Rechtbank Arnhem, 26-11-2007, ECLI:NL:RBARN:2007:2187 BC0264, AWB 07/1578

RECHTBANK ARNHEM

Sector bestuursrecht

Registratienummer: AWB 07/1578

Uitspraak ingevolge artikel 8:77 van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) in het geding tussen:

en

het college van burgemeester en wethouders van de gemeente Arnhem, verweerder.

1. Aanduiding bestreden besluit

Besluit van verweerder van 5 april 2007.

2. Procesverloop

Bij besluit van 16 februari 2006 heeft verweerder aan eisers per 18 oktober 2005 een uitkering op grond van de Wet werk en bijstand (WWB) toegekend. Verder heeft verweerder bij dit besluit onder meer nog meegedeeld dat van de uitkering 4,9% wordt gereserveerd als vakantietoeslag, dat de vermogensruimte bij aanvang van de bijstandsverlening is vastgesteld op een bedrag van € 10.210, dat ter aflossing van verweerders vordering op eisers ten bedrage van € 838,40 per 27 oktober 2006 (lees: 27 oktober 2005) maandelijks een bedrag van € 90,09 op de uitkering zal worden ingehouden, en dat, zoals al is aangekondigd bij het besluit van 7 juni 2005, de uitkering voor de duur van één maand wordt beperkt tot 90% van de bijstandsnorm (inclusief toeslag).

Tegen dit besluit, alsmede tegen de uitkeringsspecificaties over de maanden oktober tot en met december 2005 en de maand januari 2006, is namens eisers op 21 februari 2006 bezwaar gemaakt bij verweerder.

Bij het in rubriek 1 aangeduide besluit heeft verweerder het bezwaar, voor zover dit betrekking heeft op de hoogte van de aflossingscapaciteit, gegrond verklaard en het maandelijks af te lossen bedrag vastgesteld op € 59,51. Voor het overige heeft verweerder het bezwaar ongegrond verklaard, zij het wel onder de vaststelling dat het in het besluit van 16 februari 2006 genoemde percentage van 4,9% dient te worden gewijzigd in 4,8%, en dat de vermogensruimte € 10.360 bedraagt.

De rechtbank heeft het onderzoek heropend en de zaak verwezen naar de meervoudige kamer van de rechtbank. Vervolgens hebben partijen ingestemd met het achterwege laten van een nadere zitting, waarna de rechtbank het onderzoek heeft gesloten en heeft bepaald dat uitspraak zal worden gedaan.

3. Overwegingen

Op grond van het beroepschrift en het verhandelde ter zitting stelt de rechtbank allereerst vast dat het geschil is beperkt tot de hoogte van de vastgestelde aflossingscapaciteit en de hoogte van de vastgestelde vermogensruimte bij aanvang van de bijstandsverlening.

Voorts merkt de rechtbank vooraf op dat eisers, hoewel de vordering van € 838,40 ten tijde van het nemen van het bestreden besluit al volledig was afgelost, nog belang hebben bij een beoordeling van het bestreden besluit, ook voor zover dit ziet op de aflossingscapaciteit. Ter zitting heeft de gemachtigde van eisers immers meegedeeld dat eisers, indien komt vast te staan dat de aflossingscapaciteit op een te hoog bedrag is vastgesteld, bij verweerder wettelijke rente en schade als gevolg van de vertraging in de betaling van een geldsom wensen te vorderen.

Ten aanzien van de hoogte van de aflossingscapaciteit

Eisers zijn van mening dat hun aflossingscapaciteit niet juist is vastgesteld. Daartoe hebben zij aangevoerd dat bij de berekening van de beslagvrije voet ten onrechte geen rekening is gehouden met het feit dat in verband met de reservering van het vakantiegeld maandelijks al 4,9% van de toepasselijke norm op de bijstandsuitkering wordt ingehouden. Verder is volgens eisers bij de berekening van de beslagvrije voet ten onrechte geen rekening gehouden met de volledige ziektekostenpremie, zijnde de premie voor zowel de basisverzekering als de aanvullende verzekeringen. Tot slot zijn zij van mening dat verweerder miskent dat het in artikel 16, eerste lid, van de Wet op de huurtoeslag genoemde bedrag de beslagvrije voet verhoogt.

