Parket bij de Hoge Raad, 10-12-2021, ECLI:NL:PHR:2021:1169, 21/00792

Het cassatiemiddel bestaat uit vier onderdelen. De onderdelen 1-3 richten zich tegen het oordeel van het hof dat sprake is van een voldoende dringende reden voor het ontslag op staande voet (rov. 6.6, 6.7, 6.9 en 6.10). De door deze onderdelen opgeworpen klachten houden in dat het hof bij dit oordeel ten onrechte niet (kenbaar) alle omstandigheden van het geval heeft betrokken, althans dit oordeel onvoldoende (begrijpelijk) heeft gemotiveerd. Onderdeel 4 bevat een voorbouwklacht.

Een werkgever kan op grond van art. 7:677 lid 1 BW de arbeidsovereenkomst met onmiddellijke ingang opzeggen wegens een dringende reden, mits dit onverwijld gebeurt, onder gelijktijdige mededeling van die reden aan de wederpartij. Volgens art. 7:678 lid 1 BW worden voor de werkgever als dringende redenen voor een ontslag op staande voet beschouwd zodanige daden, eigenschappen of gedragingen van de werknemer, die ten gevolge hebben dat van de werkgever redelijkerwijze niet kan gevergd worden de arbeidsovereenkomst te laten voortduren.

Bij de beoordeling van de vraag of sprake is van een dringende reden in de zin van art. 7:678 lid 1 BW, moeten volgens vaste rechtspraak van de Hoge Raad de omstandigheden van het geval, in onderling verband en samenhang, in aanmerking worden genomen. Daarbij zijn in de eerste plaats van belang de aard en de ernst van hetgeen de werkgever als dringende reden aanmerkt. Daarnaast kunnen onder meer van belang zijn de aard van de dienstbetrekking, de duur daarvan en de wijze waarop de werknemer die dienstbetrekking heeft vervuld, alsmede de persoonlijke omstandigheden van de werknemer, zoals zijn leeftijd en de gevolgen die een ontslag op staande voet voor hem zou hebben.²³ Aldus vindt een afweging plaats tussen het belang van de werkgever bij beëindiging en het belang van de werknemer bij het behoud van zijn dienstbetrekking.²⁴ Daarbij geldt, eveneens naar vaste rechtspraak, dat ook indien de gevolgen van het ontslag ingrijpend zijn, een afweging van de persoonlijke omstandigheden van de werknemer tegen de aard en de ernst van de dringende reden tot de slotsom kan leiden dat een onmiddellijke beëindiging van de arbeidsovereenkomst gerechtvaardigd is.²⁵

Volgens het onderdeel kunnen deze overwegingen, die aan het bestreden oordeel voorafgaan, ’s hofs oordeel dat [de werknemer] (van het doorsturen van de e-mails met vertrouwelijke informatie) een ernstig verwijt kan worden gemaakt niet dragen. Het onderdeel verwijt het hof voorts dat het heeft verzuimd om in dit kader te responderen op de stellingen van [de werknemer] die betrekking hebben op de ernst van het doorsturen van de e-mails. In de toelichting die het cassatieverzoekschrift op deze algemene klachten geeft, lees ik negen klachten.

De eerste drie klachten van het onderdeel hebben betrekking op de onder (i) en (ii) weergegeven overwegingen van het hof. Ik begin met een gezamenlijke bespreking van de klachten 1 en 3 (zie het verzoekschrift tot cassatie, onder 2.3.6 resp. 2.3.9), die worden voorgesteld voor het geval het hof zijn bestreden oordeel (mede) heeft gebaseerd op overweging (i) (klacht 1) respectievelijk overweging (ii) (klacht 3).

