Raad van State, 26-04-2017, ECLI:NL:RVS:2017:1155, 201600888/1/R3

AFDELING

BESTUURSRECHTSPRAAK

Uitspraak, onderscheidenlijk tussenuitspraak met toepassing van artikel 8:51d van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: de Awb), in het geding tussen:

en

de raad van de gemeente Midden-Delfland,

verweerder.

Procesverloop

Bij besluit van 17 november 2015 heeft de raad het bestemmingsplan "Harnaschpolder Zuid 2014" en het gelijknamige exploitatieplan vastgesteld.

Tegen dit besluit hebben [appellant sub 1], [appellant sub 2] en anderen,

[appellanten sub 3] en [appellant sub 4] en anderen beroep ingesteld.

De raad heeft een verweerschrift ingediend.

[appellant sub 1], [appellant sub 2] en anderen en [appellanten sub 3] hebben nadere stukken ingediend.

De Afdeling heeft de zaak ter zitting behandeld op 24 januari 2017, waar [appellant sub 1], vertegenwoordigd door [gemachtigde A], [appellant sub 2] en anderen, bijgestaan door mr. B.J.P.M. Zwinkels, advocaat te Honselersdijk, [appellanten sub 3], bijgestaan door mr. T. Pothast, rechtsbijstandverlener te Leiden, vergezeld door [gemachtigde B], [appellant sub 4] en anderen, vertegenwoordigd door mr. J. Geelhoed, advocaat te Delft, en de raad, vertegenwoordigd door ir. B. Boon, bijgestaan door mr. R.D. Reinders en mr. M. Rus-van der Velde, beiden advocaat te Den Haag, zijn verschenen. Voorts is ter zitting gehoord het Bedrijvenschap Harnaschpolder, vertegenwoordigd door P.J.M. van Joolingen, ir. R. Wooning, drs. R. van der Kleij, drs. K. Albregt en ir. M. van der Hee, bijgestaan door mr. R.D. Reinders en mr. M. Rus-van der Velde, voornoemd, vergezeld door drs. M. van der Meulen en mr. J.M. Naus RT.

Buiten bezwaar van partijen zijn ter zitting nadere stukken overgelegd.

Overwegingen

Intrekkingen

Inleiding

Het plan

[appellant sub 1]

[appellant sub 2] en anderen

[appellanten sub 3]

[appellanten sub 4]

Opzet van deze uitspraak

Het bestemmingsplan

Toetsingskader

Milieueffecten van het plan

[appellanten sub 3] betogen subsidiair dat de vormvrije m.e.r.-beoordeling niet aan de daarvoor geldende eisen voldoet.

13.1. De raad stelt zich op het standpunt dat de ontwikkeling van het bedrijventerrein Harnaschpolder-Zuid op zichzelf moet worden bezien en dat de drempelwaarde in het Besluit m.e.r niet wordt overschreden.

13.2. Artikel 7.2, eerste lid, aanhef en onder b, van de Wet milieubeheer luidt: "Bij algemene maatregel van bestuur worden de activiteiten aangewezen ten aanzien waarvan het bevoegd gezag moet beoordelen of zij belangrijke nadelige gevolgen voor het milieu kunnen hebben."

Het vierde lid luidt: "Terzake van de activiteiten, bedoeld in het eerste lid, onder b, worden de categorieën van besluiten aangewezen in het kader waarvan het bevoegd gezag krachtens de artikelen 7.17 of 7.19 moet beoordelen of die activiteiten de in dat onderdeel bedoelde gevolgen hebben, en indien dat het geval is, bij de voorbereiding waarvan een milieueffectrapport moet worden gemaakt."

Artikel 2, tweede lid, van het Besluit milieueffectrapportage (hierna: Besluit m.e.r.) luidt: "Als activiteiten als bedoeld in artikel 7.2, eerste lid, onder b, van de wet worden aangewezen de activiteiten die behoren tot een categorie die in onderdeel D van de bijlage is omschreven (…)."

Het vierde lid luidt: "Als categorieën van besluiten als bedoeld in artikel 7.2, (…) vierde lid, van de wet, worden aangewezen de categorieën die in kolom 4 van (…) onderdeel D van de bijlage zijn omschreven (…)."

Het vijfde lid luidt: "(…) Voor zover in de bijlage, onderdeel D, bij een categorie van activiteiten categorieën van gevallen zijn aangegeven, geldt de verplichting tot het toepassen van de artikelen 7.16 tot en met 7.19 van de wet:

In onderdeel D, categorie 11.3, is als activiteit zoals hierboven bedoeld vermeld: aanleg, wijziging of uitbreiding van een industrieterrein van 75 hectare of meer.

In kolom 4 is bij deze categorie het bestemmingsplan aangewezen als besluit waarvoor de m.e.r.-beoordelingsplicht geldt.

13.3. De Afdeling is van oordeel dat de drempelwaarde van 75 ha niet wordt overschreden, ook niet indien de ontwikkeling van Harnaschpolder Zuid en de ontwikkeling van Harnaschpolder Noord tezamen als één samenhangende activiteit worden bezien. Hierbij betrekt de Afdeling de tekeningen die de raad ter zitting bij de voorzieningenrechter heeft overgelegd en die ter zitting van 24 januari zijn besproken. Op deze tekeningen staan bruto-oppervlakten van Harnaschpolder Noord (20,9 ha) en Harnaschpolder Zuid (42,2 ha) vermeld. Volgens [appellanten sub 3] moeten bij deze bruto-oppervlakten nog worden opgeteld de oppervlakte bestaand bedrijventerrein waarvoor het plan bedrijvigheid in een hogere milieucategorie mogelijk maakt ten opzichte van het voorheen geldend planologisch regime, de bestaande infrastructuur in Harnaschpolder Zuid en een afvalwaterzuivering in Harnaschpolder Noord. Wat de afvalwaterzuivering betreft overweegt de Afdeling dat dit een bestaande, ongewijzigd blijvende voorziening is die voor de toepassing van het Besluit m.e.r. niet hoeft te worden meegeteld. Over de bestaande infrastructuur in Harnaschpolder Zuid hebben [appellanten sub 3] ter zitting toegelicht dat de Harnaschdreef als ruggengraat van het nieuwe bedrijventerrein zal worden gebruikt, zodat het gebruik van die weg zal worden geïntensiveerd en daarmee zal wijzigen ten opzichte van het huidige gebruik. De Afdeling stelt vast dat de drempelwaarde van 75 ha niet wordt overschreden, ook niet indien rekening wordt gehouden met de oppervlakte van de Harnaschdreef van ongeveer 4 ha en de oppervlakte van 3,8 ha aan bestaand bedrijventerrein waarvoor het plan thans bedrijvigheid in een "zwaardere" milieucategorie mogelijk maakt: 42,2 ha + 20,9 ha + 4 ha +3,8 ha = 70,9 ha. Het primaire betoog faalt.

