Hoge Raad, 29-05-2001, AB1819, 01982/99

Hoge Raad der Nederlanden

Arrest

1. De bestreden uitspraak

Het Hof heeft in hoger beroep - met vernietiging van een vonnis van de Politierechter in de Arrondissementsrechtbank te Haarlem van 18 februari 1998 - de verdachte vrijgesproken van het hem bij inleidende dagvaarding onder 1 primair en subsidiair tenlastegelegde en hem voorts ter zake van 1. meer subsidiair "mishandeling met voorbedachten rade" en 2. "mishandeling" veroordeeld tot het verrichten van onbetaalde arbeid ten algemenen nutte voor de duur van tachtig uren in plaats van zes weken gevangenisstraf. Tenslotte heeft Hof de vorderingen van de benadeelde partijen toegewezen en aan de verdachte twee betalingsverplichtingen opgelegd een en ander als in het arrest vermeld.

2. Geding in cassatie

3. Beoordeling van het eerste namens de verdachte voorgestelde middel

3.1. Het middel strekt ten betoge dat het Hof ten onrechte niet gemotiveerd heeft beslist op een ter terechtzitting in hoger beroep gevoerd verweer.

3.2. Het middel kan niet tot cassatie leiden op de gronden vermeld in de conclusie van de Advocaat-Generaal onder 7 en 8.

4. Beoordeling van het tweede namens de verdachte voorgestelde middel

4.1. Het middel strekt onder meer ten betoge dat de strafmotivering onbegrijpelijk is nu het Hof ten onrechte heeft overwogen dat de verdachte reeds eerder wegens een strafbaar feit is veroordeeld.

4.2. De strafmotivering van het Hof houdt onder meer in:

"Blijkens een de verdachte betreffend uittreksel uit het Justitieel Documentatieregister d.d. 13 april 1999 is de verdachte eenmaal eerder veroordeeld terzake van het plegen van een strafbaar feit. Bij deze stand van zaken is een vrijheidsbenemende straf voor de duur van zes weken alleszins gerechtvaardigd".

4.3. Bedoeld uittreksel bevindt zich bij de stukken. Daaruit blijkt - behoudens de vermelding van de in de onderhavige zaak door de Rechtbank uitgesproken veroordeling - niet van een veroordeling van de verdachte ter zake van het plegen van een strafbaar feit. De hiervoor weergegeven overweging van het Hof is daarom onbegrijpelijk.

4.4. Voorzover het middel hierover klaagt is het terecht voorgesteld.

5. Beoordeling van de bestreden uitspraak naar aanleiding van het derde namens de verdachte voorgestelde middel, het namens de benadeelde partij [slachtoffer 1] voorgestelde middel en ambtshalve

5.1. Het namens de verdachte voorgestelde middel bevat de klacht dat het Hof de beslissingen ten aanzien van de vorderingen van de benadeelde partijen [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] en de daarmee corresponderende schadevergoedingsmaatregelen in het licht van het dienaangaande gevoerde verweer onvoldoende heeft gemotiveerd.

5.2.1. Het door mr. Van der Burgt namens de benadeelde partij [slachtoffer 1] ingediende voegingsformulier vermeldt de volgende schadeposten:

5.2.2. Mr. Van der Burgt heeft bij brief van 28 mei 1999 aan het Hof een factuur van de verzekeringsmaatschappij van de benadeelde partij [slachtoffer 1] betreffende de eigen bijdrage overgelegd. Die brief houdt onder meer in:

“Tenslotte de factuur van de ziektekostenverzekering van cliënt ad ƒ 200,-. Deze schade is in eerste instantie niet gevorderd. Cliënt wenst thans zijn vordering met deze kosten te verhogen”.

5.2.3. Ter terechtzitting van het Hof van 1 juni 1999 heeft mr. Van der Burgt namens de benadeelde partij [slachtoffer 1] de gevorderde kosten ter zake van rechtsbijstand verhoogd van ƒ 1.575,-- tot ƒ 2.060,--.