Gelet op het feit dat het hof in de direct aan dit bestreden oordeel voorafgaande overweging expliciteert dat het geciteerde voorschrift uit het IT-reglement ook ziet op het overdragen van vertrouwelijke informatie aan een privé-e-mailadres van de werknemer, om vervolgens te oordelen dat aan [de werknemer] op dit punt dan ook een ernstig verwijt kan worden gemaakt, moet ’s hofs bestreden oordeel zo worden begrepen, dat het hof heeft bedoeld dat [de werknemer] een ernstig verwijt kan worden gemaakt van het doorsturen van de bewuste e-mails, omdat [de werknemer] daarmee het IT-reglement van Eriks heeft overtreden. De woorden ‘dan ook’ hebben kennelijk betrekking op de omstandigheid dat het IT-reglement dit doorsturen duidelijk verbiedt (en [de werknemer] dit desondanks toch heeft gedaan), en niet (ook) – zoals de klachten 1 en 3 tot uitgangspunt nemen – op de hiervoor onder (i) en (ii) samengevatte overwegingen van het hof. Díé overwegingen heeft het hof, naar ik rov. 6.6 begrijp, niet aan zijn bestreden oordeel ten grondslag gelegd. Veeleer lijkt het hof daarmee – in ieder geval met overweging (ii) – vooruit te lopen op rov. 6.7, waarin het hof ingaat op de weigering van [de werknemer] om (tijdig) de gevraagde openheid van zaken te geven en waarbij het hof (onder meer) refereert aan “de (terechte) zorg van Eriks over wat er met haar bedrijfsgegevens was gebeurd”. Dit lijkt mij terug te slaan op overweging (ii), die inhoudt dat het hof het goed voorstelbaar acht dat Eriks verontrust was over het doorsturen van de bewuste e-mails door [de werknemer].²⁷

Het voorgaande betekent dat de klachten 1 en 3 feitelijke grondslag missen, nu zij berusten op het onjuiste uitgangspunt dat het hof zijn oordeel dat [de werknemer] een ernstig verwijt kan worden gemaakt ten aanzien van het doorsturen van de e-mails met bedrijfsgevoelige informatie (mede) heeft doen steunen op de onder (i) en (ii) weergegeven overwegingen. Beide klachten kunnen derhalve niet tot cassatie leiden.

Klacht 2 (zie onder 2.3.8) houdt in dat voor zover het hof met zijn overweging over de verontrusting van Eriks over het doorsturen van de e-mails met bedrijfsgevoelige informatie (zie 3.7, onder (ii)) heeft voortgebouwd op zijn overweging dat [de werknemer] zich gelet op de voorgeschiedenis bewust had moeten zijn van het feit dat het vertrouwen van Eriks in hem precair was en dat hij weinig krediet meer had (zie 3.7, onder (i)), dat onjuist en/of onbegrijpelijk is om de door klacht 1 genoemde redenen.

Deze klacht faalt bij gebrek aan feitelijke grondslag. Noch in rov. 6.6 noch overigens in de bestreden beschikking zijn aanknopingspunten te vinden voor de lezing die het subonderdeel aan de betreffende overwegingen geeft. Indien de klacht niet reeds hierop zou stranden, dan geldt dat zij aanhaakt bij het betoog van klacht 1 en daarmee in het lot daarvan moet delen.

De klachten 4 tot en met 7 zien op de overwegingen van het hof in rov. 6.6 met betrekking tot het IT-reglement van Eriks (zie 3.7, onder (iii)).

Klacht 4 (zie onder 2.3.11) voert aan dat [de werknemer] heeft betoogd dat hij vaker e-mails heeft doorgestuurd, zonder dat Eriks (die dit wist of in ieder geval moest weten) daar een punt van heeft gemaakt. Volgens de klacht heeft [de werknemer] in dat verband onder meer betoogd dat hij vanaf de periode van zijn non-actiefstelling zowel zijn eerste als zijn tweede advocaat heeft voorzien van e-mails die relevant waren voor de behartiging van zijn belangen, dat dit onder meer omzetgegevens betrof die door zijn advocaat zijn doorgestuurd naar de advocaat van Eriks,²⁸ en dat Eriks toen dus al wist althans had moeten weten dat [de werknemer] vertrouwelijke gegevens buiten de Eriks-systemen had gebracht, maar dat Eriks daar geen punt van heeft gemaakt en het handelen van [de werknemer] heeft geaccepteerd. Geklaagd wordt dat het hof in het kader van zijn beoordeling of sprake is van een dringende reden niet (kenbaar) op dit betoog is ingegaan.

