Rechtbank Amsterdam, 24-03-2017, ECLI:NL:RBAMS:2017:1860, C/13/622775 / KG ZA 17-91

Op 12 mei 1996 hebben Helftheuvel, als franchisenemer, en Intertoys, als franchisegever, een franchiseovereenkomst gesloten ten aanzien van de Intertoys-winkel gevestigd aan de Helftheuvelpassage 258 te ’s-Hertogenbosch.

1. Franchisenemer zal zijn Intertoys franchisevestiging uitsluitend exploiteren in het perceel gelegen aan de Helftheuvelpassage (…) te 5224 AP ’s-Hertogenbosch.

2. Zonder toestemming van franchisenemer zal franchisegever aan derden het gebruik van het Intertoys systeem, zoals in deze overeenkomst geregeld, niet toestaan, noch zelf volgens het Intertoys systeem geëxploiteerde bedrijven stichten, noch zelf op enige andere manier franchisenemer concurrentie aandoen in het overeengekomen verzorgingsgebied. Dit verzorgingsgebied zal na overleg met franchisenemer door franchisegever worden vastgesteld en op een aan deze overeenkomst gehechte en door partijen geparafeerde kaart gearceerd worden aangegeven. Indien franchisegever in het verzorgingsgebied zoals hierboven is aangegeven een extra vestigingspunt wil vestigen, dient hij toestemming te verkrijgen van de franchisenemer die daar thans een Intertoys winkel exploiteert. Indien franchisenemer in het bedoelde verzorgingsgebied één of meer Intertoys-winkels wil openen of verplaatsen, dan dient te allen tijde toestemming verkregen te worden van franchisegever.

1. Franchisenemer zal enige inbreuk van derden op de rechten van franchisegever enfranchisenemer onmiddellijk mededelen aan franchisegever.

2. Franchisegever is verplicht maatregelen te nemen om aan feitelijke inbreuken een einde te maken.

3. Franchisenemer zal op elke in redelijkheid door franchisegever verlangde wijze medewerking verlenen, teneinde de rechten van franchisegever in de ruimste zin des woords te beschermen.

1. Alle geschillen voorvloeiende uit deze overeenkomst en/of de tenuitvoerlegging daarvan,ook die welke slechts door één van de partijen als zodanig mochten worden aangemerkt, zullen na voorafgaande poging tot minnelijke schikking, welke zal worden bevorderd door de Franchiseraad van Intertoys, of een door franchisegever in overleg met franchisenemer aan te wijzen onafhankelijk derde, worden voorgelegd aan de bevoegde rechter.

In bijlage 1 bij de franchiseovereenkomst is een kaart opgenomen van het in artikel 10 lid 2 bedoelde exclusieve gebied.

Bart Smit is een met Intertoys concurrerende speelgoedformule. Zowel Intertoys als Bart Smit behoort al vele jaren tot de Blokker-groep. Eind augustus 2015 is het voornemen bekendgemaakt om in het eerste kwartaal van 2016 de hoofdkantoren van Intertoys en Bart Smit te verhuizen naar een nieuw pand in Amsterdam Zuidoost, en beide vennootschappen met ingang van 1 november 2016 onder leiding van één directie te plaatsen.

Bij persbericht van 28 juni 2016 is vervolgens bekendgemaakt dat de winkelketens Intertoys, Bart Smit en Toys XL worden samengevoegd onder de merknaam Intertoys, teneinde zo onder één merk kennis, ervaring en investeringen te kunnen bundelen. Aangekondigd is dat de winkels van Bart Smit in het eerste kwartaal van 2017 gefaseerd omgebouwd gaan worden, dat eind 2017 ook alle winkels van Toys XL zullen worden omgebouwd en dat zal worden overgeschakeld naar één webshop: Intertoys.nl. Voor de merknaam Intertoys is gekozen omdat Intertoys in Nederland meer winkels heeft dan Bart Smit en Toys XL en een sterk netwerk van franchisers kent.

In deze plannen krijgen 22 franchisenemers van Intertoys te maken met de ombouw van (ten minste één) Bart Smit-winkel tot Intertoys-winkel in hun exclusieve franchisegebied als bedoeld in het hiervoor geciteerde artikel 10 lid 2 van de franchiseovereenkomst. Helftheuvel is er daar één van: zowel de Bart Smit-winkel te Vught aan de Marktveldpassage 27 als de Bart Smit-winkel te ’s-Hertogenbosch aan de Arena 121 bevinden zich in het exclusieve gebied van Helftheuvel.

