Parket bij de Hoge Raad, 06-12-2013, ECLI:NL:PHR:2013:1831, 11/03900

“ 6.14. Grief 10 van [betrokkene 2] strekt ten betoge dat de rechtbank in het vonnis van 5 juli 2006 (overwegingen 4.1.8 tot en met 4.1.13) ten onrechte heeft geoordeeld, kort gezegd, dat gebruikmaking door de Ontvanger van het zogenoemde “open systeem” van art. 3 lid 2 Iw 1990 (oud), thans artikel 4:124 van de Algemene Wet Bestuursrecht (AWB), geen onaanvaardbare doorkruising oplevert van de in de Iw 1990 gegeven publiekrechtelijke regeling.

(…)

“Het innen van belastingschulden met behulp van een dagvaarding valt niet onder de dwanginvordering (...). Dit brengt onder andere mee dat strikt genomen nadat de verjaring van de dwanginvordering is ingetreden, inning van de belastingschuld met behulp van bevoegdheden in de sfeer van de civiele rechtsvordering (de ‘gewone’ dagvaarding) mogelijk zou zijn. Zulks achten wij uiteraard niet gewenst. Daarom zal in de Leidraad Invordering 1989 worden opgenomen dat nadat de verjaring is ingetreden, inning van de belastingschuld met gebruikmaking van aan de civiele rechtsvordering ontleende bevoegdheden, achterwege blijft.”

Art 27 lid 1 IW 1990 (oud) luidt, tot goed begrip, als volgt:

“Het recht tot dwanginvordering alsmede het recht tot verrekening met betrekking tot een belastingaanslag verjaren door verloop van vijf jaren na de aanvang van de dag volgende op die waarop die aanslag geheel invorderbaar is dan wel, indien zulks tot een later tijdstip leidt, vijf jaren na de aanvang van de dag volgende op die waarop de laatste akte van vervolging ter zake van die aanslag aan de belastingschuldige is betekend.”

Volgens [betrokkene] c.s. ziet de geciteerde passage uit de wetsgeschiedenis (bij uitstek) op een vordering van de Ontvanger jegens derden met als grondslag onrechtmatige daad en volgt daaruit, in combinatie met het feit dat het recht tot dwanginvordering van de onderhavige aanslagen is verjaard, dat de Ontvanger (ook) zijn vorderingsrecht uit onrechtmatige daad heeft verloren.

§1.Verjaring 1.

(Art.27, §I) Algemeen

Artikel 27 van de wet bepaalt dat het recht tot dwanginvordering en het recht tot verrekening verjaren door verloop van vijf jaren na de aanvang van de dag volgende op die waarop die belastingaanslag geheel invorderbaar is dan wel, als dit tot een later tijdstip leidt, vijf jaren na de aanvang van de dag volgende op die waarop de laatste akte van vervolging terzake van die belastingaanslag aan de belastingschuldige is betekend.

(…)

Alhoewel artikel 27 invordering door middel van een dagvaarding na verloop van de in dat artikel genoemde termijn onverlet laat wordt van deze mogelijkheid nooit gebruik gemaakt wanneer de in artikel 27 genoemde verjaring is ingetreden.”

Anders dan de aanhef van het middel luidt, richt het middel zich, gezien de toelichting daarop in de cassatiedagvaarding, uitsluitend tegen de rechtsoverwegingen 6.15, 6.53 (derde zin e.v.) en 6.54 van het arrest. De rechtsoverwegingen 6.14, 6.50-6.52 en de eerste twee volzinnen van rechtsoverweging 6.53 worden derhalve in cassatie niet (op tijd) bestreden.

In cassatie is mitsdien uitgangspunt dat het recht tot dwanginvordering van de onderhavige aanslagen ten tijde van het uitbrengen van de inleidende dagvaardingen aan [betrokkene] c.s. op 15 november 2002 nog niet was verjaard²⁴.

Open systeem van de Invorderingswet 1990 en de bevoegdheden van de ontvanger

Met de inwerkingtreding van de Invorderingswet 1990²⁹ is door invoering van het ‘open systeem’ van middelen tot invordering als bedoeld in art. 3 lid 2³⁰een einde gemaakt aan het gesloten systeem van rechtsmiddelen van de Invorderingswet 1845³¹.

In het voor de onderhavige procedure geldende art. 3 lid 2 Invorderingswet 1990 werd bepaald dat de Ontvanger naast de hem in de Invorderingswet 1990 gegeven bevoegdheden ook over de bevoegdheden beschikt die een schuldeiser heeft op grond van enige andere wettelijke bepaling³².

Parlementaire geschiedenis

Omdat de nieuwe bepaling een breuk met het verleden was, is in de parlementaire stukken het toepassen door de ontvanger van de algemene bevoegdheden die het civiele recht aan een gewone schuldeiser toekent, uitgebreid aan de orde gekomen.

In de memorie van toelichting op de Invorderingswet 1990 is hierover het volgende opgemerkt³³:

“(…) Met betrekking tot de verhouding tussen de bijzondere bevoegdheden neergelegd in dit wetsvoorstel en de algemene bevoegdheden die het burgerlijk recht toekent aan een gewone schuldeiser, merken wij op dat in een open systeem die bevoegdheden naast elkaar kunnen worden aangewend (zie in dit verband met name artikel 33). Het is dus niet zo dat die bijzondere bevoegdheden prevaleren boven de algemene bevoegdheden dan wel dat de bijzondere bevoegdheden de algemene bevoegdheden uitsluiten tenzij zulks uitdrukkelijk is geregeld (zie in dit verband artikel 25, eerste lid)³⁴.

(…)

Het ligt in ons voornemen in de Leidraad Invordering het beleid in de toepassing van aan het open systeem ontleende bevoegdheden, uiteen te zetten en de ontvanger van nauwkeurige richtlijnen ter zake te voorzien.

(…)

In dit hoofdstuk [hoofdstuk IV over rechtsbescherming, W-vG] staat centraal de positie van de belastingschuldige (…). Wij laten derhalve buiten beschouwing de rechtsbescherming van de belastingschuldige indien deze door de ontvanger wordt aangesproken op grond van het burgerlijk recht, aangezien die positie geen andere is dan die van elke willekeurige andere schuldenaar die op grond van het burgerlijk recht wordt aangesproken om een schuld te voldoen.”

“Over de positie van de ontvanger merken wij (…) het volgende op. Zoals wij hiervoor reeds aangaven is zijn taak in het geheel van het functioneren van de overheid het ervoor zorgen dat de materieel verschuldigde en formeel vastgestelde belastingbedragen in de schatkist komen. In de memorie van toelichting hebben wij aangegeven waarom het naar ons oordeel nodig is dat de ontvanger daarbij in de eerste plaats beschikt over de incassomiddelen die voortvloeien uit het open systeem en in de tweede plaats een aantal bevoegdheden heeft die hem in een verstrekte positie plaatsen. Deze versterking geldt niet alleen de bevoegdheden die de ontvanger heeft ten opzichte van de belastingschuldigen en de aansprakelijk gestelden, maar ook die welke hem in een bijzondere positie plaatsen ten opzichte van de overige crediteuren.

(…)

In algemene zin merken wij over de toepassing door de ontvanger van de aan het open systeem ontleende bevoegdheden het volgende op. Er is, uit een oogpunt van de positie van de ontvanger als schuldeiser (…) onzes inziens geen noodzaak de ontvanger bij die toepassing in de Invorderingswet te binden aan strakkere bepalingen dan die welke voor crediteuren in het algemeen gelden en die de ontvanger uit civielrechtelijk oogpunt in een nadeliger positie plaatsen dan andere crediteuren. De ontvanger is namelijk niet per definitie een slechtere crediteur dan een willekeurige andere. In tegendeel, in de wijze waarop hij van zijn bevoegdheden gebruik maakt – ook die welke hij ontleent aan het open systeem – is de ontvanger gebonden aan publiekrechtelijke waarborgen, neergelegd in de algemene beginselen van behoorlijk bestuur. Er is echter wel reden voor een nadere precisering van het door de ontvanger te voeren beleid. (…) Het ligt, zoals gezegd, in ons voornemen de nadere formulering van het beleid te doen plaatsvinden in de Leidraad Invordering 1989 [1990, W-vG].

(…) Met de leden van de C.D.A.-fractie zijn wij van mening dat deze bevoegdheid met de uiterste prudentie moet worden toegepast, dat wil zegen na afweging van alle betrokken belangen. (…).”

“(…) In beginsel is de ontvanger dus vrij in zijn keuze van invorderingsinstrumenten die hij het meest geschikt acht voor een juiste uitoefening van zijn taak. Bij deze keuze worden de belangen van de Staat zorgvuldig afgewogen tegen die van de belastingschuldige en/of eventuele derden. Het resultaat van deze belangenafweging moet de toets van behoorlijk bestuur kunnen doorstaan en bepaalt daarmee in belangrijke mate de grenzen van de keuzevrijheid van de ontvanger.

In de gevallen waarin de ontvanger het wenselijk of noodzakelijk acht van gebruikmaking van fiscale bevoegdheden over te schakelen op civielrechtelijke bevoegdheden of andersom, geschiedt dit alleen als het belang van de invordering bij een dergelijke wijziging opweegt tegen de belangen van de belastingschuldige en eventuele derden. In dit verband moet worden bedacht dat enig nadeel bij zodanige wijziging voor de belastingschuldige en de derde niet altijd te voorkomen zijn.”³⁶

Eerste tussenconclusie

In de parlementaire stukken van de Invorderingswet 1990 wordt niet gesproken over vorderingen uit onrechtmatige daad⁴⁰. In het kader van de bevoegdheden van de ontvanger die voortvloeien uit het open systeem is slechts ingegaan op de bevoegdheid van de ontvanger om het faillissement van belastingschuldigen aan te vragen⁴¹, en om beslag te leggen en voorts op de mogelijkheid van het instellen van de actio Pauliana.

Uit de parlementaire geschiedenis van de Invorderingswet 1990 blijkt daarnaast dat wanneer over derden wordt gesproken, het vooral gaat om derden die verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor de betaling van een belastingschuld van een belastingschuldige (zie bijv. art. 20 en hoofdstuk VI Invorderingswet 1990 over aansprakelijkheid, art. 33-49)⁴².

M.i. heeft de wetgever van de Invorderingswet 1990, gezien het ontbreken van parlementaire geschiedenis op dit punt, in het geheel niet gedacht aan een door de ontvanger in te stellen actie uit onrechtmatige daad tegen een ander dan de belastingschuldige.

Rechtspraak

Dat is wel het onderwerp geweest van een aantal arresten van de Hoge Raad, waarin het ging over de toewijsbaarheid van een op onrechtmatige daad gebaseerde vordering van de Ontvanger op een derde omdat deze derde, het verhaal van een belastingschuld illusoir zou hebben gemaakt⁴³.

Het eerste, en voor de onderhavige zaak tevens cruciale, arrest is van 28 juni 1996 (Van Maarseveen c.s./Ontvanger)⁴⁴. Daarin heeft de Hoge Raad – voor zover thans van belang – als volgt geoordeeld:

“3.3.1 Vooropgesteld moet worden dat de Ontvanger bevoegd is in rechte op te treden in ‘alle rechtsgedingen voortvloeiende uit de uitoefening van zijn taak’ (art. 3 lid 3 Invorderingswet 1990, hierna mede aan te duiden als: Iw 1990), welke taak bestaat in de invordering van de rijksbelastingen. Van belang is hierbij dat in art. 3 lid 2 Iw 1990, in tegenstelling tot hetgeen ingevolge de voorheen geldende Invorderingswet gold, een ‘open systeem’ is neergelegd, inhoudende dat de ontvanger de bevoegdheden van een schuldeiser heeft, en daarenboven beschikt over de bijzondere aan de Invorderingswet ontleende bevoegdheden. Uit de formulering van deze bepaling – ‘bevoegdheden die een schuldeiser heeft op grond van enige andere wettelijke bepaling’ – volgt dat de begrenzing slechts hierin bestaat dat het moet gaan om de wettelijke bevoegdheden van een schuldeiser, maar dat binnen deze begrenzing geen verdere beperkingen gelden.

Nu de bevoegdheden van een schuldeiser niet beperkt zijn tot het innen van zijn vordering, maar zich mede uitstrekken tot maatregelen om tegen verkorting van zijn verhaalsrecht op te komen, geldt hetzelfde voor de ontvanger⁴⁵.

(…)

Daaraan heeft de Hoge Raad in latere rechtspraak de restrictie gegeven dat dit verhaal pas kan plaatsvinden nadat deze belastingschulden met toepassing van de belastingwetgeving zijn vastgesteld⁴⁶.

Voorts heeft de Hoge Raad nadien geoordeeld dat niet kan worden aanvaard dat de omvang van de door de aangesproken derde te vergoeden schade zonder meer zou worden bepaald door de aanslag waarvan hij niet langs bestuursrechtelijke weg de rechtmatigheid heeft kunnen doen vaststellen⁴⁷, omdat dat, gelet op de door de Invorderingswet 1990 geboden rechtsbescherming aan een derde die hoofdelijk voor de belastingschuld van een ander aansprakelijk wordt gesteld, ook niet zou passen in het wettelijk stelsel en voor die derde de rechtsmiddelen van bezwaar, beroep, hoger beroep en beroep in cassatie tegen het invorderingsbesluit openstaan, in welk verband mede de onderliggende aanslag aan de orde kan worden gesteld⁴⁸.

Verjaring

In art. 27 Invorderingswet 1990 is een zelfstandige regeling gegeven met betrekking tot de verjaring van de dwanginvordering en van het recht tot verrekening. Volgens de Staatssecretaris van Financiën en de Minister van Justitie was een specifieke verjaringsregel nodig gelet op het karakter van de belastinginvordering⁵³.

Art. 27 lid 1 Invorderingswet 1990 luidt als volgt:

“Het recht tot dwanginvordering alsmede het recht tot verrekening met betrekking tot een belastingaanslag verjaren door verloop van vijf jaren na de aanvang van de dag volgende op die waarop die aanslag geheel invorderbaar is dan wel, indien zulks tot een later tijdstip leidt, vijf jaren na de aanvang van de dag volgende op die waarop de laatste akte van vervolging ter zake van die aanslag aan de belastingschuldige is betekend.”

“Het lid van de fractie van de R.P.F, vraagt om commentaar op een aantal door mr. Broekveldt in zijn bijdrage in MBB 1988, nr. 10 (blz. 259) geformuleerde vraagpunten over de afstemming tussen de civielrechtelijke rechtsvordering en de fiscale invordering ter zake van de inning bij gewone dagvaarding. Zoals hierna, naar aanleiding van vragen met betrekking tot het voorgestelde artikel 4 nader uiteen zal worden gezet, betreft dit artikel ook de bevoegdheid tot het uitbrengen van dagvaardingen. Het innen van belastingschulden met behulp van een dagvaarding valt niet onder de dwanginvordering, die in de terminologie van de wet de procedure omvat die is neergelegd in de artikelen 11 tot en met 21. Dit brengt onder andere mee dat strikt genomen nadat de verjaring van de dwanginvordering is ingetreden, inning van de belastingschuld met behulp van bevoegdheden in de sfeer van de civiele rechtsvordering (de «gewone» dagvaarding) mogelijk zou zijn. Zulks achten wij uiteraard niet gewenst. Daarom zal in de Leidraad Invordering 1989 worden opgenomen dat nadat de verjaring is ingetreden, inning van de belastingschuld met gebruikmaking van aan de civiele rechtsvordering ontleende bevoegdheden, achterwege blijft.”

Dit is aldus in de Leidraad Invordering 1990 in art. 27 § 1 geschied⁵⁷:

“Artikel 27 van de wet bepaalt dat het recht tot dwanginvordering en het recht tot verrekening verjaren door verloop van vijf jaren na de aanvang van de dag volgende op die waarop die belastingaanslag geheel invorderbaar is dan wel, als dit tot een later tijdstip leidt, vijf jaren na de aanvang van de dag volgende op die waarop de laatste akte van vervolging terzake van die belastingaanslag aan de belastingschuldige is betekend. Het tweede lid van dit artikel bepaalt limitatief in welke gevallen de verjaring wordt geschorst. Alhoewel artikel 27 invordering door middel van een dagvaarding na verloop van de in dat artikel genoemde termijn onverlet laat wordt van deze mogelijkheid nooit gebruik gemaakt wanneer de in artikel 27 genoemde verjaring is ingetreden.”⁵⁸

“Dit heeft te maken met onze benadering van de verhouding tussen de bevoegdheden van de fiscus die worden ontleend aan de Invorderingswet en die welke uit de commune rechtsvordering voortvloeien. In beginsel menen wij dat in de Invorderingswet zo min mogelijk inbreuk dient te worden gemaakt op de algemene bevoegdheden die elke crediteur heeft. Wanneer echter door het cumuleren van mogelijke bevoegdheden onduidelijkheid zou kunnen bestaan is het zaak helderheid te verschaffen. Daarbij is het naar onze mening voldoende dat in de uitvoeringssfeer wordt geregeld hoe in een bepaald geval dient te worden gehandeld. Het zou bovendien ook een veelheid van wettelijke bepalingen meebrengen als in alle diverse denkbare samenloop-situaties in de wet een regeling ter zake zou moeten worden opgenomen. In hetgeen hierover in de memorie van antwoord (Kamerstukken II 1988/89, 20 588, nr. 6, blz. 11 en 12) is opgemerkt kunnen wij ons vinden; ook wij menen met beleidsvoorschriften in de Leidraad te kunnen volstaan.”

Literatuur

In de literatuur wordt slechts beperkt ingegaan op de verjaring van de vordering uit onrechtmatige daad in verband met de bepalingen in de Invorderingswet 1990 en de Leidraad Invordering 1990.

Heel in het algemeen stelt Feteris onder verwijzing naar de hiervoor geciteerde parlementaire geschiedenis en art. 27 Leidraad Invordering 1990 dat de ontvanger uiteraard geen gebruik meer behoort te maken van zijn civielrechtelijke bevoegdheden nadat het recht tot dwanginvordering is verjaard⁶⁰. Ook Raaijmakers vermeldt slechts dat de Leidraad Invordering 1990 aangeeft dat na verjaring van een belastingschuld geen civiele rechtsvordering zal worden ingesteld⁶¹.

In zijn commentaar op art. 27 Invorderingswet spreekt Kerckhoffs uitsluitend over invordering van de belastingvordering via de civiele weg⁶⁴.

Dat doen ook Vetter en Wattel waar zij bespreken dat uit het wettelijk open systeem voortvloeit dat de verjaring van de mogelijkheid om de belastingschuld met gebruikmaking van civiele middelen in te vorderen op grond van art. 3 Invorderingswet plaatsvindt onafhankelijk van de regeling van art. 27 Invorderingswet en dat invordering door middel van een gewone dagvaarding achterwege blijft zodra de verjaring van de dwanginvordering op grond van art. 27 Invorderingswet is ingetreden⁶⁵.

Tweede tussenconclusie

Naast de hiervoor onder 3.15 vermelde tussenconclusie biedt de parlementaire geschiedenis van de Invorderingswet 1990 naar mijn beoordeling geen enkel aanknopingspunt voor de conclusie dat in de Leidraad Invordering 1990 zou zijn bepaald dat een vordering tot schadevergoeding uit onrechtmatige daad jegens een derde niet meer kan worden ingesteld indien de in art. 27 van die leidraad genoemde verjaring is ingetreden. Uit de citaten uit de parlementaire stukken alsook uit het artikel van Broekveldt leid ik daarentegen af dat het in het geval van art. 27 § 1.1 van de Leidraad Invordering 1990 gaat om de inning van belastingschulden van de belastingschuldige. Ik wijs daarvoor onder meer op de passage in de Memorie van Antwoord dat in de Leidraad Invordering 1989 zal worden opgenomen dat nadat de verjaring is ingetreden, inning van de belastingschuld met gebruikmaking van aan de civiele rechtsvordering ontleende bevoegdheden (curs., W-vG), achterwege blijft. De op onrechtmatige daad gebaseerde vordering van de ontvanger op een derde omdat deze derde het verhaal van een belastingschuld illusoir heeft gemaakt, is echter in het geheel niet in de beschouwingen betrokken.

En er is al helemaal geen reden om te veronderstellen dat in art. 27 Invorderingswet 1990 en de Leidraad Invordering 1990 op dit punt ligt besloten dat een aanhangige procedure moet worden gestaakt indien de dwanginvordering lopende het geding verjaart.

Beoordeling van het principale middel

Ik lees in de toelichting op het middel twee klachten (hierna: onderdelen).

Het eerste onderdeel⁶⁸ klaagt dat waar het hof in rechtsoverweging 6.15 heeft geoordeeld dat de Ontvanger met de onderhavige actie op grond van onrechtmatige daad niet belasting aan het invorderen is, maar maatregelen neemt tegen verkorting van zijn verhaalsrecht, het hof de wettelijke taak van de Ontvanger verwart met diens bevoegdheden bij de uitoefening van die taak op de voet van art. 3 lid 2 Invorderingswet 1990. Indien, aldus het onderdeel, de vorderingen van de Ontvanger in dezen niet zien op de invordering van rijksbelastingen, handelt hij buiten zijn wettelijke taak en dient hij om die reden reeds niet ontvangen te worden in zijn vorderingen, dan wel dient hem die vorderingen te worden ontzegd.

