Parket bij de Hoge Raad, 11-10-1996, ECLI:NL:PHR:1996:40, 8768

Mr Koopmans

Conclusie inzake:

[verzoeker]

tegen

Martinair Holland N.V.

Edelhoogachtbaar College,

[verzoeker] kwam in hoger beroep, daarbij aanvoerend dat van een eerlijke en onpartijdige behandeling van het ontbindingsverzoek geen sprake was geweest, nu de ktr. voor zijn oordeel kennelijk afging op de door Martinair als bewijsstukken in het geding gebrachte produkties, met volledig voorbijgaan van het door [verzoeker] gedane bewijsaanbod, zozeer dat daaraan zelfs geen overweging werd gewijd.

De rb. verklaarde [verzoeker] niet-ontvankelijk in diens hoger beroep. Zij overwoog daartoe dat de enkele omstandigheid dat de ktr. uitgaat van een andere waardering van hetgeen partijen naar voren hebben gebracht dan [verzoeker] had gesteld, niet kan leiden tot het oordeel dat een zo fundamenteel rechtsbeginsel is geschonden dat niet meer gesproken kan worden van een eerlijke en onpartijdige behandeling van de zaak. De klacht over motivering van de bestreden beschikking kan, aldus de rb., volgens vaste rechtspraak niet leiden tot het oordeel dat zulk een fundamenteel rechtsbeginsel zou zijn veronachtzaamd.

De jurisprudentie van de Hoge Raad gaat ervan uit dat het passeren van een bewijsaanbod door de ktr. in een ontbindingszaak slechts dan schending oplevert van een fundamenteel rechtsbeginsel indien daardoor het beginsel van hoor en wederhoor wordt veronachtzaamd. Zie HR 22 mrt. 1991 NJ 1991, 400. Dat kan het geval zijn wanneer de betrokkene er, gezien het procesverloop, op mocht rekenen in de gelegenheid te worden gesteld zijn stellingen nader te adstrueren: HR 6 mrt. 1992 NJ 1993, 79.

Daarvan is i.c. evenwel geen sprake. Martinair heeft de ktr. uitvoerig en precies ingelicht over de redenen waarom zij voorjaar 1995 geen werk had voor [verzoeker] ; zij heeft die redenen aannemelijk gemaakt door het overleggen van interne rapporten over de werkverdeling met betrekking tot schoonmaakwerkzaamheden en de wijzigingen die daarin waren opgetreden na het ontstaan van de arbeidsongeschiktheid van [verzoeker] . [verzoeker] heeft alle gelegenheid gehad hierop te reageren. Hij heeft een verklaring overgelegd van een zekere [betrokkene 1] omtrent het soort werk dat hij vroeger verrichtte (prod. 3 bij verweerschrift i.e.a.), maar volgens inlichtingen van Martinair had genoemde [betrokkene 1] al in 1982 de dienst van Martinair verlaten. Over hetzelfde onderwerp is bij de mondelinge behandeling een verklaring overgelegd van [betrokkene 2] . Verder noemde het verweerschrift van [verzoeker] vijf namen van werknemers die nog steeds ‘’als groep’’ schoonmaakwerkzaamheden voor Martinair zouden verrichten (p. 8); maar Martinair signaleerde bij pleidooi (pleitnota no. 7) dat van deze vijf één niet meer bij Martinair in dienst was, twee als ‘’cockpit cleaners’’ werkzaam waren en twee anderen naar een andere afdeling waren overgeplaatst. Er blijkt niet uit de stukken dat deze inlichtingen zijn weersproken. Daarom schuilt niets onbegrijpelijks in het oordeel van de ktr. dat Martinair ‘’voldoende aannemelijk’’ had gemaakt dat geen passend werk beschikbaar was voor [verzoeker] ; aan geen enkel processueel recht van [verzoeker] is aldus tekort gedaan.

