Parket bij de Hoge Raad, 31-01-2006, AU3426, 00135/05

Conclusie inzake:

[verdachte]

1. De verdachte is door het Gerechtshof te Amsterdam wegens 1. en 4. deelneming aan een criminele organisatie, meermalen gepleegd en 3. opzettelijk voorhanden hebben van een vervalst rijbewijs veroordeeld tot dertig maanden gevangenisstraf.

2. Namens de verdachte heeft mr. C.F. Korvinus, advocaat te Amsterdam, vijf middelen van cassatie voorgesteld.

3. Er bestaat samenhang tussen de zaken 00135/05, 00136/05 en 00137/05. In al deze zaken zal ik vandaag concluderen.

4. Het eerste middel bevat de klacht dat dat de redelijke termijn als bedoeld in art. 6 EVRM in de cassatiefase is overschreden.

5. De verdachte heeft op 10 juli 2003 beroep in cassatie doen instellen. Blijkens een op de inventaris van de stukken geplaatst stempel zijn deze op 20 januari 2005 ter griffie van de Hoge Raad binnengekomen. De zaak is ter terechtzitting van de Hoge Raad van 16 augustus 2005 voor de eerste maal behandeld, hetgeen ertoe leidt dat de Hoge Raad uitspraak doet nadat meer dan twee jaar zijn verstreken na het instellen van het cassatieberoep. Aldus is de redelijke termijn als bedoeld in art. 6 lid 1 EVRM overschreden. Dat moet leiden tot strafvermindering.

6. Het middel is terecht voorgesteld.

7. Het tweede middel behelst de klacht dat het Hof ten onrechte heeft afgezien van hernieuwde oproeping van drie Engelse getuigen, nadat het in een eerder stadium het getuigenverzoek had toegewezen.

Ter toelichting op zijn verzoeken vult de raadsman aan dat de eerste zes door hem verzochte getuigen allen betrekking hebben op de 'Engelse zaak' en dat er, blijkens de door hem bij zijn brief gevoegde bijlagen, in die zaak veel meer aan de hand lijkt te zijn dan volgt uit de stukken die door het openbaar ministerie zijn aangeleverd. Zo is in Engeland geconstateerd dat de verklaringen van [getuige 1] niet betrouwbaar zijn en is het in Engeland verkregen bewijs naar Nederlandse maatstaven onrechtmatig, nu sprake is van een langdurige en vergaande samenwerking tussen de politieman [getuige 2] en [getuige 1], aldus de raadsman. De raadsman deelt mee dat hij: a) de niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in de zaak van de verdachte zal bepleiten en nader onderzoek wil doen om zijn standpunt verder te kunnen onderbouwen, en dat hij b) de betrouwbaarheid van de verklaringen van [getuige 1], [getuige 3] en [getuige 4] betwist.

(...)

De advocaat-generaal verzet zich tegen oproeping van de verzochte getuigen. De advocaat-generaal voert aan dat [getuige 1], [getuige 3], [getuige 4] (...) reeds middels een rogatoire commissie in Engeland als getuigen zijn gehoord. Nadien zijn door de officier van justitie nog vragen aan de Engelse autoriteiten gesteld omtrent de gebruikte opsporingsmethoden, welke vragen ook zijn beantwoord. De hierop betrekking hebbende stukken bevinden zich in de ordner 'aanvulling 4' op het Draft-onderzoek. De advocaat-generaal verwijst naar de pagina's 8 t/m 11 van het requisitoir van de officier van justitie. Nu er geen duidelijke aanwijzingen zijn dat er onrechtmatige opsporingsmethoden zijn gebruikt is er geen reden de eerste zes verzochte getuigen te horen, aldus de advocaat-generaal.

(...)

De raadsman deelt mee dat er na het horen van de getuigen in Engeland in februari 2001 nieuwe informatie bekend is geworden en dat de schriftelijke vragen van de officier van justitie aan de Engelse autoriteiten onvolledig zijn. In deze zaken is het bewijs volledig gestoeld op Engels onderzoek; op de Nederlandse rechter rust een onderzoeksplicht, aldus de raadsman."

(...)