De rechtbank overweegt als volgt.

De invoering van de Zorgverzekeringswet heeft een nieuwe situatie gecreëerd, welke mede geleid heeft tot een voorstel tot wijziging van artikel 475d, vijfde lid, aanhef en onder a, Rv. In het gewijzigd voorstel van wet van 31 oktober 2006, betreffende de wijziging van de Faillissementswet in verband met de herziening van de schuldsaneringsregeling natuurlijke personen (Eerste Kamer, vergaderjaar 2006-2007, nr. A), is opgenomen dat de beslagvrije voet ingevolge het gewijzigde artikel 475d, vijfde lid, aanhef en onder a, Rv wordt verhoogd met de premie van een door de schuldenaar gesloten ziektekostenverzekering, verminderd met de normpremie, bedoeld in artikel 2 van de Wet op de zorgtoeslag, voor zover reeds begrepen in de bijstandsnorm zoals die voor de schuldenaar geldt ingevolge het eerste, tweede en vierde lid, en met de krachtens die wet ontvangen zorgtoeslag, telkens wanneer deze premie vervalt terwijl het beslag ligt. Uit de toelichting bij de Nota van wijziging bij dit wetsvoorstel (Tweede Kamer, vergaderjaar 2005/2006, 29 942, nr. 8) blijkt dat de voorgestelde wetswijziging beoogt te voorkomen dat ziektekostenpremies meer dan één keer in aanmerking worden genomen bij vaststelling van de beslagvrije voet. Het voorstel corrigeert een onbedoeld gevolg van de nieuwe wetgeving en geeft een wettelijke basis aan de correctie die in de praktijk door de faillissementsrechter reeds geruime tijd wordt toegepast bij de berekening van het vrij te laten bedrag (de methode van de werkgroep rechters-commissarissen in faillissementen van de Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak, verder: werkgroep Recofa). Dit onbedoelde gevolg brengt mee dat na de invoering van het nieuwe zorgstelsel in beginsel tweemaal rekening wordt gehouden met de premie ziektekosten. In de eerste plaats doordat 90 % van de bijstandsnorm niet vatbaar is voor beslag en dat in die bijstandsuitkering reeds de normafhankelijke premie verdisconteerd is. In de tweede plaats doordat op grond van de ten tijde hier in geding van kracht zijnde tekst van artikel 475d, vijfde lid aanhef en onder a, Rv de beslagvrije voet nog eens met de ziektekostenpremie zou moeten worden verhoogd. Dat zou volgens de toelichting neerkomen op een onbedoelde verhoging van de beslagvrije voet die ten koste gaat van de ruimte in het inkomen van de schuldenaar, beschikbaar voor aflossing, en die niet nodig is voor de premiebetaling. In de derde plaats zou toepassing van het huidige artikel 475d, vijfde lid, aanhef en onder a, Rv ertoe leiden dat schuldenaren tweemaal een bijdrage ontvangen voor betaling van de ziektekostenverzekering: eenmaal via de verhoging van de beslagvrije voet en eenmaal via de (beslagvrije) zorgtoeslag.

In het bestreden besluit heeft verweerder voor de motivering verwezen naar het rapport voor de bezwaarschriftencommissie van 31 januari 2006. Hieruit blijkt dat verweerder zich wat betreft de wijze van berekening van de beslagvrije voet aansluit bij het standpunt van de werkgroep Recofa. Dit standpunt houdt in dat geanticipeerd mag worden op de voorgenomen wijziging van artikel 475d Rv, inhoudende dat de beslagvrije voet wordt verhoogd met de verschuldigde ziektekostenpremie(s), nadat daarop de inkomensafhankelijke normpremie en de ontvangen zorgtoeslag in mindering zijn gebracht. Verder blijkt uit het genoemde rapport dat verweerder in de praktijk niet de Recofa-berekeningsmethode, maar een meer eenvoudige methode toepast, welke volgens verweerder in grote lijnen overeenkomt met de uitkomst van de door de werkgroep Recofa voorgestane berekening en zelfs in de meeste gevallen (en ook in het onderhavige geval) gunstiger uitvalt voor de belanghebbende. Bij deze berekeningsmethode wordt de beslagvrije voet slechts verhoogd met de aanvullende premies en blijven zowel de basispremie als de zorgtoeslag buiten beschouwing.

