Rechtbank Zeeland-West-Brabant, 29-04-2021, ECLI:NL:RBZWB:2021:2154, AWB- 20_6434

Het is vaste rechtspraak dat in geval van overtreding van een wettelijk voorschrift het bestuursorgaan dat bevoegd is om handhavend op te treden in de regel van deze bevoegdheid gebruik moet maken (bijvoorbeeld ECLI:NL:RVS:2020:2640). Gelet op het algemeen belang dat is gediend met handhaving, mag van het bestuursorgaan slechts onder bijzondere omstandigheden worden gevergd dit niet te doen. Dit kan zich voordoen indien concreet zicht op legalisering bestaat. Ook kan handhavend optreden in een bepaalde situatie zodanig onevenredig zijn in verhouding tot de daarmee te dienen belangen dat van optreden moet worden afgezien.

Het college heeft aan eiser een omgevingsvergunning verleend voor een erfafscheiding van 200 cm hoog. Door een hogere erfafscheiding te plaatsen heeft eiser gehandeld in strijd met de verleende vergunning en is dus sprake van een overtreding van artikel 2.1, lid 1, onder a en c, van de Wabo. De omstandigheid dat het bestemmingsplan een vrijstellingsmogelijkheid biedt, maakt dat niet anders. Het college was in beginsel dan ook gehouden tot handhaving over te gaan.

Eiser voert aan dat er concreet zicht is op legalisatie omdat hij een aanvraag daartoe heeft gedaan en omdat aan alle vereisten voor de vrijstelling is voldaan.

Het college betwist dat er concreet zicht is op legalisatie. De gevraagde omgevingsvergunning voor een erfafscheiding van 220 cm is inmiddels geweigerd. Ter zitting heeft het college aangegeven dat hij ook niet wil meewerken aan het verlenen van een omgevingsvergunning voor een erfafscheiding hoger dan 200 cm.

De beroepsgrond slaagt niet.

Een andere reden voor het college om af te zien van handhavend optreden is wanneer het handhavend optreden zodanig onevenredig is in verhouding tot de daarmee te dienen belangen dat van dat handhavend optreden moet worden afgezien.

Eiser voert aan dat daarvan sprake is. Het optreden van het college is onevenredig gelet op de geringe overschrijding, het feit dat er geen belangen van derden zijn betrokken, de hoge kosten voor eiser om de erfafscheiding te verlagen en het feit dat het college geen actief handhavingsbeleid voert terwijl veel overtredingen zijn geconstateerd. De beslissing bevat een motiveringsgebrek omdat het belang van eiser in verband met de veiligheid terzijde wordt geschoven. Tot slot heeft het college onvoldoende onderzoek gedaan.

Het college voert aan dat nu de aanvraag is afgewezen, het handhavend optreden ook niet onevenredig is en in verhouding staat tot de daarmee te dienen belangen. De erfafscheiding is 10% hoger dan de vergunning toestaat, dat is geen geringe overtreding en eiser wist dat het college geen vergunning voor een hogere erfafscheiding wilde verlenen. Het college voert geen actief handhavingsbeleid ten aanzien van erfafscheidingen. Dat systeem wordt niet onredelijk geacht.

De rechtbank is van oordeel dat er geen sprake is van handhavend optreden dat zodanig onevenredig is voor eiser dat het college daarvan af had moeten zien.

Er is allereerst sprake van een niet geringe overschrijding van de maximaal toegestane bouwhoogte. Het college verstaat onder een geringe overschrijding een overschrijding die niet met het blote oog waarneembaar is. Deze uitleg is naar het oordeel van de rechtbank niet onredelijk. Nu een overschrijding van 20 cm (op een erfafscheiding van 200 cm) met het blote oog waarneembaar is, is dus geen sprake van een geringe overschrijding van de maximaal toegestane bouwhoogte. Dat geldt ook voor de door eiser gestelde overschrijding van 16 tot 18 cm.

Ter zitting is gebleken dat de buurvrouw van eiser het college heeft verzocht om handhavend op te treden. Kennelijk is de inschatting van eiser dat zij geen last heeft van de hoogte van de erfafscheiding dus niet juist. Gelet hierop is het niet onevenredig dat het college handhavend optreedt. Dat geen actief handhavingsbeleid wordt gevoerd maakt dit niet anders. Uit vaste rechtspraak volgt dat prioriteitstelling in het kader van een doelmatige handhaving is toegestaan (ECLI:NL:RVS:2020:1636 en ECLI:NL:RVS:2014:1982). Het college kon redelijkerwijs besluiten om naar aanleiding van een klacht wel handhavend op te treden.