De voorzitter stelt vast dat het hof reeds bij eerdergenoemde brief van 23 juli 2002 aan de advocaat-generaal heeft verzocht voor de oproeping van de getuigen [getuige 1], [getuige 3], [getuige 4] (...) zorg te dragen. De getuigen zijn vandaag echter niet ter terechtzitting verschenen.

De advocaat-generaal deelt mee dat zij via de liaison officer van Engeland heeft geprobeerd de adressen in Engeland van de Engelse getuigen te achterhalen, maar dat de Engelse autoriteiten hieraan niet willen meewerken omdat de getuigen deelnemen aan een getuigen beschermingsprogramma. De advocaat-generaal heeft verder de informatie ontvangen dat [getuige 1] in Engeland inmiddels onherroepelijk is veroordeeld tot een gevangenisstaf voor de duur van 6 jaar. Hij zit deze straf nu uit. Aan het einde van deze maand zal de ontnemingszaak tegen [getuige 1] in Engeland dienen, aldus de advocaat-generaal.

(...)

De advocaat-generaal legt de aktes van oproeping van de getuigen aan het hof over.

De advocaat-generaal deelt mee dat hernieuwde oproeping van de Engelse getuigen, gelet op het standpunt van de Engelse autoriteiten, zinloos is. Zonder medewerking van de Engelse autoriteiten kan het openbaar ministerie de verblijfplaats van de getuigen niet achterhalen en eventuele oproepingen niet uitreiken.

(...)

De raadsman persisteert eveneens bij zijn verzoeken tot het horen van de getuigen [getuige 1], [getuige 3] en [getuige 4]. De raadsman verzoekt, nu deze getuigen kennelijk niet ter terechtzitting van het hof kunnen worden gehoord, de getuigen (opnieuw) middels een rogatoire commissie in Engeland te doen horen. De raadsman deelt mee dat hij zich realiseert dat de betrouwbaarheid van de getuigen minder goed te toetsen is wanneer de getuigen niet rechtstreeks door het hof kunnen worden ondervraagd, maar stelt dat dit bezwaar wellicht te ondervangen is door de verhoren op video op te nemen en deze dan later ter terechtzitting van het hof af te spelen, of door iemand van het hof als toehoorder bij de verhoren in Engeland aanwezig te laten zijn. De raadsman deelt verder mee dat hij de getuigen een zogenaamde 'foto Osloconfrontatie' zou willen voorhouden: een opnieuw samen te stellen serie van op elkaar lijkende personen, waaronder de verdachte. Een dergelijke fotoserie is de getuigen niet eerder getoond, aldus de raadsman.

De raadsman deelt mee dat uit de door de advocaat-generaal overgelegde processen-verbaal niet blijkt welke foto's aan de getuigen zijn getoond en dat hij blijft bij zijn verzoek aan de getuigen een foto Osloconfrontatie te (doen) tonen, in aanwezigheid van de verdediging. De raadsman deelt verder mee dat eventuele bezwaren van de Engelse autoriteiten tegen het opnemen van verhoren op video wellicht kunnen worden ondervangen door hier op een bepaalde wijze mee om te gaan, bijvoorbeeld het afspelen van de video op een besloten zitting van het hof.

Desgevraagd deelt de raadsman mee dat hij niet akkoord gaat met het afwachten van een reactie van de Engelse autoriteiten op het verzoek van de advocaat-generaal, maar graag zo spoedig mogelijk een beslissing van het hof op zijn verzoek verneemt.

De advocaat-generaal reageert op dit standpunt van de raadsman.

(...)

Desgevraagd deelt de raadsman mee dat hij begrijpt dat de Engelse autoriteiten zeggen niet in staat te zijn hen te doen horen. De raadsman deelt mee dat hij desalniettemin persisteert bij zijn verzoek tot het horen van deze getuigen, tenzij de advocaat-generaal reeds nu het standpunt wil innemen dat de verklaringen van deze getuigen niet voor de bewijsvoering zullen worden gebruikt.

(...)

Ten aanzien van de getuigen [getuige 4], [getuige 1] en [getuige 3] deelt de advocaat-generaal mee dat het vervelend is dat de Engelse autoriteiten niet meewerken, maar dat de getuigen eerder al in aanwezigheid van de verdediging uitgebreid zijn gehoord. De advocaat-generaal stelt dat afwachten of de getuigen in een later stadium eventueel wel in staat zijn te reizen geen enkele zin heeft, nu de getuigen in elk geval ook niet bereid zijn mee te werken. De advocaat-generaal deelt mee dat zij niet afziet van het gebruik van de getuigenverklaringen voor bet bewijs.

(...)

De raadsman heeft betoogd dat de verklaringen van de getuigen [getuige 1], [getuige 3] en [getuige 4] niet betrouwbaar zijn en daarom niet voor het bewijs mogen worden gebezigd. Hij heeft in dit verband gewezen op de hiervoor onder Ontvankeliikheid van het openbaar ministerie vermelde brief met bijlage van Peter Graham Hughman en het advies van D.J.F. Wright. Hij heeft in dit kader ook verzocht dat het hof zal beslissen dat deze getuigen alsnog zullen worden gehoord en dat (naar het hof begrijpt) daartoe het onderzoek zal worden heropend, geschorst en aangehouden tot een nader te bepalen datum.

Uit de - eveneens hiervoor onder Ontvankelijkheid van het openbaar ministerie weergegeven - brief van 3 oktober 2002 van Paul Harris, Drug Liaison Officer, blijkt dat niet aannemelijk is dat de genoemde getuigen binnen een aanvaardbare termijn ter terechtzitting zullen verschijnen dan wel bij rogatoire commissie zullen kunnen worden gehoord. Het hof wijst het verzoek tot heropening van het onderzoek dan ook af.

Het hof is van oordeel dat de verklaringen van [getuige 1], [getuige 3] en [getuige 4] tot het bewijs kunnen worden gebezigd, ook nu zij niet in het kader van de behandeling in hoger beroep van de onderhavige strafzaak als getuigen konden worden gehoord. Het hof neemt daarbij in aanmerking dat de verdediging in een eerder stadium de gelegenheid heeft gehad deze verklaringen op hun betrouwbaarheid te toetsen door de drie genoemde personen als getuigen te (doen) ondervragen ten overstaan van de rechter-commissaris belast met de behandeling van strafzaken in de rechtbank Amsterdam. Voorts zijn de verklaringen die de betrokken getuigen hebben afgelegd tegenover de (Nederlandse) opsporingsambtenaren en tegenover de rechter-commissaris consistent en zij zijn in belangrijke mate met elkaar in overeenstemming."

I am sure you can appreciate that in the unique circumstances of this case, any request from the Dutch authorities would be extremely difficult to execute."

11. Ingevolge het op basis van art. 415 Sv in hoger beroep toepasselijke art. 288 (oud) Sv kan de rechter in een geval als het onderhavige onder meer afzien van de oproeping van de niet verschenen getuige als hij van oordeel is dat het onaannemelijk is dat de getuige binnen een aanvaardbare termijn ter terechtzitting zal verschijnen.

12. Nu het Hof zowel op de terechtzitting in hoger beroep van 7 oktober 2002 als in zijn arrest heeft geoordeeld dat het niet aannemelijk is dat voornoemde getuigen binnen een aanvaardbare termijn ter terechtzitting zullen verschijnen, heeft het Hof de juiste maatstaf aangelegd.(1) Het aanleggen van deze maatstaf impliceert een afweging van het belang van een doelmatige en snelle procesvoering tegen het belang van de verdachte bij een succesvolle verdediging.(2) De klacht dat het Hof van de vereiste belangenafweging geen blijk heeft gegeven, mist dan ook feitelijke grondslag. Ik merk daarbij nog op dat de weigeringsgrond van art. 288 lid 1 sub a Sv (oud) vooronderstelt dat de verdediging (ik beperk me tot getuigen à décharge) een redelijk belang heeft bij het horen van de getuige. Door processuele overmacht echter kan aan dat belang geen recht worden gedaan. Van een 'vrije' belangenafweging is dan ook geen sprake. Voorop staat de onmogelijkheid om de getuige binnen een aanvaardbare termijn op de zitting te horen. Om absolute overmacht gaat het evenwel niet. Het relatieve karakter van de overmacht komt In de term 'aanvaardbaar' tot uitdrukking. De belangen die op het spel staan, kleuren het oordeel of (langdurig) uitstel aanvaardbaar is. In dat kader komt ook enig gewicht toe aan de vraag hoe groot het concrete verdedigingsbelang is.

13. Dat brengt mij bij de vraag of het Hof deze maatstaf op begrijpelijke wijze heeft gehanteerd.(3) Blijkens de hiervoor weergegeven gang van zaken zijn door het Hof pogingen in het werk gesteld om de getuigen op de zitting of door een rogatoire commissie te (doen) horen. Die pogingen zijn op niets uitgelopen. Het is in die situatie dat het Hof heeft geoordeeld dat het niet aannemelijk is dat de getuigen binnen een aanvaardbare termijn door middel van een rogatoire commissie in Engeland zouden kunnen worden gehoord. Dit oordeel is niet onbegrijpelijk tegen de achtergrond van enerzijds hetgeen de Advocaat-Generaal op de verschillende terechtzittingen heeft aangevoerd - te weten dat de getuigen in een getuigenbeschermingsprogramma zijn opgenomen; dat zij zich niet in het Verenigd Koninkrijk bevinden; dat zij "voorlopig" ook niet kunnen reizen en dat zij niet bereid zijn om mee te werken aan een verhoor - en anderzijds voormelde brief van P. Harris, waarvan de inhoud overeenstemt met de beweringen van de Advocaat-Generaal. Het verdedigingsbelang maakt dat niet anders. Daarbij kan in aanmerking worden genomen dat de getuigen reeds in een eerder stadium door de rechter-commissaris zijn gehoord en dat de verdediging daarbij in de gelegenheid is gesteld om hen te ondervragen.

14. Voorzover het middel ook nog bedoelt te klagen over het gebruik dat van de getuigenverklaringen is gemaakt, kan het evenmin doel treffen. Dat gebruik is in casu, mede in aanmerking genomen dat de verdediging in een eerder stadium van het geding de gelegenheid heeft gehad hen te ondervragen, niet in strijd met art. 6 EVRM. (4)

15. Het middel faalt.

16. Het derde middel is gericht tegen de verwerping door het Hof van het door de verdediging gedane beroep op niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie op grond van schending van de beginselen van een behoorlijke procesorde.

Het hof overweegt met betrekking tot dit verweer het volgende.

Het hof stelt voorop dat op basis van de mededelingen van de Britse autoriteiten het vertrouwen gerechtvaardigd is dat de informatie op basis waarvan in Nederland het opsporingsonderzoek naar (onder anderen) de verdachten [medeverdachte 2] en [verdachte] is gestart, in het Britse opsporingsonderzoek is verkregen op een naar het recht van het Verenigd Koninkrijk rechtrnatige wijze. Het hof leidt uit deze mededelingen voorts af dat in het Britse onderzoek geen criminele burgerinfiltratie heeft plaatsgevonden.

De door de raadsman overgelegde brief van 21 juni 2002 van Peter Graham Hughes (met bijiage) noch het advies van 12 februari 2001 van D.J.F. Wright noch de overige aangevoerde omstandigheden geven aanleiding de juistheid van hetgeen de Britse autoriteiten met betrekking tot de gebezigde opsporingsmethoden hebben verklaard verder te onderzoeken. De stelling van de verdediging dat de vervolging van [betrokkene 1] niet is voortgezet in verband met aan het opsporingsonderzoek klevende gebreken, wordt weerlegd door de eerder vermelde informatie van H.M. Customs & Excise dat de vervolging is stopgezet omdat er onvoldoende bewijs is tegen [betrokkene 1]. De brief van 3 oktober 2002 van National Criminal Intelligence Service, DLO Office, British Embassy The Hague, ondertekend door Paul Harris, Drug Liaison Officer, aan de advocaat-generaal mr. I.M.H. van Asperen de Boer-Delescen waarin informatie wordt gegeven met betrekking tot de mogelijkheid [getuige 4], [getuige 1] en [getuige 3] als getuigen te horen in het kader van de behandeling in hoger beroep van de onderhavige strafzaak, geeft geen enkel aanknopingspunt voor de stelling van de verdediging dat de Britse autoriteiten het horen van deze getuigen zouden blokkeren. Hetgeen in de brief en het statement van Hughman en het advies van Wright is vermeld met betrekking tot de betrouwbaarheid van de getuigen [getuige 1], [getuige 3] en [getuige 4] noopt het hof evenmin tot een ander oordeel over de rechtmatigheid van de aanvang van het onderzoek naar de verdachte in de onderhavige strafzaak.