Zoals de rechtbank al eerder heeft geoordeeld, te weten in haar uitspraak van 27 april 2007 (reg.nr. AWB 06/4611), valt zonder nadere motivering niet in te zien waarom de door verweerder gehanteerde berekeningsmethode overeen zou komen met de Recofa-methode of tot eenzelfde of voor de belanghebbende gunstiger resultaat zou leiden. Reeds hierom is het beroep gegrond. De rechtbank zal het bestreden besluit, wegens strijd met artikel 7:12, eerste lid, van de Awb, vernietigen. Verweerder zal worden opgedragen een nieuw besluit op bezwaar te nemen met inachtneming van het volgende.

Ten aanzien van de ziektekosten:

De rechtbank overweegt dat eisers door de berekening, zoals neergelegd in het verweerschrift, niet onevenredig in hun belangen worden geschaad. In de voorgestelde berekeningswijze wordt immers rekening gehouden met alle ziektekostenpremies die niet reeds zijn voldaan uit de zorgtoeslag of zijn begrepen in het normpremiebedrag. Daar staat tegenover dat het, om het maatschappelijk draagvlak voor de sociale zekerheid te blijven behouden, naar het oordeel van de rechtbank van belang is dat een substantiële aflossingsruimte aanwezig blijft om de in het verleden ten onrechte verstrekte bijstand binnen afzienbare tijd te kunnen terugvorderen.

Ten aanzien van de woonkosten:

Ingevolge artikel 475d, vijfde lid, aanhef en onder b, Rv wordt de beslagvrije voet verhoogd met de voor rekening van de schuldenaar komende woonkosten verminderd met ontvangen huurtoeslag of woonkostentoeslag, voor zover de woonkosten, na deze vermindering, meer bedragen dan het bedrag, genoemd in artikel 17, tweede lid, van de Wet op de huurtoeslag, met dien verstande dat de verhoging van de beslagvrije voet niet meer bedraagt dan het huurtoeslagbedrag waarop de schuldenaar, uitgaande van de laagste inkomenscategorie, krachtens artikel 21 van de Wet op de huurtoeslag ten hoogste aanspraak heeft.

Bij de uitspraak van 27 april 2007 heeft de rechtbank geoordeeld dat voor het standpunt dat de beslagvrije voet verhoogd moet worden voor zover de huur, na aftrek van de huurtoeslag, hoger is dan de in artikel 17, tweede lid, van de Wet op de huurtoeslag genoemde normhuur, geen basis kan worden gevonden in de wet. In afwijking hiervan oordeelt de rechtbank thans dat bij de berekening van de beslagvrije voet, naast de huurtoeslag, enkel de in artikel 17, tweede lid, van de Wet op de huurtoeslag genoemde normhuur op de kale huur in mindering dient te worden gebracht. De rechtbank volstaat hiertoe met de vaststelling dat in artikel 475d, vijfde lid, aanhef en onder b, Rv enkel wordt verwezen naar de in artikel 17, tweede lid, van de Wet op de huurtoeslag genoemde normhuur. Een verwijzing naar de in artikel 16, eerste lid, van de Wet op de huurtoeslag genoemde basishuur ontbreekt. In dit verband verdient nog opmerking dat de Recofa-berekeningsmethode eveneens inhoudt dat het bedrag dat van de kale huur resteert na aftrek van de huurtoeslag alleen dan tot verhoging van de beslagvrije voet leidt, indien dit bedrag uitkomt boven het drempelbedrag van artikel 17, tweede lid, van de Wet op de huurtoeslag.

