PROCUREUR-GENERAAL
BIJ DE
HOGE RAAD DER NEDERLANDEN
Nummer 23/01063
Zitting 20 oktober 2023
CONCLUSIE
B.J. Drijber
In de zaak van
[verzoeker] ,verzoeker tot cassatie,advocaat: mr. A.H. Vermeulen,
tegen
[verweerster] B.V.,
verweerster in cassatie,
advocaat: mr. J. den Hoed.
Partijen worden hierna verkort aangeduid als [verzoeker] respectievelijk [verweerster].
1 Inleiding en samenvatting
[verzoeker] is door [verweerster] op staande voet ontslagen omdat hij, met ontbloot onderlichaam gezeten in een bestelbusje van zijn werkgever, een passerende vrouw zou hebben gevraagd zijn geslachtsdeel aan te raken. Het hof heeft, evenals de kantonrechter, het gegeven ontslag rechtsgeldig geacht. [verzoeker] komt in cassatie tegen dat oordeel op, onder meer met de klacht dat het hof onvoldoende in ogenschouw zou hebben genomen dat het openbaar ministerie het standpunt heeft ingenomen dat er onvoldoende bewijs is om [verzoeker] strafrechtelijk te vervolgen.
Ik meen dat het middel geen doel treft.
2 Feiten
In cassatie kan van de volgende feiten worden uitgegaan.1
[verzoeker] is sinds 1 november 2018 bij [verweerster] in dienst in de functie van ‘medewerker gemechaniseerd loonwerk’ tegen een salaris van laatstelijk € 2.655,70 bruto per maand exclusief vakantietoeslag en overige emolumenten. [verzoeker] bestuurt grondverzetmachines.
Art. 30 van het bedrijfsreglement van [verweerster]2 luidt als volgt:
"Het is te allen tijde verboden om zich mondeling dan wel fysiek te uiten ten opzichte van collega's en derden in ongewenst gedrag, geweld, discriminatie en ongewenste intimiteiten. Dergelijk ongewenst gedrag zal worden bestraft. Hierbij moet gedacht worden aan een tijdelijke schorsing gevolgd door een gesprek met de directie. Bij herhaling behoudt de werkgever zich het recht voor de werknemer te ontslaan. In ernstige gevallen is ontslag op staande voet een direct gevolg."
Op donderdag 4 maart 2021 heeft [verzoeker] na afloop van zijn werkzaamheden op weg naar huis met het door [verweerster] aan hem ter beschikking gestelde busje rondgereden in [plaats] . Hij heeft enige tijd stilgestaan aan de [a-straat] aldaar.
Die zelfde dag aan het eind van de middag heeft een in [plaats] woonachtige vrouw (hierna: de vrouw) telefonisch contact opgenomen met [verweerster] en gesproken met [betrokkene 1] (hierna: [betrokkene 1]). De vrouw heeft daarbij verslag gedaan van een voorval dat haar die middag rond 16.00 uur was overkomen.
In een proces-verbaal van aangifte3 van 15 maart 2021 is onder meer het volgende opgenomen:
"Op donderdagmiddag 4 maart 2021, omstreeks 16.00 uur, liep ik op de openbare weg de [a-straat] te [plaats] ter hoogte van een daar gelegen parkeerterrein. Ik liep op het trottoir en was onderweg naar huis. Ik liep op dat moment op een afstand hoeveel ?? van de nabijgelegen parkeerplaats. Ik zag dat er een kleine witte bestelauto met benaming: " [verweerster] " stil stond in de buurt van een parkeervak. Ik zag dat deze bestelbus niet geparkeerd stond in een parkeervak. Ik zag dat het raam aan de bestuurderszijde openstond. Ik zag een jonge manspersoon in de auto zitten aan de bestuurderszijde. Ik hoorde dat de jonge man vanuit de bestelauto tegen mij sprak. Omdat ik op een afstand langsliep kon ik de man niet verstaan. Ik ben naar de auto van de jonge man gelopen. Ik stond op dat moment als het ware naast de auto van de jonge man die in de auto zat. Ik zag dat de jonge man een ontbloot onderlichaam had. Ik hoorde dat de jonge man tegen mij zei: "dag lieverd, wil je mijn piemel vasthouden". Ik zag dat de jongeman zijn stijve geslachtsdeel had. Ik zag dat de jongeman zijn geslachtsdeel in één van zijn handen vasthield. Ik schrok enorm hiervan en had niet verwacht dit te zien. Ik zei tegen de jongeman: "nee joh ga jij maar naar je werk". Ik ben vervolgens weggelopen en hoorde dat de jongeman nog riep: "waar ga je naartoe?" Ik antwoordde de jongeman: “ik ga naar huis". Ik ben vervolgens met een snelle pas in de richting van mijn huis gelopen en hoopte niet dat de jongeman zou zien waar ik naartoe liep. Ik heb nog omgekeken om te kijken of de jongeman zou wegrijden. Ik zag vervolgens dat de jongeman zijn auto omkeerde en wegreed in tegengestelde richting waarheen??."