Intertoys heeft aan deze 22 franchisenemers uit de zogenoemde overlapgebieden voorstellen gedaan om tot een oplossing te komen. Met slechts enkelen daarvan heeft zij een oplossing gevonden; met de meesten – onder wie Helftheuvel – niet. Bij e-mail van 18 augustus 2016 heeft Intertoys een concept-addendum bij de franchiseovereenkomst aan Helftheuvel gezonden, waarin – kort gezegd – staat dat Helftheuvel toestemming verleent aan Intertoys om de Bart Smit-winkel te Vught om te bouwen tot een Intertoys-winkel en dat Helftheuvel daar tegenover een zekere compensatie zal ontvangen. Op 13 en 29 december 2016 heeft Intertoys een tweede concept-addendum aan Helftheuvel doen toekomen, waarin ook weer wordt uitgegaan van toestemming van Helftheuvel voor ombouw van de winkel te Vught met compensatie van Helftheuvel voor de schade die zij door die ombouw lijdt. De Bart Smit-winkel aan de Arena 121 in ’s-Hertogenbosch wordt in geen van deze concepten genoemd. De concepten zijn door Helftheuvel niet aanvaard.

In september 2016 heeft Helftheuvel haar Intertoys-winkel ingrijpend verbouwd voor een bedrag van circa € 500.000.

Franchisenemers die net als Helftheuvel worden getroffen door de voorgenomen omvorming van Bart Smit-winkels in Intertoys-winkels hebben zich verenigd en trekken gezamenlijk op tegen Intertoys.

Bij brief van 6 januari 2017 heeft Intertoys Helftheuvel en andere franchisenemers dringend verzocht het addendum te ondertekenen en meegedeeld dat zonder ondertekening niet kan worden overgegaan tot compensatie van de nadelige gevolgen. In de brief staat ook dat de voorbereidingen voor de ombouw van de Bart Smit-winkels reeds zijn gestart en dat de planning voorziet in een ombouw voor april 2017.

In de tussentijd zijn er posters in Bart Smit-winkels opgehangen – ook in de overlapgebieden – met de tekst Bart Smit wordt een Intertoys. Er zijn voorts Bart Smit-folders verspreid waarin het Intertoys-logo staat afgedrukt en waarin informatie wordt gegeven over de ombouw van deze winkels naar een Intertoys-winkel. In januari 2017 zijn er ook éénvormige kortingsbonnen geïntroduceerd die in alle Bart Smit- en Intertoys-winkels zijn verspreid. In een folder van Intertoys die geldt voor de periode van 20 februari 2017 tot en met 5 maart 2017 staat vermeld: “Alle aanbiedingen van Intertoys zijn ook geldig bij Bart Smit en Toys XL.”

Partijen hebben vanaf januari 2017 schriftelijk gecommuniceerd over de ontstane situatie. Helftheuvel heeft Intertoys verzocht om niet zonder haar toestemming met de ombouw te beginnen en heeft met een beroep op de artikelen 10 en 15 van de franchiseovereenkomst verzocht het hiervoor onder 2.10 vermelde te staken. Bij brief van 14 februari 2017 heeft de advocaat van Helftheuvel dit vervolgens namens Helftheuvel en tien andere franchisenemers verzocht.

- Intertoys die regeling ook aan [de franchisenemer in kwestie, VZR] aanbiedt;

danwel:

- indien [de franchisenemer in kwestie, VZR] niet ingaat op een voorstel van Intertoys om een door Intertoys betaalde en door partijen gezamenlijk aan te wijzen deskundige bindend te laten adviseren over een compensatieregeling die strekt tot volledige vergoeding van de door [de franchisenemer in kwestie, VZR] als gevolg van de ombouw van de Bart Smit winkel (…) te lijden schade, in welk advies aan het bepaalde in artikel 20 van de franchiseovereenkomst omtrent de looptijd kenbaar aandacht moet worden besteed; en/of

- indien [de franchisenemer in kwestie, VZR] het bindend advies niet accepteert, behoudens wanneer dit niet voldoet aan de maatstaven die rechtens aan een dergelijk advies zijn te stellen.”

In reactie op deze uitspraak heeft Intertoys bij e-mail van 2 februari 2017 aan al haar franchisenemers in de overlapgebieden bericht dat de Bart Smit-winkels in deze gebieden voorlopig uit de ombouwplanning worden gehaald en dat ook geen uitingen van Intertoys geplaatst zullen worden in die Bart Smit-vestigingen.

Eveneens bij e-mail van 2 februari 2017 heeft Intertoys c.s. aan de bedrijfsleiders van de Bart Smit-winkels in de overlapgebieden uitgelegd dat hun winkels voorlopig nog niet worden omgebouwd. In deze e-mail staat verder dat “alle aankondigingen dat de winkel Intertoys wordt moeten worden weggehaald” en dat “alle logo- en reclame-uitingen met Intertoys, Toytoy etc vooralsnog niet in de winkel worden uitgebracht”. Tot slot wordt medegedeeld dat de bedrijfsleiders de materialen die zijn verstuurd in het kader van de ombouwplannen kunnen opslaan in hun magazijn.