Parket bij de Hoge Raad, 10-02-2004, AN9913 AO4981, 00536/03 J

1. Verdachte is door het Gerechtshof te 's-Hertogenbosch wegens zware mishandeling veroordeeld tot twee maanden gevangenisstraf voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaren, alsmede tot het verrichten van onbetaalde arbeid ten algemenen nutte voor de duur van 140 uren, in plaats van drie maanden onvoorwaardelijke gevangenisstraf. Voorts is de benadeelde partij in haar vordering niet-ontvankelijk verklaard.

2. Namens verdachte hebben mr. J. Goudswaard en mr. B.S. Schnier, advocaten te 's-Gravenhage, één middel van cassatie voorgesteld.

3. Het middel bevat de klacht dat het Hof het beroep op noodweer dan wel noodweerexces heeft verworpen op gronden die deze verwerping niet kunnen dragen.

Het hof verwerpt dit verweer. Door de verdachte is niet alleen ontkend dat zij met opzet [het slachtoffer] met een glas in het gezicht zou hebben gestoken, maar ook dat zij een glas heeft vastgehouden toen [het slachtoffer] in het gezicht werd gestoken. De verdachte heeft verklaard dat zij haar vriend, die gevallen zou zijn ten gevolge van hem toegediende klappen, heeft vastgehouden. De haar ten laste gelegde handeling heeft zij derhalve ten stelligste ontkend. Gelet daarop ontbreekt aan het namens haar gedane beroep op noodweer dan wel noodweerexces de feitelijke grondslag.

Er is ook overigens geen omstandigheid aannemelijk geworden die de strafbaarheid van het bewezen verklaarde uitsluit."

7. Deze overweging van het Hof moet als volgt worden verstaan. Als verdachte naar haar zeggen geen glas heeft vastgehouden en daarmee vervolgens [het slachtoffer] niet in het gezicht heeft gestoken doch zij volgens haar zeggen haar vriend heeft vastgehouden, dan valt niet in te zien hoe zij de bewezenverklaarde handeling als handeling ter verdediging van haar vriend en/of haarzelf tegen ogenblikkelijke wederrechtelijke aanranding door [het slachtoffer] heeft verricht. In haar lezing van de gebeurtenissen heeft zij zich juist niet verdedigd. Dat betekent dat niet aannemelijk is geworden dat zij de bewezenverklaarde handeling heeft verricht 'ter verdediging', dat wil zeggen dat de voor noodweer vereiste verdedigingswil(1) niet aanwezig was. Daarmee ontbreekt aan het beroep op noodweer c.q. noodweerexces de feitelijke grondslag.

8. De onderhavige zaak onderscheidt zich van het in het middel genoemde arrest HR 31 oktober 2000, NJ 2001, 11 m.nt. JdH door de omstandigheid dat in laatstgenoemde zaak verdachte zijn handelen als zodanig niet ontkende - er zou in zijn beleving sprake zijn geweest van een ongeluk en niet van een opzettelijke handeling - hetgeen het beroep op noodweer voor wat betreft de feitelijke grondslag daarvan op zichzelf nog niet behoefde uit te sluiten, terwijl in de onderhavige zaak verdachte blijkens de vaststellingen van het Hof nu juist de tenlastegelegde gedragingen geheel en ten stelligste heeft ontkend. Dat laatste staat in de weg aan de aannemelijkheid van haar bewering dat zij de bewezenverklaarde handeling ter verdediging had verricht.

9. In de schriftuur wordt nog gesteld, dat verdachtes processuele opstelling aldus moet worden verstaan dat zij ontkent het tenlastegelegde te hebben gepleegd, doch als de rechter wel tot een bewezenverklaring zou komen dat zij dan een beroep op noodweer c.q. noodweerexces doet. Het Hof heeft de verklaring van verdachte en het betoog van haar raadsman, gezien in onderling verband en samenhang, niet zo begrepen en zo ook niet behoeven te begrijpen. Juist omdat verdachte ieder handelen tegen [het slachtoffer] ontkent valt niet in te zien hoe daarmee te rijmen valt dat als eenmaal komt vast te staan dat zij [het slachtoffer] wel zwaar heeft mishandeld, zij die mishandeling heeft gepleegd ter verdediging tegen een ogenblikkelijke wederrechtelijke aanranding van de zijde van [het slachtoffer]. Kennelijk heeft verdachtes raadsman dit aan een beroep op noodweer(exces) verbonden zwakke punt wel aangevoeld, want hij betoogt niet dat verdachte een beroep op noodweer(exces) doet, maar stelt dat als het feit wordt bewezenverklaard, zij heeft gehandeld onder druk van omstandigheden die meebrengen dat haar een beroep op noodweer(exces) toekomt. Die omstandigheden beschrijft hij niet als enige agressieve handeling van [het slachtoffer] jegens verdachte en/of een ander maar als de algemene dreiging die uitging van de situatie waarin verdachte zich bevond.

10. Een en ander brengt mee, dat 's Hofs verwerping van het beroep op noodweer c.q. noodweerexces, niet onbegrijpelijk is, geen blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting en geen nadere motivering behoeft.

11. Het middel faalt.

12. Ambtshalve vraag ik aandacht voor het volgende. De inleidende dagvaarding is aan verdachte betekend op 22 maart 2001. Daarom moet er van worden uitgegaan dat de - niet gedateerde - inleidende dagvaarding is uitgebracht op of na 1 februari 2001.(2) Verdachte is door het Hof veroordeeld tot straf zoals hiervoor onder 1 is vermeld. Het Hof heeft als wettelijk voorschrift waarop de oplegging van de straf berust onder meer vermeld art. 22b Sr. Bij Wet van 7 september 2000 tot wijziging van het Wetboek van Strafrecht en het Wetboek van Strafvordering en enige andere wetten omtrent de straf van onbetaalde arbeid ten algemenen nutte (taakstraffen) (Stb. 2000, 365), welke in werking is getreden op 1 februari 2001, is art. 22b Sr komen te vervallen. Dat brengt mee dat het Hof ten aanzien van de strafoplegging en de vermelding van de wettelijke voorschriften waarop de strafoplegging berust, toepassing had moeten geven aan de op 1 februari 2001 in werking getreden art. 22c en d Sr in plaats van aan art. 22b Sr. De Hoge Raad kan dienovereenkomstig verstaan dat het Hof een taakstraf heeft opgelegd bestaande in een werkstraf voor de duur van 140 uren en verstaan dat het Hof, voor het geval de veroordeelde deze taakstraf niet naar behoren verricht, vervangende hechtenis voor de duur van 70 dagen heeft opgelegd. Daarbij kan de Hoge Raad als wettelijke voorschriften waarop de strafoplegging mede berust vermelden art. 22c en 22d Sr.(3)

13. Deze conclusie strekt ertoe dat de Hoge Raad verstaat dat het Hof een taakstraf heeft opgelegd bestaande in een werkstraf voor de duur van 140 uren en dat de Hoge Raad verstaat dat het Hof, voor het geval de veroordeelde deze taakstraf niet naar behoren verricht, vervangende hechtenis voor de duur van 70 dagen heeft opgelegd. Daarbij kan de Hoge Raad als wettelijke voorschriften waarop de strafoplegging mede berust vermelden art. 22c en 22d Sr. Voor het overige strekt deze conclusie tot verwerping van het beroep.

AG