[verweerster] heeft [verzoeker] die zelfde dag verzocht om op de volgende ochtend naar de zaak te komen.
[verzoeker] heeft zich op 5 maart 2021 rond 06.30 uur daar gemeld.
[verzoeker] heeft daarbij onder meer met de algemeen directeur, [betrokkene 2] (hierna: [betrokkene 2]), gesproken. Daarbij heeft een schermutseling tussen beiden plaatsgevonden. Kort daarna hebben [betrokkene 1] en de direct leidinggevende van [verzoeker] , [betrokkene 3] (hierna: [betrokkene 3]) zich bij hem en [betrokkene 2] gevoegd. Na korte tijd is [verzoeker] vertrokken en naar huis gebracht.
[verzoeker] heeft direct daarna, om 06.51 uur, aan [betrokkene 3] een WhatsApp-bericht4 gestuurd met de navolgende inhoud:
"Gezien de situatie van zojuist heb ik iets vertrekt in mijn rug. Ik ben ziek. Gezien het verleden schat ik in dat ik maandag nog niet voldoende hersteld ben om te kunnen werken. Ik houd je op de hoogte van herstel."
Op 5 maart 2021 om 07.00 uur heeft [verzoeker] een WhatsApp-bericht van [betrokkene 1] ontvangen met als bijlage een brief waarin hem ontslag op staande voet is aangezegd. De brief luidt onder meer als volgt:5
"Bij deze bevestigen wij dat wij getracht hebben een gesprek met u te voeren hedenochtend 5 maart 2021 over het voorval dat heeft plaatsgevonden gisteren aan het einde van de middag. Dit voorval — kort samengevat — was dat u vanuit de bedrijfsauto een vrouw heeft aangesproken, terwijl u met volledig ontbloot onderlichaam in de auto zat. Deze mevrouw heeft dit gezien. U heeft deze vrouw gevraagd aan uw geslachtsdeel te zitten. Deze mevrouw doet hiervan aangifte bij de politie of heeft dit reeds gedaan.
Uw handelwijze achten wij volledig in strijd met de binnen ons bedrijf geldende normen en regels. Ook bij eerdere gelegenheden, waarbij vanuit uw bedrijfsauto ongepast is geroepen naar jonge vrouwen, hebben wij u duidelijk gemaakt dat wij dergelijke gedragingen ernstig afkeuren.
Ditmaal bent u een grens over gegaan. Wij wilden u vanmorgen gelegenheid geven te reageren op dit voorval, echter was u hier niet toe in staat. Wij kunnen niet anders dan afgaan op de verklaring van deze mevrouw waarbij wij geen enkele reden hebben om te twijfelen aan haar verklaring.
Het voorval van gisterenmiddag vormt de directe aanleiding voor het ontslag op staande voet op grond.6 Dat ontslag hebben wij u vandaag, 5 maart 2021 06.30 uur, onverwijld gegeven."
[verzoeker] heeft aangifte gedaan van een mishandeling door [betrokkene 2] op 5 maart 2021.
3 Procesverloop
[verzoeker] heeft bij inleidend verzoekschrift van 4 mei 2021 de kantonrechter in de rechtbank Den Haag, zittingsplaats Gouda, (hierna: de kantonrechter) verzocht, samengevat en voor zover in cassatie van belang, [verweerster] te veroordelen tot betaling van een billijke vergoeding, een gefixeerde schadevergoeding en een transitievergoeding.
