Parket bij de Hoge Raad, 13-03-2007, AZ6013, 00266/06

Nr. 00266/06

Mr. Vellinga

Zitting: 9 januari 2007

4. Het Hof heeft ten laste van verdachte bewezenverklaard dat:

"hij op 23 maart 2004 te Utrecht, ter uitvoering van het door verdachte voorgenomen misdrijf om tezamen en in vereniging met een ander met het oogmerk van wederrechtelijke toe-eigening weg te nemen geld en/of goederen toebehorende aan Buurthuis De Bram en/of stichting Cumulus, in elk geval aan een ander of anderen dan aan verdachte en/of diens mededader en zich daarbij de toegang tot dat buurthuis te verschaffen en/of die/dat weg te nemen goederen en/of geld onder zijn/hun bereik te brengen door middel van braak, zich met zijn mededader naar dat buurthuis heeft begeven, waarna zijn mededader met een breekijzer, althans een scherp/hard voorwerp, een deur van voornoemd buurthuis heeft getracht te forceren, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid, welke poging tot diefstal werd gevolgd door geweld tegen [hoofdagent van politie] (hoofdagent van politie) gepleegd met het oogmerk om bij betrapping op heterdaad aan zichzelf de vlucht mogelijk te maken, welk geweld hierin bestond dat hij - nadat verdachte zijn weg te voet had voortgezet (met volle, althans onverminderde vaart) tegen die [hoofdagent van politie] is aangerend/gebotst."

5. Het Hof heeft hiertoe de volgende bewijsmiddelen gebezigd, voor zover voor de beoordeling van het middel van belang:

1. De verklaring van verdachte, afgelegd ter terechtzitting van dit gerechtshof, meervoudige kamer voor strafzaken, op 23 augustus 2005 voor zover - zakelijk weergegeven - inhoudende:

"Ik was in de nacht van 22 op 23 maart 2004 bij buurthuis "De Bram" in Utrecht. Ik bestuurde de scooter. Ik was daar samen met een ander.

Toen ik vervolgens langzaam wegreed, zag ik de politie aankomen. De politie deed de sirene aan en ik wist toen dat ik moest stoppen.

Ik had in de gaten dat de politie achter mij aan zat. Ik had de bedoeling om aan de politie te ontkomen.

Vervolgens zijn we gevallen met de scooter en ben ik opgestaan en weggerend. Ik heb niet gehoord dat de politie "stop" naar mij riep. Terwijl ik aan het rennen was, zag ik een agent staan. Hij riep dat ik moest stoppen. Ik probeerde de agent te ontwijken, hij tackelde mij en ik struikelde richting geparkeerde auto's. Ik rende vervolgens verder, ik rende richting de doorgang tussen de geparkeerde auto's en de muur, in de verte zag ik een agent. Toen ik in de smalle doorgang rende, sprong de agent opeens voor mij. Ik rende zo hard, dat ik niet kon stoppen. Ik kon ook geen andere kant op. Ik ben toen tegen de agent op gebotst. Ik rende hard. Toen de agent "stop" naar mij riep, was de smalle doorgang nog vrij en ben ik doorgegaan met rennen. Ik kon vervolgens echt niet meer stoppen. Mijn doel was om weg te komen. Ik zag de doorgang en wilde weg."

"Op 23 maart 2004 omstreeks 00:45 uur was ik in uniform gekleed en vormde op dat moment samen met collega [hoofdagent van politie] de surveillance-eenheid 14.20. Omstreeks het voornoemde tijdstip sprak ik, telefonisch, met een medewerker van de regionale meldkamer Utrecht. Ik hoorde dat deze medewerker aan mij doorgaf dat er op dat moment een inbraak gaande was op de Henriettedreef.

Onderweg hoorde ik middels de mobilofoon van ons voertuig dat het personeel van de regionale meldkamer eveneens de surveillance-eenheid 11.10 verzocht ter plaatse te gaan. Enkele seconden hierna hoorde ik dat het voornoemde personeel van de meldkamer doorgaf dat de melder op dat moment een bromfiets zag wegrijden. Volgens deze melder zou deze bromfiets wegrijden in de richting van de Taagdreef. Ik hoorde dat het personeel van de meldkamer doorgaf dat er op de bromfiets twee manspersonen zouden zitten.

