Rechtbank Noord-Holland, 26-07-2023, ECLI:NL:RBNHO:2023:7966, 329906 22-419
Rechtbank Noord-Holland, 26-07-2023, ECLI:NL:RBNHO:2023:7966, 329906 22-419
Gegevens
- Instantie
- Rechtbank Noord-Holland
- Datum uitspraak
- 26 juli 2023
- Datum publicatie
- 15 augustus 2023
- ECLI
- ECLI:NL:RBNHO:2023:7966
- Zaaknummer
- 329906 22-419
Inhoudsindicatie
Eisers zijn allen (ex-)werknemers van Martinair, in de functie van vrachtvlieger. Het gerechtshof Den Haag heeft in een arrest van 8 juni 2021 bepaald dat (onder meer) eisers met ingang van 1 januari 2014 op de voet van art. 7:663 BW (overgang van onderneming) van rechtswege in dienst zijn van KLM.
Eisers vorderen in deze procedure dat de rechtbank vernietigt, althans nietig verklaart, het besluit van VNV (de vakbond) tot het aangaan van een aangepaste Martinair-cao 2021 en tot toelating van KLM met terugwerkende kracht tot 1 januari 2014 bij de reeds beëindigde Martinair-cao’s, onder gelijktijdige aanpassing van de werkingssfeerbepaling van die cao’s.
De rechtbank wijst de vorderingen van eisers af. Bij de totstandkoming van het besluit van VNV is geen totstandkomingsvereiste geschonden. Evenmin is gebleken dat het besluit, toen het werd genomen, met geen ander doel is genomen dan eisers te benadelen. Ook strijd met de redelijkheid en billijkheid of misbruik van bevoegdheid door VNV is niet aan de orde.
Uitspraak
vonnis
Handel, Kanton en Insolventie
Zittingsplaats Haarlem
zaaknummer / rolnummer: C/15/329906 / HA ZA 22-419
Vonnis van 26 juli 2023
in de zaak van
1 [eiser1],
wonende te [woonplaats],
2. [eiser2],
wonende te [woonplaats],
3. [eiser3],
wonende te [woonplaats],
4. [eiser4],
wonende te [woonplaats],
5. [eiser5],
wonende te [woonplaats],
6. [eiser6],
wonende te [woonplaats],
eisers,
advocaat: mr. I.M.C.A. Reinders Folmer te Amsterdam,
tegen
de vereniging
VERENIGING NEDERLANDSE VERKEERSVLIEGERS (VNV),
gevestigd te Badhoevedorp,
gedaagde,
advocaat: mr. J.W. Stam te Utrecht.
Partijen zullen hierna de Vliegers en VNV genoemd worden.
1 De procedure
Het verloop van de procedure blijkt uit:
- -
-
het tussenvonnis van 28 december 2022 waarbij een mondelinge behandeling is gelast, en de daarin genoemde stukken;
- -
-
de door de Vliegers in het geding gebrachte aanvullende producties 25 tot en met 32;
- -
-
de door VNV in het geding gebrachte aanvullende producties A en B;
- -
-
de mondelinge behandeling van 30 mei 2023, waarvan door de griffier aantekeningen zijn bijgehouden en waarbij door beide partijen pleitaantekeningen zijn overgelegd.
Ten slotte is een datum voor vonnis bepaald.
2 De feiten
VNV is een vakbond voor de vliegers van onder meer Koninklijke Luchtvaart Maatschappij N.V. (hierna: KLM) en Martinair Holland N.V (hierna: Martinair).
De VNV heeft verschillende organen:
- -
-
de algemene vergadering;
- -
-
het bestuur;
- -
-
de afdelingen;
- -
-
de afdelingsledenraden (gekozen door en vanuit de leden van VNV in dienst van een burgerluchtvaartbedrijf);
- -
-
de vliegervergaderingen (organen voor vliegers in dienst van een burgerluchtvaartbedrijf, waarvoor geen afdelingsledenraad bestaat, waarin de vliegers een direct stemrecht hebben over de in de statuten bepaalde onderwerpen).
Voor de vliegers van Martinair die lid waren van VNV bestond tot 2015 een afdelingsledenraad. Daarna zijn de Martinair-vliegers binnen VNV vertegenwoordigd in de Martinair-vliegersvergadering.
In de statuten is verder onder meer het volgende bepaald:
“23 Bevoegdheids- en bestuursbeperkingen
De voorafgaande goedkeuring van de betreffende afdelingsledenraad dan wel
vliegervergadering is vereist voor de besluiten van het bestuur betreffende de
belangen van een betreffende afdeling ten aanzien van:
(a) het aangaan of wijzigen van cao’s, arbeidsovereenkomsten en/of regelingen en overeenkomsten welke onderwerpen bevatten die in een cao of arbeidsovereenkomst thuishoren dan wel met de aanvang of beëindiging daarvan samenhangen;
(…)
Voor zover niet anders is bepaald, is het bestuur bevoegd in bijzondere gevallen
af te wijken van alle in artikel 23.2 (a) opgesomde regelingen en overeenkomsten, onder de verplichting daarvan zo spoedig mogelijk mededeling te doen aan de betreffende afdelingsledenraad dan wel vliegervergadering. (…).”
Eisers
De Vliegers zijn allen (ex-)werknemers van Martinair, in de functie van vrachtvlieger.
Martinair-cao’s
Bij Martinair gold van 1 januari 2012 tot 31 december 2013 de Martinair-cao. Vanaf 1 januari 2017 zijn steeds nieuwe (opvolgende) Martinair-cao’s tot stand gekomen tussen Martinair en VNV, door middel van zogenaamde protocollen. Dit zijn overeenkomsten waarin de wijzigingen ten opzichte van de voorgaande cao worden overeengekomen, onder instandhouding van de bestaande cao voor het overige.
Laatstelijk op 4 februari 2021 is het protocol ‘cao Martinair vliegers 2021’ gesloten tussen Martinair en VNV. Voor de totstandkoming daarvan heeft het bestuur van VNV aan de Martinair-vliegervergadering goedkeuring gevraagd en die goedkeuring ook verkregen.
In de opvolgende Martinair-cao’s stond in artikel 1.15 de volgende definitie van het begrip ‘werknemer’: “De vlieger als zodanig in dienst zijnde van werkgever, niet zijnde freelance kracht.”
KLM-cao
Ook KLM heeft cao’s gesloten met VNV, waaronder de “CAO voor KLM-vliegers op vleugelvliegtuigen” (hierna: de KLM-cao). Het begrip ‘vlieger’, dat het toepassingsbereik van de KLM-cao bepaalt, is in de KLM-cao als volgt gedefinieerd: ‘De vlieger op vleugelvliegtuigen, als zodanig in dienst van de KLM en tewerkgesteld bij de KLM of KLM Cityhopper.’
Het arrest van het gerechtshof Den Haag van 8 juni 2021
Tussen 116 Martinair-vrachtvliegers enerzijds, en KLM en VNV anderzijds, is geprocedeerd over de vraag of sprake is (geweest) van een overgang van onderneming in de zin van de artikelen 7:663 e.v. BW van de vrachtvliegers van Martinair naar KLM.
Na verwijzing door de Hoge Raad, heeft het gerechtshof Den Haag (hierna: het hof) op 8 juni 2021 een arrest gewezen, dat tussen partijen gezag van gewijsde heeft gekregen (hierna: het arrest). In het arrest is – voor zover hier relevant – het volgende beslist:
“Het hof:
Ten aanzien van KLM
- verklaart voor recht dat de vrachtvliegers met ingang van 1 januari 2014 op de voet van art. 7:663 BW van rechtswege in dienst zijn van KLM en dat alle per de datum van overgang van onderneming uit de arbeidsovereenkomst tussen de vrachtvliegers en Martinair voortvloeiende rechten en plichten zijn overgegaan op KLM;
- veroordeelt KLM om de vrachtvliegers binnen twintig dagen na betekening van het arrest schriftelijk aan te bieden om binnen uiterlijk zes maanden na het aanbod tewerkgesteld te worden bij of ten behoeve van KLM met behoud van de laatstelijk bij Martinair vervulde functie en het bestaande functieniveau;
- veroordeelt KLM om in het hiervoor bedoelde schriftelijke aanbod de in art. 7:655 lid 1 sub a t/m m BW genoemde gegevens op te nemen;
- verklaart voor recht dat KLM in strijd met de normen van art. 7:611 BW en art. 6:162 BW heeft gehandeld door vóór en ná de datum van overgang van onderneming (jegens de vrachtvliegers) te handelen alsof geen overgang van onderneming van Martinair naar KLM heeft plaatsgevonden en na te laten de vrachtvliegers tijdig, voldoende en juist te informeren over hun rechten in het kader van die overgang, en te bepalen dat KLM aansprakelijk is voor de daardoor ontstane schade, op te maken bij staat;
Ten aanzien van VNV
- veroordeelt VNV om de gevolgen van de toewijzing van de vorderingen jegens KLM te gehengen en te gedogen; (…)”
In rechtsoverweging 4.37 van het arrest is verder het volgende overwogen:
“4.37 Het hof is gelet op het voorgaande van oordeel dat de senioriteit van de vrachtvliegers, dat wil zeggen de plaats op de senioriteitslijst van Martinair die bestond onmiddellijk voorafgaand aan de overgang van onderneming, geen aan anciënniteit gekoppeld financieel recht is dat overgaat bij de overgang van onderneming. De vrachtvliegers hebben dan ook geen recht op plaatsing op de senioriteitslijst van KLM hoger dan de positie die ontstaat vanwege de indiensttreding per 1 januari 2014, dat wil zeggen onderaan de senioriteitslijst per die datum. Voor zover de plaats op de senioriteitslijst een kans op toekomstige promotie inhoudt bij de verkrijger valt niet in te zien dat die promotiekansen voor de vrachtvliegers vergroot zouden moeten worden bij overgang van onderneming. Het doel van de Richtlijn [Richtlijn 77/187/EEG inzake overgang van onderneming, toevoeging rb] is immers een ongewijzigde voortzetting van de arbeidsovereenkomst en om te verzekeren dat de werknemers niet uitsluitend ten gevolge van de overgang in een minder gunstige positie komen te verkeren, niet een positieverbetering. (…)”
Het arrest is op 23 juni 2021 betekend aan KLM en VNV.
Correspondentie na het arrest
In een “Nieuwsflits” van 8 juni 2021 heeft VNV onder meer het volgende vermeld:
“De vrachtvliegers [van Martinair, toevoeging rechtbank] worden per door het hof vastgestelde datum van overgang van onderneming (1 januari 2014), dus hun datum van indiensttreding bij KLM, onderaan de senioriteitslijst van KLM geplaatst.”
KLM heeft in een brief van 8 juli 2021 het volgende geschreven aan het bestuur van VNV:
“KLM zal met ingang van 1 januari 2014 (de datum dat de Vrachtvliegers bij haar in dienst zijn gekomen) als partij toetreden tot de cao Martinair;
In art. 1.15 van de cao Martinair wordt met ingang van 1 januari 2014 aangegeven dat werknemer is: ‘de vlieger in dienst bij KLM of Martinair, tewerkgesteld bij Martinair Holland N.V., niet zijnde freelance kracht.’”
Per brief van 8 juli 2021 (die volgens VNV pas is verstuurd op 9 juli 2021) heeft VNV KLM bericht dat zij het eens is met de constateringen van KLM in haar brief van 8 juli 2021.
Het besluit van de VNV
Het dagelijks bestuur van VNV (in het citaat aangeduid met ‘DB’) van VNV heeft op 9 juli 2021 het volgende besluit genomen (waarbij ‘OVO’ staat voor overgang van onderneming):
“Het DB heeft kennisgenomen van de werkwijze van KLM naar aanleiding van het OVO-arrest zoals uiteengezet in de brief van 8 juli 2021 (AMS/HA.21.027) en besluit zich niet tegen deze werkwijze te verzetten en zal meewerken aan de implementatie waar noodzakelijk.
Toelichting
(…)
De opname van KLM als werkgever in de Martinair-cao volgt van rechtswege en mocht VNV hierover toch beslissingsbevoegd blijken, dan passen we op dit punt art 23.3 statuten toe.”
Tewerkstellingsaanbod van KLM en communicatie door VNV
Op 12 juli 2021 heeft KLM aan de voormalige Martinair vrachtvliegers een aanbieding tewerkstelling gedaan, inhoudende dat de vlieger in dienst is bij KLM en tewerkgesteld wordt ‘bij Martinair’, en dat de Martinair-cao van toepassing is.
De vrachtvliegers die voorheen in dienst waren bij Martinair en door de overgang van onderneming in dienst zijn bij KLM, zullen in het navolgende kortheidshalve nog worden aangeduid als de Martinair vrachtvliegers.
In een “Airmail extra” van 12 juli 2021 heeft de VNV het volgende geschreven:
“KLM biedt een voortzetting van de tewerkstelling aan bij Martinair op de full freighter, vanuit een dienstverband bij KLM. Een deel van de vliegers is momenteel reeds actief in deze functie en voor een ander deel maakt dit terugkeer in hun oude functie mogelijk. De op de full freight toepasselijke arbeidsvoorwaarden zet KLM ongewijzigd voort. Dat is effectief ook in de afgelopen zeven jaar sinds de (met terugwerkende kracht) vastgestelde OvO gebeurd. Dat betekent dat de Martinair-cao toegepast blijft op de full freighter operatie bij Martinair, en dat KLM partij is geworden in de Martinair vlieger-Cao.
Volgens het vonnis dient de VNV de gevolgen van de uitspraak te gehengen en gedogen. De implementatie hiervan is passend voor onze leden en in lijn met het uitgangspunt van OvO waarbij arbeidsvoorwaarden bij de nieuwe werkgever worden voortgezet. Daarom zal de VNV bovenstaande moeten accepteren en heeft het bestuur dit aan KLM en Martinair bevestigd. In de komende tijd zullen wij met KLM en Martinair spreken over het vervolg hiervan want er zijn nog diverse zaken te regelen voor de Martinair collega’s. (…)”
Aanmelding Martinair-cao 2021
Op 13 juli 2021 is een Martinair-cao, met gelding van 1 januari 2021 tot en met 31 december 2021, aangemeld bij het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Daarbij zijn niet alleen Martinair en de VNV partij, maar ook KLM. Verder is daarin in artikel 1.15 (de definitie van het begrip ‘Werknemer’) het volgende vermeld:
“De vlieger als zodanig in dienst bij KLM of Martinair en tewerkgesteld bij Martinair Holland N.V, niet zijnde freelance kracht.”
Kort geding, bewijsbeslag en Amsterdamse procedure
Bij vonnis van 28 oktober 2021 heeft de voorzieningenrechter van deze rechtbank in kort geding de door de Stichting MAC Vliegers tegen KLM en VNV gevorderde voorzieningen, onder meer strekkende tot vernietiging van het besluit van VNV tot aanpassing van de Martinair-cao, afgewezen, (onder meer) vanwege het constitutieve karakter van de gevorderde voorzieningen.
Na daartoe verlof te hebben verkregen van de voorzieningenrechter van deze rechtbank, hebben diverse Martinair vrachtvliegers conservatoir bewijsbeslag gelegd ten laste van VNV.
Gelijktijdig met het starten van de onderhavige procedure, hebben diverse Martinair vrachtvliegers KLM en VNV gedagvaard voor de kantonrechter van de rechtbank Amsterdam (hierna: de Amsterdamse procedure). Daarin is (onder andere en kort samengevat) gevorderd dat KLM wordt veroordeeld om de eisers te plaatsen in de onderneming van KLM en voor recht te verklaren dat KLM jegens de eisers geen beroep kan doen op de Martinair-cao, maar dat de van tijd tot tijd geldende KLM-cao exclusief en onverkort van toepassing is op de arbeidsovereenkomst van eisers vanaf 1 januari 2014.