Gerechtshof Amsterdam, 10-11-2020, ECLI:NL:GHAMS:2020:3096, 200.266.107/01

ABN AMRO heeft in eerste aanleg ontbinding verzocht van de arbeidsovereenkomst, op grond van een verstoorde arbeidsverhouding in de zin van artikel 7:669 lid 3 sub g BW. [appellante] heeft zich tegen dat verzoek verweerd en primair verzocht het verzoek af te wijzen, subsidiair haar een transitievergoeding toe te kennen van € 53.725,23 bruto en een billijke vergoeding van € 758.512,63 bruto dan wel een door de kantonrechter te bepalen bedrag, en in beide gevallen ABN AMRO te veroordelen tot betaling van € 43.326,11 ter zake van buitengerechtelijke kosten, alsmede van de proceskosten, waaronder het salaris van de gemachtigde van € 14.463,44 inclusief BTW, alsook de datum van de ontbinding van de arbeidsovereenkomst te bepalen zonder aftrek van de proceduretermijn.

De kantonrechter heeft de arbeidsovereenkomst ontbonden vanwege een verstoorde arbeidsverhouding en daarbij aan [appellante] een transitievergoeding toegekend van € 53.725,23 bruto. Het verzoek om toekenning van een billijke vergoeding is afgewezen omdat naar het oordeel van de kantonrechter geen sprake is van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van ABN AMRO. Om die reden is de ontbindingsdatum, onder aftrek van de proceduretermijn, bepaald op 1 augustus 2019. Verder is bepaald dat iedere partij de eigen proceskosten draagt.

[appellante] bestrijdt laatstgenoemde beslissingen en voert daartoe zoals vermeld zestien grieven aan. Grief 1 is gericht tegen de vaststelling van feit 1.16, zoals door de kantonrechter gedaan. Het hof is hierop ingegaan met de herformulering van dit feit onder overweging 2.17. Met de grieven 2 tot en met 8 keert [appellante] zich tegen de beslissing van de kantonrechter en de daaraan ten grondslag liggende overwegingen, dat de arbeidsverhouding tussen partijen duurzaam verstoord is en de arbeidsovereenkomst om die reden wordt ontbonden. Met de grieven 9 tot en met 15 keert [appellante] zich tegen het oordeel van de kantonrechter dat ABN AMRO niet ernstig verwijtbaar heeft gehandeld. Grief 16 heeft betrekking op de proceskostencompensatie. De grieven 2 tot en met 8 en de grieven 9 tot en met 15 lenen zich voor een gezamenlijke behandeling.

ABN AMRO heeft ter onderbouwing van haar standpunt dat tussen haar en [appellante] een zodanig verstoorde arbeidsverhouding is ontstaan dat van haar redelijkerwijs voortzetting van het dienstverband niet kan worden gevergd, - kort samengevat - aangevoerd, dat [appellante] sinds haar indiensttreding met al haar leidinggevenden in een conflictsituatie terecht is gekomen, althans deze leidinggevenden de samenwerking met haar als moeizaam ervoeren, als ook dat de andere leden van het team waarin zij laatstelijk werkzaam was, de samenwerking met haar als zeer moeizaam ervoeren. ABN AMRO heeft daarbij schriftelijke verklaringen ingebracht van vier voormalig (indirect) leidinggevenden, te weten [A] (over de reden van de overstap van DCM naar ECT), [C] (over de eerste periode bij ECT), [D] (bij ECT) en [X] (over de periode bij ECT). Uit deze verklaringen kan het hof geen andere conclusie trekken dan dat deze voormalig leidinggevenden ( [A] was de leidinggevende van de direct leidinggevende van [appellante] bij DCM) de samenwerking met [appellante] minst genomen als zeer moeizaam hebben ervaren. [D] is hierin het meest vergaand, want zij heeft verklaard naar aanleiding van het gedrag van [appellante] , bestaande uit het stelselmatig klagen en vragen van aandacht, aan ABN AMRO te kennen te hebben gegeven: ‘zij er uit of ik eruit’. [C] en [D] hebben beiden met het ECT-team een heidesessie gehouden naar aanleiding van de slechte sfeer binnen het team. ABN AMRO heeft aangevoerd dat de overige teamleden daarbij in beide gevallen hebben verklaard, dat de reden van die slechte sfeer werd veroorzaakt door [appellante] . [appellante] heeft dat laatste niet ontkend. Zij heeft ook niet gesteld dat de schriftelijke verklaringen van de hiervoor genoemde vier leidinggevenden niet overeenkomen met hun werkelijke mening. Reeds dit vormt een sterke aanwijzing voor een ernstig verstoorde arbeidsverhouding. [appellante] wijt de situatie er aan dat [B] in december 2012 en januari 2013 avances naar haar had gemaakt, die door [appellante] waren afgewezen, en dit het begin bleek van een jarenlang en voortdurend misbruik van gezagspositie (randnummer 16, verweerschrift eerste aanleg). Hiermee betwist [appellante] niet dat tussen partijen een verstoorde arbeidsverhouding bestaat, doch zij stelt dat deze geheel is te wijten aan ABN AMRO. Op die ‘schuldvraag’ zal het hof verderop ingaan, bij de vraag of ABN AMRO ernstig verwijtbaar heeft gehandeld. ABN AMRO heeft ter onderbouwing van de door haar gestelde verstoorde verhouding verder gewezen op twee exit-gesprekken, waarbij de desbetreffende medewerker aangaf vanwege [appellante] te zijn vertrokken. [appellante] heeft aangevoerd dat dit slechts twee van de dertien vertrokken teamleden betroffen. Zulks doet aan de hierboven getrokken conclusie echter niet af. Dat zelfde geldt voor de omstandigheid dat, naar zeggen van [appellante] , een groot aantal collega’s haar hebben laten weten haar vertrek te betreuren. Daargelaten welke betekenis aan een dergelijke mededeling bij vertrek van een collega moet worden toegekend, is immers niet gebleken dat dit haar leidinggevenden betrof dan wel de directe collega’s uit haar team.

[appellante] voert aan dat de verklaringen van de vier leidinggevenden zijn afgelegd in het kader van de door haar ingediende klacht over seksueel grensoverschrijdend gedrag. Dat deze verklaringen zijn afgelegd in het kader van die klacht, doet aan het belang van de verklaringen niet af, nu [appellante] de juistheid van de verklaringen niet heeft betwist. [appellante] heeft gewezen op de door haar altijd ontvangen goede overall beoordelingen. ABN AMRO heeft erkend dat [appellante] inhoudelijk goed heeft gefunctioneerd. [appellante] heeft niet gesteld dat haar goede beoordelingen ook zagen op aspecten als samenwerking en verstandhouding met leidinggevenden. Daarbij komt dat uit de door [appellante] verstrekte beoordelingen blijkt dat juist deze aspecten herhaaldelijk als verbeterpunten zijn genoemd. Dat betekent dat de all-over goede beoordeling over al die jaren niet uitsluit dat de samenwerking met [appellante] , in ieder geval met haar leidinggevenden en met haar teamleden gedurende de gehele periode van haar dienstverband vanaf 2010 steeds moeizaam was en uiteindelijk slecht.

[appellante] zelf stelt coaching, betaald door ABN AMRO, te hebben ontvangen. Aldus kan ABN AMRO niet het verwijt worden gemaakt niets te hebben gedaan om de situatie op te lossen. ABN AMRO heeft dat, naar het oordeel van het hof, ook geprobeerd, namelijk door [appellante] over te plaatsen van DCM – alwaar de samenwerking met het team niet goed verliep – naar ECT.

