Rechtbank Den Haag, 10-12-2019, ECLI:NL:RBDHA:2019:13387, 8031957 RP VERZ 19-50532

De Staat stelt zich op het standpunt dat verzoekers in hun verzoek tegen de Staat niet ontvankelijk zijn, omdat uit artikel 36 WOR niet volgt dat een verzoekende partij de keuze heeft tegen welke verweerder hij zich zal richten en omdat door het definitief worden van het reglement van de DOR het voorlopig reglement is komen te vervallen. Verzoekers stellen daartegenover dat, in het geval geoordeeld zou worden dat de verzoeken tegen de DOR geheel of gedeeltelijk toegewezen zouden worden, er weer een rol ontstaat of herleeft voor de Staat om (opnieuw) tot de instelling van een DOR te komen. In die zin is het mogelijk dat een uitspraak tegen de DOR zich ook uitstrekt tot de Staat.

In beginsel oordeelt de kantonrechter dat door het definitief worden van het reglement van de DOR verzoekers geen belang meer hebben bij hun verzoeken in het verzoekschrift tegen de Staat, voor zover dat zich richt tegen het voorlopig reglement. Dat betreft de verzoeken onder a. en b. van het verzoekschrift tegen de Staat. Zelfs indien de DOR ontbonden zou moeten worden herleeft het voorlopig reglement niet en zal in voorkomend geval een nieuw voorlopig reglement moeten worden opgesteld.

De kantonrechter volgt verzoekers echter in zoverre dat hetgeen verzoekers stellen onder de punten c., d. en e. van het verzoekschrift tegen de Staat en hetgeen verzoekers stellen onder d. van hun verzoek tegen de DOR zich richt tot de Staat. Strikt genomen kan het laatste verzoek niet toegewezen worden, omdat het verzoekschrift zelf zich richt tot de DOR, als verwerende partij in de betreffende zaak, en niet tegen de Staat. De kantonrechter wil dit strikt formele punt niet aan verzoekers tegenwerpen. Omdat beide verzoekschriften zich (mede) uitstrekken tot de Staat, zal de kantonrechter verzoekers daarom in zoverre in hun verzoeken tegen de Staat ontvankelijk verklaren.

Op het eerste gezicht lijkt het in deze procedures te gaan om de vraag of bij een zetelaantal van 15 in de DOR de ORKD met vijf zetels oververtegenwoordigd is ten opzichte van de GOR DGBD met tien zetels, omdat in het Kerndepartement ongeveer 2.300 personen werkzaam zijn en de bij de BD ongeveer 32.000 personen. In de kern genomen gaat het in deze procedures echter om de vraag of de stemverhouding in de DOR zodanig moet zijn dat de geleding van de GOR DGBD een doorslaggevende stem moet hebben bij het vaststellen van het uiteindelijk vereiste quorum voor het wijzigen van het regelement van de DOR. Dit is uiteraard van belang als de geleding van de GOR DGBD in het verlengde daarvan, namelijk in het geval het regelement daarna wederom gewijzigd zou worden, in die zin dat de geleding van de ORKD bij toekomstige besluitvorming buiten spel wordt gezet. Omdat verzoekers daarbij kennelijk niet willen wachten tot de datum van 17 september 2021 wensen zij nu reeds via een stemverhouding 14:1 de beslissingsmacht in de DOR te verkrijgen. Dit neemt overigens niet weg dat nu reeds bepaalde beslissingen met meerderheid van stemmen genomen kunnen worden en dat de geleding GOR DGBD de geleding ORKD in die gevallen kan overstemmen.

De in deze procedures voorliggende vraag is daarom of een goede toepassing van de WOR moet leiden tot een situatie, waarbij bij een vertegenwoordiging in een medezeggenschapsorgaan, waarin maar twee geledingen vertegenwoordigd zijn, de ene geleding dan andere kan overvleugelen, alleen omdat een getalsmatig evenredige vertegenwoordiging tot een dergelijke uitkomst leidt. Strikt getalsmatig genomen leidt een evenredige verdeling in de DOR met 15 zetels namelijk tot een zetelverdeling van 14 voor de GOR DGBD en één zetel voor de ORKD¹. Daarmee zou de geleding GOR DGBD de geleding ORKD in alle gevallen kunnen overstemmen.