De strekking van het door de klacht genoemde betoog van [de werknemer] is dat Eriks tot 7 mei 2020 geen punt heeft gemaakt van het feit dat [de werknemer] e-mails heeft doorgestuurd en vertrouwelijke informatie buiten de Eriks-systemen heeft gebracht. Voor dit betoog is echter pas plaats als Eriks wíst van het doorsturen van de e-mails en het (aldus) buiten de Eriks-systemen brengen van bedrijfsgevoelige informatie. Uit het voorgaande volgt echter dat in cassatie als onbestreden vaststaat dat Eriks niet bekend en akkoord was met het doorsturen van e-mails met bedrijfsgevoelige informatie (rov. 6.5, 6.8), en dat Eriks dit ook niet eerder had moeten ontdekken (rov. 6.8). Met betrekking tot de door de klacht genoemde stelling dat Eriks al voor 7 mei 2020 wist of had moeten weten dat [de werknemer] vertrouwelijke gegevens buiten de Eriks-systemen had gebracht, omdat de advocaat van [de werknemer] omzetgegevens uit van [de werknemer] afkomstige e-mails aan de advocaat van Eriks had verzonden, is hieraan toe te voegen dat het hof over deze stelling – eveneens onbestreden – overweegt dat Eriks had kunnen weten dat [de werknemer] gegevens uit het systeem van Eriks had verstrekt aan zijn advocaat (rov. 6.8). Dit is iets anders dan dat Eriks hiervan wist. Bij deze stand van zaken is er geen ruimte (meer) voor het door de klacht genoemde betoog van [de werknemer]. Het betrekken van dit betoog bij de beoordeling of sprake is van een dringende reden – voor zover het hof dat niet reeds heeft gedaan – zou dan ook niet kunnen resulteren in een ander oordeel op dit punt. Dit betekent dat de klacht bij gebrek aan belang niet tot cassatie kan leiden.

Klacht 5 (zie onder 2.3.12-2.3.13) klaagt dat het hof niet (kenbaar) is ingegaan op de stelling van [de werknemer] dat hij de e-mails niet heeft doorgestuurd aan derden en dat Eriks (dus) geen nadeel heeft ondervonden van het versturen van de e-mails naar privéadressen van [de werknemer]. Het hof zou daarmee hebben miskend dat deze omstandigheid relevant is voor het beoordelen van de ernst van de gedragingen die [de werknemer] worden verweten, althans deze omstandigheid onvoldoende (begrijpelijk) in zijn oordeel hebben betroken. Daartoe voert de klacht aan dat uit onder meer de ontslagbrief volgt dat de kern van de verwijten die Eriks maakt, is dat [de werknemer] “zeer bedrijfsgevoelige informatie” buiten de systemen van Eriks heeft gebracht, “waardoor Eriks al geruime tijd grote risico’s loopt” en “waarvan de schade niet te overzien is”. Als [de werknemer] de e-mails niet aan derden heeft doorgestuurd (en ook niet de intentie had om dat te doen), kan dat het verwijt dat aan [de werknemer] wordt gemaakt in een ander licht doen staan, aldus de klacht.

Klacht 6 (zie onder 2.3.14) betoogt dat aan het door klacht 5 gestelde niet kan afdoen dat het hof in rov. 6.10 refereert aan het feit dat niet is gebleken dat [de werknemer] de e-mails heeft gedeeld met anderen dan zijn advocaat. Volgens de klacht is het hof er in rov. 6.10 namelijk vanuit gegaan dat dit (uitsluitend) een omstandigheid van ná het ontslag betreft. Dat uitgangspunt zou onjuist en/of onbegrijpelijk zijn nu [de werknemer] in de gehele periode vanaf het doorsturen van de e-mails deze niet heeft gedeeld met anderen dan zijn advocaat, dus ook niet in de periode vóór het ontslag. ’s Hofs verwerping van de stellingen van [de werknemer] op dit punt kan volgens de klacht dan ook niet gedragen worden door de overweging dat het hier (uitsluitend) een omstandigheid van ná het ontslag zou betreffen.

De klachten 5 en 6 lenen zich voor een gezamenlijke bespreking.