[verweerster] heeft een verweerschrift ingediend en daarbij voorts, subsidiair, als tegenverzoek verzocht de arbeidsovereenkomst op de voet van art. 7:699 lid 3 BW te ontbinden voor zover deze nog zou bestaan.7
In zijn tussenbeschikking van 27 juli 2021 heeft de kantonrechter, samengevat, geoordeeld dat het voorval op de [a-straat] op 4 maart 2021 (zoals omschreven in het proces-verbaal van aangifte van 15 maart 2021), indien dit komt vast te staan, een dringende reden voor ontslag op staande voet oplevert. De kantonrechter heeft voorlopig geoordeeld dat [verweerster] geslaagd was in het bewijs hiervan, en heeft [verzoeker] in de gelegenheid gesteld tegenbewijs te leveren. Verder heeft de kantonrechter geoordeeld dat de dringende reden voldoende duidelijk is omschreven en dat het ontslag onverwijld is gegeven en niet in strijd is met het opzegverbod bij ziekte.8
Op 5 november 2021 heeft [verzoeker] zichzelf en de vrouw als getuigen doen horen.9
Na afloop van het getuigenverhoor heeft [verzoeker] een conclusie na enquête genomen, waarop [verweerster] in een antwoordconclusie heeft gereageerd.
Bij eindbeschikking van 8 februari 2022 heeft de kantonrechter het verzoek van [verzoeker] afgewezen.10 Naar het oordeel van de kantonrechter is [verzoeker] er niet in geslaagd om de voorshands bewezen stelling van [verweerster] in voldoende mate te ontzenuwen.
[verzoeker] is van de tussen- en eindbeschikking van de kantonrechter in hoger beroep gekomen bij het gerechtshof Den Haag (hierna: het hof). [verzoeker] heeft, onder aanvoering van tien grieven, het hof verzocht de beschikkingen te vernietigen en opnieuw rechtdoende alsnog zijn verzoeken toe te wijzen en de tegenverzoeken af te wijzen.
[verweerster] heeft het hof verzocht [verzoeker] niet-ontvankelijk te verklaren, althans zijn verzoeken af te wijzen.
Bij beschikking van 20 september 2022 heeft het hof, voor zover thans van belang, de hiervoor genoemde beschikkingen van de kantonrechter bekrachtigd.11
Het hof gaat allereerst in op de stelling van [verzoeker] dat de dringende reden in de ontslagbrief niet duidelijk is omschreven. [verzoeker] stelt dat voor hem niet duidelijk is waarom hij is ontslagen omdat hij niet weet waar, hoe laat en welke vrouw hij onheus bejegend zou hebben (rov. 12). Het hof oordeelt dat de dringende reden uit de ontslagbrief duidelijk kenbaar is en verwerpt daarbij het argument dat het niet vermelden van de exacte locatie, tijdstip en identiteit van de vrouw de dringende reden onduidelijk maakt. De dringende reden is de dag na het voorval, en daarmee volgens het hof onverwijld, meegedeeld (rov. 13).
Het hof gaat vervolgens in op de grieven die [verzoeker] in hoger beroep heeft gericht tegen de bewijswaardering door de kantonrechter. Het hof overweegt allereerst in rov. 14 dat de vraag of [verweerster] in het bewijs is geslaagd in hoger beroep ten volle aan de orde komt en geeft in rov. (14 en) 15 de strekking van genoemde grieven weer.
Naar het oordeel van het hof is het bewijs van het voorval geleverd (rov. 16). Het hof overweegt daartoe, kort weergegeven, dat de vrouw steeds consequent hetzelfde en op authentieke wijze over het voorval heeft verklaard (rov. 17) en dat de verklaringen van de vrouw over het voorval overtuigend zijn. Het hof acht het verder niet aannemelijk dat de vrouw zich zou hebben vergist en de auto zou hebben verwisseld met een andere daar op hetzelfde moment aanwezige auto (rov. 18). Er is volgens het hof geen reden of aanwijzing om aan te nemen dat de vrouw enig belang had om in strijd met de waarheid te verklaren (rov. 19), en dat er verder ook niets is gebleken op grond waarvan kan worden aangenomen dat de waarneming van de vrouw toen is beïnvloed door medische omstandigheden of door het gebruik van medicijnen, alcohol of drugs (rov. 20). Het hof gaat – op basis van eigen waarneming tijdens de mondelinge behandeling – ook niet mee in de stelling van [verzoeker] dat hij niet aan het door de vrouw gegeven signalement voldoet (rov. 21).
