Gerechtshof 's-Hertogenbosch, 24-03-2015, ECLI:NL:GHSHE:2015:1056, HD200.114.579_01

De vaststelling van de feiten in het tussenvonnis van 28 mei 2008 onder 2.1. is niet afzonderlijk bestreden. Deze vaststelling luidt als volgt:

Tussen partijen dient als enerzijds gesteld en anderzijds niet of niet voldoende (gemotiveerd) weersproken dan wel genoegzaam blijkend uit de in zoverre niet betwiste inhoud van de overgelegde stukken, het volgende als vaststaand te worden beschouwd:

 HDB Verhuur BV is de rechtsvoorganger van B&B Renting & Leasing BV (hierna: B&B).

 [Autobedrijf] is van 23 november 2004 tot en met 27 december 2006 bestuurder van B&B geweest. [directeur Autobedrijf] is vanaf 15 januari 1998 bestuurder van [Autobedrijf].

 B&B is op 27 juni 2007 failliet verklaard.

 DLL heeft op 6 november 2003, 26 januari 2004 en 2 september 2004 een drietal zogenaamde Financiële Raboleaseovereenkomsten gesloten met contractnummers [contractnummer 1], [contractnummer 2] en [contractnummer 3].

 Op grond van deze overeenkomsten heeft DLL aan B&B geleend respectievelijk EUR 200.000,00, EUR 55.000,00 en EUR 39.026,00, voor de aanschaf van respectievelijk twee Kippers (merk Terberg), één Knikdumper (merk Terex) en één personenauto (merk Audi).

 Tot zekerheid van de voldoening van de geldleningen heeft B&B ten gunste van DLL pandrechten gevestigd op de twee Terberg Kippers, de Terex Knikdumper en de Audi personenauto.

 Op de overeenkomsten tussen DLL en B&B zijn de Algemene Voorwaarden Financiële Lease van DLL van toepassing.

Artikel 8 van deze voorwaarden luidt (voor zover van belang):

“Cliënt is verplicht het Object op zijn kosten op zo uitgebreid mogelijke voorwaarden te verzekeren en verzekerd te houden. Cliënt dient schade aan, diefstal van, of verlies van het Object onmiddellijk aan DLL te melden.”

Artikel 9 van de Algemene Voorwaarden luidt (voor zover van belang):

“Zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van DLL is het Cliënt niet toegestaan het Object te vervreemden, daarop ten behoeve van een ander dan DLL een pandrecht of een beperkt recht te vestigen, dan wel - onder welke titel dan ook - het Object aan een derde in gebruik te geven.”

Artikel 12 van de Algemene Voorwaarden (voor zover van belang) luidt:

“Indien Cliënt als schuldenaar of pandgever jegens DLL in verzuim is in de nakoming van, “of in strijd handelt met”, een op hem rustende verplichting, of indien (………), dan is al hetgeen door Cliënt aan DLL verschuldigd is ineens opeisbaar. Cliënt zal dan gehouden zijn aan DLL te voldoen het totaal van de niet betaalde verschenen en nog niet verschenen termijnen, vermeerderd met de verschuldigde renten. Het door de Cliënt in bedoelde gevallen verschuldigde bedrag zal terstond integraal aan DLL worden voldaan zodra DLL dit verlangt.”

Artikel 14 van de Algemene Voorwaarden luidt (voor zover van belang):

“Wanneer Cliënt in verzuim is met de voldoening van hetgeen waarvoor het verpande Object tot waarborg strekt, is DLL bevoegd het Object te verkopen en het aan haar verschuldigde op de opbrengst te verhalen.”

Artikel 16 van de Algemene Voorwaarden luidt (voor zover van belang):

“Cliënt zal jegens DLL in verzuim zijn indien en zodra hij, om welke reden dan ook, niet-toerekenbare tekortkoming daaronder begrepen, zijn verplichtingen jegens DLL niet nakomt, zonder dat daartoe een ingebrekestelling zal zijn vereist en ongeacht of nakoming al dan niet mogelijk is.”

DLL heeft ter onderbouwing van haar stelling dat [Autobedrijf] de verpande objecten aan haarzelf of aan derden heeft overgedragen gedurende de periode dat [Autobedrijf] bestuurder was, een verklaring overgelegd van Schoone Lei Incassodiensten BV van 10 september 2007.

Deze verklaring houdt ten aanzien van de verpande objecten (met uitzondering van de Knikdumper, waarvoor geen kentekenbewijs is vereist) het volgende in:

De juistheid van deze gegevens hebben [Autobedrijf] en [directeur Autobedrijf] in eerste aanleg niet betwist.

In hoger beroep heeft DLL als productie 16 bij haar memories van grieven een meer gedetailleerd overzicht overgelegd, waaruit volgens haar op grond van gegevens van de RDW het verloop van de eigendom van deze drie objecten blijkt. Volgens DLL heeft zij dit overzicht ook bij de comparitie van partijen in eerste aanleg overgelegd, maar daarvan blijkt niet uit het overgelegde procesdossier. In dit overzicht is met betrekking tot de Audi vermeld dat deze van 28 oktober 2005 tot 11 mei 2007 eigendom was van [Autobedrijf]. [directeur Autobedrijf] betwist dit; volgens hem stond de auto ook in die periode op naam van B&B.

Bij tussenvonnis van 19 september 2007 heeft de rechtbank een comparitie van partijen bepaald. Deze heeft op 19 februari 2008 plaatsgevonden.