Dat de hogere erfafscheiding het gevoel van veiligheid van eiser bevordert en dat met het afbreken of verlagen van de erfafscheiding kosten zijn gemoeid, leidt niet tot een ander oordeel. Het college heeft het algemeen belang dat gediend is met handhaving kunnen laten prevaleren boven de persoonlijke belangen van eiser bij het in stand laten van de erfafscheiding. Het komt volgens vaste rechtspraak verder voor rekening van eiser dat hij in strijd heeft gehandeld met de aan hem verleende omgevingsvergunning en daarvan nu financieel nadeel ondervindt (ECLI:NL:RVS:2018:3936 en ECLI:NL:RVS:2016:3402).

De beroepsgrond slaagt niet.

Eiser beroept zich tot slot op het gelijkheidsbeginsel. In de nabijheid van zijn woning zijn 13 gevallen waarin de erfafscheiding te hoog is. Deze gevallen zijn door eiser kenbaar gemaakt aan het college. Als daar niet tegen wordt opgetreden is sprake van strijd met het gelijkheidsbeginsel.

Het college heeft aan het bestreden besluit ten grondslag gelegd dat hij geen actief handhavingsbeleid voert ten aanzien van erfafscheidingen en dat hij handhavend optreedt bij gelijke gevallen waarover hij een melding ontvangt. Ter zitting heeft het college verwezen naar het gemeentelijk handhavingsbeleid, opgenomen in het Meerjarenbeleidsplan Toezicht- en Handhaving Omgevingsrecht (Wabo) 2016-2019 dat is verlengd bij besluit van 10 december 2019. Verder heeft het college eerst ter zitting aangegeven dat van de 13 gevallen die eiser heeft genoemd, 3 gevallen mogelijk als gelijk kunnen worden beoordeeld. Deze gevallen zijn echter niet juridisch gelijk omdat in die zaken niet om handhaving is verzocht. Er is sprake van een objectieve rechtvaardiging om ongelijk te behandelen.

Nu het college eerst ter zitting heeft gemotiveerd waarom geen sprake is van gelijke gevallen, is de rechtbank van oordeel dat het college het bestreden besluit onvoldoende heeft gemotiveerd. Het bestreden besluit is daarom genomen in strijd met artikel 7:12, lid 1, van de Algemene wet bestuursrecht (Awb), en kan niet in stand kan blijven. Het bestreden besluit wordt daarom vernietigd.

De rechtbank dient vervolgens te beoordelen of de rechtsgevolgen van het bestreden besluit in stand kunnen blijven. De rechtbank beantwoordt deze vraag bevestigend omdat het college ter zitting alsnog een deugdelijke motivering heeft gegeven. Daarbij heeft de rechtbank het volgende in aanmerking genomen.

Het gelijkheidsbeginsel vergt een consistent en doordacht bestuursbeleid over handhaving. Het veronderstelt dat het bestuur welbewust richting geeft en dus een algemene gedragslijn volgt ten aanzien van zijn optreden in rechtens vergelijkbare gevallen (ECLI:NL:RVS:2019:3256). Zoals hiervoor overwogen, is prioriteitstelling door het college in het kader van een doelmatige handhaving toegestaan. Het college heeft deze prioriteitstelling neergelegd in het gemeentelijke handhavingsbeleid. Dit beleid mag er echter niet toe leiden dat overtredingen met een lage prioriteit feitelijk nooit worden gehandhaafd. Wel is het toegestaan om ten aanzien van bepaalde lichte overtredingen alleen handhavend op te treden naar aanleiding van een concrete klacht of een verzoek van een belanghebbende. Zoals het college heeft toegelicht, is daar in dit geval sprake van. Er is immers een concreet verzoek tot handhaving ingediend ten aanzien van de overtreding van eiser. Voor de vergelijkbare overtredingen waar eiser op wijst, zijn dergelijke verzoeken niet gedaan. De situatie van eiser verschilt daarom van de overige gevallen. De rechtbank is dan ook van oordeel dat het college zich terecht op het standpunt stelt dat geen sprake is van schending van het gelijkheidsbeginsel.

De rechtbank ziet daarom aanleiding de rechtsgevolgen van het te vernietigen besluit in stand te laten. Dit betekent dat de uitkomst van de zaak hetzelfde blijft.

Omdat de rechtbank het beroep gegrond verklaart, moet het college aan eiser het door hem betaalde griffierecht vergoeden.

De rechtbank veroordeelt het college in de door eiser gemaakte proceskosten. De proceskosten worden berekend volgens het Besluit proceskosten bestuursrecht. Het college wordt veroordeeld om de kosten van rechtsbijstand te vergoeden. Deze kosten stelt de rechtbank vast op € 1.068,00 (1 punt voor het indienen van het bezwaarschrift, 1 punt voor het verschijnen op de zitting met een waarde per punt van € 534,00 en een wegingsfactor 1).