Hoge Raad, 28-06-2002, AE4366, C01/012HR

Hoge Raad der Nederlanden

Arrest

in de zaak van:

EISERS tot cassatie,

advocaat: mr.D.M. de Knijff,

t e g e n

MOTEL AKERSLOOT B.V., gevestigd te Akersloot,

VERWEERSTER in cassatie,

advocaat: mr. R.A.A. Duk.

1. Het geding in feitelijke instanties

2. Het geding in cassatie

3. Beoordeling van het middel

De daarvoor en daarna geldende CAO's kennen eveneens het begrip "hulpkracht", met dien verstande dat in de eerdere CAO nog niet de vrijdag als mogelijke werktijd wordt genoemd en volgens de latere CAO naast de vrijdag vanaf 17.00 uur ook nog een vaste (andere) dag in de week vanaf 17.00 uur als mogelijke werktijd geldt.

3.2 In de onderhavige procedure stellen [eiser] c.s. zich op het standpunt dat zij parttime in vaste dienst zijn geweest als medewerkers in de bediening en aanspraak hebben op het (uur)loon waarop parttime medewerkers in vaste dienst volgens de CAO's recht hadden. Op deze grond vorderen zij betaling van achterstallig loon. Akersloot stelt dat [eiser] c.s. uitsluitend werkzaam zijn geweest als hulpkrachten in de zin van de CAO's en dientengevolge slechts recht hebben op het wettelijk minimumloon, zodat aan hen geen te laag loon is uitbetaald. De Kantonrechter heeft in zijn tussenvonnis van 21 juli 1999 op grond van door hem vastgestelde feiten en omstandigheden (kort samengevat: langdurig dienstverband, waarin zij vrijwel alle weekeinden en vakantieperioden volgens een tevoren vastgesteld rooster hebben gewerkt als zogenaamde "wijklopers") geoordeeld dat [eiser] c.s. op basis van een vast parttime dienstverband werkzaam zijn geweest in de functie van medewerker bediening, functiegroep III. In hoger beroep hebben [eiser] c.s. onder meer aangevoerd dat zij niet uitsluitend binnen de in de CAO's voor hulpkrachten voorgeschreven werktijden hebben gewerkt zodat niet is voldaan aan de definitie van de hulpkracht. De Rechtbank is tot het oordeel gekomen dat [eiser] c.s. nimmer een parttime dienstverband met Akersloot zijn aangegaan, zodat zij ten onrechte aanspraak maken op een daarmee overeenstemmende salariëring.

3.4.1 In cassatie gaat het om de vraag of de Rechtbank een onjuiste uitleg heeft gegeven aan het begrip "hulpkracht" in de CAO's. In de onderdelen 1 tot en met 3 wordt betoogd dat de Rechtbank ten onrechte bij die uitleg niet is uitgegaan van de in de definitie gebezigde bewoordingen, doch betekenis heeft toegekend aan de ratio van de regeling voor hulpkrachten, dat het woord "uitsluitend" geen ruimte laat voor de door de Rechtbank aanvaarde incidentele afwijkingen van de voorgeschreven werktijden en dat, gelet op de in onderdeel 3 genoemde andere bepalingen van de CAO's waarin gedetailleerde en strikte begrenzingen zijn opgenomen, de CAO-partners dergelijke afwijkingen niet hebben gewild.

3.4.2 Bij de beoordeling van deze rechtsklacht wordt het volgende vooropgesteld. De onderhavige CAO's zijn algemeen verbindend verklaard en vormen derhalve recht in de zin van art. 79 RO. In de onderdelen wordt terecht ervan uitgegaan dat bij de uitleg van de bepalingen van een dergelijke CAO de bewoordingen daarvan, gelezen in het licht van de gehele tekst van die overeenkomst, in beginsel van doorslaggevende betekenis zijn. Anders dan in de onderdelen wordt betoogd, betekent dit echter niet - de woorden "in beginsel" duiden daarop - dat bij het bepalen van inhoud en strekking van een CAO-bepaling onder alle omstandigheden alleen gelet mag worden op de letterlijke (grammaticale) betekenis van de bewoordingen. Indien de bedoeling van de partijen bij de CAO naar objectieve maatstaven volgt uit de CAO-bepalingen en de eventueel daarbij behorende schriftelijke toelichting en dus voor de individuele werknemers en werkgevers die niet bij de totstandkoming van de overeenkomst betrokken zijn geweest kenbaar is, kan ook daaraan bij de uitleg betekenis worden toegekend. (Vgl. HR 17 september 1993, nr. 15064, NJ 1994, 173).

3.4.3 Gelet op het in de definitie van "hulpkracht" gebezigde woord "vakantiewerker" en op de daarin vermelde, bij het dagonderwijs aansluitende, werktijden en in aanmerking genomen dat de salariëring van hulpkrachten beperkt blijft tot het minimumloon, heeft de Rechtbank terecht geoordeeld dat het hierbij gaat om een aparte regeling voor scholieren en studenten die in hun vrije tijd iets willen bijverdienen. Ook juist is het in de hiervoor onder 3.3 weergegeven overwegingen besloten liggende oordeel van de Rechtbank dat deze, uit de CAO-bepalingen zelf volgende, strekking meebrengt dat het woord "uitsluitend" in de definitie van hulpkracht niet naar de letter moet worden opgevat en dat ook bij een incidentele inzet buiten de voorgeschreven werktijden nog sprake kan zijn van een als hulpkracht te beschouwen werknemer. De Rechtbank heeft zich daarbij terecht rekenschap gegeven van de begrenzing die moet worden aangebracht tussen de mogelijke inzet van parttimers en die van hulpkrachten en de daaruit voortvloeiende beperking met betrekking tot die inzet. Hieruit volgt dat de hiervoor onder 3.4.1 weergegeven rechtsklacht faalt. Dit betekent dat ook de tegen de uitleg van de Rechtbank van het begrip "hulpkracht" gerichte motiveringsklachten niet tot cassatie kunnen leiden.