De klacht faalt.

Het oordeel van het hof in rechtsoverweging 6.15 dat de Ontvanger met zijn onderhavige op onrechtmatige daad gebaseerde vordering geen belasting aan het invorderen is, maar een maatregel neemt tegen verkorting van zijn verhaalsrecht, hetgeen hem vrijstaat op grond van het bepaalde in art. 3 lid 2 Invorderingswet 1990 (oud), is juist. Zoals de Hoge Raad in het Van Maarseveen-arrest heeft geoordeeld⁶⁹en heeft herhaald in zijn arrest van 30 januari 2004⁷⁰, handelt de ontvanger, ook indien zijn vordering strekt tot het verhalen van schade langs de privaatrechtelijke weg, ter uitoefening van zijn wettelijke taak als bedoeld in art. 3 lid 3 van de Invorderingswet 1990.

In het verlengde van het eerste onderdeel betoogt het tweede onderdeel⁷¹ dat indien de Ontvanger binnen zijn wettelijke taak tot invordering van rijksbelastingen handelt, het fiscale verjaringsregime van toepassing is, nu de fiscale verjaringsregels exclusief zijn en de Ontvanger geen beroep kan doen op de civiele verjaringsregels⁷². Daarmee is, aldus het onderdeel, “de vordering uit onrechtmatige daad accessoir aan de betreffende belastingaanslag gelijk een aansprakelijkheidsschuld die als accessoire verbintenis niet voor zelfstandige verjaring vatbaar [is] en [volgt] derhalve de verjaring van de aanslagen waarvoor aansprakelijk is gesteld”⁷³. Het onderdeel betoogt verder dat, anders dan ingeval van toepasselijkheid van de civiele verjaringsregels, de fiscale verjaring bij gebreke aan stuiting kan intreden hangende een aansprakelijkheidsprocedure met als gevolg dat de aansprakelijkstelling vervalt.

Het onderdeel klaagt vervolgens⁷⁴ dat het hof in de rechtsoverwegingen 6.51 tot en met 6.54 heeft miskend dat de enkele omstandigheid dat het recht op dwanginvordering is verjaard er wel degelijk toe leidt dat het recht van de Ontvanger om zijn schade ten gevolge van het onbetaald blijven van de betreffende aanslagen vennootschapsbelasting te verhalen, is komen te vervallen en dat dat eveneens het geval is indien het recht tot dwanginvordering, zoals in het onderhavige geval, hangende het rechtsgeding is verjaard. De inleidende dagvaarding van de Ontvanger aan [eiser] is niet gericht aan de betreffende belastingschuldigen en geldt niet als een stuitingshandeling in de zin van art. 27 Invorderingswet 1990.

3.39 Uit de eerder geciteerde parlementaire geschiedenis – en de uitvoering daarvan in de Leidraad Invordering 1990 – blijkt dat de wetgever de ontvanger dezelfde bevoegdheden heeft willen geven als een ‘normale’ schuldeiser, maar dat de ontvanger bij de uitoefening van deze bevoegdheden de algemene beginselen van behoorlijk bestuur steeds onverkort dient na te leven. Een tweede uitzondering zou daarom wellicht kunnen zijn dat de algemene beginselen van behoorlijk bestuur eraan in de weg staan dat de ontvanger nog schade vordert ter hoogte van de (fiscaal) verjaarde belastingschulden.

Daarover wordt in cassatie evenwel niet geklaagd.

Nu het oordeel van het hof in rechtsoverweging 6.53 dat het ook vanuit proceseconomisch oogpunt onwenselijk is om in een situatie als de onderhavige, waarin vaststaat dat de belastingschuldigen geen verhaal bieden, van de ontvanger te verlangen om, enkel met het oog op de jegens een derde ingestelde civielrechtelijke vordering uit onrechtmatige daad, stuitingshandelingen te verrichten met betrekking tot de dwanginvordering van de belastingschulden, een nadere motivering behelst van zijn oordeel dat het vorderingsrecht van de ontvanger niet is komen te vervallen, stuit ook de tweede klacht van het onderdeel op het voorgaande af.

Onderdeel 2 faalt mitsdien in zijn geheel.