Daar wij op dat moment op de Zamenhofdreef te Utrecht reden, besloten wij via de Rhonedreef de Taagdreef op te rijden. Rijdend op de Rhonedreef zag ik een scooter/bromfiets. Ik zag dat deze bromfiets reed over de Taagdreef. Ik zag dat deze bromfiets geen verlichting voerde en dat er op de bromfiets twee manspersonen zaten. Daar wij vermoedden dat dit de bromfiets betrof, die zojuist vanuit de Henriettedreef was komen rijden, zijn wij achter de bromfiets aangereden.

Ik zag dat beide personen achterom keken en ons surveillance voertuig zagen rijden. Ik zag dat de bromfiets versnelde en dat beide opzittenden met hoge snelheid het kruispunt met de Brailledreef overstaken. Ik zag dat de bestuurder wederom omkeek en midden op de weg ging rijden vermoedelijk teneinde inhalen te voorkomen. Ik zag de bromfiets enkele seconden later linksaf sloeg en een fiets/bromfietspad op reed. Wij zijn met ons voertuig eveneens het genoemde pad opgereden. Enkele seconden nadat wij de bromfiets in de Miltenburgstraat zagen rijden, hoorde ik dat de surveillance-eenheid 11.10 middels de mobilofoon doorga dat zij de genoemde scooter zagen rijden. Ik hoorde dat zij kort hierna beide personen zagen rennen in de richting van de Miltenburgstraat. Daar ik vermoedde dat beide personen in onze richting zouden rennen, ben ik uit het voertuig gestapt. Na vijftig meter zag ik de twee jongens. Ik zag dat zij mij zagen rennen. Ik zag dat de ander in mijn richting rende. Ik zag dat hij recht op mij toe liep. Ik zag dat hij mij tot op circa twee meter naderde. Ik zag dat hij vanaf hier, vanuit mijn oogpunt gezien, linksaf sloeg. Ik heb hierop, toen ik hem tot circa vijftig centimeter was genaderd, getracht hem te tackelen. Ik stak namelijk mijn rechtervoet uit. Ik voelde dat mijn voet één van zijn voeten raakte. Ik zag dat hij hierdoor gedeeltelijk ten val kwam. Ik zag dat hij opstond en zijn weg rennend vervolgde. Nadat ik tevergeefs de verdachte had gepoogd bij zijn arm te pakken, rende ik wederom achter hem aan. Daar ik vermoedde dat collega [hoofdagent van politie] uit die richting zou komen rennen, gaf ik portofonisch door dat ik de verdachte in zijn richting zag rennen. Kort hierna zag ik collega [hoofdagent van politie]. Ik zag dat hij de genoemde jongen zag en hoorde dat hij zei: "Politie, staan blijven", of woorden van gelijke strekking. Ik zag dat de jongen op [hoofdagent van politie] toe rende. Ik zag dat zij kort hierna tegen elkaar botsten. Ik zag dat de verdachte kort voor dat hij met [hoofdagent van politie] in aanraking kwam omhoog sprong. Ik zag dat hij tijdens de frontale botsing met [hoofdagent van politie] met kop en schouders boven [hoofdagent van politie] uitkwam. Ik heb hierop de jongen bij zijn nek vastgepakt.

Ik zag dat [hoofdagent van politie] hevig bloedde. Ik zag dat het zijn neus was die bloedde. "

"Ik doe aangifte van (poging) tot zware mishandeling, dan wel poging doodslag.

Ik ben als politieambtenaar werkzaam bij de politie regio Utrecht. Gedurende mijn werkzaamheden in de nacht van 22 maart op 23 maart 2004 werd ik voor een inbraak gezonden naar de Henriettedreef te Utrecht.

Tezamen met mijn collega [verbalisant 1] reed ik achter de verdachten van de inbraak aan. Ik zag dat de verdachten zich voortbewogen op een scooter. Ik reed achter de scooter aan over de Loevenhoutsedijk. Ik zag dat de scooter ongeveer 70 km/uur reed. Ik reed op dat moment op ongeveer 20 meter achter de scooter en had het verlichte transparant met daarop "Stop - politie" en mijn optische- en geluidssignalen in werking. Ook seinde ik met mijn groot licht. Korte tijd later kwamen de verdachten met de scooter ten val en vluchtten de verdachten te voet verder. Eén van de verdachten kwam mijn kant opgerend. Toen deze verdachte mij op ongeveer 20 meter genaderd was, riep ik met zeer luide stem: "Politie, staan blijven". Ik zag dat de genoemde huizen en geparkeerde auto's ter plaatse als het ware een corridor vormden waar men over een afstand van ongeveer 15 meter niet zijdelings uitkon. Omdat de verdachte werd achtervolgd door mijn collega [verbalisant 1] en ik aan de andere zijde stond, bleef ik hier staan om [verdachte] "op te vangen". Ik zag dat de verdachte met onverminderde vaart op mij afrende en ik voelde dat hij met zijn lichaam tegen mij aanbotste. Ik voelde dat de verdachte dit kennelijk met opzet en zeer grote kracht deed. Ik voelde dat ik door iets hards van verdachtes lichaam geraakt werd.

Direct nadat ik door [verdachte] was geraakt voelde ik een hevige en stekende pijn in mijn gezicht en voelde ik veel bloed uit mijn neus stromen.

In het ziekenhuis bleek ik een zware kneuzing aan mijn neus te hebben, een gescheurde lip (binnen- en buitenzijde) en een ontvelde elleboog. Nu, om 04:40 uur, heb ik zeer veel pijn aan mijn neus welke erg gezwollen is, veel hoofdpijn en pijn aan mijn elleboog."

6. Het proces-verbaal van de terechtzitting in hoger beroep houdt, voor zover thans van belang, het volgende in:

"De verdachte verklaart - zakelijk weergegeven - als volgt:

Ik heb die agent niet opzettelijk letsel toegebracht.

Ik was in de nacht van 22 op 23 maart 2004 bij buurthuis "De Bram" in Utrecht. Ik heb niet geprobeerd in te breken. Ik bestuurde de scooter.

Ik was daar samen met een ander. Ik weet niet waarom die getuige die dingen heeft gezien, ik was het niet die daar heeft ingebroken.

Ik wil niet zeggen wie die jongen was die bij mij was. Ik wil hem niet verlinken.

Ik had in de gaten dat de politie achter mij aan zat. Ik had de bedoeling om aan de politie te ontkomen. Ik reed op een motorscooter en had geen helm op. Ik had ook geen rijbewijs voor een dergelijke motor. Ik wist niet dat het allemaal zou gaan aflopen zoals nu is gebeurd.

Achteraf gezien was het dit alles niet waard. Ik wist niet dat die jongen met wie ik op de motor zat, een blikje naar de politie zou gooien. Ik bestuurde de motor.

Vervolgens zijn we gevallen met de scooter en ben ik opgestaan en weggerend. Ik heb niet gehoord dat de politie "stop" naar mij riep. Terwijl ik aan het rennen was, zag ik een agent staan. Hij riep dat ik moest stoppen. Ik probeerde de agent te ontwijken, hij tackelde mij en ik struikelde richting geparkeerde auto's. Ik rende vervolgens verder, ik rende richting de doorgang tussen de geparkeerde auto's en de muur. In de verte zag ik een agent. Toen ik in de smalle doorgang rende, sprong de agent opeens voor mij. Ik rende zo hard, dat ik niet kon stoppen. Ik kon ook geen andere kant op. Ik ben toen tegen de agent op gebotst. Ik rende hard. Toen de agent "stop" naar mij riep, was de smalle doorgang nog vrij en ben ik doorgegaan met rennen. Ik kon vervolgens echt niet meer stoppen.

Mijn doel was om weg te komen. Ik zag de doorgang en wilde weg.

Het was niet mijn bedoeling om die agent omver te lopen en letsel toe te brengen. Ik had geen opzet om die man te verwonden.

Ik heb de agent geen kopstoot gegeven. Als dat zo was, dan had ik ook blauwe plekken moeten hebben en die had ik niet.

Ik rende harder dan die agent en ik kon niet meer stoppen. Ik had ook geen tijd om mijn handen naar voren te strekken om mijn val op te vangen. Door het afremmen kwam ik iets omhoog tegen de agent aan. Dat zie je ook bij sporters die hard rennen en dan afremmen, die komen ook omhoog. Ik rende hard, de agent sprong ervoor en ik botste vervolgens tegen hem aan.

Ik was in volle vaart, ik dacht dat ik sneller voor de doorgang was dan de agent, maar opeens sprong hij ervoor.

Ik ben niet gestopt omdat ik op een motor reed zonder rijbewijs en zonder verzekering.

(...)

De raadsman voert het woord overeenkomstig zijn pleitnota, welke aan het hof is overgelegd en aan dit proces-verbaal is gehecht. "

7. De pleitnota van de raadsman houdt, voor zover relevant, het volgende in:

"2. De botsing met verbalisant [hoofdagent van politie]

Verbalisanten: opzettelijke botsing

De politie laat er weinig twijfel over bestaan dat men van mening is dat client overduidelijk opzettelijk verbalisant [hoofdagent van politie] heeft getorpedeerd om aan de achtervolgende agenten te ontvluchten.

Client: Botsing onvermijdelijk

Client heeft dit consequent en beargumenteerd tegengesproken. Volgens client heeft hij na de tacklepoging door [verbalisant 1] een aantal meters struikelend doorgerend en vond zichzelf daarna in de positie dat hij in een smalle corridor tussen de huizen en de geparkeerde auto's ineens op korte afstand verbalisant [hoofdagent van politie] voor zich vond. Afremmen was niet meer mogelijk en client is op [hoofdagent van politie] gebotst. Uit een soort automatische reactie op de naderende botsing heeft client kennelijk een sprongetje gemaakt.

Uiteenlopende verklaringen

Door [verbalisant 1] wordt dit ook zo beschreven, maar deze trekt de conclusie dat client door [hoofdagent van politie] wilde heen springen. [Hoofdagent van politie] zelf verklaart ook zeer stellig dat client opzettelijk heeft gehandeld. Hij beweert zelfs dat er sprake moet zijn geweest van een kopstoot. Deze kopstoot wordt echter ontkend door [verbalisant 1].

Geen letsel client

[Hoofdagent van politie] concludeert tot de kopstoot omdat hij is geraakt door iets hard van het lichaam van client. Client is echter door de politie herhaaldelijk onderzocht en vertoonde geen enkel letsel. Voorts verklaart ook [hoofdagent van politie] niets over een uitgestoken elleboog of iets dergelijks. Het is dus aannemelijk dat de neus van [hoofdagent van politie] in botsing is gekomen met de borstkas van client. Sowieso geen kopstoot dus, en ook geen aanwijzingen van een opzettelijke torpedering. Als client dit immers had gewild, dan had hij wel een knietje of vuist of elleboog uitgestoken, en van enig bijbehorend letsel blijkt dus niet.

Risico op eigen letsel

Naar analogie van het Porschearrest is te stellen dat client bij een botsing als de onderhavige zelf ook een behoorlijk risico liep om gewond te raken, zodat uitermate onaannemelijk is dat hij het doelbewust laat aankomen op een full-body botsing met een verbalisant.

Vangpoging

Uit de verklaring van [hoofdagent van politie] blijkt dat hij zelf ook heeft getracht client "op te vangen", zodat ook aannemelijk is dat hij als een soort keeper de bewegingen van client heeft gevolgd om hem te kunnen opvangen. Dat hij dus structureel in de baan van de loop van client - die [hoofdagent van politie] te laat zag - is gebleven. Dit betekent dat het zelfs moeilijk zou zijn geweest voor client om [hoofdagent van politie] te ontwijken als hij dat al had gekund. In dat opzicht heeft [hoofdagent van politie] dus zelf ook niets gedaan om een botsing te voorkomen.

Situatieschets

Uit de door mij gemaakte foto's (zie de bijlagen bij mijn pleitnota in eerste aanleg die zich ongetwijfeld in uw dossier bevindt) en de verklaringen van verbalisanten en client is wel een beeld te krijgen van hoe een en ander eruit heeft gezien. De corridor tussen auto's en huizen was veel smaller dan de 2,5 - 3,0 meter die de verbalisanten aangeven. Dat maakt des te aannemelijker dat client niet eens langs [hoofdagent van politie] kon lopen, al had hij dat nog zo graag gewild. Het enige wat hij kon doen was afremmen, maar daarvoor was de snelheid te groot. Dat client [hoofdagent van politie] niet op tijd heeft kunnen zien, vloeit voort uit het feit dat het aldaar - volgens [verbalisant 1] - erg donker was, [hoofdagent van politie] een donkere jas aanhad, de politieauto niet volop verlicht aan het eind van de straat stond, en client een seconde ervoor bijna gevallen was en hierbij logischerwijs niet zijn pad heeft kunnen bezien. Client ging er na de ontweken tackle van [verbalisant 1] van uit dat hij de politie afgeschud had en dat hij vervolgens moest gaan nadenken of hij links- of rechtsaf de Loevenhoutse Dijk zou oprennen. Tot zijn verbazing kwam hij toen echter op volle snelheid oog in oog met [hoofdagent van politie] en kon niet meer remmen of uitwijken.