Het verweer van de raadsman wordt derhalve verworpen."

18. Blijkens de toelichting strekt het middel ten betoge dat 's Hofs oordeel dat [getuige 1] niet als criminele burgerinfiltrant is opgetreden onbegrijpelijk is in het licht van de verklaring van [getuige 2] en van hetgeen de Officier van Justitie bij requisitoir in eerste aanleg heeft aangevoerd.

19. Bij de beoordeling van het middel moet voorop worden gesteld dat art. 359a Sv zich beperkt tot vormverzuimen die zijn begaan in het voorbereidend onderzoek tegen de verdachte terzake het aan hem tenlastegelegde feit. Zie HR 30 maart 2004, NJ 2004, 376 m.nt. YB, waarin de Hoge Raad voor de uitleg van het begrip voorbereidend onderzoek in dit verband verwees naar art. 132 Sv. Gelet op die verwijzing is kennelijk bedoeld een Nederlands opsporingsonderzoek, dat wil zeggen een opsporingsonderzoek dat onder leiding en verantwoordelijkheid van het Nederlandse openbaar ministerie is ingesteld. Daarmee is nog niet gezegd dat onregelmatigheden in een buitenlands opsporingsonderzoek nimmer tot één van de in art. 359a Sv voorziene sancties kunnen leiden. Wél zal hetgeen reeds in het kader van art. 359a Sv geldt, namelijk dat voor de niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie als sanctie alleen in uitzonderlijke gevallen plaats is, in versterkte mate gelden met betrekking tot opsporingsonderzoeken die niet onder de verantwoordelijkheid van het openbaar ministerie vallen.(5) De in het zogenaamde [medeverdachte 1]-criterium besloten liggende eisen dat jegens de verdachte onrechtmatig moet zijn opgetreden en dat daardoor aan het recht van de verdachte op een eerlijke behandeling van zijn zaak tekort is gedaan, zullen in elk geval ook hier gelden. Ook zal hebben te gelden dat van de verdediging mag worden gevergd dat zij deze factoren in haar verweer betrekt en aan de hand daarvan duidelijk en gemotiveerd aangeeft waarom de niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie als sanctie aangewezen is. Alleen op een zodanig verweer is de rechter gehouden een met redenen omklede beslissing te geven.

20. Het in hoger beroep gevoerde verweer zoals dat hiervoor is weergegeven, voldoet niet aan de hiervoor geformuleerde eisen.(6) Het valt niet goed in te zien hoe en op welke wijze de beweerde onrechtmatige inzet van een burgerinfiltrant in een onderzoek dat niet tegen de verdachte was gericht, op enig recht van de verdachte inbreuk kan hebben gemaakt. Onduidelijk is voorts, zo al van onrechtmatig optreden jegens de verdachte sprake was, hoe en in welke mate hij daardoor in zijn verdediging is geschaad en dus in zijn recht op een eerlijk proces is tekortgedaan. Het Hof had het verweer daarom slechts kunnen verwerpen. Reeds om die reden kan het middel niet tot cassatie leiden.

21. Ten overvloede merk ik nog het volgende op.

2. Can one of these reasons have been that in the investigation on [betrokkene 1] any - according to British law and principles - illegal method was used?

3. If the answer on 2 is no, can be confirmed that all evidence in the Draft case was collected by - according to British law and principles - legal methods?

4. Was [getuige 1], in reference to the Draft case, in any way allowed by any public authority to handle as a criminal active member of a criminal organisation, more specifically as a drug dealer?"