Volgens art. 182 lid 1 Rv. is de bepaling van art. 192 lid 1 niet van toepassing in rekestprocedures. De grondgedachte is daarbij dat de invoering van het nieuwe bewijsrecht in 1988 niet tot gevolg mocht hebben dat de vrijheid van de rechter in verzoekschriftprocedures zou worden beperkt. Zie Losbl. Burg. Rv., aantek. 30–31 op titel 12 van bk. I. In de literatuur wordt soms betwijfeld of de niet-toepassing van art. 192 lid 1 in overeenstemming is met art. 6 EVRM, althans voor zover verzoekschriftprocedures in wezen een contentieuze inhoud hebben. Zie P. Smits, Artikel 6 EVRM en de civiele procedure (Zwolle 1996) blz. 117–118; Snijders-Ynzonides-Meijer, Nederlands burgerlijk procesrecht (Zwolle 1993) no. 675–676; W.J. van den Brink TCR 1994 p. 77.

De vraag of deze kritiek op art. 182 lid 1 Rv. hout snijdt kan in het onderhavige geval in het midden blijven. In de eerste plaats kenmerkt de procedure van art. 1639w BW zich door haar eenvoud, haar informeel karakter en haar eigen procesregels; hoe dit ook moge zijn met andere rekestprocedures, in die van art. 1639w is de gedachte van het formele bewijsaanbod moeilijk te passen. Verg. over de kenmerken van de procedure ex art. 1639w HR 3 dec. 1982 NJ 1983, 182; HR 19 april 1985 NJ 1985, 699. In de tweede plaats heeft [verzoeker] geen belang bij deze klacht, omdat het oordeel over de niet-toepasselijkheid van art. 192 lid 1 Rv., naar de rb. uitdrukkelijk overweegt (r.o. 4.5), ten overvloede is gegeven.

Ook de derde klacht faalt daarom. Het beroep op HR 14 jan. 1994 NJ 1994, 333, dat verzoeker tot cassatie doet, kan hem niet baten. Weliswaar wraakte de Hoge Raad hierin het passeren van een bewijsaanbod in een rekestprocedure (het was een alimentatiezaak), maar toen was door het hof een prognose gegeven ten aanzien van de waarde der mogelijke getuigenverklaringen. Zo'n geval moet worden onderscheiden van dat waarin de feitenrechter zich voldoende voorgelicht acht. Zie ook concl. mr. Hartkamp bij dit arrest, onder 7.

De beschikking van de ktr. vermeldt uitdrukkelijk dat zij is ‘’gegeven en uitgesproken ... ter openbare terechtzitting van 21 april 1995’’. De beschikking van de rb. vermeldt slechts dat zij is ‘’gegeven’’ door drie leden van de Eerste Kamer der rb. op 26 sept. 1995, in tegenwoordigheid van de griffier. De klacht van het onderdeel is kennelijk ingegeven door de omstandigheid dat de beschikking niet vermeldt dat zij in het openbaar is uitgesproken.

Ook deze klacht kan niet tot cassatie leiden. Het nieuwe art. 429k, lid 2, Rv. is op deze zaak niet van toepassing, omdat de zaak beheerst wordt door het recht dat gold vóór 1 april 1995 (art. X wet van 7 juli 1995 Stb. 570). Op art. 121 Grondw. kan geen beroep worden gedaan omdat deze bepaling slechts ziet op vonnissen, niet op beschikkingen. Zie Akkermans en Koekkoek, De Grondwet (2e dr. 1992), aantek. 5 op art. 121. Wat het beroep op art. 6 EVRM betreft valt vast te stellen dat de Hoge Raad uit de rechtspraak van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens afleidt dat aan de openbaarheidseis niet alleen wordt voldaan wanneer de uitspraak op een openbare terechtzitting wordt voorgelezen, maar ook wanneer de beschikking vanaf een bepaalde, aan partijen tevoren bekend gemaakte, dag in geschreven vorm voor partijen en andere belanghebbenden beschikbaar is: HR 1 nov. 1985 NJ 1986, 277. Zie ook Losbl. Burg. Rv., aantek. 8–9 op art. 429k; Smits, a.w. blz. 182–183. Het onderdeel klaagt niet dat aan deze eisen niet de hand is gehouden. Uit het p.-v. van de behandeling bij de rb. blijkt dat de voorzitter toen heeft meegedeeld dat er op 26 sept. 1995 een beschikking zou worden genomen. Blijkens inlichtingen verkregen bij de Haarlemse rb. is, naar vaste gewoonte, die dag een afschrift van de beschikking aan de raadslieden van partijen gezonden, terwijl van die dag af elke andere belanghebbende inzage en afschrift van de beschikking kon verkrijgen.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden,