Rechtbank Noord-Holland, 26-05-2019, ECLI:NL:RBNHO:2019:5857, C/15/289000 / KG ZA 19/343

1.1.

Primair hebben partijen gedebatteerd over de vraag of de bonden een beroep kunnen doen op de bescherming van het Europees Sociaal Handvest (hierna af te korten als “ESH”). Partijen vragen daar nu geen oordeel meer over, zij hebben afgesproken aan te nemen dat de bonden die bescherming kunnen inroepen.

1.2.

Subsidiair betoogt Schiphol dat de acties een onevenredige inbreuk maken op de door artikel G ESH beschermde belangen en dat het maatschappelijk gezien dringend noodzakelijk is om daaraan beperkingen te stellen. Bij de beantwoording van de vraag of dat het geval is, dient de rechter alle omstandigheden mee te wegen, in het bijzonder:

1.3.

Het betreft hier het volledig lamleggen van al het trein- en streekvervoer van en naar Schiphol gedurende een hele dag. De voorzieningenrechter acht de cijfers aan de hand waarvan Schiphol de gevolgen van de acties uiteen heeft gezet onvoldoende betwist. Uit de door de Burgemeester van Haarlemmermeer afgelegde verklaring blijkt dat hij de analyse van Schiphol onderschrijft. De door Schiphol overgelegde verklaring van KLM biedt inzicht in de logistieke complexiteit van de operatie op de luchthaven en de impact die een verkeersinfarct rond Schiphol zou kunnen hebben op die operatie. Ook die verklaring ondersteunt de stellingen van Schiphol. Gelet op dit een en ander acht de voorzieningenrechter de door Schiphol geschetste mogelijke gevolgen door de bonden niet toereikend weerlegd. In het bijzonder is niet weerlegd:

-

dat de maximum capaciteit van Schiphol Plaza op enig moment gedurende de middag zal zijn bereikt,

-

dat ook daarna een reële (om niet te zeggen grote) kans bestaat op verdere toestroom van reizigers, met name omdat de afvoercapaciteit te wensen over laat en

-

dat de capaciteit van het wegennet al vanaf 05:00 uur ontoereikend zal zijn en grote delen van de dag niet meer biedt dan 1/3e van de capaciteit die nodig is.

1.4.

Daar komt nog bij dat, bezien uit een oogpunt van veiligheidsrisico, in de geschetste problematiek een “multiplier effect” ligt opgesloten. De voorzieningenrechter acht aannemelijk dat, naarmate de werkelijkheid in negatieve zin meer afwijkt van de inschattingen en de noodzaak van de bereikbaarheid van Schiphol en de wegen rond Schiphol voor hulpdiensten daardoor groter is, die bereikbaarheid door de congestie juist geringer is geworden.

1.5.

Schiphol heeft verder betoogd dat het volgens de bonden gaat om het afgeven van een duidelijk signaal aan de overheid en dat de acties dus in belangrijke mate een symbolisch karakter hebben. Schiphol meent dat zij daarom volstrekt disproportioneel zijn.

1.6.

De bonden hebben uiteengezet dat de acties zijn voorafgegaan door een duidelijke sommatiebrief, waarin de in november 2018 van tafel geveegde eisen zijn herhaald. In de sommatie zijn vanaf 1 januari 2019 collectieve acties in het vooruitzicht gesteld indien het kabinet niet de bereidheid zou tonen om het financiële kader voor de lange termijn substantieel bij te stellen. Die acties zijn in gang gezet nadat minister Koolmees bij brief aan de Tweede Kamer van 1 februari 2019 zonder akkoord met de sociale partners voorgenomen maatregelen heeft aangekondigd. De bonden hebben vervolgens met een oplopende intensiteit actie gevoerd en hebben de acties voor 28 en 29 mei 2019 aangekondigd nadat zij vaststelden dat het kabinet niet bewoog.

1.7.

1.8.

De hiervoor besproken gevolgen zijn volgens een analyse van de burgemeester van Haarlemmermeer zodanig dat hij zich genoodzaakt heeft gezien om zich aan de zijde van Schiphol te voegen. De voorzieningenrechter meent dat het niet overdreven is te stellen dat bij het volledig lamleggen van het openbaar vervoer een reëel risico bestaat voor ernstige verstoringen van de openbare orde en veiligheid. De luchthaven Schiphol ligt in het dichtstbevolkte deel van een van de dichtstbevolkte landen van Europa. Het is de op één na grootste hub ter wereld. Zoals de praktijk heeft uitgewezen brengt aard en complexiteit van haar operatie mee dat reeds een geringe verstoring van het infrastructurele systeem waarbinnen zij moet functioneren aanzienlijke gevolgen heeft.

1.9.

De voorzieningenrechter acht het verder aannemelijk dat het geheel ontbreken van openbaar vervoer in de regio Schiphol op 28 mei 2019 een aanzienlijke impact voor tienduizenden reizigers zal hebben en voor Schiphol en de daarop werkzame luchtvaartmaatschappijen tot aanzienlijke materiële schade zal leiden. Het gaat hier om derden die buiten het conflict staan. Het gegeven dat Schiphol en KLM binnen de Nederlandse economie grote spelers zijn, met aanzienlijke invloed op de politieke besluitvorming, laat dat onverlet.

1.10.

Het voorgaande betekent niet dat de acties in het hele land moeten worden verboden. De bonden hebben terecht opgemerkt dat Schiphol niets heeft aangevoerd waaruit volgt dat de door haar gestelde risico’s nopen tot het ingrijpen in de acties buiten de regio Schiphol. De voorzieningenrechter is van oordeel dat een algeheel verbod niet nodig is om de gevreesde ontwrichtende gevolgen te voorkomen.

1.11.

NS heeft in overleg met de bonden een concept voor een scenario uitgewerkt dat volgens Schiphol en de burgemeester van Haarlemmermeer in samenhang met een reeks andere maatregelen toereikend lijkt om de veiligheidsrisico’s en de schade binnen de perken te houden. De voorzieningenrechter is van oordeel dat het met het oog op het voorkomen van die risico’s noodzakelijk is om de essentie van dat scenario aan de bonden op te leggen. Dat wordt dan ook de beslissing.

1.12.

Aanpassing van de acties binnen de regio op de in het scenario van de NS voorziene wijze lijkt niet noemenswaardig afbreuk te doen aan doel en effectiviteit van de acties. De acties worden immers Nederland-breed georganiseerd. De grootschaligheid is bedoeld om een krachtig signaal aan het kabinet af te geven dat het nu in de onderhandelingen tijd is voor een doorbraak. Dat signaal wordt niet minder krachtig indien de druk op Schiphol door een bescheiden treinenloop wordt verminderd.

1.13.

De voorzieningenrechter realiseert zich dat zijn beslissing een hard gelag is voor die medewerkers van NS op wie als gevolg daarvan een appèl zal worden gedaan om aan het werk te gaan terwijl de meeste collega’s staken. De voorzieningenrechter heeft bij zijn afweging ook voor ogen gehouden dat het juist deze medewerkers zijn die de afgelopen jaren de gevolgen hebben ondervonden van de besluiteloosheid op het pensioendossier. Hij roept die medewerkers op om voor ogen te houden dat de door hen gereden treinen dinsdag niet zullen worden gebruikt om leden van het kabinet te vervoeren, maar om er voor te zorgen dat het succes van de stakingsacties in de publiciteit niet wordt overschaduwd door berichtgeving over de puinhoop die er op en rond Schiphol is ontstaan.

1.14.

De beslissing luidt als volgt: