Rechtbank Rotterdam, 08-05-2013, CA1201, DOR 12/1485

[eiser], te Vlaardingen, eiser,

gemachtigde: mr. L.M. Deiman,

de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, verweerder,

gemachtigde: mr. Th. Holtrop.

3. Op grond van artikel 1.1, eerste lid en aanhef, van de Wsf 2000 wordt in deze wet en de daarop berustende bepalingen verstaan onder:

thuiswonende studerende: studerende die niet een uitwonende studerende is.

uitwonende studerende: studerende die voldoet aan de verplichtingen, bedoeld in artikel 1.5.

Op grond van artikel 1.5, eerste lid, van de Wsf 2000 komt voor het normbedrag voor een uitwonende studerende in aanmerking de studerende die voldoet aan de volgende verplichtingen:

a. de studerende woont op het adres waaronder hij in de gba staat ingeschreven, en

b. het woonadres van de studerende is niet het adres waaronder zijn ouders of een van hen in de gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens staat of staan ingeschreven.

4. Naar het oordeel van de rechtbank blijkt uit de gedingstukken genoegzaam dat eiser in de periode van 1 januari 2012 tot 1 september 2012 niet zijn hoofdverblijf had op het in de GBA opgenomen adres. In het bijzonder blijkt uit de onder 1 vermelde verklaring van de hoofdbewoonster van dit adres en de, ‘huurcontract’ genoemde, overeenkomst van eiser met zijn oom, waarin is neergelegd dat eiser in de periode van januari tot september 2012 het recht heeft verkregen om bij die oom te verblijven, dat eiser zijn hoofdverblijf elders had.

Van een kort verblijf elders, zoals door eiser gesteld, is geen sprake. Hieruit volgt dat verweerder op goede gronden tot intrekking van de uitwonendenbeurs over de periode van 1 januari 2012 tot 1 september 2012 is overgegaan en de als gevolg daarvan te veel betaalde studiefinanciering van € 1.143,24 heeft teruggevorderd. Van enige onbillijkheid van overwegende aard is geen sprake. Het beroep is in zoverre ongegrond.

5. Eiser heeft aangevoerd dat hem ten onrechte een maximale boete is opgelegd.

Verweerder heeft zich op het standpunt gesteld dat uit de wetsgeschiedenis volgt dat in een geval als het onderhavige een boete van 50% van de te veel toegekende studiefinanciering is aangewezen.

“3.3.2. Bestuurlijke boete (nieuwe situatie)

Studerenden die verklaren dat ze wonen op het GBA-adres waarop zij staan ingeschreven terwijl ze feitelijk op een ander adres wonen, bijvoorbeeld bij hun ouders, maken misbruik van de uitwonendenbeurs en zullen hard worden aangepakt. Dit is in lijn met de in het Regeerakkoord aangekondigde hardere aanpak van fraude met uitkeringen.

In navolging van de aanbeveling van de SIOD is gekozen voor het invoeren van een bestuurlijke boete naast het terugvorderen van de ten onrechte verkregen uitwonendenbeurs. Bij de eerste keer misbruik kan hiermee worden volstaan. Als er sprake is van recidive, dan wordt er harder opgetreden. Dit tweetrapsmodel ziet er als volgt uit:

Tweetrapsmodel

a. Bij de eerste keer misbruik met de uitwonendenbeurs wordt het verschil tussen thuis- en uitwonendenbeurs teruggevorderd en kan de studerende een bestuurlijke boete van maximaal 50% van het ten onrechte ontvangen bedrag aan uitwonendenbeurs worden opgelegd;

b. Bij een tweede keer misbruik kan het verschil tussen thuis- en uitwonendenbeurs worden teruggevorderd en kan de studerende een bestuurlijke boete van maximaal 100% van het ten onrechte ontvangen bedrag aan uitwonendenbeurs worden opgelegd. Daar komt bij dat de studiefinanciering voor de toekomst in zijn geheel kan worden stopgezet. In plaats van bestuurlijke handhaving kan DUO in voorkomende gevallen aangifte doen bij het Openbaar Ministerie (ongeacht de hoogte van het ten onrechte ontvangen bedrag). Indien het OM besluit niet over te gaan tot strafvervolging kan de Minister besluiten alsnog een bestuurlijke boete op te leggen.

