Gerechtshof Amsterdam, 24-11-2008, BG5673, 07-00398

uitspraak van de tweede meervoudige belastingkamer

op het hoger beroep van

en op het incidenteel hoger beroep van

tegen de uitspraak in de zaak met nummer AWB 06/3985 van de rechtbank Haarlem van 29 mei 2007 in het geding tussen

belanghebbende

en

de inspecteur.

1. Ontstaan en loop van het geding

1.2. Belanghebbende heeft tegen de uitspraak van de inspecteur inzake de naheffingsaanslag tijdig beroep ingesteld bij de rechtbank Haarlem (hierna: de rechtbank). Bij uitspraak van 29 mei 2007, verzonden op 31 mei 2007, heeft de rechtbank het beroep ongegrond verklaard.

1.3. Belanghebbende heeft tegen deze uitspraak hoger beroep ingesteld bij beroepschrift van 10 juli 2007, bij het Hof ingekomen op dezelfde datum. Belanghebbende heeft het beroep aangevuld bij brief van 13 augustus 2007. De inspecteur heeft een verweerschrift ingediend en daarbij tevens incidenteel hoger beroep ingesteld. Belanghebbende heeft op het incidenteel hoger beroep gereageerd bij verweerschrift van 30 oktober 2007.

1.4. Belanghebbende heeft op 24 december 2007 een conclusie van repliek ingediend. De inspecteur heeft op 29 januari 2008 een conclusie van dupliek ingediend. De griffier heeft zowel aan belanghebbende als aan de inspecteur afschriften van het proces-verbaal van het verhandelde ter zitting van de rechtbank toegezonden. Belanghebbende heeft bij brief van 28 september 2008 nadere stukken ingediend. De griffier heeft de inspecteur een afschrift van deze stukken doen toekomen.

1.5. Het onderzoek ter zitting heeft plaatsgevonden op 9 oktober 2008. De zaak is met instemming van partijen behandeld tezamen met de zaken 07/00397 en 08/00302. Verschenen zijn namens belanghebbende haar gemachtigde A en namens de inspecteur B en C. Namens belanghebbende en de inspecteur zijn pleitnota’s voorgedragen en overgelegd. Belanghebbende heeft van de twee bijlagen bij de pleitnota van de inspecteur kennis kunnen nemen en zich daarover kunnen uitlaten. De inspecteur heeft ter zitting een schermprint overgelegd waarvan belanghebbende kennis heeft kunnen nemen en waarover hij zich heeft kunnen uitlaten.

2. Overwegingen

2.1. Feiten

Met inachtneming van hetgeen dienaangaande is vermeld in de uitspraak van de rechtbank, de stukken van het geding en het verhandelde ter zitting stelt het Hof de volgende feiten vast.

2.1.2. Het te betalen bedrag van € 2.893 is afgeboekt op de aangifte omzetbelasting over het derde kwartaal 2005. Op 24 november 2005 is een naheffingsaanslag in de loonbelasting/premies volksverzekeringen ad € 1.773 met boete over het derde kwartaal 2005 opgelegd.

2.1.3. Op 5 december 2005 heeft de belastingdienst het ontvangen bedrag van € 1.773 voor een deel, te weten voor een bedrag van € 22, toegerekend aan een nog openstaande aanslag in de vennootschapsbelasting ten name van belanghebbende en voor het resterende deel, € 1.751, teruggestort op de rekening van belanghebbende.

2.1.4. Bij het bezwaar tegen de onder 2.1.2. vermelde naheffingsaanslag in de loonbelasting/premies volksverzekeringen en de boete heeft de gemachtigde namens belanghebbende verzocht om vergoeding van de in de bezwaarfase gemaakte kosten.

2.1.5. De inspecteur heeft bij uitspraak van 10 februari 2006 het bezwaar tegen de boete gegrond verklaard en het bezwaar wat betreft de naheffingsaanslag afgewezen.

2.2. Het geschil

2.3. Het oordeel van de rechtbank

8. Om ongeveer 180 miljoen financiële transacties per jaar te verwerken, maakt de belastingdienst noodzakelijkerwijs gebruik van een geautomatiseerd systeem. Dit is normaal en te doen gebruikelijk voor een organisatie die op dergelijke schaal betalingen moet verwerken. Als niet dan wel onvoldoende gemotiveerd weersproken is aannemelijk dat de gecombineerde wijze van betaling van loonbelasting en omzetbelasting door eiseres (Hof: belanghebbende), althans haar gemachtigde, bij verweerder (Hof: de inspecteur) aanleiding kan geven tot toerekeningproblemen en aldus verweerder noodzaakt tot handmatige verwerking van betalingen, die normaal op geautomatiseerde wijze worden verwerkt. Niet in geschil is dat in dit geval de omschrijving die betrekking had op de betaling van loonbelasting over het derde kwartaal 2005 niet overeenstemde met het kenmerk dat op de aan eiseres toegezonden acceptgiro voor betaling van deze loonbelasting was vermeld. In dit geval ontstond dan ook niet alleen door de combinatie van de betaling, maar ook door de vermelding van een niet bestaand kenmerk, een probleem bij de toerekening van de betaling. Deze mismatch heeft er toe geleid dat het bedrag niet is toegerekend aan de aangifte loonbelasting, maar aan een nog openstaande aanslag en voor het overige is teruggestort.

9. Op het moment van het opleggen van de naheffingsaanslag loonbelasting was de betaling die door eiseres, althans haar gemachtigde, bedoeld was als betaling van loonbelasting over het derde kwartaal 2005 op de bankrekening van de belastingdienst bijgeschreven. Nu bij de betaling een niet bestaand kenmerk was vermeld en de bedoeling van eiseres overigens niet kenbaar was, uit bijvoorbeeld een niet mis te verstane aanvullende mondelinge of schriftelijke toelichting op de betaling, was niet voldoende duidelijk en buiten twijfel vast te stellen op welke belasting de betaling betrekking had. Onder deze omstandigheden was verweerder niet gehouden om de betaling aan te merken als een betaling van loonbelasting over het derde kwartaal 2005 en stond het verweerder vrij het bedrag terug te storten op de rekening van eiseres. Uit het voorgaande volgt dat de naheffingsaanslag loonbelasting terecht is opgelegd.

10. De gemachtigde heeft namens eiseres om een kostenvergoeding voor de bezwaarfase gevraagd. Hoewel de boetebeschikking in bezwaar is vernietigd en het bezwaar uit dien hoofde gegrond was, heeft zij deze niet gekregen.

11. Op grond van artikel 7:15, tweede lid, van de Awb worden de kosten, die de belanghebbende in verband met de behandeling van het bezwaar redelijkerwijs heeft moeten maken, door het bestuursorgaan uitsluitend vergoed op verzoek van de belanghebbende voor zover het bestreden besluit wordt herroepen wegens aan het bestuursorgaan te wijten onrechtmatigheid. Ingevolge artikel 1, aanhef en onderdeel a, van het Besluit proceskosten bestuursrecht kan een vergoeding in de kosten als bedoeld in artikel 7:15, tweede lid, van de Awb uitsluitend betrekking hebben op kosten van door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand. Voor de vergoeding komen alleen die kosten in aanmerking die redelijkerwijs zijn gemaakt. Niet alleen het inschakelen van derde die beroepsmatig rechtsbijstand verleent, moet redelijk zijn, maar ook de aan deze inschakeling verbonden kosten.

12. Verweerder stelt dat hij de boete heeft vernietigd uit coulance-overwegingen, omdat hij het achteraf aannemelijk achtte dat de gemachtigde namens eiseres wel heeft geprobeerd om de verschuldigde loonbelasting te betalen. Nu verweerder de betaling vanwege de vermelding van een niet bestaand kenmerk niet hoefde aan te merken als een betaling van loonbelasting, was de belasting op het moment van het opleggen van de aanslag niet betaald. Verweerder was dan ook bevoegd tot het opleggen van een boete. Voor zover de uitspraak op bezwaar betrekking had op de boete, was deze dan ook niet gegrond vanwege aan verweerder te wijten onrechtmatigheid, maar vanwege het gebruik door verweerder van een discretionaire bevoegdheid om boete oplegging vanwege bijzondere omstandigheden, of wel uit coulance, achterwege te laten. Verweerder heeft dan ook mogen afzien van het toekennen van een proceskostenvergoeding voor de bezwaarfase.