13.4. Hoewel de drempelwaarde van 75 ha niet wordt overschreden, dient de raad aan de hand van de selectiecriteria zoals bedoeld in bijlage III van de richtlijn 85/337/EEG, thans richtlijn 2011/92/EU, te bezien of kan worden uitgesloten dat de activiteit belangrijke nadelige gevolgen voor het milieu kan hebben. In paragraaf 7.2 van de plantoelichting staat dat op basis van de verzamelde milieu-informatie is geconcludeerd dat het voornemen niet leidt tot belangrijke nadelige milieugevolgen. In de notitie "Nadere toelichting vormvrije mer-beoordeling" van Rho van 26 april 2016 wordt dit bevestigd en wordt verder geconcludeerd dat de ontwikkeling van de bedrijventerreinen Harnaschpolder Zuid en Harnaschpolder Noord ook in samenhang bezien niet leidt tot belangrijke nadelige milieugevolgen. De Afdeling ziet in hetgeen [appellanten sub 3] naar voren hebben gebracht geen aanleiding voor het oordeel dat de raad op grond van de vormvrije m.e.r.-beoordeling niet had mogen concluderen dat geen milieueffectrapport hoefde te worden gemaakt. Het subsidiaire betoog faalt.

Ladder voor duurzame verstedelijking

14.1. De raad stelt dat het plan voorziet in een actuele regionale behoefte zoals bedoeld in artikel 3.1.6, tweede lid, van het Bro en dat de second opinion die is neergelegd in het rapport "Bestemmingsplan Harnaschpolder Zuid. Second opinion ladder duurzame verstedelijking" van 26 april 2016 van Ecorys, dit bevestigt.

14.2. Artikel 1.1.1, eerste lid, aanhef en onder i, van het Bro luidt: "In dit besluit en de hierop rustende bepalingen wordt verstaan onder: stedelijke ontwikkeling: ruimtelijke ontwikkeling van een bedrijventerrein of zeehaventerrein, of van kantoren, detailhandel, woningbouwlocaties of andere stedelijke voorzieningen."

Artikel 3.1.6, tweede lid, aanhef en onder a, luidt: "De toelichting bij een bestemmingsplan dat een nieuwe stedelijke ontwikkeling mogelijk maakt, voldoet aan de volgende voorwaarden: er wordt beschreven dat de voorgenomen stedelijke ontwikkeling voorziet in een actuele regionale behoefte."

Nieuwe stedelijke ontwikkeling

14.3. Bij de beantwoording van de vraag of de ontwikkeling die het voorliggende plan mogelijk maakt een nieuwe stedelijke ontwikkeling is in de zin van artikel 3.1.6, tweede lid, van het Bro, moet een vergelijking worden gemaakt tussen het voorheen geldende planologisch regime en het thans voorliggende plan.

14.4. In het voorheen geldende planologisch regime waren de gronden onder meer bestemd voor "Gemengd - Uit te werken", "GEMENGDE DOELEINDEN - uit te werken" en "BEDRIJVEN - Uit te werken". Met deze drie bestemmingen bevatte het voorheen geldende planologisch regime uitwerkingsplichten waaraan het college van burgemeester en wethouders ten tijde van de vaststelling van het voorliggende plan nog geen uitvoering had gegeven (onbenutte uitwerkingsplichten).

In het thans voorliggende plan zijn de gronden bij recht bestemd voor "Bedrijventerrein".

14.5. Uit die planvergelijking volgt dat het thans voorliggende plan met de bestemming "Bedrijventerrein" bij recht voorziet in een stedelijke ontwikkeling als bedoeld in artikel 1.1.1, eerste lid, aanhef en onder i, van het Bro, welke stedelijke ontwikkeling onder het voorheen geldende planologisch regime door middel van voornoemde onbenutte uitwerkingsplichten mogelijk werd gemaakt.

14.6. Anders dan in de uitspraak van de Afdeling van 12 april 2017, ECLI:NL:RVS:2017:1028, waarin het een ontwikkeling betrof die was voorzien in een onbenutte wijzigingsbevoegdheid en welke ontwikkeling bij recht werd opgenomen in een opvolgend bestemmingsplan, gaat het in de onderhavige zaak om onbenutte uitwerkingsplichten. In een dergelijke situatie geldt dat de mate waarin de uitwerkingsplicht keuzemogelijkheden bood aan het college van burgemeester en wethouders ten aanzien van de in het uitwerkingsplan op te nemen functies en de omvang daarvan, bepalend is voor het antwoord op de vraag of het opvolgende bestemmingsplan, waarin één of meer van dergelijke functies in een bepaalde omvang bij recht worden opgenomen, een nieuwe stedelijke ontwikkeling mogelijk maakt als bedoeld in artikel 3.1.6, tweede lid, van het Bro.

14.7. De Afdeling is in dit geval van oordeel dat de onbenutte uitwerkingsplichten "Gemengd - Uit te werken" en "GEMENGDE DOELEINDEN - uit te werken" uit het voorheen geldende planologisch regime ruime keuzemogelijkheden boden aan het college van burgemeester en wethouders ten aanzien van de in het uitwerkingsplan op te nemen functies en de omvang daarvan. Zo kon het college er onder meer voor kiezen de functies bedrijven, wonen, kantoren of culturele en maatschappelijke voorzieningen uit te werken en was de omvang van de meeste van deze functies ook niet gemaximeerd. Reeds daarom maakt het thans voorliggende plan met de bestemming "Bedrijventerreinen" naar het oordeel van de Afdeling een nieuwe stedelijke ontwikkeling mogelijk en moet artikel 3.1.6, tweede lid, aanhef en onder a, van het Bro in acht worden genomen, ook al past deze bestemming binnen de uitwerkingsplichten uit het voorheen geldende planologisch regime. Bovendien maakt het thans voorliggende plan circa 2 hectare bedrijventerrein extra mogelijk.

Actuele regionale behoefte

14.8. In paragraaf 3.1.2. van de plantoelichting staat dat de ontwikkeling van de Harnaschpolder reeds is opgenomen in de laatste regionale bedrijventerreinenstrategie van de toenmalige stadsregio Haaglanden. Verder volgt uit de second opinion van Ecorys van 26 april 2016 dat de behoefte aan bedrijventerrein in de regio 118,8 ha bedraagt tegenover een aanbod van 117,2 hectare. In deze aanbodkant is de ontwikkeling van Harnaschpolder Zuid ook reeds betrokken. Volgens de second opinion van Ecorys voorziet het plan daarom in een actuele regionale behoefte.