5.2.4. Blijkens de zich bij de stukken bevindende pleitnota heeft de raadsvrouw van de verdachte ter terecht- zitting in hoger beroep tegen de vordering van de benadeelde partij [slachtoffer 1] het volgende ingebracht:

“Ten aanzien van de voeging van de benadeelde partij, [slachtoffer 1]

5.3.1. Het door mr. Van der Burgt als gemachtigde van de benadeelde partij [slachtoffer 2] ingediende voegingsformulier vermeldt de volgende schadeposten:

5.3.2. Blijkens de evengenoemde pleitnota is ter terechtzitting in hoger beroep tegen de vordering van de benadeelde partij [slachtoffer 2] het volgende ingebracht:

"Al een tijd geleden. Er is een rapportage gemaakt op 1 oktober 1997. Immateriële schade ten aanzien van het pijnlijke been, verzoek ik u af te wijzen gezien de summier onderbouwde medische gegevens en het feit dat causaliteit hier niet blijkt. Voorzover het wordt toegewezen verzoek ik u deze te matigen”.

5.4. De bestreden uitspraak houdt met betrekking tot de vorderingen van de genoemde benadeelde partijen het volgende in:

5.5. In deze overwegingen ligt als oordeel van het Hof besloten dat de benadeelde partij [slachtoffer 1] tot een bedrag van ƒ 5.000,-- materiële en immateriële schade heeft geleden als gevolg van het onder 1 bewezenverklaarde feit en dat de benadeelde partij [slachtoffer 2] tot een bedrag van ƒ 750,-- immateriële schade heeft geleden als gevolg van het onder 2 bewezenverklaarde feit. Dit oordeel getuigt niet van een onjuiste rechtsopvatting. Het is niet onbegrijpelijk, gelet op enerzijds hetgeen door de benadeelde partijen aan hun vorderingen ten grondslag is gelegd en anderzijds hetgeen namens de verdachte daartegen is ingebracht. De aard van hetgeen namens de verdachte tegen de vorderingen is aangevoerd, noopte het Hof niet tot een nadere motivering. Het namens de verdachte voorgestelde middel faalt dus.

5.6. In het namens de benadeelde partij [slachtoffer 1] voorgestelde middel wordt erover geklaagd dat het Hof ten onrechte, althans onvoldoende gemotiveerd, heeft geoordeeld dat de benadeelde partij de vordering in hoger beroep heeft vermeerderd.

5.7.1. Vooropgesteld moet worden dat het de rechter in hoger beroep vrij staat voor wat betreft de verwijzing in de door de benadeelde partij gemaakte kosten van rechtsbijstand een hoger bedrag in aanmerking te nemen dan het bedrag van de in eerste aanleg toegewezen kosten (vgl. HR 18 april 2000, NJ 2000, 413).

5.7.2. Het aangevallen oordeel van het Hof moet aldus worden verstaan dat de benadeelde partij de vordering in hoger beroep heeft vermeerderd door een bedrag van ƒ 200,- te vorderen ter zake van een reeds in eerste aanleg opgevoerde pro memorie post “eigen bijdrage medicijnen”.

5.7.3. Ingevolge het derde lid van art. 421 Sv kan, voorzover de in eerste aanleg gevorderde schadevergoeding niet is toegewezen, de benadeelde partij zich in hoger beroep voegen binnen de grenzen van haar eerste vordering. De in deze wetsbepaling opgenomen beperking moet aldus worden uitgelegd dat de benadeelde partij in hoger beroep niet alsnog schadeposten mag opvoeren die zij in eerste aanleg niet heeft opgevoerd en evenmin het bedrag van de in eerste aanleg wel opgevoerde schadeposten mag verhogen (vgl. HR 17 februari 1998, NJ 1998, 449).

5.7.4. Het eerst in hoger beroep opgeven van een bedrag ter zake van een pro memorie post heeft te gelden als verhoging van het bedrag van de in eerste aanleg opgevoerde schadepost tengevolge waarvan de grenzen van de eerste vordering in strijd met art. 421, derde lid, Sv worden overschreden.