Het voorgaande brengt mee dat het door verweerder in het bestreden besluit genoemde bedrag aan in aanmerking te nemen woonkosten van € 23,11 niet juist is. Een andere fout in de berekening is naar het oordeel van de rechtbank hierin gelegen dat verweerder (onder meer) wat betreft de normhuur uit artikel 17, tweede lid, van de Wet op de huurtoeslag is uitgegaan van het bedrag zoals dat geldt per 1 juli 2006. Bij de berekening van de beslagvrije voet dient evenwel te worden uitgegaan van de wettelijke bepalingen zoals deze golden ten tijde van de bij het primaire besluit van 16 februari 2006 gekozen ingangsdatum van de inhoudingen, zijnde 27 oktober 2005. Per 1 september 2005 (tot en met 30 juni 2006) bedraagt de normhuur € 178,54.

Ten aanzien van het vakantiegeld:

Blijkens het bestreden besluit heeft verweerder de aflossingscapaciteit berekend op basis van de voor eisers geldende bijstandsnorm inclusief de reservering voor het vakantiegeld. Naar het oordeel van de rechtbank kan eiser niet worden gevolgd in zijn betoog dat dit niet is toegestaan. De rechtbank volstaat in dit verband met een verwijzing naar wat de rechtbank hierover heeft overwogen in de uitspraak van 27 april 2007.

Ten aanzien van de hoogte van de vastgestelde vermogensruimte

De rechtbank volgt eisers niet in hun betoog dat de ingevolge artikel 34, tweede lid, aanhef en onder b, en derde lid, aanhef en onder c, van de WWB voor eisers geldende vermogensgrens van € 10.360 dient te worden verhoogd met het negatieve vermogen van eisers. De rechtbank wijst hiertoe op de uitspraak van deze rechtbank van 31 januari 2007 (reg.nr. AWB 05/5371), waarin de rechtbank heeft geoordeeld dat het niet de bedoeling van de wetgever is geweest dat bijstandsgerechtigden tijdens de periode van bijstandsverlening een groter bedrag aan vermogen kunnen verwerven dan het bedrag genoemd in artikel 34, derde lid, van de WWB, zonder dat dit leidt tot beëindiging van de bijstandsverlening. Immers, zou zulks wel mogelijk zijn, dan zou dit, aldus deze rechtbank in de genoemde uitspraak, tot gevolg hebben dat bijstandsgerechtigden met een aanzienlijk negatief aanvangsvermogen grote bedragen zouden kunnen verwerven zonder hun recht op bijstand te verliezen, welke aanname strijdig is met het complementaire karakter van de WWB.

De stellingen van eisers bieden de rechtbank geen aanknopingspunten om hierover thans anders te oordelen. Naar het oordeel van de rechtbank heeft verweerder bij het primaire besluit van 16 februari 2006 de vermogensruimte van eisers bij aanvang van de bijstandsverlening, dat is 18 oktober 2005, met juistheid vastgesteld op het toen geldende bedrag van € 10.210. Door dit bedrag bij het bestreden besluit te verhogen naar het eerst per 1 januari 2006 geldende bedrag van € 10.360 zijn eisers niet benadeeld. Het bestreden besluit kan in zoverre in rechte stand houden.

Ten aanzien van de proceskosten

De rechtbank acht termen aanwezig om verweerder met toepassing van artikel 8:75, eerste lid, van de Awb te veroordelen in de door eisers gemaakte proceskosten. Deze kosten zijn conform het Besluit proceskosten bestuursrecht begroot op € 644 aan kosten van beroepsmatig verleende rechtsbijstand. Van andere voor vergoeding in aanmerking komende kosten is niet gebleken.

Mede gelet op artikel 8:74, eerste lid, van de Awb, wordt beslist als volgt.

4. Beslissing

De rechtbank

Aldus gegeven door mr. K.A.M. van Hoof, voorzitter, en mrs. E. Klein Egelink en G.H.W. Bodt, rechters, in tegenwoordigheid van mr. J.M.M.B. van Eeten, en in het openbaar uitgesproken op 26 november 2007.

De griffier, De voorzitter,

Tegen deze uitspraak staat voor belanghebbenden, behoudens het bepaalde in artikel 6:24 juncto 6:13 van de Awb, binnen 6 weken na de dag van verzending hiervan, hoger beroep open bij de Centrale Raad van Beroep, Postbus 16002, 3500 DA Utrecht.

Verzonden op: 26 november 2007.