In hetgeen [appellant sub 2] en anderen en [appellanten sub 3] hebben aangevoerd ziet de Afdeling geen aanleiding voor het oordeel dat met het voorgaande onvoldoende draagkrachtig is gemotiveerd dat het plan voorziet in een actuele regionale behoefte. Hierbij betrekt de Afdeling ook dat ter zitting geen aanknopingspunten zijn gevonden voor de stelling van [appellant sub 2] en anderen dat de door hen bedoelde financieringsconstructie een zodanig vertekend beeld geeft van de redelijkerwijs te verwachten actuele regionale behoefte dat het plan in strijd met artikel 3.1.6, tweede lid, van het Bro is vastgesteld. De betogen falen.

Het beroep van [appellant sub 1]

geluid

15.1. In beginsel kunnen ook na afloop van de beroepstermijn nieuwe gronden worden ingediend. Deze mogelijkheid wordt echter begrensd door de goede procesorde. Om te beoordelen of de goede procesorde zich verzet tegen het indienen van nieuwe gronden, moeten de proceseconomie, de reden waarom de beroepsgrond zo laat is ingediend, de mogelijkheid voor de andere partijen om adequaat op die beroepsgrond te reageren en de processuele belangen van de partijen over en weer tegen elkaar worden afgewogen.

[appellant sub 1] heeft de beroepsgrond over geluidweerkaatsing eerst met zijn nader stuk van 10 januari 2017 ingediend. Naar het oordeel van de Afdeling is de late indiening van deze beroepsgrond in strijd met de goede procesorde. Hierbij betrekt de Afdeling dat gesteld noch gebleken is dat [appellant sub 1] deze beroepsgrond niet eerder dan twee weken voor de zitting heeft kunnen indienen. Verder betrekt de Afdeling hierbij dat de raad gelet op het tijdsbestek tussen het moment waarop de raad het nader stuk heeft ontvangen en de zitting van 24 januari 2017 niet op passende wijze op deze beroepsgrond heeft kunnen reageren. Gelet op het voorgaande zal de Afdeling de beroepsgrond over geluidweerkaatsing wegens strijd met de goede procesorde buiten beschouwing laten.

milieueffectrapport

planregeling voor het perceel van [appellant sub 1]

[appellant sub 1] kan zich voorts niet verenigen met de in artikel 5, lid 5.2.1, onder f, sub 7, van de planregels vervatte bouwregel voor zijn perceel dat woningen niet binnen 3,5 m van de zijdelingse perceelsgrenzen mogen worden gebouwd. Hij voert aan dat deze bouwregel hem onevenredig in zijn bouwmogelijkheden beperkt, omdat zijn perceel lang en smal van vorm is. Ter zitting heeft [appellant sub 1] verduidelijkt dat het hem met deze beroepsgrond erom gaat dat hij in de toekomst, wat betreft de situering van eventuele vervangende nieuwbouw voor zijn woning, niet aan de huidige locatie van zijn woning gebonden is.

17.1. Aan het perceel van [appellant sub 1] is de bestemming "Gemengd" (artikel 5 van de planregels) toegekend. Aan een gedeelte van dit perceel is verder de aanduiding "veiligheidszone - magneetveldzone" toegekend.

Artikel 5, lid 5.2.1, van de planregels luidt:

"(…);

(…);

(…);

(…)."

Lid 5.2.3 luidt:

" In aanvulling op het bepaalde in lid 5.2.1 is ter plaatse van de aanduiding ‘specifieke bouwaanduiding - te handhaven bebouwing’ uitbreiding van:

Artikel 17, lid 17.1, luidt:

"Ten aanzien van de gronden ter plaatse van de aanduiding

‘veiligheidszone - mageneetveldzone’ geldt dat geen gevoelige bestemming is toegestaan en niet ten behoeve van een gevoelige bestemming mag worden gebouwd".

17.2. Tussen partijen is niet in geschil dat de woning, bijgebouwen en andere bouwwerken die thans op het perceel van [appellant sub 1] aanwezig zijn, als zodanig zijn bestemd. Ter zitting heeft de raad verduidelijkt dat hij met de vaststelling van het plandeel voor het perceel van [appellant sub 1] de bestaande woonsituatie op dat perceel als zodanig heeft willen bestemmen, maar dat hij geen verdergaande bouw- en gebruiksmogelijkheden voor dat perceel heeft willen opnemen. Dergelijke ruimere bouw- en gebruiksmogelijkheden verdragen zich volgens de raad niet met de ontwikkeling van bedrijventerrein Harnaschpolder Zuid waaraan het perceel van [appellant sub 1] grenst. Dit uitgangspunt acht de Afdeling niet onredelijk.

17.3. Met de vaststelling van het inpassingsplan "Inpassingsplan Zuidring Wateringen - Zoetermeer (380 kV leiding)" (hierna: het rijksinpassingsplan) is een 380 kV-hoogspanningsverbinding tussen Wateringen en Zoetermeer mogelijk gemaakt. De hoogspanningsverbinding is inmiddels gerealiseerd. Het perceel van [appellant sub 1] bevindt zich in de buurt van twee hoogspanningsmasten binnen deze hoogspanningsverbinding.

17.3.1. Het gebied rondom een hoogspanningsverbinding waarbinnen het jaargemiddelde magneetveld hoger is dan 0,4 microtesla wordt de magneetveldzone genoemd. Vanuit een oogpunt van volksgezondheid wil de raad geen (mantelzorg)woningen toestaan binnen deze magneetveldzone. Hiertoe heeft de raad met de aanduiding ‘veiligheidszone - magneetveldzone’ een veiligheidszone opgenomen in het plan. Gelet op artikel 17, lid 17.1, van de planregels is het niet toegestaan een mantelzorgwoning op te richten en in gebruik te hebben op de gronden waarvoor deze aanduiding geldt.

Bij de situering van deze aanduiding op de verbeelding is de raad uitgegaan van de door het RIVM vastgestelde indicatieve magneetveldzone. De aanduiding is gedeeltelijk over het perceel van [appellant sub 1] gelegen. Naast de indicatieve magneetveldzone, kan ook een zogenoemde specifieke magneetveldzone worden bepaald. Dit is de magneetveldzone tussen twee masten binnen een hoogspanningsverbinding. De specifieke magneetveldzone tussen de twee masten in de buurt van [appellant sub 1]s perceel is bepaald op 35 m. Als de raad bij de situering van de aanduiding zou zijn uitgegaan van de specifieke magneetveldzone, dan was de aanduiding niet over het perceel van [appellant sub 1] gelegen.

