Hoge Raad, 20-09-2005, AT8303, 00257/05

20 september 2005

Strafkamer

nr. 00257/05

EC/IV

op het beroep in cassatie tegen een arrest van het Gerechtshof te 's-Gravenhage van 25 augustus 2004, nummer 22/001882-04, in de strafzaak tegen:

[verdachte], geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1978, ten tijde van de betekening van de aanzegging gedetineerd in de Penitentiaire Inrichting "Noordsingel" te Rotterdam.

Het beroep is ingesteld door de verdachte. Namens deze heeft mr. R.J. Baumgardt, advocaat te Spijkenisse, bij schriftuur een middel van cassatie voorgesteld. De schriftuur is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

De Advocaat-Generaal Vellinga heeft geconcludeerd dat de Hoge Raad het beroep zal verwerpen.

3.2. Ten laste van de verdachte is bewezenverklaard dat:

"hij op 04 oktober 2002 te Rotterdam tezamen en in vereniging met een ander, met het oogmerk van wederrechtelijke toeëigening heeft weggenomen sieraden, toebehorende aan [het slachtoffer] (geboren [geboortedatum] 1926), welke diefstal werd voorafgegaan en vergezeld van geweld en bedreiging met geweld tegen genoemde [slachtoffer], gepleegd met het oogmerk om die diefstal voor te bereiden en gemakkelijk te maken, welk geweld en welke bedreiging met geweld bestonden uit het

- vastpakken van genoemde [slachtoffer] en

- tegen de muur duwen van genoemde [slachtoffer] en

- die [slachtoffer] toevoegen van de woorden "als je meewerkt, gebeurt je niets, ga op de grond liggen" en

- vastbinden van de handen van die [slachtoffer] en

- leggen van een doek over het hoofd van die

[slachtoffer], ten gevolge van welk feit genoemde [slachtoffer] is overleden."

3.3. Deze bewezenverklaring steunt op onder meer de volgende bewijsmiddelen:

a. een proces-verbaal van politie, opgemaakt door de opsporingsambtenaar J. de Koning, voorzover inhoudende als relaas van de verbalisant:

"Op 4 oktober 2002 werd in de woning aan de [a-straat 1] te Rotterdam het levenloze lichaam gevonden van een alleenwonende en bejaarde vrouw genaamd [het slachtoffer] (roepnaam [...]) geboren op [geboortedatum] 1926 te [geboorteplaats], gewoond hebbende aan de [a-straat 1] te Rotterdam. Het slachtoffer was gekneveld en werd voorover liggend aangetroffen in de gang/hal van haar woning."

b. een proces-verbaal van politie, voorzover inhoudende als verklaring van [betrokkene 1]:

"Ik ben de zus van [het slachtoffer]. [Het slachtoffer] is ongeveer 12 keer opgenomen geweest. [Het slachtoffer] en ik zijn samen naar "Het Spoor" geweest. Dit is een gebouw waar ex-psychiatrische patiënten langs kunnen komen. [Het slachtoffer] kwam amper haar huis uit. [Het slachtoffer] had haar huis goed beveiligd. Ik tikte altijd tegen het raam van de keuken en riep haar naam. Dan pas deed [het slachtoffer] de deur open. [Het slachtoffer] slikte heel veel pillen onder andere Prednison. Ze had het ook vaak benauwd en gebruikte daarbij die "puffies". De huisarts van [het slachtoffer] kwam vaak bij haar langs in verband met haar medicijngebruik. [Het slachtoffer] keek altijd eerst door het keukenraam naar buiten wie er voor de deur stond. Alle sloten gingen dan van de deur en mocht je binnen komen. Overdag deed [het slachtoffer] niet zomaar de deur meer open."

c. een proces-verbaal van politie, opgemaakt door de opsporingsambtenaar M. van de Peppel en een andere bevoegde opsporingsambtenaar, voorzover inhoudende als relaas van de verbalisanten:

"De huisarts van het slachtoffer verklaarde dat het slachtoffer een groot aantal medicijnen gebruikte onder andere voor haar astma. De huisarts verklaarde dat het slachtoffer vooral problemen had met haar longen, zij nogal gespannen was en zij tevens last had van hyperventilatie."

d. een geschrift, opgemaakt door de deskundige H.A. Tromp, voorzover inhoudende als relaas van de deskundige:

"Op 5 oktober 2002 heeft ondergetekende, H.A. Tromp, arts en patholoog, als beëdigd deskundige in het Nederlands Forensisch Instituut te Rijswijk Z-H, de uit- en inwendige schouwing verricht op het lijk van [het slachtoffer], geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1926, gewoond hebbende te Rotterdam, [a-straat 1] en dood aangetroffen te Rotterdam op 4 oktober 2002, teneinde na te gaan de oorzaak van diens dood en hetgeen verder van belang mocht blijken.

Volgens inlichting werd deze vrouw in haar woning liggend in de hal aangetroffen waarbij haar handen (losjes) waren gebonden. In de woning waren sporen van waarschijnlijke doorzoeking. Bij sectie werd geen anatomische doodsoorzaak gevonden. Een hartritmestoornis kan zijn opgetreden, dit kan niet middels sectie worden vastgesteld omdat deze aandoening een functionele stoornis van het geleidesysteem betreft die alleen bij leven kan worden gediagnosticeerd. Het is bekend dat een (fatale) hartritmestoornis kan optreden in situaties van hevige (lichamelijke en/of psychische) stress, met name als, zoals hier het geval was, het hart al is vergroot en de kransslagaderen vernauwd zijn. Gezien het ontbreken van een andere (anatomische of toxicologische) doodsoorzaak dient toch een hartritmestoornis als doodsoorzaak sterk te worden overwogen. De overige ziekelijke orgaanafwijkingen hebben geen rol gespeeld bij het overlijden."