Concluderend is het hof van oordeel dat tussen ABN AMRO en [appellante] een verstoorde arbeidsverhouding bestond. Het hof verenigt zich met het oordeel van de kantonrechter dat herplaatsing van [appellante] niet meer in de rede lag. Daartoe dient het volgende. [appellante] heeft met meerdere leidinggevenden, waaronder hooggeplaatsten zoals een lid van het MT van ABN AMRO, conflicten gekregen. Mede omdat [appellante] stelt dat de ontstane situatie uitsluitend door ABN AMRO is veroorzaakt, en niet door haar zelf, is er geen aanleiding te veronderstellen dat deze conflicten elders binnen ABN AMRO niet weer opnieuw zouden ontstaan. Ten slotte duidt de houding die [appellante] inneemt tegenover ABN AMRO er op dat van herplaatsing van [appellante] binnen de bank weinig goeds te verwachten is. Al met al is de verstoring van de arbeidsverhouding tussen partijen zodanig dat van ABN AMRO niet kan worden gevergd dat zij het dienstverband met [appellante] voortzet. De kantonrechter heeft de arbeidsovereenkomst daarom terecht ontbonden op de zogenoemde g-grond. De grieven 2 tot en met 8 falen en het primaire en subsidiaire verzoek van [appellante] in hoger beroep zal worden afgewezen.

[appellante] geeft in haar beroepschrift een opsomming van zeventien punten die volgens haar maken dat sprake is van ernstig verwijtbaar handelen of nalaten van ABN AMRO jegens haar. Deze punten zijn, zoals [appellante] ook tegenover het CRM te kennen gaf, te herleiden tot de volgende onderwerpen: (i) ABN AMRO heeft [appellante] in 2013 niet de baan gegeven die haar beloofd was; (ii) ABN AMRO heeft haar ten opzichte van andere werknemers ongelijk behandeld; (iii) ABN AMRO heeft het incident uit december 2015 niet op de juiste wijze afgehandeld; (iv) toen ABN AMRO in 2017 wist van het incident uit 2013 heeft zij daar niets mee gedaan; (v) ABN AMRO heeft geweigerd in 2017 mediation te starten; (vi) ABN AMRO heeft getracht [appellante] monddood te maken; (vii) het SIM heeft [appellante] ten onrechte niet gehoord; (viii) ABN AMRO heeft [appellante] , nadat deze een klacht had ingediend bij het CRM, op een zijspoor gezet. Het hof overweegt hierover als volgt.

[appellante] beroept zich er op dat haar voorafgaand aan of bij haar overstap van DCM naar ECT is toegezegd dat zij horizontaal zou overstappen, dat wil zeggen een gelijke positie zou behouden, en dat zij de gelegenheid zou krijgen zich te ontwikkelen. ABN AMRO stelt dat [appellante] , bij genoemde overstap, in dezelfde functieschaal (13) is gebleven. Dat is door [appellante] niet ontkend. [appellante] heeft zich wel beklaagd over de lagere bonussen die zij ging ontvangen, maar ABN AMRO heeft – onweersproken – gesteld dat dat het gevolg was van de verlaging van bonussen die in het algemeen (deels als gevolg van verscherpte regelgeving) werden gegeven. Dat laatste is door [appellante] niet gemotiveerd weersproken. [appellante] heeft gesteld dat zij, langer dan in het vooruitzicht was gesteld, bij de overstap naar ECT ook business managementtaken moest vervullen. ABN AMRO heeft dat niet weersproken, doch gesteld dat dat onder andere te maken had met de onvoorziene vervanging van [B] door [X] als direct leidinggevende van [appellante] . Hoewel uit de grote hoeveelheid verwijten die [appellante] ABN AMRO maakt, blijkt dat [appellante] ernstig teleurgesteld is over de wijze waarop haar carrière zich bij ABN AMRO heeft ontwikkeld, blijkt nergens uit dat ABN AMRO dit in de hand heeft gewerkt, laat staan dat ABN AMRO hier op uit is geweest. [appellante] beklaagt zich specifiek over de lage bonussen die zij vanaf 2016 heeft ontvangen. ABN AMRO heeft er, onweersproken, op gewezen dat [appellante] als enige binnen haar team, hoewel ingedeeld in schaal 13, uitbetaling heeft gekregen op grond van schaal 15, en dat bij het vervolgens toekennen van bonussen ook gekeken is naar de hoogte van de totale beloning van de desbetreffende medewerkers. [appellante] heeft in dat kader niet weersproken dat haar totale beloning de hoogste of een van de hoogste was binnen haar team. Dat ABN AMRO tegenover [appellante] harde toezeggingen (anders dan verwachtingen) niet zou zijn nagekomen, is daarmee niet komen vast te staan.

