Rechtbank Midden-Nederland, 28-08-2019, ECLI:NL:RBMNE:2019:4029, 7293118

[eiseres] is deze procedure gestart, omdat zij het belangrijk vindt dat voor haar werknemers duidelijkheid komt over hun pensioenvoorziening. Daarom vordert zij dat de kantonrechter voor recht verklaart dat [eiseres] niet onder de werkingssfeer van de verplichtstellingsbeschikking van Zorg en Welzijn valt en dat [eiseres] daarom ook geen premie verschuldigd is, primair vanaf de datum van oprichting van […] en subsidiair vanaf 6 juni 2016. In beide gevallen vordert [eiseres] PFZW te veroordelen in de buitengerechtelijke kosten en de kosten van deze procedure.

PFZW heeft gemotiveerd verweer gevoerd tegen de vordering van [eiseres] . PFZW stelt zich op het standpunt dat [eiseres] , net als haar dochterstichtingen, onder de verplichtstelling van Zorg en Welzijn valt. PFZW vraagt de kantonrechter dan ook de vordering van [eiseres] af te wijzen, zodat zij verplicht is aan te sluiten bij PFZW. In het geval dat de vordering van [eiseres] wordt afgewezen, vordert PFZW dat [eiseres] in de kosten van deze procedure wordt veroordeeld.

Dit geschil gaat over de vraag of [eiseres] al dan niet onder de verplichtstellingsbeschikking van Zorg en Welzijn valt. Het antwoord op die vraag is voor beide partijen van belang. Valt [eiseres] wel onder de verplichtstelling, dan is zij enerzijds gehouden tot betaling van premie aan PFZW en anderzijds bouwen de bij [eiseres] werkzame personen pensioen op bij PFZW. Wanneer het oordeel luidt dat [eiseres] niet onder de verplichtstelling valt, is zij geen premie verschuldigd, maar rust evenmin op PFZW de verplichting om voor de bij [eiseres] werkzame personen pensioen op te bouwen.

PFZW stelt zich op het standpunt dat [eiseres] onder de verplichtstelling valt. PFZW heeft daartoe - kort samengevat - het volgende gesteld:

1. de activiteiten van het [...-concern] sluiten aan bij de in de verplichtstellingsbeschikking genoemde activiteiten;

2. alle werkzaamheden van de werknemers van [eiseres] houden verband met de activiteiten van het [...-concern] en die activiteiten van [eiseres] zijn niet los te maken van deze activiteiten en genereren op zichzelf geen economische waarde;

3. de activiteiten van het [...-concern] voor de toepassing van de verplichtstellingsbeschikking moeten worden toegerekend aan alle tot het [...-concern] behorende rechtspersonen; op grond daarvan moet ook [eiseres] worden gekwalificeerd als werkgever in de intramurale en/of extramurale zorg en/of in de jeugdzorg.

[eiseres] bepleit het standpunt dat zij niet onder de verplichtstelling valt. Zij stelt daartoe dat haar activiteiten onder zakelijke dienstverlening vallen. [eiseres] bestuurt de twee dochterstichtingen en verricht (nagenoeg) uitsluitend administratieve werkzaamheden, zoals boekhouding en de salarisverwerking, het opstellen van contracten, maken van beleid, communicatie en vormgeving. [eiseres] verleent in ieder geval zelf geen zorg. Er zijn geen zorgverleners in dienst. De bij [eiseres] werkzame personen zijn de directeur/bestuurder, een secretaresse en een zorginkoper/beleidsmedewerker.

Verder stelt [eiseres] dat op basis van de tekst van de verplichtstellingsbeschikking een werkgever in de intra- en extramurale zorg zelf de zorg of hulp moet bieden om onder de werkingssfeer van de verplichtstellingsbeschikking te vallen, hetgeen niet geldt voor de bij [eiseres] werkzame personen. Dit standpunt wordt onderschreven door het feit dat de verplichtstelling voor werkgevers in de jeugdzorg ruimer is geformuleerd. Een werkgever in de jeugdzorg dient verplicht aan te sluiten als hij een rechtspersoon is die voorzieningen van jeugdzorg in stand houdt of beheert. Deze ruime formulering brengt mee dat de formulering bij intra- en extramurale zorg eng moet worden uitgelegd. Want als ook daar een ruime werkingssfeer zou zijn bedoeld (ook het beheren en in stand houden van een instelling valt onder de werkingssfeer), dan zou dezelfde omschrijving als bij jeugdzorg logisch zijn geweest.

Tot slot stelt [eiseres] dat noch [eiseres] noch de dochterstichtingen jeugdzorg verlenen. Dat die omschrijving wel in het handelsregister is opgenomen, komt enkel door het feit dat er geen SBI-code beschikbaar was die nauwer aansloot bij haar activiteiten dan deze.

De kantonrechter is, op grond van het over en weer gestelde, van oordeel dat [eiseres] onder de verplichtstelling valt. De volgende overwegingen hebben tot dit oordeel geleid.

Partijen zijn het niet eens over de vraag of [eiseres] onder de werkingssfeer van de verplichtstellingsbeschikking valt. Meer specifiek houdt het partijen verdeeld of de [eiseres] ‘zorg of hulp verleent in de intramurale en/of extramurale zorg’. Omdat partijen de relevante begrippen ‘zorg en hulp verlenen in een of meer van de volgende vormen’ verschillend uitleggen met daaraan inherent een andere uitkomst, zal de beantwoording van deze vraag neerkomen op een uitleg van de werkingssfeer van de verplichtstellingsbeschikking.