Ad a. Boete 50%

De bestuurlijke boete bij een eerste keer misbruik van de uitwonendenbeurs bedraagt 50% van het bedrag dat een studerende teveel heeft ontvangen aan uitwonendenbeurs. Daarmee wordt een directe relatie gelegd tussen het ten onrechte ontvangen bedrag en de boete. De Tweede Kamer heeft in het debat van 9 februari 2010 een motie aangenomen, waarin de wens is geuit om bij een eerste keer misbruik van de uitwonendenbeurs direct een boete van 50% te kunnen opleggen. Deze wens wordt gehonoreerd in dit wetsvoorstel en sluit aan bij de in het Regeerakkoord aangekondigde hardere aanpak van fraude. In uitzonderlijke gevallen kan worden afgezien van het opleggen van een boete of kan de hoogte daarvan worden aangepast, bijvoorbeeld indien er sprake is van verminderde verwijtbaarheid of bij bijzondere omstandigheden. De 50% aan bestuurlijke boete wordt berekend over het verschil tussen thuis- en uitwonendenbeurs dat een studerende ten onrechte heeft ontvangen, met ingang van de dag waarop de studerende zijn laatste adreswijziging heeft doen inschrijven in de GBA. Dat betekent dat bij een geconstateerd misbruik van de uitwonendenbeurs gedurende een jaar, naast de circa 2 000 euro die een studerende teveel heeft ontvangen, ook een boete van 1 000 euro wordt opgelegd. De studerende zal in dat geval dus in totaal 3 000 euro moeten terugbetalen. Het boetebedrag dient op grond van de Algemene wet bestuursrecht (Awb) binnen zes weken te worden voldaan en wordt dus níet opgeteld bij een langlopende schuld op basis van de WSF 2000.”

(TK, 32 770, nr. 3, p. 9 en 10)

De eigen verantwoordelijkheid van de studerende houdt in dat aan het verkrijgen van een uitwonendenbeurs verplichtingen zijn verbonden. Deze verplichtingen gelden vanaf de aanvraag, dus al voordat het recht op studiefinanciering is toegekend. In het eerste lid van artikel 9.9 (nieuw) wordt voorgesteld dat de Minister van OCW, ingeval de studerende niet voldoet aan de verplichtingen omtrent het adres als bedoeld in artikel 1.5 (nieuw), het verschil tussen uitwonenden- en thuiswonendenbeurs terugvordert en de studerende een bestuurlijke boete oplegt. De bestuurlijke boete betreft een percentage (50 procent), dat steeds wordt berekend over het bedrag dat ingevolge de herzieningsbeschikking van de studerende wordt teruggevorderd. In een stelsel waarbij gekozen is voor een verband tussen de hoogte van de boete en het ten onrechte genoten geldelijk voordeel, past het om voor het bepalen van de boete van dat voordeel uit te gaan. Zie ook paragraaf 3.3 van het algemeen deel van de memorie van toelichting.”

(TK, 32 770, nr. 3, p. 19)

8. De rechtbank is daarnaast niet gebleken van omstandigheden die leiden tot het oordeel dat er sprake is van een meer of minder dan gemiddelde ernst van de overtreding dan wel meer of minder dan gemiddelde verwijtbaarheid. Ook de omstandigheden waaronder de overtreding is gepleegd zijn niet zodanig dat daarom een hogere of lagere boete moet worden vastgesteld.

Gelet hierop acht de rechtbank een boete van 50% van de maximale boete passend en geboden, hetgeen leidt tot een boete van 50% van 50% van € 1.143,24 = € 285,81.

10. De rechtbank veroordeelt verweerder in de door eiser gemaakte proceskosten. Deze kosten stelt de rechtbank op grond van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vast op € 944,-- (1 punt voor het indienen van het beroepschrift, 1 punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van € 472,-- en een wegingsfactor 1).

Beslissing

De rechtbank:

- verklaart het beroep gegrond, voor zover het ziet op de opgelegde boete,

- vernietigt het bestreden besluit, voor zover daarin de bezwaren tegen primair besluit II ongegrond zijn verklaard,

- verklaart het bezwaar tegen primair besluit II alsnog gegrond,

- bepaalt dat aan eiser boete van € 285,81 wordt opgelegd,

- bepaalt dat deze uitspraak in zoverre in de plaats treedt van het bestreden besluit,

- verklaart het beroep voor het overige ongegrond,

- bepaalt dat verweerder aan eiser het betaalde griffierecht van € 944,-- vergoedt,

- veroordeelt verweerder in de proceskosten tot een bedrag van € 42,--, te betalen aan eiser.

Rechtsmiddel

Tegen deze uitspraak kan binnen zes weken na de dag van verzending daarvan hoger beroep worden ingesteld bij de Centrale Raad van Beroep.