Dat ABN AMRO [appellante] slechter zou hebben behandeld dan andere werknemers (‘preferential treatment’) is gelet op hetgeen onder 3.9 is overwogen, evenmin komen vast te staan. [appellante] heeft er nog op gewezen dat zij niet werd gevraagd te solliciteren, toen de functie Head of Energy EMEA (die vervolgens werd ingevuld door [D] ) vrijkwam. [appellante] heeft echter niet weersproken dat het haar vrijstond op die functie te solliciteren. Er is dus evenmin sprake van dat zij op oneigenlijke gronden is afgewezen.

[appellante] meent dat ABN AMRO het incident uit december 2015 niet juist heeft afgehandeld. Het hof stelt voorop dat het gedrag van [E] jegens [appellante] ongepast was, en dat de leidinggevende van hen beiden, toen hij hiervan op de hoogte kwam, direct had moeten ingrijpen. Dat is pas later gebeurd, en het valt te begrijpen dat [appellante] daarover ontstemd was. Vervolgens heeft ABN AMRO wel het nodige gedaan om aan het team duidelijk te maken dat dit gedrag niet getolereerd werd. Zo werd dit door [X] , de leidinggevende van de leidinggevende van [E] en [appellante] , in een bijeenkomst expliciet kenbaar gemaakt. [appellante] is van mening dat [E] haar geen excuses heeft gemaakt, maar zij ziet daarbij in ieder geval over het hoofd dat [E] dat direct al schriftelijk heeft gedaan, en er, nadien nog minstens tweemaal bij [appellante] op is teruggekomen. ABN AMRO heeft ook consequenties verbonden aan het gedrag van [E] , door hem niet in aanmerking te laten komen voor de vrijvallende functie van Head of Energy EMEA. Toen [appellante] in de zomer 2016 bij een hoge leidinggevende binnen ABN AMRO, J. Wijn, de kwestie nogmaals aankaartte, werd ook Human Resources gevraagd de kwestie te onderzoeken. Naar het oordeel van het hof kan niet worden geconcludeerd dat ABN AMRO alles bij elkaar genomen tekort is geschoten in de afhandeling van het incident.

Het hof is van oordeel dat ABN AMRO wel is tekortgeschoten in de behandeling van de klacht omtrent het incident begin 2013, nadat dit door [appellante] aan SIM in oktober 2017 was gemeld. De aanleiding van het vooronderzoek door SIM was de opdracht te beoordelen of een feitenonderzoek (fact finding) naar de door [appellante] genoemde klachten mogelijk was. ABN AMRO wenste dit vooronderzoek, nadat [appellante] had verzocht om mediation. Dat ABN AMRO eerst duidelijkheid wenste omtrent de feiten, alvorens mediation te starten, valt te begrijpen. Aan SIM werd door ABN AMRO daarom verzocht dat vooronderzoek te doen, en bij de te onderzoeken omstandigheden was al genoemd de klacht van [appellante] over het niet nakomen van toezeggingen, onder andere door [B] , en het incident door [E] op het gebied van seksueel overschrijdend gedrag. [appellante] heeft vervolgens aan SIM in oktober 2017 vertrouwelijk laten weten dat zich met betrekking tot [B] ook het incident in januari 2013 had voorgedaan. Zelfs indien SIM de indruk zou hebben gekregen dat [appellante] aan deze afdeling te kennen had gegeven dat deze informatie over het incident in januari 2013 slechts als achtergrondinformatie was verstrekt, dan had zij, alvorens tot de conclusie te komen dat een feitenonderzoek niet mogelijk was, dit eerst met [appellante] moeten bespreken. Uit de aanhef van de door [appellante] aan SIM verstrekte informatie blijkt namelijk niet dat deze informatie uitsluitend als achtergrondinformatie mocht worden gebruikt: uit die aanhef viel veeleer af te leiden dat [appellante] deze verstrekte om een nader feitenonderzoek te kunnen doen plaatsvinden. Op dit punt is ABN AMRO naar het oordeel van het hof dan ook tekortgeschoten. Volledigheidshalve zij opgemerkt dat het hof geen uitspraak kan doen over de juistheid of onjuistheid van de door [appellante] gestelde gebeurtenissen die in januari 2013 zouden hebben plaatsgevonden. [appellante] geeft een gedetailleerde beschrijving van die gebeurtenissen. Daar staat tegenover dat onder anderen [A] meldt (dit deel van) de klacht van [appellante] ongeloofwaardig te vinden, omdat [A] en [appellante] in die tijd heel goed contact hadden, zij gesproken hebben over meerdere situaties van grensoverschrijdend gedrag maar [appellante] daarbij nooit heeft gerefereerd aan het incident van januari 2013. Verder is in de ruim 500 door SIM onderzochte e-mails tussen [B] en [appellante] geen bevestiging te vinden van de klacht van [appellante] . Ten slotte heeft [appellante] zelf na januari 2013 tewerkstelling onder de leiding van [B] opgezocht en aan hem op 3 april 2013 geschreven daar naar uit te zien (‘Hope all is well. Looking forward to starting next week. Shall we grab a coffee today or tomorrow?), hetgeen minder voor de hand ligt indien de gebeurtenissen hebben plaatsgevonden zoals door [appellante] beschreven.