Negatieve interpretatie door verbalisanten

Er is een goede verklaring voor het feit dat de verbalisanten niet slechts anders verklaren dan client, maar verschillend van elkaar en in strijd met de foto's. Een agent is ook maar een mens en het is een natuurlijke reactie om ervan uit te gaan dat een "aanval" die pijn heeft opgeleverd opzettelijk is geweest, terwijl dat objectief helemaal niet zo hoeft te zijn. Zeer tekenend is de wijze waarop [hoofdagent van politie] de botsing kwalificeert:

Dat [hoofdagent van politie] hier vol emotie zijn proces-verbaal opmaakt blijkt uit het feit dat hij zonder enige terughoudendheid client poging doodslag in de schoenen probeert te schuiven. Ik begrijp de emotie wel, maar zijn proces-verbaal is daardoor dus zeer duidelijk gekleurd en derhalve niet objectief. Aangezien hij voorts de afstand tussen auto's en huizen volstrekt verkeerd inschat en een kopstoot verzint waar die er niet was, denk ik dat de verklaring van [hoofdagent van politie] niet geschikt is om in detail de feiten vast te stellen.

Al met al klopt er een boel niet in de feitenbeschrijving en interpretatie door de verbalisanten, en is voor het overige de verklaring van cliënt juist goed te rijmen met de bevindingen. Er is dus niet zoveel reden om te twijfelen aan de lezing van client en er is meer dan genoeg reden om te twijfelen aan de accuraatheid van de lezing van de verbalisanten. Hieruit concludeer ik dat het helemaal niet onaannemelijk is dat de botsing inderdaad een ongelukkige samenloop van omstandigheden is geweest. Aangezien een veroordeling slechts mogelijk is indien de rechter overtuigd is, bepleit is vrijspraak voor het geweldsfacet van het ten laste gelegde.

Conclusie: vrijspraak voor het geweld inzake de botsing

8. Het Hof heeft het door de raadsman gevoerde verweer in zijn arrest als volgt samengevat en verworpen:

"Verweer

11. Het Hof heeft vastgesteld dat verdachtes oogmerk was gelegen in het ontkomen aan de greep van de politie. Het Hof heeft niet vastgesteld dat de verdachte daarbij heeft gehandeld in de zekerheid dat hij [hoofdagent van politie] gewelddadig zou treffen. Derhalve moeten genoemde overwegingen van het Hof kennelijk aldus worden begrepen, dat uit de aard van verdachtes gedraging voortvloeit dat hij bewust de aanmerkelijke kans op de koop heeft toegenomen dat hij al wegrennend geweld op [hoofdagent van politie] zou uitoefenen. Een dergelijk redenering is op zichzelf niet ongeoorloofd. Ik wijs op HR 25 maart 2003, NJ 2003, 552, r.o. 3.6:

"Bepaalde gedragingen kunnen naar hun uiterlijke verschijningsvorm worden aangemerkt als zo zeer gericht op een bepaald gevolg dat het - behoudens contra-indicaties - niet anders kan zijn dan dat de verdachte de aanmerkelijke kans op het desbetreffende gevolg heeft aanvaard."

13. De door het Hof voor het bewijs gebezigde verklaring van de verdachte ter terechtzitting in hoger beroep houdt in hetgeen de verdachte ten verwere heeft aangevoerd, in het bijzonder het door mij gecursiveerde gedeelte:

"Ik had in de gaten dat de politie achter mij aan zat. Ik had de bedoeling om aan de politie te ontkomen.

Vervolgens zijn we gevallen met de scooter en ben ik opgestaan en weggerend. Ik heb niet gehoord dat de politie "stop" naar mij riep. Terwijl ik aan het rennen was, zag ik een agent staan. Hij riep dat ik moest stoppen. Ik probeerde de agent te ontwijken, hij tackelde mij en ik struikelde richting geparkeerde auto's. Ik rende vervolgens verder, ik rende richting de doorgang tussen de geparkeerde auto's en de muur, in de verte zag ik een agent. Toen ik in de smalle doorgang rende, sprong de agent opeens voor mij. Ik rende zo hard, dat ik niet kon stoppen. Ik kon ook geen andere kant op. Ik ben toen tegen de agent op gebotst. Ik rende hard. Toen de agent "stop" naar mij riep, was de smalle doorgang nog vrij en ben ik doorgegaan met rennen. Ik kon vervolgens echt niet meer stoppen. Mijn doel was om weg te komen. Ik zag de doorgang en wilde weg

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

1 Voor een geval waarin het uitwijken van een spookrijder voor tegenliggers niet aan het aannemen van (voorwaardelijk) opzet in de weg stond Hoge Raad, 05-12-2006, LJN AZ1668.

2 HR 25 maart 2003, NJ 2003, 552, r.o. 3.6