Klacht 6 berust op een onjuiste lezing van de bestreden beschikking. Anders dan de klacht kennelijk tot uitgangspunt neemt, is het hof er in rov. 6.10 niet van uitgegaan dat [de werknemer] de e-mails alleen in de periode ná zijn ontslag niet zou hebben gedeeld met anderen dan zijn advocaat. Het oordeel van het hof moet zo worden begrepen dat in die zin sprake is van ‘een omstandigheid na het ontslag’, dat ná het ontslag niet is gebleken dat [de werknemer] de e-mails heeft gedeeld met anderen dan zijn advocaat. Dit oordeel ziet op de gehele periode vanaf het doorsturen van de e-mails en kan daarmee wel degelijk de verwerping van de door klacht 5 genoemde stelling van [de werknemer] dragen.³¹ Klacht 6 faalt derhalve.

Klacht 7 (zie onder 2.3.15) betoogt dat het hof in rov. 6.6 (kenbaar) had moeten ingaan op de stelling van [de werknemer] dat, ook nadat [de werknemer] zijn medewerking aan het verwijderen van e-mails had toegezegd, Eriks daarmee geen haast heeft gemaakt maar – integendeel – nog geruime tijd heeft gewacht. Volgens de klacht onderstreept deze stelling dat de risico’s die Eriks stelde te lopen als gevolg van het doorsturen van e-mails, en daarmee de ernst van het verwijt aan [de werknemer], minder groot waren dan Eriks deed voorkomen.

Voorop te stellen is dat het hof de door de klacht genoemde stelling van [de werknemer] niet kenbaar in zijn oordeel heeft betrokken. Toch kan de klacht niet slagen. Het gaat hier om een stelling die betrekking heeft op een omstandigheid van ná het ontslag. Hoewel niet is uit te sluiten dat dergelijke omstandigheden een rol kunnen spelen bij de vraag of er sprake is van een dringende reden, doet zich dat hier niet voor. Niet is in te zien dat de omstandigheid dat Eriks nog enige tijd heeft gewacht met het verwijderen van de e-mails, wezenlijk afdoet aan de ernst en aard van de verwijten die [de werknemer] zijn gemaakt en die door het hof gegrond zijn bevonden. Dat geldt temeer nu het hof van oordeel is dat de omstandigheid dat niet gebleken is dat [de werknemer] de e-mails heeft gedeeld met anderen, niet afdoet aan het bestaan van een dringende reden. In dat oordeel ligt immers besloten dat niet van belang is wat [de werknemer] met de doorgezonden e-mails met vertrouwelijke informatie heeft gedaan, maar dat hem wordt verweten dát hij deze e-mails heeft doorgezonden naar zijn privé-emailadressen. Dit impliceert dat evenmin van belang is of Eriks al dan niet de e-mails met spoed heeft verwijderd.

Overigens heeft Eriks uitvoerig uiteengezet waarom het enige tijd geduurd heeft totdat de e-mails zijn verwijderd.³²

Het verzoekschrift tot cassatie (onder 2.3.16) voert ter inleiding op de klachten 8 en 9 aan dat (i) uit hetgeen het hof in rov. 2.3 heeft vastgesteld volgt dat [de werknemer] ten tijde van het doorsturen van de e-mails net op non-actief was gesteld, terwijl hij juist kort daarvoor met positief gevolg een verbetertraject had doorlopen. Daarnaast noemt het verzoekschrift de stellingen van [de werknemer] (ii) dat hij tot vlak voor zijn non-actiefstelling nog zeer goede verkoopresultaten behaalde en (iii) dat hij de e-mails willekeurig – zonder een selectie te maken – heeft verstuurd naar zijn privé-mailadressen met de gedachte dat deze e-mails op enig moment relevant zouden kunnen worden in een eventuele ontslagprocedure en hij (dan) wenste te kunnen putten uit de informatie waarmee hij heeft gewerkt.

Klacht 8 (zie onder 2.3.17) klaagt dat het hof bij zijn oordeel in rov. 6.6 dat [de werknemer] een ernstig verwijt kan worden gemaakt van het doorsturen van de e-mails naar zijn privé-mailadressen, niet is ingegaan op de hiervoor weergegeven context waarbinnen het doorsturen van de e-mails plaatsvond, terwijl deze context van belang is voor de beoordeling van de ernst van het verwijt dat [de werknemer] in dit verband kan worden gemaakt.

Ten aanzien van de onder (i) en (ii) genoemde omstandigheden geldt dat niet zonder meer is in te zien in welk opzicht deze omstandigheden, zowel op zichzelf beschouwd als in onderlinge samenhang bezien, relevant zouden kunnen zijn voor de beoordeling van de ernst van het verwijt dat de [de werknemer] wordt gemaakt van het doorsturen van de e-mails of zouden kunnen afdoen aan (het oordeel van het hof over) de ernst van dit verwijt. De klacht licht dit echter niet toe. Een dergelijke toelichting is ook niet te lezen op de door de klacht genoemde vindplaatsen in de processtukken in feitelijke instantie.³³

Waar de klacht ziet op het niet betrekken van de onder (iii) genoemde omstandigheid, geldt dat zij feitelijke grondslag mist. Het hof heeft deze omstandigheid immers wel degelijk in aanmerking genomen, namelijk waar het – na te hebben geoordeeld dat [de werknemer] een ernstig verwijt kan worden gemaakt, te meer nu hij geen deugdelijke verklaring heeft gegeven voor het doorsturen van de e-mails – aan het slot van rov. 6.6 overweegt dat de verklaring van [de werknemer] dat hij de doorgestuurde informatie dacht nodig te hebben in het kader van een ontslagprocedure, niet overtuigend is, gelet op de aard van de informatie.

Klacht 8 kan op grond van het voorgaande niet tot cassatie leiden.

Klacht 9 (zie onder 2.3.18) klaagt dat in het licht van hetgeen onder 3.27 is weergegeven zonder nadere motivering, die ontbreekt, niet valt in te zien dat [de werknemer] geen deugdelijke verklaring zou hebben gegeven voor het feit dat hij bedrijfsgevoelige informatie naar zijn privéadres heeft gestuurd in een periode dat hij geen werkzaamheden meer verrichtte voor Eriks (rov. 6.6, voorlaatste volzin). Zonder nadere motivering zou evenmin zijn in te zien dat de verklaring van [de werknemer] dat hij deze informatie nodig dacht te hebben in het kader van een ontslagprocedure niet overtuigend zou zijn, gelet op de aard van de doorgestuurde informatie (rov. 6.6, laatste volzin). Volgens de klacht kan de aard van de doorgestuurde informatie op zichzelf niet meebrengen dat laatstgenoemde verklaring niet overtuigend is, nu uit hetgeen het hof in rov. 6.5 heeft vastgesteld volgt dat de informatie waarmee een accountmanager ([de werknemer]) werkt naar haar aard bedrijfsgevoelig is.

De klacht over het oordeel van het hof dat de verklaring van [de werknemer] dat hij de informatie dacht nodig te hebben in het kader van een ontslagprocedure niet overtuigend is, gelet op de aard van de doorgestuurde informatie, faalt. Anders dan de klacht tot uitgangspunt lijkt te nemen, heeft het hof bij zijn verwijzing naar ‘de aard van de doorgestuurde informatie’ niet het oog gehad op het feit dat het gaat om bedrijfsgevoelige informatie. Die verwijzing moet zo worden begrepen, dat het hof daarmee doelt op de in rov. 6.5 gegeven beschrijving van de doorgestuurde informatie. Deze beschrijving luidt als volgt: “informatie aangaande klanten van Eriks, verloopdata van contracten, prijsafspraken, omzetgegevens, productafspraken, marges en informatie over toekomstige specifieke klantbehoeftes etc.”.³⁴ Dat het hof in het licht hiervan de verklaring van [de werknemer] dat hij de doorgestuurde informatie dacht nodig te hebben voor een ontslagprocedure niet overtuigend heeft geacht, is niet onbegrijpelijk, nu de informatie volgens ’s hofs beschrijving geen betrekking heeft op (bijvoorbeeld) het functioneren en handelen van [de werknemer] of de arbeidsverhouding tussen [de werknemer] en Eriks.³⁵ Onvoldoende gemotiveerd is het bestreden oordeel evenmin.

