Hoge Raad, 13-05-2003, AF4255, 02356/01 B

13 mei 2003

Strafkamer

nr. 02356/01 B

AG/SM

op het beroep in cassatie tegen een beschikking van de Arrondissementsrechtbank te Maastricht van 6 september 2001, nummer RK 01/201, naar aanleiding van een door de Rechter-Commissaris, belast met de behandeling van strafzaken in voormelde Rechtbank, gevraagd verlof als bedoeld in art. 552p, tweede lid, van het Wetboek van Strafvordering ingediend door:

[klager], geboren in [geboorteplaats] (Iran) op [geboortedatum] 1964, wonende te [woonplaats].

Het beroep is ingesteld door de klager. Namens deze heeft mr. A.J.J. Kreutzkamp, advocaat te Valkenburg aan de Geul, bij schriftuur middelen van cassatie voorgesteld. De schriftuur is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

De Advocaat-Generaal Wortel heeft geconcludeerd dat de Hoge Raad het beroep zal verwerpen.

3.2. Blijkens de bestreden beschikking heeft de Rechtbank het verweer van de klager als volgt samengevat en verworpen:

"Ter zitting heeft de raadsman verweer gevoerd tegen het gevraagde verlof met te stellen - zakelijk weergegeven - dat de politieambtenaren ter gelegenheid van de doorzoeking de woning van [klager] zijn binnengetreden zonder in het bezit te zijn van een machtiging binnentreden, hetgeen onrechtmatig zou zijn. Als gevolg daarvan zou de inbeslagneming zelf eveneens onrechtmatig zijn, aldus de raadsman.

Uit de stukken blijkt dat de rechter-commissaris op 7 juni 2001 heeft bepaald doorzoeking te verrichten op het woonadres van [klager].

Blijkens artikel 97, vierde lid, van het Wetboek van Strafvordering behoeft een officier van justitie geen machtiging als bedoeld in artikel 2 van de Algemene wet op het binnentreden, indien de rechter-commissaris hem machtiging heeft verleend ter inbeslagneming een woning te doorzoeken zonder toestemming van de bewoner. Blijkens het van toepassing zijnde artikel 96, tweede lid, kan de opsporingsambtenaar in dat geval - kort gezegd - maatregelen ter bevriezing van de situatie nemen.

In het onderhavige geval heeft de doorzoeking onder verantwoordelijkheid van de rechter-commissaris plaatsgehad, die ook de goederen inbeslaggenomen heeft. De politieambtenaren zijn binnengetreden ter bevriezing van de situatie in afwachting van haar komst. Nu het binnentreden door de politieambtenaren plaats had in het kader van een door de rechter-commissaris te verrichten doorzoeking was een machtiging als bedoeld in artikel 2 van de Algemene wet op het binnentreden niet vereist.

De rechtbank overweegt ten overvloede voorts dat de inbeslagneming door de rechter-commissaris zelf niet te zien is als een vrucht van het binnentreden van de politie, zodat, ook al zou aan dat binnentreden gebreken hebben gekleefd, de inbeslagneming om die reden niet onrechtmatig zou zijn.

De rechtbank verwerpt dan ook het verweer van de raadsman."

3.6.1. Art. 96 Sv luidt als volgt:

"1. In geval van ontdekking op heterdaad van een strafbaar feit of in geval van verdenking van een misdrijf als omschreven in artikel 67, eerste lid, is de opsporingsambtenaar bevoegd de daarvoor vatbare voorwerpen in beslag te nemen en daartoe elke plaats te betreden.

2. De opsporingsambtenaar kan, in afwachting van de komst van de rechter of de ambtenaar die bevoegd is ter inbeslagneming de plaats te doorzoeken, de maatregelen nemen die redelijkerwijs nodig zijn om wegmaking, onbruikbaarmaking, onklaarmaking of beschadiging van voor inbeslagneming vatbare voorwerpen te voorkomen. Deze maatregelen kunnen de vrijheid van personen die zich ter plaatse bevinden beperken."

3.6.2. Voormeld artikel is ingevoerd bij Wet van 27 mei 1999 tot wijziging van het Wetboek van Strafvordering (herziening van het gerechtelijk vooronderzoek), Stb. 1999, 243 (verder: de Wet). Blijkens de Memorie van Toelichting is het wetsvoorstel in belangrijke mate gebaseerd op het rapport "Herziening van het gerechtelijk vooronderzoek" van de Commissie herijking Wetboek van Strafvordering (Commissie Moons). In dat rapport is ten aanzien van het voorgestelde art. 111 Sv, inhoudende een bijzondere regeling inzake het doorzoeken van woningen onder leiding van de rechter-commissaris tijdens een gerechtelijk vooronderzoek, onder meer het volgende vermeld:

"Tijdens een gerechtelijk vooronderzoek kan het nodig zijn dat met spoed een woning, waarvan de toegang door de bewoner wordt geweigerd, dient te worden onderzocht. Indien zulks tijdens de nachtelijke uren dient te geschieden of meerdere woningen tegelijk moeten worden doorzocht, kan het voorkomen dat de komst van de RC niet kan worden afgewacht. Het voorgestelde artikel 111 voorziet in een dergelijke situatie. De OvJ of, in geval van diens verhindering, de hulpofficier kan met toestemming van de RC vast een begin maken met het doorzoeken van de woning. (...) Ingeval de hulpofficier met het doorzoeken van de woning een aanvang wil maken, wordt het verlof door tussenkomst van de OvJ aan de RC gevraagd. De RC dient vervolgens ervoor te zorgen dat hij zo spoedig mogelijk ter plaatse is. (...)

Het van overeenkomstige toepassing verklaren van het tweede lid van artikel 96 kan ertoe bijdragen dat het optreden van de (hulp)officier van justitie zo beperkt mogelijk blijft. Niet uit te sluiten valt evenwel dat de doorzoeking van de woning reeds is voltooid, voordat de RC ter plaatse is gearriveerd."

(Herziening van het gerechtelijk vooronderzoek, een rapport van de commissie herijking Wetboek van Strafvordering, blz. 154)

3.6.3. Het door de Commissie Moons voorgestelde art. 111 Sv is in het wetsvoorstel dat tot de Wet heeft geleid niet overgenomen. De Memorie van Toelichting op dat wetsvoorstel houdt ten aanzien van art. 96 het volgende in:

"Alvorens bijv. tot het doorzoeken van een woning kan worden overgegaan, dienen verschillende formaliteiten te worden vervuld, waaronder het verkrijgen van een machtiging van de tot het doorzoeken van een woning bevoegde autoriteit. Dit kost tijd. In de praktijk wordt de situatie dan bevroren totdat de bevoegde autoriteit ter plaatse is gearriveerd."

(Kamerstukken II, 1992-1993, 23 251, nr. 3, blz. 17)

3.6.4. Voorts houdt die Memorie van Toelichting ten aanzien van art. 97 Sv in:

"Het van overeenkomstige toepassing verklaren van artikel 96, tweede lid, strekt ertoe de gevallen waarin het optreden van de RC onderscheidenlijk de OvJ niet kan worden afgewacht, te beperken."

(Kamerstukken II, 1992-1993, 23 251, nr. 3, blz. 24-25)

3.7. Op grond van art. 96, eerste lid, Sv is de opsporingsambtenaar in de daar genoemde gevallen bevoegd ter inbeslagneming iedere plaats te betreden. In het geval een doorzoeking nodig is kan hij ingevolge het tweede lid van die bepaling, na de desbetreffende plaats te hebben betreden, in afwachting van de komst van de rechter of de ambtenaar die bevoegd is die plaats ter inbeslagneming te doorzoeken, maatregelen nemen die redelijkerwijze nood-zakelijk zijn om onder andere wegmaking van voor inbeslagneming vatbare voorwerpen te voorkomen.

In aanmerking genomen

a) de tekst van art. 96, tweede lid, Sv waarin gesproken wordt van het uitoefenen van bedoelde bevoegdheden in afwachting van de komst van de tot het doorzoeken bevoegde rechter of ambtenaar, waarbij met het woord "rechter" kennelijk is gedoeld op de rechter-commissaris en

b) de ratio voor het toekennen van die bevoegdheden, zoals die mede blijkt uit de wetsgeschiedenis, te weten het zoveel mogelijk bevorderen dat doorzoekingen geschieden door de eerstaangewezen functionarissen (de rechter-commissaris dan wel de officier van justitie) en het tegengaan van handelingen die de voorgenomen doorzoeking kunnen frustreren, brengt een redelijke wetstoepassing mee dat opsporingsambtenaren die bevoegdheden kunnen uitoefenen in afwachting van de komst van de rechter-commissaris bij een door deze voorgenomen doorzoeking, ook al is art. 96, tweede lid, Sv in art. 110 Sv - anders dan in art. 97 Sv het geval is - niet van overeenkomstige toepassing verklaard.

3.9. Art. 2, eerste lid, Awbi luidt, voorzover hier van belang:

"Voor het binnentreden in een woning zonder toestemming van de bewoner is een schriftelijke machtiging vereist, tenzij en voor zover bij wet aan rechters, rechterlijke colleges, leden van het openbaar ministerie, burgemeesters, gerechtsdeurwaarders en belastingdeurwaarders de bevoegdheid is toegekend tot het binnentreden in een woning zonder toestemming van de bewoner."