Dat het SIM [appellante] in de zomer 2018 niet heeft gehoord, valt het SIM niet te verwijten. [appellante] heeft niet weersproken dat zij de gelegenheid heeft gehad haar standpunt schriftelijk dan wel mondeling aan SIM kenbaar te maken. Zij heeft – ook bij de mondelinge behandeling in hoger beroep – gesteld dat niet te hebben gedaan omdat zij onvoldoende vertrouwen had in de onafhankelijkheid van SIM. Dat SIM – van wie door ABN AMRO tijdens de mondelinge behandeling in hoger beroep onweersproken is gesteld dat zij ook onderzoek verricht naar hooggeplaatste functionarissen binnen ABN AMRO - niet in staat zou zijn een deugdelijk onderzoek te doen, heeft [appellante] naar het oordeel van het hof niet onderbouwd of toegelicht.

Evenmin is gebleken dat ABN AMRO getracht heeft [appellante] monddood te maken. Dat in het kader van een vaststellingsovereenkomst werd voorgesteld geheimhouding te betrachten is niet ongebruikelijk. Ook de omstandigheid dat [appellante] in een eerder stadium door medewerkers van ABN AMRO – medewerkers die op dat moment van de klacht over het incident januari 2013 niet op de hoogte waren – is geadviseerd het verleden te laten rusten, betekent niet dat [appellante] monddood werd gemaakt. Dit kan immers een welgemeend advies vormen.

Dat ABN AMRO [appellante] , nadat zij een klacht bij het CRM had ingediend, op een zijspoor heeft gezet, is niet komen vast te staan. ABN AMRO heeft onweersproken gesteld dat [D] zelf te kennen had gegeven niet meer te willen samenwerken met [appellante] . Om die reden is [X] tijdelijk leidinggevende van [appellante] geworden. Uit niets blijkt dat deze wisseling gevolg was van de door [appellante] ingediende klacht.

Hoewel ABN AMRO tegenover [appellante] op een enkel onderdeel is tekortgeschoten, is het hof van oordeel dat dit - alles in aanmerking genomen - niet valt aan te merken als ernstig verwijtbaar handelen of nalaten zijdens ABN AMRO. De grieven 9 tot en met 15 – die alle ertoe strekken dat ABN AMRO wel ernstig verwijtbaar heeft gehandeld – falen. De op ernstige verwijtbaarheid van ABN AMRO gebaseerde verzoeken van [appellante] zijn ook in hoger beroep niet toewijsbaar.

De slotsom is dat het hof de door de kantonrechter gegeven beschikking zal bekrachtigen.

[appellante] zal als de in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten in hoger beroep worden veroordeeld. Met betrekking tot de proceskosten in eerste aanleg ziet het hof geen aanleiding anders te beslissen dan de kantonrechter heeft gedaan door die proceskosten tussen partijen te compenseren.