17.3.2. Ter zitting heeft de raad toegelicht waarom hij het vanuit een oogpunt van volksgezondheid beter vindt om bij de vaststelling van de aanduiding ‘veiligheidszone - magneetveldzone’ uit te gaan van de indicatieve magneetveldzone dan van de specifieke magneetveldzone. Indien de kabels tussen twee masten binnen een bestaande hoogspanningsverbinding worden verhangen waardoor deze iets hoger of juist iets lager komen te hangen, verschuift ook de feitelijke zone rondom die verbinding waarbinnen het jaargemiddelde magneetveld hoger is dan 0,4 microtesla, aldus de raad. Nu de indicatieve magneetveldzone groter is dan die feitelijke zone waarbinnen het jaargemiddelde magneetveld hoger is dan 0,4 microtesla, houdt de indicatieve magneetveldzone met dergelijke veranderingen rekening. De specifieke magneetveldzone houdt daar echter geen rekening mee. [appellant sub 1] heeft dit niet weersproken. De raad onderkent dat het hanteren van de indicatieve magneetveldzone van 50 m in dit geval [appellant sub 1] beperkt in zijn wens om in de toekomst een mantelzorgwoning op te richten op het perceelgedeelte waarvoor de aanduiding ‘veiligheidszone - magneetveldzone’ geldt. De raad heeft echter meer gewicht willen toekennen aan het belang van de volksgezondheid dan aan het belang van [appellant sub 1] om op dat perceelgedeelte in de toekomst een mantelzorgwoning te kunnen bouwen. Naar het oordeel van de Afdeling heeft de raad dit in redelijkheid kunnen doen. Het betoog faalt.

17.4. Ter zitting is duidelijk geworden dat de zijdelingse perceelsgrenzen als bedoeld in artikel 5, lid 5.2.1, onder f, sub 7, van de planregels de perceelsgrenzen zijn tussen het perceel van [appellant sub 1] en de gronden met de bestemming "Bedrijventerrein" (zonder aanduiding voor magneetveldzone). Deze bepaling regelt derhalve dat [appellant sub 1] een woning niet op kortere afstand dan 3,5 m tot de gronden met de bestemming "Bedrijventerrein" (zonder aanduiding voor magneetveldzone) mag bouwen. De oostelijke perceelsgrens, die de grens vormt tussen [appellant sub 1]s perceel en de gronden met de bestemming "Water", is geen zijdelingse perceelsgrens als bedoeld in lid 5.2.1, onder f, sub 7. De noordelijke perceelsgrens, die de grens vormt tussen het perceel van [appellant sub 1] en de gronden met de bestemmingen "Verkeer" en "Bedrijf - Nutsvoorziening", is dat evenmin.

Gelet op het voorgaande brengt de door [appellant sub 1] aangevochten bouwregel niet mee dat vervangende nieuwbouw van de bestaande woning in een voorkomend geval uitsluitend op exact dezelfde locatie mag worden gebouwd als de locatie waarop de bestaande woning zich thans bevindt. Deze regeling laat [appellant sub 1] dus enige flexibiliteit wat betreft de locatie van vervangende nieuwbouw. In hetgeen [appellant sub 1] heeft aangevoerd ziet de Afdeling geen aanleiding voor het oordeel dat de raad lid 5.2.1, onder f, sub 7, van de planregels niet in redelijkheid heeft kunnen vaststellen. Het betoog faalt.

milieuzonering

18.1. De raad heeft bij de vaststelling van het plan gebruik gemaakt van de brochure "Bedrijven en Milieuzonering" van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten van 2009 (hierna: de VNG-brochure).

In zijn verweerschrift erkent de raad dat hij bij het opnemen van de milieuzonering in het plan voor wat betreft het perceel van [appellant sub 1] ten onrechte niet heeft gemeten vanaf de uiterste situering van de gevel van een woning die volgens het bestemmingsplan of via vergunningvrij bouwen op zijn perceel mogelijk is. Nu de raad zich in zoverre op een ander standpunt stelt dan hij in het bestreden besluit heeft gedaan en niet is gebleken dat gewijzigde omstandigheden hiertoe aanleiding hebben gegeven, moet worden geoordeeld dat het bestreden besluit in zoverre niet met de vereiste zorgvuldigheid is voorbereid. Het betoog slaagt.

18.2. De raad heeft de Afdeling verzocht zelf in de zaak te voorzien en de verbeelding aan te passen aan het plaatje dat de raad in bijlage 4 bij zijn verweerschrift heeft gevoegd. De door de raad voorgestelde aanpassing van de verbeelding komt erop neer dat uitsluitend de aanduiding ‘bedrijf tot en met categorie 3.1’ op een grotere afstand van het perceel van [appellant sub 2] wordt gesitueerd. De aanduidingen ‘bedrijf tot en met categorie 2’ en ‘bedrijf tot en met categorie 3.2’ hoeven volgens de raad niet te worden verplaatst op de verbeelding. Wat betreft de aanduiding ‘bedrijf tot en met categorie 3.2’ gaat de raad er terecht vanuit dat met de situering ervan op de verbeelding ruimschoots aan de richtafstand van 50 m wordt voldaan, zodat deze aanduiding niet op grotere afstand van het perceel van [appellant sub 2] gesitueerd hoeft te worden. Wat betreft de aanduiding ‘bedrijf tot en met categorie 2’ op de verbeelding heeft de raad ter zitting toegelicht dat weliswaar niet wordt voldaan aan de richtafstand van 10 m, maar dat hij dit ook niet nodig vindt. De raad acht het in overeenstemming met een goede ruimtelijke ordening om categorie 2-bedrijvigheid direct grenzend aan het perceel van [appellant sub 2] mogelijk te maken, nu het lichte bedrijvigheid betreft die [appellant sub 2] ook op zijn eigen perceel mag uitoefenen en deze lichte bedrijvigheid onder het voorheen geldende plan ook reeds was toegestaan tot aan de perceelsgrens. De Afdeling acht dit standpunt niet onredelijk.

Aan de hand van het door de raad bedoelde plaatje kan de Afdeling echter niet goed controleren of de aanduiding ‘bedrijf tot en met categorie 3.1’ inderdaad op een afstand van 30 m is gesitueerd gemeten vanaf de uiterste situering van de gevel van een woning die volgens het bestemmingsplan of via vergunningvrij bouwen op het perceel van [appellant sub 2] mogelijk is. Gelet daarop zal de Afdeling niet zelf in de zaak voorzien. Wel ziet de Afdeling in het belang bij een spoedige beëindiging van het geschil aanleiding om de raad op te dragen het onder 18.1 geconstateerde gebrek te herstellen met inachtneming van hetgeen onder 18.1 en 18.2 van deze uitspraak is overwogen.

bouwregels voor de gronden met de bestemming "Bedrijventerrein"

19.1. In artikel 4, lid 4.2.1, van de planregels zijn bouwregels voor de gronden met de bestemming "Bedrijventerrein" opgenomen.

Artikel 4, lid 4.2.1, van de planregels luidt:

"(…);

(…);

(…)."

19.2. Onder 5.6 van de nota van zienswijzen staat: "de maximale bouwhoogte voor bedrijven binnen de aangrenzende bestemming "Bedrijventerrein" bedraagt 15 meter en niet 16 meter. Volgens het Beeldkwaliteitplan bedraagt de afstand van het bouwvlak tot aan de erfgrens 3½ meter. De grens tussen erfgrens en gevel van de bestaande woning bedraagt circa 6/½ meter. Om beperking van lichtinval te vermijden zal het bouwvlak (lees: de bouwhoogte) aan de rand maximaal 1O meter mogen bedragen en daarna oplopend over een afstand van 5 meter tot een maximale hoogte van 15 meter. De verbeelding wordt hierop aangepast."