De klacht richt zich ook tevergeefs tegen het oordeel van het hof dat, kort gezegd, [de werknemer] geen deugdelijke verklaring heeft gegeven voor het versturen van de e-mails. Uit hetgeen het verzoekschrift tot cassatie heeft aangevoerd met betrekking tot de context waarbinnen het versturen van de e-mails zou hebben plaatsgevonden (zie onder 3.27), volgt immers niet dat [de werknemer] in feitelijke instanties hiervoor een andere verklaring heeft gegeven dan dat hij de doorgestuurde informatie nodig dacht te hebben in het kader van een ontslagprocedure. Deze verklaring heeft het hof – niet onbegrijpelijk en op toereikend gemotiveerde wijze (zie onder 3.33) – niet overtuigend geacht. Het oordeel dat [de werknemer] geen deugdelijke verklaring heeft gegeven, is dan ook niet onbegrijpelijk of onvoldoende gemotiveerd te noemen in het licht van hetgeen onder 3.27 is weergegeven.

Daarmee faalt klacht 9.

Onderdeel 2 neemt met zes klachten stelling tegen de overwegingen van het hof in rov. 6.7.

Klacht 1 (zie het verzoekschrift tot cassatie, onder 2.4.2) houdt in dat indien en voor zover de overwegingen van het hof in rov. 6.7 voortbouwen op de in rov. 6.6 gegeven oordelen, hetgeen in onderdeel 1 is aangevoerd reeds meebrengt dat ook rov. 6.7 niet in stand kan blijven.

Deze klacht faalt, nu geen van de door onderdeel 1 opgeworpen klachten slaagt.

Uit de overweging van het hof dat de termijn die [de werknemer] was gegund (weliswaar (zeer) kort maar) niet onredelijk kort was, maak ik op dat het hof (onder ogen heeft gezien dat de termijn (zeer) kort was maar) in de onder (i) en (ii) genoemde omstandigheden kennelijk geen aanleiding heeft gezien voor een oordeel dat niet van [de werknemer] kon worden gevergd dat hij binnen de door Eriks gestelde termijn met een adequate reactie op de e-mail van 7 mei 2020 zou komen c.q. dat Eriks niet mocht verwachten dat [de werknemer] binnen de door haar gestelde termijn met de gevraagde reactie zou komen.

Op de onder (iii) vermelde omstandigheid hoefde het hof niet in te gaan. Bij de beoordeling die het hof in rov. 6.7 heeft verricht, namelijk of de lengte van de geboden reactietermijn voldoende was voor een adequate reactie van de zijde van [de werknemer], is op zichzelf niet relevant dat Eriks niet zou hebben aangegeven waarom zij binnen die termijn antwoord verlangde en evenmin dat de e-mails van Eriks niet de mogelijkheid tot uitstel boden. Laatstgenoemde omstandigheid kan evenmin afdoen aan ’s hofs oordeel dat [de werknemer] niet (tijdig) aan Eriks heeft laten weten dat en waarom de termijn te kort was voor een adequate reactie. Daarvoor verwijs ik naar de bespreking van klacht 3 (onder 3.47-3.48).

De strekking van de onder (v) (‘het kwaad zou al zijn geschied’) en onder (vi) (‘geen financieel nadeel door later ontslag’) vermelde omstandigheden is dat de door Eriks gestelde termijn langer had kunnen zijn c.q. het ontslag op staande voet ook later had kunnen worden gegeven zonder dat Eriks daarvan (financieel) nadeel zou hebben ondervonden. Ook deze omstandigheden hoefde het hof niet kenbaar bij zijn oordeel te betrekken. Dat Eriks [de werknemer] langer de tijd had kúnnen geven voor zijn reactie zonder daar zelf nadeel van te ondervinden, wil immers nog niet zeggen dat de gestelde termijn te kort zou zijn. Beide omstandigheden kunnen dan ook niet afdoen aan ’s hofs oordeel dat die termijn niet onredelijk kort was, zodat het hof niet was gehouden deze omstandigheden in aanmerking te nemen. Voor de omstandigheid onder (v) geldt bovendien nog dat Eriks op 7 mei 2020 niet wist naar wie [de werknemer] de e-mails had verstuurd (zoals volgt uit de overwegingen in rov. 6.6 over de verontrusting van Eriks), zodat deze omstandigheid in dat opzicht ook niet aan het oordeel van het hof kan afdoen.