In rov. 22 en 23 overweegt het hof concluderend:
“22. Niet in geschil is dat [verzoeker] omstreeks 16.00 uur op 4 maart 2021 met de bedrijfsauto van [verweerster] in [plaats] is geweest, onder meer op of bij de [a-straat] . Voor de aanwezigheid van een andere persoon in een bedrijfsauto van [verweerster] bestaat geen aanwijzing. Er is ook geen aanwijzing dat de vrouw zich heeft vergist, in die zin dat het om een auto van een ander bedrijf gaat. [verzoeker] heeft op deze punten ook niets aangevoerd. De verklaring onder ede die [verzoeker] zelf heeft afgelegd, waarin hij ontkent dat hij de jongeman is geweest waarover de vrouw spreekt, acht het hof in het licht van het bovenstaande onvoldoende overtuigend. Dat geldt ook voor zijn verklaring dat hij zijn auto had geparkeerd op een andere plaats dan die de vrouw aanwijst, kennelijk om te betogen dat de vrouw hem helemaal niet gezien kan hebben. Als dit laatste juist zou zijn, dan zou dat betekenen dat de vrouw het hele voorval verzonnen zou hebben, wat het hof onaannemelijk voorkomt. Hiervoor is geen enkele aanwijzing, en het laat zich bovendien moeilijk rijmen met het feit dat de vrouw direct na het voorval [verweerster] heeft gebeld om het te melden.
23. Het kan zijn dat [verzoeker] de betreffende dag ook in [plaats] bezig is geweest met het voeren van karpers, met als doel deze te lokken voor het op een later tijdstip vangen van deze vissen. Maar dat sluit het plaatsvinden van bedoeld voorval niet uit en maakt het ook niet minder aannemelijk. Dit alles brengt mee dat ook het hof van oordeel is dat [verweerster] geslaagd is in het bewijs dat het door de vrouw geschetste voorval op 4 maart 2021 daadwerkelijk heeft plaatsgevonden. De grieven die zich richten tegen de bewijswaardering worden daarmee verworpen.”
Vervolgens gaat het hof in op het betoog van [verzoeker] dat het voorval in de omstandigheden van het geval geen dringende reden voor ontslag vormt:
“24. Met grief VIII betoogt [verzoeker] dat het voorval in de omstandigheden van het geval geen dringende reden voor ontslag vormt. Daarbij wijst hij er op dat het voorval buiten werktijd heeft plaatsgevonden en dat de goede naam van [verweerster] niet in het geding is. [verzoeker] voert met grief IX aan dat hij ziek en arbeidsongeschikt was en – zo begrijpt het hof – deze omstandigheid aan het geven van ontslag op staande voet in de weg staat.
25. Ook deze grieven falen, omdat er sprake is van een dringende reden. Voor dit oordeel bestaan de volgende gronden, in onderlinge samenhang bezien.
Het is evident dat het voorval plaatsvond op de openbare weg met een (als zodanig kenbare) bedrijfsauto van [verweerster] . De naam van [verweerster] wordt dan in negatieve zin geassocieerd met het voorval. Gelet op de ernst van het voorval dat heeft plaats gevonden, en het grote en terechte belang van [verweerster] bij het behouden van haar goede naam, ontstond daarmee een ernstige situatie in de arbeidsrelatie tussen partijen.
Verder is van belang dat deze handelwijze van [verweerster] aansluit op art. 30 van het bedrijfsreglement, waarin is bepaald dat dergelijk ongewenst gedrag in ernstige gevallen tot een ontslag op staande voet kan leiden. Naar het oordeel van het hof is sprake van een ernstig geval als bedoeld in het bedrijfsreglement.
[verzoeker] heeft nog gesuggereerd dat [verweerster] op zoek was naar een reden om hem te ontslaan omdat hij een grote mond zou hebben. [verweerster] heeft dit gemotiveerd weersproken en daarbij aangegeven een goed functionerende medewerker als [verzoeker] niet graag te ontslaan, waarbij het hebben van een grote mond in deze functie en branche juist een goede eigenschap is om te kunnen functioneren. [verzoeker] is daar niet op ingegaan. Het hof gaat daarom niet mee in deze suggestie.
Het hof ziet in de gestelde arbeidsongeschiktheid van [verzoeker] geen reden om anders te oordelen over het ontslag op staande voet. [verweerster] heeft er op gewezen dat onduidelijk is of deze arbeidsongeschiktheid voortduurt en dat de arbeidsmarktperspectieven voor werknemers in de techniek – zoals [verzoeker] – goed zijn. Dit is door [verzoeker] onvoldoende gemotiveerd weersproken.”
[verzoeker] heeft tegen de beschikking van het hof van 20 december 2022 tijdig beroep in cassatie ingesteld. [verweerster] heeft een verweerschrift ingediend dat strekt tot verwerping.