Bij tussenvonnis van 28 mei 2008 heeft de rechtbank voorshands aannemelijk geoordeeld dat [Autobedrijf] (en daarmee indirect [directeur Autobedrijf]) gedurende de periode van 23 november 2004 tot en met 27 december 2006 de eigendom van de verpande objecten (met uitzondering van de Knikdumper) aan [Autobedrijf] dan wel aan derden heeft overgedragen, tenzij [Autobedrijf] en [directeur Autobedrijf] dit weten te ontkrachten. [Autobedrijf] en [directeur Autobedrijf] zijn toegelaten tot het tegenbewijs hiervan.

Bij tussenvonnis van 30 november 2011 heeft de rechtbank partijen in de gelegenheid gesteld zich uit te laten over eventuele bestuurdersaansprakelijkheid van [Autobedrijf] en [directeur Autobedrijf] voor tekortkomingen van B&B.

zaaknummer HD 200.115.235/01

In het principaal appel

Het rapport van ABAS waarop DLL de hoogte van de door haar gestelde schade baseert, vermeldt een gedetailleerde omschrijving van de vier objecten, waaronder de twee Kippers en per object de daaraan toe te kennen executiewaarde en de (hogere) onderhandse verkoopwaarde, een en ander exclusief btw. [directeur Autobedrijf] betwist zowel in eerste aanleg als nu in hoger beroep in globale termen deze waardebepaling, maar stelt daar onvoldoende tegenover. In hoger beroep heeft [directeur Autobedrijf] een verklaring overgelegd van [X.] BV, waarin deze aangeeft dat in dat bedrijf kippervoertuigen van het merk Terberg worden afgeschreven in vijf jaar met een restwaarde van 10% van de aanschafprijs van ongeveer € 145.000,=, mits het voertuig in goede staat verkeert. In eerste aanleg heeft [directeur Autobedrijf] erkend dat voor de Kippers de executiewaarde bepalend is. Die waarde is door DLL ook gehanteerd, zodat partijen het in zoverre eens zijn. Door [directeur Autobedrijf] is evenwel niet genoegzaam gemotiveerd dat de executiewaarde waarvan DLL is uitgegaan niet juist is. De verklaring van [X.] BV over het afschrijvingsbeleid in dat bedrijf is in dit verband niet toereikend, aangezien daaruit niet kan worden afgeleid dat de door ABAS vastgestelde executiewaarde niet juist zou zijn, ofwel naar algemene normen voor de berekening van de executiewaarde van een voertuig dan wel naar de concrete omstandigheden van de Kippers waar het hier om gaat.

Aan bewijslevering als bij grief 3 aangeboden wordt dan ook niet toegekomen.

In het incidenteel appel

Het hof overweegt hierover het volgende. In zijn arrest van 5 september 2014 (ECLI:NL:HR:2014:2627) heeft de Hoge Raad voor de beoordeling van vorderingen op grond van bestuurdersaansprakelijkheid het volgende vooropgesteld (r.o. 4.2 en 4.3):

Indien een vennootschap tekortschiet in de nakoming van een verbintenis of een onrechtmatige daad pleegt, is uitgangspunt dat alleen de vennootschap aansprakelijk is voor daaruit voortvloeiende schade. Onder bijzondere omstandigheden is evenwel, naast aansprakelijkheid van die vennootschap, ook ruimte voor aansprakelijkheid van een bestuurder van de vennootschap. Voor het aannemen van zodanige aansprakelijkheid is vereist dat die bestuurder ter zake van de benadeling persoonlijk een ernstig verwijt kan worden gemaakt. Aldus gelden voor het aannemen van aansprakelijkheid van een bestuurder naast de vennootschap hogere eisen dan in het algemeen het geval is. Een hoge drempel voor aansprakelijkheid van een bestuurder tegenover een derde wordt gerechtvaardigd door de omstandigheid dat ten opzichte van de wederpartij primair sprake is van handelingen van de vennootschap en door het maatschappelijk belang dat wordt voorkomen dat bestuurders hun handelen in onwenselijke mate door defensieve overwegingen laten bepalen (vgl. HR 20 juni 2008, ECLI:NL:HR:2008:BC4959, NJ 2009/21).

Het antwoord op de vraag of de bestuurder persoonlijk een ernstig verwijt als zojuist bedoeld kan worden gemaakt, is afhankelijk van de aard en ernst van de normschending en de overige omstandigheden van het geval. Indien de bestuurder namens de vennootschap een verbintenis is aangegaan en de vordering van de schuldeiser onbetaald blijft en onverhaalbaar blijkt, kan persoonlijke aansprakelijkheid van de bestuurder worden aangenomen indien deze bij het aangaan van die verbintenis wist of redelijkerwijze behoorde te begrijpen dat de vennootschap niet aan haar verplichtingen zou kunnen voldoen en geen verhaal zou bieden, behoudens door de bestuurder aan te voeren omstandigheden op grond waarvan de conclusie gerechtvaardigd is dat hem persoonlijk ter zake van de benadeling geen ernstig verwijt kan worden gemaakt (zie onder meer HR 6 oktober 1989, ECLI:NL:HR:1989:AB9521, NJ 1990/286 (Beklamel) en HR 8 december 2006, ECLI:NL:HR:2006:AZ0758, NJ 2006/659 (Ontvanger/Roelofsen), geval (i)). In de kern houdt dit zogenoemde “Beklamelcriterium” de eis in dat de bestuurder bij het aangaan van de verbintenis wist of behoorde te begrijpen dat de schuldeiser van de vennootschap als gevolg van zijn handelen schade zou lijden.

Toepassing van deze maatstaf leidt ertoe dat in het onderhavige geval de vordering van DLL op grond van bestuurdersaansprakelijkheid van [Autobedrijf] en daarmee indirect van [directeur Autobedrijf] niet voor toewijzing in aanmerking kan komen, en wel om de hierna volgende redenen.

In het principaal appel en in het incidenteel appel

zaaknummer HD 200.114.579/01