De slotsom is dat klacht 2 faalt.

Klacht 3 (zie onder 2.4.5) betoogt dat zonder nadere motivering, die ontbreekt, niet valt in te zien dat de door Eriks gestelde reactietermijn niet onredelijk kort was, nu uit hetgeen [de werknemer] heeft aangevoerd en door het hof is vastgesteld – waarbij de klacht, gelet op de voetnootverwijzing, kennelijk het oog heeft op omstandigheden (i) en (ii) (zie onder 3.40) – niet anders kan volgen dan dat deze termijn wél onredelijk kort was voor de gevraagde reactie op een zeer lijvige e-mail met daarin onder meer twaalf inhoudelijke vragen, waarbij van een volledige en adequate beantwoording zeer veel afhing voor [de werknemer].

De klacht faalt. In het oordeel van het hof dat door Eriks gestelde reactietermijn niet onredelijk kort was, ligt naar mijn mening genoegzaam besloten dat het hof de door de klacht genoemde omstandigheden onder ogen heeft gezien, bij zijn beoordeling van de redelijkheid van die termijn heeft betrokken en deze omstandigheden vervolgens kennelijk onvoldoende heeft geacht voor het oordeel dat deze termijn (wél) onredelijk kort was (vgl. onder 3.42). Voor zover de strekking van de klacht is dat het hof gezien de bewuste omstandigheden tot het oordeel had moeten komen dat de gestelde reactietermijn wél onredelijk kort is, geldt dat de klacht in dat geval vraagt om een hernieuwde feitelijke beoordeling van de betreffende omstandigheden, waarvoor in cassatie geen plaats is.

Klacht 4 (zie onder 2.4.6) voert aan dat voor zover het hof zijn oordeel in rov. 6.7 erop heeft gebaseerd dat [de werknemer] niet (tijdig) aan Eriks heeft laten weten dat en waarom de gestelde termijn te kort was voor een adequate reactie, dit ’s hofs oordeel niet kan dragen, omdat uit de bewoordingen van e-mail van 7 mei 2020 (“harde deadline”) niet anders kon worden afgeleid dat Eriks [de werknemer] niet de mogelijkheid wilde bieden om (een verzoek te doen om) later te reageren dan 8 mei 2020 om 17.00 uur.

Klacht 5 (zie onder 2.4.7) klaagt dat het hof ten onrechte en zonder toereikende motivering is voorbijgegaan aan de reactie van de advocaat van [de werknemer] op de e-mail van 7 mei 2020. Zonder nadere motivering, die ontbreekt, zou niet zijn in te zien waarom deze reactie in dit opzicht niet voldoende was (en door Eriks niet hoefde te worden begrepen als een mededeling van de strekking dat de gestelde reactietermijn te kort was) en waarom hier sprake zou zijn van een vrij (laconieke) reactie waaruit niet zou blijken dat [de werknemer] de (terechte) zorg van Eriks over het lot van haar bedrijfsgegevens serieus nam.

Ik stel voorop dat de klachten zich richten tegen overwegingen die, gelet op de woorden “dit geldt te meer omdat”, lijken te zijn bedoeld als overwegingen ten overvloede, die niet (mede) dragend zijn voor het daarvóór reeds gegeven oordeel dat de gestelde reactietermijn niet onredelijk is. Dit zou betekenen dat de klachten belang missen. Ook indien moet worden aangenomen dat geen sprake is van overwegingen ten overvloede, kunnen de klachten echter niet slagen. Ik begin met een bespreking van klacht 5.

Waar de klacht voorts stelt dat zonder nadere motivering niet valt in te zien dat de reactie van de advocaat van [de werknemer] door Eriks niet hoefde te worden begrepen als een mededeling van de strekking dat de gestelde reactietermijn te kort was, stuit zij op het voorgaande af. Een dergelijk oordeel is overigens niet in rov. 6.7 te lezen.