13. Ook overigens bestaat geen grond voor het toekennen van een proceskostenveroordeling in bezwaar. In de wetenschap dat gecombineerde betalingen aanleiding kunnen geven tot toerekeningproblemen en vertraging in de verwerking daarvan, heeft eiseres, althans haar gemachtigde, deze wijze van betaling voortgezet. Bovendien heeft zij een niet bestaand kenmerk vermeld. Eiseres en haar gemachtigde noodzaken verweerder aldus structureel en bewust tot afwijking van het geautomatiseerde systeem, dat mede is opgesteld in het belang van alle belastingbetalers. In dit geval kan dan ook het inschakelen van beroepsmatige bijstand ter zake van naheffingsaanslagen en boetes, die voortvloeien uit de vertraagde verwerking van betalingen in verband met de gecombineerde betalingen en onder vermelding van een niet bestaand kenmerk, niet als redelijk worden beschouwd.”

2.4. Standpunten van partijen

Voor de standpunten van partijen wordt verwezen naar de stukken van het geding en naar het aan deze uitspraak gehechte proces-verbaal van het verhandelde ter zitting.

2.5. Relevante bepalingen

2.5.1. Ingevolge artikel 20 van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (hierna: Awr) kan de inspecteur, indien belasting die op aangifte behoort te worden voldaan of afgedragen, geheel of gedeeltelijk niet is betaald, de te weinig geheven belasting naheffen. Met geheel of gedeeltelijk niet betaald zijn wordt gelijkgesteld het geval waarin, naar aanleiding van een ingevolge de belastingwet gedaan verzoek, ten onrechte of tot een te hoog bedrag teruggaaf van belasting is verleend.

2.5.2. Artikel 6:114, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek bepaalt dat indien in een land waar de betaling moet of mag geschieden, een rekening ten name van de schuldeiser bestemd voor girale betalingen bestaat, de schuldenaar de verbintenis kan voldoen door het verschuldigde bedrag op die rekening te doen bijschrijven, tenzij de schuldeiser betaling op die rekening geldig heeft uitgesloten.

2.5.3. Op grond van artikel 7:15, tweede lid, van de Algemene wet bestuursrecht (hierna: Awb) worden de kosten, die de belanghebbende in verband met de behandeling van het bezwaar redelijkerwijs heeft moeten maken, door het bestuursorgaan uitsluitend vergoed op verzoek van de belanghebbende voor zover het bestreden besluit wordt herroepen wegens aan het bestuursorgaan te wijten onrechtmatigheid. Ingevolge artikel 1, aanhef en onderdeel a, van het Besluit proceskosten bestuursrecht kan een vergoeding in de kosten als bedoeld in artikel 7:15, tweede lid, van de Awb uitsluitend betrekking hebben op kosten van door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand.

2.6 . Beoordeling van het geschil in hoger beroep

2.6.1. Vaststaat dat belanghebbende op de rekening van de Belastingdienst het bedrag van de over het derde kwartaal 2005 verschuldigde loonheffing ad € 1.773 en het bedrag van de verschuldigde omzetbelasting ad € 2.893 tezamen heeft gestort. Belanghebbende heeft dit bedrag gestort onder vermelding van een juist aangiftenummer voor wat betreft de verschuldigde omzetbelasting en onder vermelding van een onjuist aangiftenummer voor wat betreft de verschuldigde loonheffing. Het gestorte bedrag aan omzetbelasting ad € 2.893 is vervolgens door de belastingdienst afgeboekt op de aangifte omzetbelasting en het gestorte bedrag aan loonheffing ad € 1.773 is voor € 22 afgeboekt op een openstaande aanslag vennootschapsbelasting en voor het overige teruggestort.

2.6.2. Vaststaat voorts dat de inspecteur belanghebbende herhaaldelijk erop heeft gewezen dat een dergelijke gecombineerde storting van omzetbelasting en loonheffing, waarbij slechts aangiftenummers en geen betalingskenmerken zijn vermeld én waarbij ook nog één van die aangiftenummers niet correct is, door de belastingdienst, in ieder geval wat betreft de storting inzake het niet correct vermelde aangiftenummer, niet kan worden verwerkt. De inspecteur heeft in dit verband benadrukt dat de belastingdienst jaarlijks 180 miljoen financiële transacties te verwerken heeft, dat dit niet anders dan geautomatiseerd kan geschieden en dat ook het aantal niet direct te verwerken betalingen dermate hoog is dat deze niet allemaal handmatig kunnen worden afgedaan zodat dit slechts selectief gebeurt.

2.6.3. Gelet op het arrest van de Hoge Raad van 21 augustus 1996, nr. 29 614, V-N 1996, 3368, geldt dat, ingeval de Belastingdienst een gestort bedrag abusievelijk en buiten de wil van belanghebbende om terugbetaalt, dit niet kan meebrengen dat de belanghebbende niet heeft betaald in de zin van artikel 20, eerste lid, eerste volzin, van de Awr.

2.6.4. De onderhavige situatie verschilt echter in zoverre van de casus die ten grondslag lag aan het onder 2.6.3. vermelde arrest van de Hoge Raad van 21 augustus 1996, dat van de zijde van belanghebbende sprake is van een moedwillige frustratie van de verwerking van de betaling door de belastingdienst. Belanghebbende is zich er immers terdege van bewust, aldus is ter zitting gebleken, dat haar handelwijze problemen veroorzaakt en kan leiden tot ten onrechte verrichte terugbetalingen. De stelling van belanghebbende dat dit haar niet regardeert, doet niet aan af aan het feit dat alsdan geen sprake is van een situatie waarin de terugbetalingen geheel buiten de wil van belanghebbende om geschieden; belanghebbende kende de gevolgen van haar handelingen en heeft nochtans willens en wetens nagelaten die gevolgen te voorkomen. Het Hof acht daarom de situatie dat de gestorte bedragen buiten de wil van belanghebbende om worden terugbetaald, niet aan de orde.

2.6.5. De motieven van belanghebbende om de desbetreffende, onder 2.6.4. vermelde, problemen niet te voorkomen zijn het Hof, ook na ter zake gestelde vragen op zitting, niet duidelijk geworden. Met betrekking tot het argument van belanghebbende dat haar handelwijze kosten bespaart - à raison van 40 eurocent per betaling - omdat door het verrichten van een gecombineerde betaling slechts één betaling wordt verricht in plaats van twee betalingen, geldt dat de belastingdienst hieraan tegemoet is gekomen door toe te staan dat door middel van één gezamenlijke betaling wordt betaald, onder de voorwaarde dat alsdan wél de twee bijbehorende aangiftenummers per fax bekend dienen te worden gemaakt. Met betrekking tot het argument van belanghebbende dat ook dit teveel moeite en werk met zich brengt, geldt dat het Hof dit argument zonder nadere motivering niet kan volgen. Het vermelden van een aangiftenummer bij iedere betaling brengt immers, naar ’s Hofs oordeel, een gelijke hoeveelheid werk mee als het vermelden van een betalingskenmerk nog daargelaten dat belanghebbende in het onderhavige geval voor de loonheffing geen juist aangiftenummer heeft vermeld.