5.7.5. In zoverre faalt het middel.

5.8. Voorts wordt er in het namens de benadeelde partij [slachtoffer 1] voorgestelde middel over geklaagd dat het Hof ten onrechte, althans onvoldoende gemotiveerd, de vordering tot vergoeding van gemaakte proceskosten slechts gedeeltelijk heeft toegewezen.

5.9.1. Art. 592a Sv draagt de rechter op, indien een benadeelde partij zich in het geding heeft gevoegd, een beslissing te geven over de kosten die door de benadeelde partij en de verdachte zijn gemaakt en ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog zijn te maken.

5.9.2. De parlementaire geschiedenis van de Wet van 23 december 1992 tot aanvulling van het Wetboek van Strafrecht, het Wetboek van Strafvordering, de Wet voorlopige regeling schadefonds geweldsmisdrijven en andere wetten met voorzieningen ten behoeve van slachtoffers van strafbare feiten, houdt ten aanzien van de vergoeding van de proceskosten onder meer het volgende in:

5.9.3. Aldus heeft de Minister klaarblijkelijk tot uitdrukking gebracht dat de vergoeding van de kosten van rechtsbijstand van een benadeelde partij niet minder volledig behoort te zijn dan in een civiele procedure het geval pleegt te zijn. Een redelijke uitleg van art. 592a Sv brengt dan ook mee dat bij de begroting van de daar bedoelde kosten dezelfde maatstaf wordt gehanteerd als in civiele procedures. Dat houdt in dat ter zake van de kosten als bedoeld in art. 56 Rv een vergoeding wordt toegekend op de voet van het in art. 56 e.v. Rv bepaalde en dat eventuele verdere, aangetoonde kosten van rechtsbijstand met inachtneming van het bepaalde in art. 57, zesde lid, Rv voor vergoeding in aanmerking kunnen komen.

5.9.4. Uit niets blijkt dat het Hof een andere dan de hiervoor onder 5.9.3 vermelde maatstaf heeft gehanteerd bij de veroordeling van de verdachte in de door de benadeelde partij [slachtoffer 1] gemaakte proceskosten. Opmerking verdient dat de wettelijke voorschriften met betrekking tot de motivering van rechterlijke uitspraken zich niet uitstrekken tot de daarin opgenomen beslissing omtrent het bedrag der kosten noch tot de vaststelling van wat tot die kosten moet worden gerekend (vgl. HR 22 mei 1935, NJ 1936, 1064).

5.9.5. Ook in zoverre is het middel dus tevergeefs voorgesteld.

5.10. Voor toewijzing van een vordering tot schadevergoeding als bedoeld in art. 51a, eerste lid, Sv komt alleen die schade in aanmerking die rechtstreeks is geleden door het strafbare feit. De kosten van rechtsbijstand zijn niet als zodanige rechtstreekse schade aan te merken. Dat brengt mee dat dergelijke kosten ook niet in aanmerking kunnen worden genomen bij de oplegging van de in art. 36f, eerste lid, Sr voorziene maatregel (vgl. HR 18 april 2000, NJ 2000, 413). Het Hof heeft derhalve ten onrechte de proceskosten van de benadeelde partijen [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] in aanmerking genomen bij de oplegging van de maatregelen van art. 36f, eerste lid, Sr. De Hoge Raad zal, met vernietiging van de bestreden uitspraak in zoverre, de beslissingen van het Hof dienaangaande verbeteren.

6. Slotsom

Nu de Hoge Raad geen andere dan de hierboven onder 5.10 vermelde grond aanwezig oordeelt waarop de bestreden uitspraak - voorzover aan zijn oordeel onderworpen - ambtshalve zou behoren te worden vernietigd, brengt het vorenoverwogene mee dat als volgt moet worden beslist.

7. Beslissing

Dit arrest is gewezen door de vice-president W.J.M. Davids als voorzitter, en de raadsheren F.H. Koster, A.J.A. van Dorst, B.C. de Savornin Lohman en E.J. Numann, in bijzijn van de griffier S.P. Bakker, en uitgesproken op 29 mei 2001.