3.4.4 De in onderdeel 1 vervatte klacht dat de Rechtbank haar oordeel omtrent de ratio van de voor hulpkrachten geldende regeling alleen zou hebben gebaseerd op het oordeel van partijen faalt, reeds omdat, zoals uit het onder 3.4.3overwogene volgt, dit oordeel van de Rechtbank juist is.

3.4.5 De klacht in onderdeel 1 die zich richt tegen het oordeel van de Rechtbank in rov. 3 dat [eiser] c.s. "aldus" in dienst zijn getreden voorzover dit oordeel zou inhouden dat [eiser] c.s. als scholieren en studenten niet voor hun onderhoud van een baan in de horeca afhankelijk waren, kan niet tot cassatie leiden omdat het daarin veronderstelde oordeel niet in het bestreden vonnis valt te lezen.

3.4.6 De overige in de onderdelen 1 tot en met 3 nog vervatte klachten gaan uit van een andere uitleg dan die welke door de Rechtbank - blijkens het hiervoor onder 3.4.3 overwogene terecht - is aanvaard en falen dus.

3.5.2 Het onderdeel bevat in de eerste plaats de klacht dat het oordeel van de Rechtbank dat uit de overgelegde bescheiden met betrekking tot de jaren 1995 en 1996 kan worden afgeleid dat de weekdagen (anders dan de vrijdagen) waarop [eiser] c.s. hebben gewerkt "niet dan uiterst incidenteel buiten de vakantieperiode vallen" en dat de vrijdagen waarop vóór 17.00 uur is gewerkt "uiteraard ten dele in de vakantieperiode vielen", onbegrijpelijk is. Deze klacht faalt, in aanmerking genomen dat algemene feestdagen en de perioden van de schoolvakanties van algemene bekendheid zijn, terwijl door [eiser] c.s. niet nader is aangegeven om welke (hoeveel) daarbuiten vallende dagen het in het bijzonder zou gaan.

3.5.3 De tweede klacht van het onderdeel houdt in dat de Rechtbank ten onrechte geen acht heeft geslagen op de periode vóór maart 1995. Betoogd wordt dat dit volgt uit het feit dat de, ter adstructie van hun stelling dat zij buiten de voorgeschreven werktijden zijn ingezet door [eiser] c.s. overgelegde, werkbriefjes geen betrekking hebben op die periode. [Eiser] c.s. beschikten niet over daarvoor relevante werkbriefjes en hebben gesteld dat, nu die werkbriefjes zich in de administratie van Akersloot bevinden, de bewijslast met betrekking tot het aantal in die eerdere periode gewerkte uren/dagen op Akersloot rust, zoals ook door de Kantonrechter is geoordeeld. Deze klacht mist feitelijke grondslag voorzover ervan wordt uitgegaan dat de Rechtbank de periode tot maart 1995 buiten beschouwing heeft gelaten. De Rechtbank heeft kennelijk geoordeeld dat zich in die periode niet een zodanige inzet van [eiser] c.s. buiten de voorgeschreven werktijden heeft voorgedaan dat, anders dan in de daarop volgende periode, toen wel sprake zou zijn geweest van een meer dan incidentele inzet en dus van "een in de praktijk gegroeide situatie waarin [eiser] c.s. op enig moment geacht moeten worden een part-time dienstverband te zijn aangegaan" (rov. 4, tweede volzin). Dit oordeel van de Rechtbank is niet onbegrijpelijk, in aanmerking genomen dat door [eiser] c.s. niet is aangevoerd dat zij in de periode april 1992 tot maart 1995 veelvuldiger buiten de toen voorgeschreven werktijden zijn ingezet dan in de daarop volgende periode en hun reconstructie met betrekking tot die eerdere periode evenmin daarop wijst. Tot nadere motivering was de Rechtbank niet gehouden. Dit alles brengt mee dat [eiser] c.s. geen belang hebben bij hun klacht dat de Rechtbank voorbij is gegaan aan hun stelling met betrekking tot de ten aanzien van die eerdere periode op Akersloot rustende bewijslast. Ook deze klacht is dus tevergeefs voorgesteld. In de hiervoor onder 3.3 weergegeven overwegingen van de Rechtbank ligt besloten dat naar het oordeel van de Rechtbank aan het incidentele karakter van de extra inzet van [eiser] c.s. geen afbreuk wordt gedaan door de omstandigheid dat die inzet zich gedurende de gehele periode dat [eiser] c.s. bij Akersloot werkzaam zijn geweest, heeft voorgedaan. Dit oordeel geeft niet blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is niet onbegrijpelijk zodat, voorzover het onderdeel een daartegen gerichte klacht bevat, die klacht faalt.

4. Beslissing

Dit arrest is gewezen door de vice-president G.G. van Erp Taalman Kip-Nieuwenkamp als voorzitter en de raadsheren J.B. Fleers, D.H. Beukenhorst, A. Hammerstein en P.C. Kop, en in het openbaar uitgesproken door de raadsheer A. Hammerstein op 28 juni 2002.