Rechtbank Gelderland, 03-02-2020, ECLI:NL:RBGEL:2020:608, AWB - 18 _ 6906

Verweerder heeft de aanvullende bekostiging herzien onder verwijzing naar de ‘Regeling bijzondere bekostiging bij fusie en opheffing van scholen in het primaire onderwijs en beleidsregel interpretatie samenvoeging in WPO en WEC’ (de Regeling 2017).¹ Volgens verweerder is maar een beperkt deel van de leerlingen op de fusiedatum 1 augustus 2017 overgegaan van [scholen] naar de [scholen]. Dat leidt er volgens verweerder toe dat geen sprake is van een samenvoeging van de scholen en een substantiële fusie-instroom, maar van een beperkte fusie-instroom, als bedoeld in de Regeling 2017, waarbij een lagere fusiecompensatie hoort. Tevens heeft verweerder de reguliere bekostiging herzien, onder verwijzing naar het “Personeels- en arbeidsmarktbeleid 2017-2018”, “Prestatiebox Primair Onderwijs 2017-2018” en de “Personele bekostiging regulier 2017-2018”. Dit heeft tot gevolg dat verweerder tot terugvordering van teveel betaalde bekostiging overgaat.

De Regeling 2017 is op 25 mei 2017 in werking getreden en op 2 juni gepubliceerd. De Regeling 2017 bevat geen overgangsrecht, zodat de aanvraag terecht hieraan is getoetst. Verweerder heeft er in dit verband overigens op mogen wijzen dat schoolbesturen als eiseres voorafgaand aan de wijziging van de Regeling 2015 daarvan op de hoogte zijn gebracht. Verweerder heeft ook betekenis mogen toekennen aan het feit dat het vereiste dat bij een fusie pas sprake is van samenvoeging bij een substantiële instroom van leerlingen, ook al was vermeld in de Toelichting bij de Regeling 2015 en dat op dit punt de Regeling 2017 in wezen niet afwijkt van de Regeling 2015. Het betoog treft geen doel.

Verweerder heeft zich op het standpunt gesteld dat de fusiecompensatie is bedoeld om de verlaging van de bekostiging als gevolg van een fusie te compenseren. De negatieve prikkel om scholen samen te voegen wordt daarmee weggenomen. De bekostiging van overtollig personeel is één van de onderdelen waarvoor de compensatie kan worden ingezet. Het is niet de bedoeling van de Regeling 2017 dat gedurende zes schooljaren volledige aanvullende bekostiging voor een samenvoeging wordt verstrekt als blijkt dat op de fusiedatum niet een substantieel deel van de leerlingen van de op te heffen school naar de fusieschool is overgaan. Verweerder erkent dat eiseres te maken heeft met extra (personeels)kosten, aangezien een beperkt deel van de leerlingen op de fusiedatum is overgegaan. Met deze omstandigheid heeft verweerder ook rekening gehouden door bijzondere bekostiging wegens beperkte fusie-instroom toe te kennen, aldus verweerder.

De rechtbank ziet geen grond voor het oordeel dat verweerder in de Regeling 2017 niet een getalscriterium heeft mogen opnemen dat wordt bepaald door het aantal leerlingen dat overgaat. Verweerder heeft er niet ten onrechte op gewezen dat het geven van onderwijs een essentieel onderdeel van een school is, zodat de overgang van leerlingen noodzakelijk is om te kunnen spreken van een samenvoeging. Daarbij is verder van belang dat de fusiecompensatie (mede) kan worden ingezet voor de bekostiging van overtollig personeel, maar ook dat verweerder kan worden gevolgd dat de bedoeling van de Regeling 2017 niet is om aan eiseres wegens overtollig personeel gedurende zes jaar lang aanvullende bekostiging wegens samenvoeging te verstrekken.⁴ Het betoog treft geen doel.

De rechtbank is van oordeel dat de uitleg van verweerder om eerst bij een overgang van 50% te spreken van een fusie-instroom die substantieel is, niet onredelijk is. Die uitleg sluit aan bij de gangbare betekenis van het woord ‘substantieel’. Dat betekent dat verweerder een juiste toepassing heeft gegeven aan de Regeling 2017 door ervan uit te gaan dat hier sprake is van een beperkte fusie-instroom. Het betoog treft geen doel.

Voor zover hier van belang is verweerder op grond van die bepaling tot herziening van de subsidievaststelling bevoegd a) op grond van feiten of omstandigheden waarvan hij bij de subsidievaststelling redelijkerwijs niet op de hoogte kon zijn en op grond waarvan de subsidie lager dan overeenkomstig de subsidieverlening zou zijn vastgesteld, of b) indien de subsidievaststelling onjuist was en eiseres dit wist of behoorde te weten.

De initiële bekostiging is vastgesteld op 22 augustus 2017. Omdat tot 1 december 2017 leerlingen op de [scholen] konden worden ingeschreven, kon verweerder pas na die datum het aantal leerlingen dat daadwerkelijk is overgegaan, controleren. Verweerder was daarom op grond van artikel 4:49, eerste lid, aanhef en onder a, van de Awb bevoegd de bekostiging ten nadele van eiseres te wijzigen. Deze beroepsgrond slaagt niet.

Verweerder moet bij toepassing van artikel 4:49, eerste lid, van de Awb een afweging maken tussen het belang van een juiste vaststelling van rijksbijdragen enerzijds en de gevolgen van het terugkomen op de vaststelling van de rijksbijdrage anderzijds. Verweerder heeft voldoende rekening gehouden met de belangen van eiseres door fusiecompensatie wegens beperkte fusie-instroom toe te kennen. Eiseres heeft niet gesteld dat zij onevenredige gevolgen ondervindt van de herziening en terugvordering. Er bestaat dan ook geen grond voor het oordeel dat verweerder een dusdanig gewicht had moeten toekennen aan de belangen van eiseres dat zij had moeten afzien van herziening van de bekostiging. De beroepsgrond slaagt niet.

Verweerder heeft toegelicht dat in Zeeuws-Vlaanderen onder strikte voorwaarden een maatwerkvoorziening is geboden aan schoolbesturen. Aanleiding daarvoor waren de bijzondere omstandigheden waarin scholen in de gemeente Sluis verkeerden. Vanwege de grote afstand tussen de scholen in die gemeente en de mogelijkheid om in België naar school te gaan, is de mogelijkheid geboden om onder bepaalde voorwaarden een aanvraag bijzondere bekostiging in te dienen in verband met een fusie. Doel was te voorkomen dat kinderen in België naar school gaan. Daarbij is inderdaad uitdrukkelijk bepaald dat de fusiecompensatieregeling niet wordt toegepast. Bij de beoordeling van de aanvraag om bijzondere bekostiging wegens een samenvoeging zou niet meer worden gekeken hoeveel leerlingen er daadwerkelijk naar de beoogde fusieschool zouden gaan. Wel gold daarbij als eis dat minimaal 50% van de leerlingen van de op te heffen school in de regio naar school blijft gaan en de schoolbesturen een gebiedsplan opstellen en uitvoeren. De zeer specifieke situatie waarin de gemeente Sluis zich met name als grensgemeente bevond was kortom aanleiding om deze maatwerkvoorziening te bieden.

Aangezien dergelijke omstandigheden zich hier niet voordoen, heeft verweerder zich terecht op het standpunt gesteld dat van gelijke gevallen geen sprake is. Ook deze beroepsgrond slaagt niet.