3.4. Het Hof heeft het in het middel bedoelde verweer als volgt samengevat en verworpen:

"8. Bewijsverweer

De raadsman van de verdachte heeft ter terechtzitting het verweer gevoerd, zakelijk weergegeven, dat er geen causaal verband is tussen de in de tenlastelegging opgesomde feitelijke handelingen en de dood van het slachtoffer. Er is immers geen anatomische of toxicologische doodsoorzaak vastgesteld. Daarnaast kan het fatale gevolg naar de mening van de raadsman in redelijkheid niet aan de verdachte worden toegerekend. In eerdere rechtspraak van de Hoge Raad komt naar voren dat het een feit van algemene bekendheid is dat hevige emoties bij bejaarden dikwijls fatale gevolgen kunnen hebben. Nu uit het dossier van een dergelijke emotionering ten gevolge van verdachtes doen of laten niet is gebleken, kan de verdachte het fatale gevolg in redelijkheid niet worden toegerekend, aldus de raadsman.

Het hof heeft dienaangaande als volgt overwogen. Uit het onderzoek ter terechtzitting is het volgende komen vast te staan. Het slachtoffer [...] was ten tijde van het tenlastegelegde feit 76 jaar oud en leefde alleen. Zij was lichamelijk en psychisch niet gezond, leed vaak aan benauwdheid en gebruikte (in ruime mate) medicijnen. Zij was kennelijk beducht voor vreemden. Tussen haar en de verdachte heeft, met zekere regelmaat, persoonlijk contact bestaan, onder andere over het ophalen van post. Op 4 oktober 2002 heeft verdachtes mededader [medeverdachte] daartoe aangezet door de verdachte, met een "smoes" het slachtoffer ertoe gebracht hem haar woning binnen te laten. Direct daarna heeft [medeverdachte] het slachtoffer vastgepakt en tegen de muur (in de gang) gedrukt daarbij zeggend dat het om haar eigendommen te doen was en dat haar "niets zou gebeuren als zij zou meewerken". Hij heeft haar vervolgens gesommeerd op de grond te liggen, haar handen vastgebonden en een doek over het hoofd gelegd, aldus de verdachte in staat stellend ongezien door het slachtoffer de woning te betreden. Het slachtoffer heeft haar belager [medeverdachte] bij die gelegenheid nog gekrabd aan één van zijn handen, waardoor een verwonding is ontstaan. Het slachtoffer was even later stil en bewoog niet meer. [Medeverdachte] heeft toen aan haar mond geluisterd en aan haar pols gevoeld, waarbij hij niets (meer) voelde. Hij heeft de verdachte toen gezegd het idee te hebben dat zij dood was. Drie minuten later hebben de verdachte en zijn mededader de woning verlaten. Op diezelfde dag heeft de politie het slachtoffer op dezelfde plaats in haar woning als waar haar overvallers haar hadden achtergelaten dood aangetroffen. Het sectierapport d.d. 5 februari 2003, opgemaakt door H.A. Tromp, arts en patholoog, bevat de volgende conclusie: Bij sectie werd geen anatomische doodsoorzaak gevonden. Een hartritmestoornis kan zijn opgetreden, dit kan niet middels sectie worden vastgesteld. Het is bekend dat een (fatale) hartritmestoornis kan optreden in situaties van hevige (lichamelijke en/of psychische) stress, met name wanneer, zoals hier het geval was, het hart al is vergroot en de kransslagaderen vernauwd zijn. Gezien het ontbreken van een andere (anatomische of toxicologische) doodsoorzaak, dient volgens de deskundige een hartritmestoornis als doodsoorzaak sterk te worden overwogen. Overige ziekelijke orgaanafwijkingen hebben geen rol gespeeld bij het overlijden.

Bovenstaande feiten en omstandigheden in aanmerking genomen is het hof van oordeel dat de tijdens of (kort) na de overval ingetreden dood van het slachtoffer in redelijkheid aan (de handelwijze van) de verdachte en zijn mededader kan worden toegerekend. Het hof verwerpt het verweer."

3.5. In het licht van de onder 3.3 vermelde bewijsmiddelen geeft het oordeel van het Hof dat de tijdens of (kort) na de overval ingetreden dood van het slachtoffer in redelijkheid aan (de handelwijze van) de verdachte en zijn mededader kan worden toegerekend, geen blijk van een onjuiste rechtsopvatting en is het evenmin onbegrijpelijk. De Hoge Raad neemt hierbij in aanmerking dat, naar in 's Hofs oordeel besloten ligt, het een feit van algemene bekendheid is dat het geconfronteerd worden met een gewelddadige overval in de eigen woning, zeker bij een slachtoffer op leeftijd, hevige emoties oproept, die,

zoals ook de deskundige aangeeft, tot de dood kunnen leiden. De bewezenverklaring is naar de eis der wet met redenen omkleed en het Hof heeft het gevoerde verweer op toereikende gronden verworpen.