2. No illegal methods were used in the [betrokkene 1] investigation.

3. All the methods used in the Draft investigation [were] taken in accordance with UK law enforcement principles.

4. The Metropolitan Police Service has no knowledge of [getuige 1] being allowed or authorised by any public authority to deal in controlled drugs".

De reden van het beëindigen van de vervolging van [betrokkene 1] lag in het gebrek aan voldoende bewijs tegen hem. In het onderzoek naar [betrokkene 1] zijn, naar Brits recht, geen ongeoorloofde opsporingsmethoden gehanteerd; alle methoden in het onderzoek Draft zijn in overeenstemming met de Britse strafvorderlijke beginselen. Op de 4e vraag heeft [getuige 2] zelf geantwoord.

Deze antwoorden zijn uiterst relevant, maar ook toereikend voor de vraag of Uw rechtbank kan oordelen dat de resultaten van het Draftonderzoek gebruikt kunnen worden voor het bewijs in de Nederlandse strafzaak tegen [medeverdachte 1], [medeverdachte 2] en [verdachte]. Ik kom er aanstonds op terug hoe ik daar tegen aan kijk.

(...)

[Getuige 2] heeft verklaard dat hij [getuige 1] als geregistreerd informant heeft gerund vanaf 1991/1992, tot 1998. De informatie over [betrokkene 1] werd gebruikt voor politieonderzoek dat liep. NB Ik leid hieruit af dat er zowel bij de MPS als de Customs & Excise onderzoek naar [betrokkene 1] werd verricht. Van senior officers kreeg [getuige 1] af en toe toestemming om deel te nemen aan criminele activiteiten in relatie tot drugshandel, zoals witwassen.

(...)

Uitgangspunt bij de beoordeling van de rechtmatigheid van in het buitenland vergaard bewijs is het interstatelijk beginsel van vertrouwen in de rechtmatige wijze waarop verdragsstaten in hun eigen strafzaak bewijs vergaren. Handelen van de Britse autoriteiten op Brits grondgebied wordt niet in Nederland getoetst, tenzij de meest elementaire rechtstatelijke beginselen zijn geschonden. Vergelijking met een Nederlands equivalent gaat daarom niet zonder meer op.

Van ongeoorloofde opsporingsmethodieken door de Customs & Excise in het Draftonderzoek is naar Brits recht geen sprake geweest. [Getuige 1] is gerund door de MPS, terwiji (ook) de Customs & Excise onderzoek verrichtten naar [betrokkene 1]. Helaas is bij het verhoor van [getuige 2] niet duidelijk geworden of de hem bekend geworden informatie ook aan de Customs & Excise is doorgegeven, kortom: wat de relatie was tussen het onderzoek van de MPS en Draft. Uit het feit dat [getuige 2] in 1998 door de Customs & Excise is aangeklaagd en vervolgd wegens strafbare deelneming aan de organisatie, mag worden afgeleid dat [getuige 1] geen informatie ten behoeve van het Draftonderzoek heeft geleverd, maar alleen voor [getuige 2] eigen MPS-onderzoek. Het is echter niet van wezenlijk belang omdat uiteindelijk het volgende moet worden vastgesteld: niet is gebleken, noch is aannemelijk geworden, dat bij het runnen onrechtmatig door 'de overheid' is gehandeld. Dat de handelingen van [getuige 1] als Brits informant naar Nederlandse maatstaven zouden moeten worden gekwalificeerd als '(burger)infiltratie', wellicht zelfs als 'criminele burgerinfiltratie' doet voor ons niet ter zake; deze laatste opsporingsmethode is naar huidig recht in Nederland weliswaar niet geoorloofd, maar strijdt niet zódanig met algemene beginselen van behoorlijke strafvordering dat de elders verkregen resultaten ervan in Nederland nooit mogen worden gebruikt. In casu klemt dit te meer nu de opsporing in Draft niet door enige Nederlandse opsporings- of vervolgingsautoriteit is beïnvloed of gestuurd.

Nu [getuige 1] kennelijk als verdachte in Draft is aangemerkt en in vrijheid verklaringen heeft afgelegd, welke verklaringen ook als bewijs in zijn eigen Britse strafzaak zijn gebruikt, kunnen die zonder enig probleem ook in het PITS-onderzoek als rechtmatig verkregen bewijsmiddelen worden ingebracht en gebruikt.

26. Met zijn hiervoor weergegeven overwegingen heeft het Hof als zijn oordeel tot uitdrukking gebracht dat in het Britse onderzoek geen gebruik is gemaakt van opsporingsmethoden die - gemeten naar Engels recht - ongeoorloofd zijn. Dat oordeel is niet onbegrijpelijk, ook niet in het licht van de in de toelichting op het middel geciteerde passages uit de verklaring van [getuige 2]. Deze [getuige 2] stelt inderdaad dat het [getuige 1] was toegestaan om deel te nemen aan criminele activiteiten, maar voegt daar telkens aan toe dat een en ander conform de regels was. Dat het Hof op grond van de verklaring van diezelfde [getuige 2] vaststelt dat [getuige 1] niet door de Britse autoriteiten is gevraagd om zich te begeven in criminele activiteiten, is daarmee niet in strijd. Tussen passieve betrokkenheid van de autoriteiten (toestaan) en actieve betrokkenheid (vragen) bestaat een niet onbelangrijk verschil. Het komt me geenszins onbegrijpelijk voor dat het Hof daaraan betekenis heeft toegekend. Voorzover het middel berust op de opvatting dat voor de beoordeling van de rechtmatigheid van de inzet van [getuige 1] beslissend is of deze [getuige 1] naar Nederlands recht als infiltrant danwel slechts als informant heeft te gelden, faalt het omdat die opvatting niet juist is.

27. Voorts heeft het Hof als zijn oordeel tot uitdrukking gebracht dat op grond van startinformatie afkomstig van de Britse autoriteiten een redelijk vermoeden van schuld aan deelneming aan een criminele organisatie is ontstaan tegen de verdachte en dat op basis daarvan in Nederland tegen onder meer de verdachte een opsporingsonderzoek is ingesteld. Onder de door het Hof vastgestelde omstandigheden mochten de Nederlandse autoriteiten op die startinformatie afgaan in die zin dat op grond van de daardoor gerezen verdenking een opsporingsonderzoek in Nederland mocht worden ingesteld. Ook al zou later blijken dat, anders dan het Hof heeft vastgesteld, aan de verkrijging van die informatie in Engeland enig gebrek zou kleven, dan zou zulks op zichzelf niet tot niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie in de strafvervolging kunnen leiden.(7)

28. Het middel faalt.

29. Het vierde middel bevatte aanvankelijk de klacht dat het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep van 26 juni 2003 niet is gedateerd en slechts is ondertekend door de griffier van het Hof. Bij tijdig binnengekomen brief is echter gemeld dat sprake is van een vergissing, en dat bedoeld is het poces-verbaal van de zitting van 10 juli 2003, op welke zitting het arrest van het Hof is uitgesproken. Ik ga er vanuit dat door deze correctie de in de toelichting op het middel ontwikkelde klacht over de onvolledigheid van het proces-verbaal van de zitting van 26 juni 2003 is komen te vervallen.

Het openbaar ministerie wordt vertegenwoordigd door mr. Greve, advocaat-generaal.

De raadsheer doet de zaak uitroepen.

De verdachte is in de zaal van de terechtzitting aanwezig.

De raadsheer spreekt het arrest uit en geeft de verdachte kennis dat hij daartegen binnen veertien dagen na heden beroep in cassatie kan instellen.

Waarvan is opgemaakt dit proces-verbaal, dat door de voorzitter en de griffier is vastgesteld en, bij afwezigheid van de voorzitter, alleen door de griffier ondertekend.

(Handgeschreven handtekening)"

33. Het moet er in cassatie voor worden gehouden dat de vaststelling van het proces-verbaal mede door de voorzitter van het Hof heeft plaatsgevonden. Bij ontstentenis van de voorzitter kon allleen de griffier, door ondertekening van het proces-verbaal, doen blijken dat de inhoud hiervan overeenstemt met het door de voorzitter van het Hof en haar zelf vastgestelde.(8)

34. Het middel stelt op zich terecht dat, nu het proces-verbaal niet is gedagtekend, niet kan worden nagegaan of dat proces-verbaal binnen de door art. 327 jo. art. 365 lid 1 Sv bedoelde termijn is opgemaakt. De wet schrijft echter geen dagtekening voor. De niet-naleving van de bedoelde termijn is voorts door de wet niet met nietigheid bedreigd. Mede in aanmerking genomen dat de verdachte bij de uitspraak aanwezig was en zijn raadsman nog dezelfde dag beroep in cassatie heeft ingesteld, is mij bovendien niet duidelijk in welk belang de verdachte is getroffen door het mogelijke te laat opmaken van het proces-verbaal en niet-ondertekenen ervan door de voorzitter van het Hof.

35. Het middel faalt.

36. Het vijfde middel bevat de klacht dat het Hof zonder nadere motivering voor het bewijs gebruik heeft gemaakt van de verklaringen van [getuige 5], die meerdere malen is veroordeeld wegens oplichting en wiens verklaring ter terechtzitting in hoger beroep van 26 juni 2003 uitdrukkelijk door de verdachte is betwist.

38. Voor het bewijs heeft het Hof onder meer gebezigde een aantal verklaringen van [getuige 5] (bewijsmiddelen 17-19 en 21). [getuige 5] is als getuige gehoord ter terechtzitting in hoger beroep van 26 juni 2003 en heeft, blijkens het daarvan opgemaakte proces-verbaal, daar onder meer verklaard "vrij vaak" te zijn veroordeeld wegens oplichting. Voorts heeft hij aldaar verklaard hetgeen is opgenomen in bewijsmiddel 17. Blijkens het proces-verbaal heeft de verdachte aangevoerd dat hij denkt dat [getuige 5] hem kent van de "oude" [medeverdachte 1]zaak uit 1994 waarin de verdachte is veroordeeld wegens zijn rol in de beveiliging en boekhouding, en dat [getuige 5] verklaring dat de verdachte nu weer diezelfde activiteiten deed voor [medeverdachte 1] niet juist is; dat de verdachte dat niet meer doet.

39. Bij de beoordeling van het middel moet het volgende worden vooropgesteld. Het is in beginsel voorbehouden aan de rechter die over de feiten oordeelt, om van het beschikbare materiaal datgene tot het bewijs te bezigen wat deze uit een oogpunt van betrouwbaarheid daartoe dienstig voorkomt en datgene terzijde te stellen wat deze voor het bewijs van geen waarde acht zonder dat hij van zijn oordeel over de keuze en de betrouwbaarheid van het door hem gebezigde bewijsmateriaal in zijn uitspraak rekenschap behoeft af te leggen. Op dit uitgangspunt zijn zowel wettelijke als jurisprudentiële uitzonderingen aangebracht op grond waarvan onder omstandigheden een nadere redengeving van de feitenrechter wordt verlangd omtrent de betrouwbaarheid van het door hem gebezigde bewijsmateriaal, welke omstandigheden mede afhankelijk zijn van de bijzondere aard van de materie en van hetgeen ter terechtzitting in feitelijke aanleg door of namens de verdachte is aangevoerd.(9)

40. De enkele omstandigheid dat [getuige 5] naar eigen zeggen een aantal malen is veroordeeld wegens oplichting en dat de verdachte diens verklaringen bestrijdt, levert evenwel geen uitzondering op als voormeld die met zich mee brengt dat het Hof gehouden was het gebruik van [getuige 5] verklaringen voor het bewijs nader te motiveren. Opmerking verdient nog dat - zoals in de toelichting op het middel wordt onderkend - uit het proces-verbaal van de zitting van 26 juni 2003 niet blijkt van een uitdrukkelijk en onderbouwd verweer op dit punt.(10) De bewezenverklaring is voldoende met redenen omkleed.

41. Het middel faalt.

42. De middelen 2 tot en met 5 kunnen worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

43. Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen. Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest voor wat betreft de hoogte van de opgelegde straf. De Hoge Raad kan de hoogte daarvan verminderen naar de gebruikelijke maatstaf. Voor het overige dient het beroep te worden verworpen.

AG