Voor de uitleg van een bepaling in een verplichtstellingsbeschikking geldt volgens vaste rechtspraak dat in beginsel de bewoordingen daarvan en eventueel van de daarbij behorende schriftelijke toelichting, gelezen in het licht van de gehele tekst van de verplichtstellingsbeschikkingen, van doorslaggevende betekenis zijn (de zogenoemde cao-norm). Daarbij komt het aan op de betekenis die naar objectieve maatstaven volgt uit de bewoordingen waarin de verplichtstellingsbeschikkingen en de toelichting zijn gesteld. Bij deze uitleg kan onder meer acht worden geslagen op de elders in de verplichtstellingsbeschikkingen gebruikte formuleringen en op de aannemelijkheid van de rechtsgevolgen waartoe de onderscheiden, op zichzelf mogelijke tekstinterpretaties zouden leiden.

Partijen zijn het terecht erover eens dat alle werknemers van een rechtspersoon die intramurale en/of extramurale zorg of hulp verleent onder de verplichtstellingsbeschikking vallen, dus ook de werknemers die geen feitelijke zorg verlenen, zoals schoonmakers en portiers. Het is dan de vraag of het uitmaakt als sommige van dergelijke ondersteunende werkzaamheden om die zorg of hulp feitelijk te kunnen verlenen aan een andere rechtspersoon binnen hetzelfde concern worden uitbesteed, en of het gevolg daarvan is dat de werknemers van die rechtspersoon niet onder de werkingssfeer vallen. Naar het oordeel van de kantonrechter is dat in deze zaak niet het geval. De kantonrechter neemt daarbij de volgende omstandigheden in aanmerking:

-

deze niet direct zorgverlenende werkzaamheden worden door de moeder ten behoeve van de dochters verricht;

-

uit de mondelinge behandeling blijkt dat deze taakverdeling een beslissing is geweest van de moeder;

-

uit de mondelinge behandeling blijkt dat dit met name een praktische reden had: de dochters hebben namelijk met veel (contracts)partijen te maken;

-

de moeder verricht alleen werkzaamheden ten behoeve van de beide dochters en niet voor andere werkgevers in de zorg; in feite is zij dus geen zelfstandig opererende rechtspersoon;

-

zonder de door de moeder verrichte werkzaamheden kunnen de beide dochters de feitelijke zorg of hulp niet verlenen; het gaat hierbij om het afsluiten van zorgcontracten ten behoeve van de dochters, algemeen beleid, administratie, personeelszaken, boekhouding en communicatie (o.a. vormgeving website);

-

op de website wordt het [...-concern] als één entiteit gepresenteerd: [eiseres] is de moederstichting, en de twee "locaties" zijn ondergebracht in de twee dochterstichtingen; onder het tabblad "Nieuws" op haar website is vermeld: " […] , een organisatie voor jongeren met een lichamelijke en/of lichamelijke beperking)";

-

de bedrijfsomschrijving van [eiseres] in het Handelsregister luidt: huizen en dagverblijven voor verstandelijk gehandicapten en psychiatrische cliënten, jeugdzorg met overnachting en dagverblijven voor jeugdzorg;

-

de meeste recente statuten vermelden als doelomschrijving van [eiseres] onder meer: het bevorderen en doen leveren van verantwoorde zorg, waaronder begrepen het voorzien in de woonbehoefte en verzorging van kinderen en volwassenen die daartoe zelf niet goed in staat zijn.

Een ander oordeel zou verder tot het onaannemelijke rechtsgevolg leiden dat een zorgverlenende organisatie door bepaalde, niet uit het feitelijk verlenen van zorg bestaande werkzaamheden in een andere rechtspersoon, deel uitmakende van die organisatie, onder te brengen zou kunnen bepalen welke werknemers bij PFZW pensioen opbouwen en welke niet. Dit zou bovendien afbreuk doen aan de solidariteitsgedachte die aan de Wet Bpf 2000 ten grondslag ligt.

[eiseres] heeft in dit verband nog aangevoerd dat dan ook bijvoorbeeld (andere) externe dienstverleners (bijvoorbeeld accountants, PGB-kantoren, werving- en selectiebureaus) onder de verplichtstelling zouden vallen, maar dat is niet juist. Die zullen immers geen deel uitmaken van het concern en daarnaast ook andere klanten bedienen.

Met betrekking tot de doelomschrijving van [eiseres] in haar statuten merkt de kantonrechter nog op dat daarbij weliswaar is vermeld dat zij haar doel in het bijzonder tracht te verwezenlijken door het voeren van bestuur over de dochters, maar in de gegeven omstandigheden acht de kantonrechter dat van onvoldoende gewicht.

Aan het voorgaande doet niet af dat de Belastingdienst [eiseres] per 1 januari 2018 heeft aangesloten bij sector 45 Zakelijke dienstverlening III. Doorslaggevend blijft de uitleg van de werkingssfeerbepaling van de verplichtstellingsbeschikking

Aan het voorgaande doet evenmin af dat de statuten van [eiseres] de mogelijkheid openlaten dat [eiseres] het bestuur voert over andere rechtspersonen, ongeacht of die al dan niet in een groep met [eiseres] zijn verbonden. Ter zitting is in dat verband namens [eiseres] verklaard dat die situatie zich op dit moment niet voordoet, en dat alleen een verkennend gesprek wordt gevoerd.

[eiseres] wordt als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten veroordeeld. Die kosten worden tot op heden aan de zijde van Zorg en Welzijn begroot op€ 900,- (3 punten x tarief € 300,-).