2.6.6. Het Hof concludeert dat het in het huidige tijdsgewricht, gelet op het massale betalingsverkeer met de belastingdienst, waarin het naar algemeen geldende verkeersopvattingen geheel geaccepteerd is dat de verwerking van de betalingen geautomatiseerd geschiedt, van belanghebbende kan worden gevraagd om bij betaling van belasting betalingskenmerken in plaats van aangiftenummers te vermelden. Dit geldt te meer nu belanghebbende zich bewust was van het belang van het verstrekken van deze gegevens, dit haar meerdere malen is meegedeeld en belanghebbende geen valide argument naar voren heeft gebracht, waarom zij dit desalniettemin heeft nagelaten, en zij bovendien nog in het onderhavige geval een onjuist aangiftenummer heeft vermeld. Door het stellen van evenvermeld vereiste is het voor de belastingdienst mogelijk het enorme aantal transacties geautomatiseerd, en snel en efficiënt, te verwerken. Een dergelijke wijze van verwerken past niet alleen in de huidige maatschappij, maar mag, in het belang van alle belastingbetalers, ook worden verwacht van de belastingdienst. In dat verband geldt dat ook van belanghebbende mag worden verwacht dat zij een geautomatiseerde wijze van verwerken niet onnodig frustreert.

2.6.7. Gelet op alle vorenvermelde feiten en omstandigheden, in hun onderlinge verband bezien, concludeert het Hof dat belanghebbende de voor het derde kwartaal 2005 verschuldigde loonheffing niet heeft betaald in de zin van artikel 20 van de Awr en dat de desbetreffende naheffingsaanslag mitsdien rechtsgeldig is opgelegd.

2.6.8. Ten aanzien van de gevraagde proceskostenvergoeding in de bezwaarprocedure overweegt het Hof dat partijen ter zitting hebben aangegeven dat zij de uitspraak op bezwaar aldus hebben opgevat dat het verzoek ter zake is afgewezen. Het Hof zal hiervan uitgaan.

2.6.9. Het Hof is van oordeel dat onder de gegeven feiten en omstandigheden er geen recht bestaat op een proceskostenvergoeding in de bezwaarfase. Belanghebbende heeft zoals hiervoor overwogen bewust de verwerking van haar betaling gefrustreerd en het is aan haar gedragingen te wijten dat er een naheffingsaanslag en een boete zijn opgelegd. Ondanks het feit dat belanghebbende er veelvuldig op is geattendeerd dat haar wijze van betalen tot verwerkingsproblemen bij de belastingdienst leidt, heeft zij gepersisteerd bij haar handelwijze terwijl zij daarvoor desgevraagd geen afdoende verklaring kon geven. Het Hof memoreert in dit verband dat de belastingdienst zich bereid heeft getoond tegemoet te komen aan het bezwaar van belanghebbende dat twee betalingen meer kosten meebrengen dan één betaling, door één gecombineerde betaling onder voorwaarden toe te staan. Het Hof ziet voorts niet in waarom, zoals belanghebbende stelt, het vermelden van een aangiftenummer beduidend minder werk meebrengt dan het vermelden van een betalingskenmerk, nog daargelaten dat belanghebbende het aangiftenummer in het onderhavige geval onjuist heeft vermeld. Het Hof is van oordeel dat het opleggen van een boete door de inspecteur onder deze omstandigheden niet onrechtmatig was. Nu de inspecteur de boete heeft laten vervallen uit coulance-overwegingen, hetgeen het Hof aannemelijk acht, is het Hof met de rechtbank van oordeel dat de inspecteur aan belanghebbende terecht geen proceskostenvergoeding heeft toegekend.

2.7. Slotsom

Het vorenstaande voert het Hof tot de slotsom dat het hoger beroep van belanghebbende ongegrond is. De uitspraak van de rechtbank dient te worden bevestigd.

2.8. Proceskosten

Het Hof acht geen termen aanwezig voor een veroordeling in de proceskosten als bedoeld in artikel 8:75 van de Algemene wet bestuursrecht.

3. Beslissing

Het Hof bevestigt de uitspraak van de rechtbank.

Aldus vastgesteld door mrs. E.M. Vrouwenvelder, voorzitter, D.B. Bijl en W.P. Otto, leden van de belastingkamer, in tegenwoordigheid van mr. V.M. Maat als griffier. De beslissing is op 24 november 2008 in het openbaar uitgesproken.