Naar het oordeel van de kantonrechter is het niet bevorderlijk voor een goede werking van de WOR indien een getalsmatige minderheid geen mogelijkheden heeft via een bepaalde stemmenverhouding de besluitvorming te beïnvloeden. Een Centrale Ondernemingsraad, een groepsondernemingsraad, of, zoals in het onderhavige geval, een DOR wordt ingesteld voor onderwerpen die van gezamenlijk belang zijn voor de medewerkers van de verschillende betrokken ondernemingen (artikel 35 WOR). Daarbij past niet dat de ene geleding de andere volledig kan overvleugelen, hetgeen uiteraard alleen aan de orde is bij tegenstrijdige belangen, maar juist dan is het van belang dat de belangen van de minderheid op zekere wijze tegen de belangen van de meerderheid beschermd worden.

Een mechanisme dat moet voorkomen dat de ene geleding de andere overvleugelt kan gevonden worden in ofwel een niet -evenredige zetel- en stemverdeling ofwel in een systeem van gewogen stemmen, waarbij de ene stem meer gewicht in de schaal legt dan de andere. In het onderhavige geval is gekozen voor een niet-evenredige zetelverdeling, gekoppeld aan een gekwalificeerde meerderheid voor de wijziging van het reglement.

Naar het oordeel van de kantonrechter staat de WOR en de jurisprudentie niet aan deze keuze in de weg. Het Hof Den Haag heeft daaromtrent in haar beslissing van 12 januari 2016 (ECLI:NL:GHDHA:2016:17) in rechtsoverweging 6.3 het volgende overwogen: In artikel 34 WOR is derhalve geen dwingende verplichting opgenomen tot evenredige vertegenwoordiging. Dit neemt niet weg dat in de rechtspraak en literatuur wordt aangenomen dat bij de samenstelling van een GOR niet volledig aan de getalsverhouding van de diverse groepen van te vertegenwoordigen personeel voorbij kan worden gegaan. De kantonrechter leidt uit deze passages af, dat een getalsmatige vertegenwoordiging weliswaar uitganspunt is, maar dat dit principe niet absoluut is. Met name de bevordering van de goede werking van de WOR, waarbij, zoals eerder overwogen, de belangen van een minderheid beschermd moeten worden, kan ertoe leiden dat voor een andere dan een zuiver getalsmatige vertegenwoordiging moet worden gekozen.

Zou overigens de zetelverdeling meer in lijn worden gebracht met de verhouding tussen de werkzame personen bij beide geledingen, bijvoorbeeld 12:3 of zelfs 14:1, zoals verzoekers wensen, dan kan de vereiste bescherming voor de geleding ORKD alleen bereikt worden door het introduceren van een nog grotere gekwalificeerde meerderheid of door het introduceren van een systeem van gewogen stemmen. In die zin is een andere zetelverdeling lood om oud ijzer, geredeneerd vanuit het oordeel dat in de DOR, waarin maar twee geledingen vertegenwoordigd zijn, de ene geleding de andere niet moet kunnen overvleugelen.

Uit het voorgaande vloeit voort dat naar het oordeel van de kantonrechter de huidige zetel- en stemmenverdeling in de DOR niet aan de goede werking van de WOR in de weg staat. De verzoeken van verzoekers zullen daarom worden afgewezen.

Voor zover verzoekers nog overige inhoudelijke of procedurele bezwaren hebben geformuleerd tegen de besluitvorming, die heeft geleid tot vaststelling van het (definitief) reglement van de DOR, kan die verder buiten beschouwing blijven, omdat daarmee uitsluitend werd beoogd tot de door verzoekers gewenste zetel- en stemverdeling binnen de DOR te komen. Zoals verzoekers ook tijdens de mondelinge behandeling hebben aangegeven waren die bezwaren alleen gericht tegen dat doel, waarvan hiervoor is overwogen dat dit niet aan de goede werking van de WOR in de weg staat, maar dat juist bevordert.

Naar analogie van artikel 22a WOR is voor een veroordeling van verzoekers in de proceskosten geen plaats.