19.3. Gelet op de verbeelding in samenhang bezien met artikel 4, lid 4.2.1, aanhef en onder b, van de planregels, bedraagt de maximale bouwhoogte voor de gronden met de bestemming "Bedrijventerrein" die grenzen aan het perceel van [appellant sub 1] 10 m. Op de verbeelding is met stippellijnen en met de aanduidingen ‘maximum bouwhoogte (m)’ aangegeven dat een grotere maximale bouwhoogte geldt, te weten 11 m, 12 m, 13 m of 14 m, naarmate de gronden met de bestemming "Bedrijventerrein" op een grotere afstand van het perceel van [appellant sub 1] zijn gelegen. Hiermee heeft de raad in overeenstemming met 5.6 van de nota van zienswijzen, geregeld dat de maximaal toegestane bouwhoogte voor de gronden met de bestemming "Bedrijventerrein" van 10 m vanaf de grens met het perceel van [appellant sub 1] stapsgewijs oploopt tot 15 m. Dat op pagina 9 van de plantoelichting staat dat er een maximale bouwhoogte van 16 m geldt, doet hier niet aan af omdat de plantoelichting geen bindend onderdeel van het plan is. Gelet op lid 4.2.1, aanhef en onder f, van de planregels mogen op de gronden met de bestemming "Bedrijventerrein" binnen 3,5 m van de perceelsgrens van [appellant sub 1] echter geen bedrijfsgebouwen worden gebouwd. Dit betekent dat ter plaatse van de gronden met de aanduidingen voor de maximale bouwhoogten van 10, 11 en 12 m geen bedrijfsgebouwen zijn toegestaan. Voor de gronden vanaf 3,5 m van de perceelsgrens van [appellant sub 1] geldt een maximale bouwhoogte van 13 m die stapsgewijs oploopt tot maximaal 15 m. De raad heeft ter zitting verduidelijkt dat hij deze planregeling in lid 4.2.1 voor wat betreft de lichttoetreding in de woning van [appellant sub 1] aanvaardbaar acht. In hetgeen [appellant sub 1] heeft aangevoerd, ziet de Afdeling geen aanleiding voor het oordeel dat de raad zich niet in redelijkheid op dit standpunt heeft kunnen stellen. Het betoog faalt.

water

20.1. Artikel 4, lid 4.1.1, aanhef en onder j, van de planregels luidt:

"De voor ‘Bedrijventerrein’ aangewezen gronden zijn bestemd voor:

bij deze bestemming behorende voorzieningen zoals (…) water (…)."

20.2. Ter zitting heeft de raad naar voren gebracht dat het plaatje op pagina 6 van het beeldkwaliteitsplan waarop [appellant sub 1] heeft gewezen een schetsmatige tekening betreft waaraan niet de betekenis moet worden toegekend die [appellant sub 1] eraan toekent. Wat hier verder ook van zij, gelet op artikel 4, lid 4.1.1, aanhef en onder j, van de planregels staat de bestemming "Bedrijventerrein" direct langs het perceel van [appellant sub 1] water toe ten behoeve van de functie bedrijventerrein.

Wat betreft de sloot waarvan [appellant sub 1] mede-eigenaar is, overweegt de Afdeling als volgt. Waterpeilen worden niet geregeld in een bestemmingsplan, maar in een peilbesluit. Ter zitting is gebleken dat voor de sloot in kwestie een peilbesluit geldt waarmee het waterpeil op NAP -1,8 m is vastgelegd. De handhaving van het vaste peil vindt ook in het waterspoor plaats. In hetgeen [appellant sub 1] over het waterpeil heeft aangevoerd, ziet de Afdeling dan ook geen aanleiding voor het oordeel dat artikel 4, lid 4.1.1, onder j, van de planregels in strijd met de daarbij te betrachten zorgvuldigheid is vastgesteld.

[appellant sub 1] vreest dat bij de aanleg van een waterpartij aan de rand van zijn westelijke perceelsgrens, een steile oever zal worden gerealiseerd die hem belemmert onderhoudswerkzaamheden op zijn perceel te verrichten zoals grasmaaien en riet uit de sloot verwijderen. Dit heeft geen betrekking op het plan zelf maar op de uitvoering daarvan. Uitvoeringsaspecten kunnen in deze procedure niet aan de orde komen. Deze beroepsgrond moet derhalve buiten beschouwing blijven.

Het betoog faalt.

niet onderheide dijkwoning

Het beroep van [appellant sub 2] en anderen voor het overige bestaand legaal bouwwerk en mogelijkheden voor woningbouw

23.1. Wat betreft de woning die niet langer als zodanig is bestemd, overweegt de Afdeling als volgt. In beginsel dient legaal bestaande bebouwing als zodanig in het bestemmingsplan te worden bestemd. Indien nieuwe planologische inzichten daartoe aanleiding geven en het belang bij de beoogde nieuwe bestemming zwaarder weegt dan de gevestigde rechten en belangen, kan uit een oogpunt van een goede ruimtelijke ordening daarvan worden afgezien. In dat geval kan het bestaande legale bouwwerk onder het overgangsrecht worden gebracht, mits de raad aannemelijk maakt dat het bouwwerk binnen de planperiode wordt verwijderd. Met het overgangsrecht wordt immers beoogd een tijdelijke situatie te overbruggen.

Niet in geschil is dat de woning op perceel [locatie 2] een legaal bestaand bouwwerk is. Met het toekennen van de bestemming "Bedrijventerrein" is de woning niet langer als zodanig bestemd. De raad wil het plangebied verder transformeren in een bedrijventerrein voor bedrijfsactiviteiten op het gebied van handel en transport. Volgens de raad belemmert de woning aan de [locatie 2] de verkaveling van het voorziene bedrijventerrein, omdat dergelijke woningen - midden in het plangebied - verstening met zich brengen en milieugevoelige functies zijn. De raad heeft hierover ter zitting onder verwijzing naar het rapport "Analyse DC’s" van Archicom van 27 augustus 2015 nog toegelicht dat de kavels voor bedrijven in de logistieke sector een minimale kaveldiepte van 130 m moeten hebben waardoor voor een optimale verkaveling dus ruimte nodig is in het plangebied. Gelet op de beleidsruimte die hem toekomt, acht de Afdeling het niet onredelijk dat de raad het belang bij de verdere transformatie en verkaveling van het plangebied zwaarder heeft laten wegen dan het belang van [appellant sub 2] en anderen bij een positieve bestemming voor hun woning.

Volgens de raad zal de woning op het perceel [locatie 2] binnen de planperiode worden verwijderd, doordat de gemeente ofwel deze woning minnelijk zal verwerven ofwel [appellant sub 2] en anderen zal onteigenen. De Afdeling ziet in het aangevoerde geen aanleiding voor de conclusie dat de raad niet aannemelijk heeft gemaakt dat de woning op perceel [locatie 2] binnen de planperiode wordt verwijderd.

Gelet op het voorgaande is de Afdeling van oordeel dat de raad de woning op het perceel [locatie 2] in redelijkheid onder het overgangsrecht heeft kunnen brengen. Het betoog faalt.

23.2. Wat betreft de mogelijkheden voor woningbouw op het naast [locatie 2] gelegen bedrijfsperceel van [appellant sub 2] en anderen, wordt als volgt overwogen. Aan een geldend bestemmingsplan kunnen in het algemeen geen blijvende rechten worden ontleend. De raad kan op grond van gewijzigde planologische inzichten en na afweging van alle betrokken belangen andere bestemmingen en regels voor gronden vaststellen. Zoals hierboven onder 23.1 is overwogen, is in dit geval sprake van gewijzigde planologische inzichten die de raad zwaarder heeft laten wegen dan het belang van [appellant sub 2] en anderen bij behoud van woningbouwmogelijkheden op hun bedrijfsperceel. Gegeven de beleidsruimte die de raad toekomt, heeft de raad naar het oordeel van de Afdeling in redelijkheid ertoe kunnen overgaan de woonfunctie op het naastgelegen perceel niet langer mogelijk te maken. Het betoog faalt.

financieel-economische uitvoerbaarheid

24.1. Zoals de Afdeling eerder heeft overwogen in haar uitspraak van 20 mei 2015, ECLI:NL:RVS:2015:1585, kan de vraag of sprake is van ongeoorloofde staatssteun in een procedure als deze slechts indirect aan de orde komen en wel in het kader van de vraag of staatssteun mogelijk een beletsel vormt voor de financieel-economische uitvoerbaarheid van een bestemmingsplan. De vraag of sprake is van staatssteun is immers niet relevant in het kader van de beoordeling van de ruimtelijke effecten van het bestemmingsplan.

Een dergelijk betoog kan derhalve slechts leiden tot vernietiging van het bestreden besluit indien en voor zover het aangevoerde leidt tot de conclusie dat de raad op voorhand in redelijkheid had moeten inzien dat het plan niet kan worden uitgevoerd binnen de planperiode, die in beginsel tien jaar bedraagt. Hieraan is niet reeds voldaan, indien [appellant sub 2] en anderen aannemelijk maken dat de staatssteun die plaats vindt kan worden teruggevorderd. Daarnaast dienen zij aannemelijk te maken dat de raad op voorhand in redelijkheid had moeten inzien dat als gevolg daarvan het plan niet binnen de planperiode kan worden uitgevoerd op een wijze zonder dat ongeoorloofde staatssteun wordt verleend.

24.2. Ter zitting is duidelijk geworden dat de door [appellant sub 2] en anderen gewraakte financieringsconstructie inhoudt dat de gemeente gronden aankoopt van Bedrijvenschap Harnaschpolder en deze gronden vervolgens in erfpacht uitgeeft aan ondernemers die zich op het voorziene bedrijventerrein willen vestigen. Niet is gebleken dat de gemeente de gronden voor een hogere prijs dan de marktconforme prijs zal kopen van het Bedrijvenschap. Desgevraagd hebben [appellant sub 2] en anderen ter zitting niet verder onderbouwd waarom de financieringsconstructie volgens hen verboden staatssteun betreft. Naar het oordeel van de Afdeling hebben zij dan ook niet aannemelijk gemaakt dat de gemeente verboden staatssteun zal verlenen aan het Bedrijvenschap. Bovendien hebben [appellant sub 2] en anderen niet aannemelijk gemaakt dat de raad op voorhand in redelijkheid had moeten inzien dat het plan niet binnen de planperiode kan worden uitgevoerd op een wijze zonder dat ongeoorloofde staatssteun wordt verleend. Het betoog faalt.

Het beroep van [appellanten sub 4]

Conclusie bestemmingsplan

Het exploitatieplan

Inbrengwaarden

Gronden van het Bedrijvenschap Harnaschpolder

28.1. Zoals de Afdeling heeft overwogen in de uitspraak van 9 februari 2011, ECLI:NL:RVS:2011:BP3700, dient aan de raming van de inbrengwaarde van percelen in beginsel een door een onafhankelijke deskundige uitgevoerde taxatie ten grondslag te liggen (vergelijk de uitspraak van de Afdeling van 9 februari 2011, ECLI:NL:RVS:2011:BP3700). Zoals de raad in zijn verweerschrift heeft bevestigd, heeft hij de gronden van het Bedrijvenschap Harnaschpolder niet laten taxeren. De Afdeling ziet geen aanleiding in dit geval van het uitgangspunt van taxatie af te wijken. Daarom is het besluit tot vaststelling van het exploitatieplan, voor zover het de inbrengwaarde van de gronden van het Bedrijvenschap Harnaschpolder betreft, naar het oordeel van de Afdeling genomen in strijd met de bij de voorbereiding van een besluit te betrachten zorgvuldigheid. De betogen slagen.

onafhankelijkheid taxateur

Dit is anders voor zover [appellant sub 2] en anderen, [appellanten sub 3] en [appellanten sub 4] aannemelijk maken dat het taxatierapport naar inhoud of wijze van totstandkoming zodanige gebreken vertoont dat het niet aan de raming van de inbrengwaarden ten grondslag had mogen worden gelegd (vergelijk de uitspraak van de Afdeling van 31 oktober 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BY1740). Of zij dit aannemelijk hebben gemaakt, komt hierna aan de orde bij de afzonderlijke bespreking van de beroepsgronden over de raming van de inbrengwaarden van verschillende gronden.

eliminatieregel

gronden van [appellant sub 2] en anderen

32.1. De Afdeling stelt vast dat dit betoog van [appellant sub 2] en anderen raakt aan de specifieke deskundigheid van taxateurs. [appellant sub 2] en anderen hebben het rapport op die onderdelen echter niet gemotiveerd bestreden met een deskundig tegenadvies waaruit zou blijken dat als gevolg daarvan de in het rapport vervatte taxaties onjuist zijn. [appellant sub 2] en anderen hebben niet aannemelijk gemaakt dat het rapport van de taxateurs naar inhoud of wijze van totstandkoming zodanige gebreken vertoont dat het niet aan de raming van de inbrengwaarden voor hun gronden ten grondslag had mogen worden gelegd. In dit verband is onder meer relevant dat het rapport consistent is, inzicht verschaft in de wijze waarop is getaxeerd en de gegevens die daarbij zijn betrokken. Wat dit laatste betreft blijkt uit pagina 7 van het taxatierapport dat, anders dan [appellant sub 2] en anderen stellen, wel degelijk rekening is gehouden met de omstandigheid dat de woning aan de [locatie 2] recentelijk is gerenoveerd.

Het voorgaande betekent dat de raad zich op het standpunt heeft mogen stellen dat de in het taxatierapport opgenomen gebruikswaarde van de gronden van [appellant sub 2] en anderen niet te laag is geraamd en dat de raad zich op het standpunt heeft mogen stellen dat geen inkomensschade voor de woning aan de [locatie 2] hoeft te worden berekend.

Het betoog faalt.

gronden van [appellanten sub 3]

33.1. Het tegenrapport geeft een zelfstandige raming van de inbrengwaarde van het perceel [locatie 3]. Naar het oordeel van de Afdeling is dit echter onvoldoende om te twijfelen aan de juistheid van de bevindingen van Van Lanschot Nannenga Naus Rentmeesters B.V. in het taxatierapport, omdat uit de zelfstandige raming nog niet blijkt waarom de in het taxatierapport vervatte taxaties onjuist zijn. Het tegenrapport biedt onvoldoende aanknopingspunten voor twijfel aan de juistheid van de bevindingen van de taxateur zoals neergelegd in het taxatierapport. Hierbij betrekt de Afdeling de kanttekening die de raad in het verweerschrift bij het tegenrapport heeft geplaatst, te weten dat het tegenrapport uitgaat van de uitgewerkte bestemmingen uit het uitwerkingsplan "Weteringzone 2009", terwijl dit uitwerkingsplan gelet op de uitspraak van de Afdeling van 29 december 2010, ECLI:NL:RVS:2010:BO9188, niet langer geldt. Ook betrekt de Afdeling hierbij dat het tegenrapport weliswaar uitgaat van een inkomensschadevergoeding en daarmee gepaard gaande verhuis-, inrichtings- bouw- en architectenkosten, maar dat in het tegenrapport niet is uitgelegd waarom een dergelijke inkomensschadevergoeding naar het inzicht van de deskundige ten onrechte niet is gehanteerd bij het bepalen van de inbrengwaarde van het perceel in het taxatierapport. Bij haar oordeel betrekt de Afdeling voorts het aanvullende taxatierapport dat de raad als bijlage 8 bij het verweerschrift heeft gevoegd en waarin is verduidelijkt hoe de taxateur aan de hand van een vergelijking met verschillende referentietransacties tot de raming van de gebruikswaarde is gekomen.

Uit het verweerschrift, zoals toegelicht ter zitting, blijkt dat het Bedrijvenschap Harnaschpolder in 2011 een koopoptie had op het perceel [locatie 3]. [appellanten sub 3] hadden destijds afgesproken dat zij hun woning aan het Bedrijvenschap Harnaschpolder zouden verkopen en dat, in ruil daarvoor, bij de waardering van hun woning de fictie zou worden gehanteerd dat het object in een woongebied was gelegen en daardoor meer geld waard was. Nu deze koopoptie niet meer van kracht is, wordt van deze fictie in het taxatierapport, dat ten grondslag ligt aan het thans voorliggende exploitatieplan, niet langer uitgegaan. [appellanten sub 3] hebben deze verklaring van de raad voor het verschil tussen de inbrengwaarden in het taxatierapport uit 2011 en het huidige taxatierapport niet weersproken.

Gelet op het voorgaande ziet de Afdeling geen aanleiding voor het oordeel dat het taxatierapport, wat de raming van de inbrengwaarde van het perceel [locatie 3] betreft, zodanige gebreken vertoont dat de raad zich hierop bij de vaststelling van het exploitatieplan niet in redelijkheid heeft kunnen baseren. Het betoog faalt.

gronden van [appellanten sub 4]

34.1. [appellanten sub 4] hebben hun algemene kritiek op het taxatierapport niet nader onderbouwd. Anders dan zij kennelijk menen, is de Afdeling van oordeel dat het taxatierapport consistent is, inzicht verschaft in de wijze waarop is getaxeerd en in de gegevens die daarbij zijn betrokken. In hetgeen [appellanten sub 4] hebben aangevoerd ziet de Afdeling dan ook geen aanleiding voor het oordeel dat de raad zich niet in redelijkheid op het taxatierapport heeft kunnen baseren bij de vaststelling van het exploitatieplan. Het betoog faalt.

Kosten van werken en werkzaamheden

35.1. Artikel 6.13, eerste lid, aanhef en onder c, van de Wro luidt:

"Een exploitatieplan bevat: een exploitatieopzet, bestaande uit:

1º voor zover nodig een raming van de inbrengwaarden van de gronden, welke inbrengwaarden voor de toepassing van deze afdeling worden beschouwd als kosten in verband met de exploitatie van die gronden;

2º een raming van de andere kosten in verband met de exploitatie (…);

(…);"

Het zesde lid luidt: "Kosten in verband met werken, werkzaamheden en maatregelen waarvan het exploitatiegebied of een gedeelte daarvan profijt heeft, en welke toerekenbaar zijn aan het exploitatieplan worden naar evenredigheid opgenomen in de exploitatieopzet."

35.2. Tussen partijen is niet in geschil dat een deel van de uitgevoerde werken en werkzaamheden, waarvoor in de exploitatieopzet een bedrag van € 9.158.407,00 is opgenomen, eerder dan vier jaar voorafgaand aan de vaststelling van het exploitatieplan is uitgevoerd. De Afdeling ziet in het bepaalde in artikel 6.13 van de Wro geen aanleiding voor het oordeel dat de kosten die zijn verbonden aan de reeds uitgevoerde werken en werkzaamheden, reeds gelet op de tijdspanne tussen het moment van uitvoering ervan en het moment van vaststellen van het exploitatieplan, niet in de exploitatieopzet van het exploitatieplan zouden mogen worden opgenomen.

35.3. De Afdeling is echter wel van oordeel dat de in de exploitatieopzet opgenomen kosten, verbonden aan de reeds uitgevoerde werken en werkzaamheden, in strijd met artikel 3:46 van de Awb onvoldoende zijn gespecificeerd. Onvoldoende inzicht wordt geboden in de opbouw van deze kosten. Met het oog op het voorzien in adequate rechtsbescherming had dat wel gemoeten. Het verschaffen van voldoende inzicht dienaangaande klemt des te meer omdat het in dit geval gaat om reeds gerealiseerde kosten van uitgevoerde werken en werkzaamheden welke kosten bovendien omvangrijk zijn.

Als gevolg van deze onvoldoende specificatie is ook onvoldoende aannemelijk gemaakt dat alle terzake in de exploitatieopzet opgenomen kosten in de daarin ook opgenomen omvang kunnen worden toegerekend aan het thans voorliggende exploitatieplan.

Hierbij betrekt de Afdeling onder meer het volgende:

Vóór het thans voorliggende plan was reeds de ontwikkeling van een ander soort bedrijventerrein voorzien. Niet duidelijk is of, en zo ja, welke kosten - en in welke omvang - van ook ten behoeve van dat andersoortige bedrijventerrein uitgevoerde werken en werkzaamheden in de exploitatieopzet van het voorliggende exploitatieplan zijn opgenomen, of de betreffende werken en werkzaamheden ook zouden zijn uitgevoerd indien niet in dat andersoortige bedrijventerrein zou zijn voorzien en of deze kosten niet geheel of gedeeltelijk hadden moeten worden verhaald op - indien daarvan sprake is - reeds in exploitatie genomen gronden, behorende tot dat andersoortige bedrijventerrein.

Voorts valt niet uit te sluiten dat ook andere gebieden dan het onderhavige exploitatiegebied profijt hebben van de uitgevoerde werken en werkzaamheden waarvan de kosten geheel in de exploitatieopzet zijn opgenomen.

Ook zou het mogelijk kunnen zijn dat tot de terzake in de exploitatieopzet opgenomen kosten ook kosten behoren verbonden aan uitgevoerde werken en werkzaamheden - zoals bijvoorbeeld de aanleg van de gas-, elektriciteits- en waterleidingen - die langs andere weg kunnen worden gedekt.

Het betoog slaagt.

Gronduitgifte

[appellant sub 2] en anderen betogen voorts dat het kaveluitgiftetempo waarvan in het exploitatieplan wordt uitgegaan niet realistisch is, hetgeen ook door de accountant van het Bedrijvenschap naar voren zou zijn gebracht.

36.1. De raad heeft in het verweerschrift toegelicht dat aan de raming van de gronduitgifteprijzen in het exploitatieplan een vergelijking met gerealiseerde uitgifteprijzen bij vergelijkbare ontwikkelingen in de omgeving ten grondslag ligt. Ter staving hiervan heeft de raad als bijlagen bij zijn verweerschrift twee adviesrapporten in het geding gebracht van 15 april 2013 en 17 december 2015 van Jager Vastgoed Consultant B.V. Uit deze rapporten blijkt welke referentieobjecten bij deze vergelijking zijn gebruikt en welke transactieprijzen er voor deze referentieobjecten zijn gerealiseerd. Gelet hierop en nu [appellant sub 2] en anderen en [appellanten sub 4] hun beroepsgrond niet verder hebben onderbouwd, ziet de Afdeling geen aanleiding voor het oordeel dat de gronduitgifteprijzen in het exploitatieplan niet zorgvuldig zijn geraamd.

Voorts ziet de Afdeling geen aanleiding voor het oordeel dat, gelet op de opmerking over het kaveluitgiftetempo in het rapport "Uitkomsten controle en overige informatie" van Ernst & Young Accountants LLP van 31 maart 2015, moet worden geoordeeld dat in het exploitatieplan van een zodanig onrealistisch uitgiftetempo wordt uitgegaan dat de raad het exploitatieplan in strijd met de bij de voorbereiding daarvan te betrachten zorgvuldig heeft vastgesteld. Hierbij betrekt de Afdeling dat het uitgiftetempo in het rapport in eerste instantie weliswaar ambitieus werd genoemd, maar dat het Bedrijvenschap Harnaschpolder vervolgens een alternatief scenario heeft doorgerekend met aangepaste uitgangspunten en dat de opstellers van het rapport zich in deze geactualiseerde grondexploitatie konden vinden en de jaarrekening hebben goedgekeurd.

De betogen falen.

Conclusie exploitatieplan

Conclusie

Bestuurlijke lus

40.1. Voor het onder 28.1 van deze uitspraak geconstateerde gebrek zal de Afdeling geen opdracht aan de raad geven. Hierbij betrekt de Afdeling dat de raad alsnog een taxatie heeft laten uitvoeren voor de gronden van het Bedrijvenschap Harnaschpolder. Deze taxatie is neergelegd in de memo van 19 juli 2016 van Van Lanschot Nannenga Naus Rentmeesters die de raad als bijlage 2 bij zijn verweerschrift heeft gevoegd. Ter zitting is verduidelijkt dat de gronden van het Bedrijvenschap Harnaschpolder, rekening houdend met de sloopkosten, op hetzelfde bedrag zijn getaxeerd als het bedrag waarop de inbrengwaarde van deze gronden is geraamd in de exploitatieopzet. [appellanten sub 3] en [appellanten sub 4] hebben niet aannemelijk gemaakt dat dit alsnog opgemaakte taxatierapport naar inhoud of wijze van totstandkoming zodanige gebreken vertoont dat de raad hiermee niet alsnog heeft voldaan aan het uitgangspunt dat aan de raming van de inbrengwaarde van percelen in het exploitatieplan een door een onafhankelijke deskundige uitgevoerde taxatie ten grondslag moet liggen. Hierbij betrekt de Afdeling dat de taxatie in de memo consistent is, inzicht verschaft in de wijze waarop is getaxeerd en in de gegevens die daarbij zijn betrokken. Gelet hierop zal de Afdeling in de einduitspraak, mits de wijze waarop de raad gevolg zal geven aan de opdracht als hierna bedoeld, niet onrechtmatig zal worden geacht, aanleiding zien de rechtsgevolgen van het exploitatieplan in stand te laten. Omdat de wijze waarop de raad de onder 18.1 en 35.3 van deze uitspraak geconstateerde gebreken zal repareren van belang is voor de vraag of de Afdeling in de einduitspraak daadwerkelijk aanleiding zal zien om de rechtsgevolgen van het exploitatieplan in stand te laten, zal de Afdeling [appellanten sub 3] ook als partij betrekken in de bestuurlijke lus.

40.2. De Afdeling ziet in het belang bij een spoedige beslechting van het geschil aanleiding de raad op de voet van artikel 8:51d van de Awb op te dragen de onder 18.1 en 35.3 van deze uitspraak geconstateerde gebreken te herstellen. De raad dient daartoe met inachtneming van hetgeen onder 18.1, 18.2 en 35.3 van deze uitspraak is overwogen binnen 28 weken na de verzending van deze tussenuitspraak:

Bij de voorbereiding van het besluit tot wijziging van het bestemmingsplan en het eventuele besluit tot wijziging van het exploitatieplan behoeft afdeling 3.4 van de Awb niet opnieuw worden toegepast.

Overig

Beslissing

De Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State:

I. verklaart het beroep van [appellant sub 2] en anderen ongegrond;

II. draagt de raad van de gemeente Midden-Delfland op om:

Aldus vastgesteld door mr. J. Hoekstra, voorzitter, en mr. R.J.J.M. Pans en mr. F.D. van Heijningen, leden, in tegenwoordigheid van mr. J.C. Zweistra-Immink, griffier.

w.g. Hoekstra

voorzitter

De griffier is verhinderd de uitspraak te ondertekenen.

Uitgesproken in het openbaar op 26 april 2017

813.