De klacht dat zonder nadere motivering niet valt in te zien waarom sprake zou zijn van een (vrij laconieke) reactie waaruit niet blijkt dat [de werknemer] de (terechte) zorg van Eriks over wat er met haar bedrijfsgegevens was gebeurd serieus nam, slaagt evenmin. Dat het hof deze reactie als zodanig heeft gekwalificeerd is niet onbegrijpelijk of onvoldoende gemotiveerd te noemen in het licht van het feit dat slechts, zonder nadere toelichting, werd medegedeeld dat met [de werknemer] zou worden overlegd en dat een reactie naar verwachting in de loop van maandag zou volgen (zie onder 3.53).

Klacht 5 faalt derhalve.

Klacht 4 strekt in de kern ten betoge dat het zinloos zou zijn geweest om aan Eriks te laten weten dat en waarom de gestelde termijn te kort was en om uitstel te verzoeken, omdat in de e-mail van 7 mei 2020 van de advocaat van Eriks werd aangegeven dat sprake was van een “harde deadline”. Dat volgens Eriks sprake was van een ‘harde deadline’ neemt niet weg dat het op dat moment (toch) op de weg van [de werknemer] had gelegen om, in reactie op de e-mail van 7 mei 2020, gemotiveerd aan Eriks te laten weten dat gestelde termijn te kort was voor de gevraagde reactie.⁴² Het hof kon bij zijn oordeel over de redelijkheid van de gestelde termijn dan ook mede acht slaan op het feit dat [de werknemer] dit niet heeft gedaan. Klacht 4 faalt derhalve.

Overigens blijkt uit de hiervoor besproken reactie van de advocaat van [de werknemer] op de e-mail van 7 mei 2020 van de advocaat van Eriks dat [de werknemer] zich weinig gelegen heeft laten liggen aan het feit dat volgens deze e-mail sprake was van een ‘harde deadline’. In de e-mail die de advocaat van Eriks vervolgens aan de advocaat van [de werknemer] heeft verstuurd, wordt nogmaals nadrukkelijk gerefereerd aan deze deadline.⁴³ Een reactie van [de werknemer] daarop is uitgebleven.

Klacht 6 (zie onder 2.4.9) stelt dat het hof “in het licht van dit alles” in rov. 6.7 niet (zonder nadere motivering, die ontbreekt) heeft kunnen oordelen dat de tweede door Eriks aangevoerde dringende reden – de weigering om (tijdig) de gevraagde openheid van zaken te geven – in dit geval aan de orde zou zijn. Gelet daarop zou het hof evenmin hebben kunnen oordelen dat deze weigering en het toesturen van de e-mails aan externe e-mailadressen in onderling verband en in samenhang bezien een voldoende dringende reden vormen.

Uit het voorgaande volgt dat hetgeen door de overige klachten van onderdeel 2 is aangevoerd de oordelen van het hof in rov. 6.7 niet kan doen sneuvelen. Dit betekent dat de klacht dat het hof niet heeft kunnen oordelen dat de tweede door Eriks aangevoerde dringende reden aan de orde is, niet tot cassatie kan leiden, nu deze klacht is gegrond op ‘dit alles’. Dit brengt vervolgens met zich dat ook de klacht dat het hof niet heeft kunnen oordelen dat de weigering om (tijdig) de gevraagde openheid van zaken te geven en het toesturen van de e-mails aan externe e-mailadressen in onderling verband en in samenhang bezien een voldoende dringende reden vormen, dient te falen. Deze klacht gaat er immers vanuit (‘gelet daarop’) dat het hof niet heeft kunnen oordelen dat de tweede door Eriks aangevoerde dringende reden aan de orde is. Daarmee faalt klacht 6.

De overwegingen van het hof in rov. 6.9 laten zich niet anders lezen dan als een respons op de door de klacht genoemde omstandigheden. Uit de overweging dat (Eriks wist dat) [de werknemer] een moeilijke tijd had doorgemaakt, volgt dat het hof acht heeft geslagen op de onder (iii) genoemde omstandigheid. De respons op de onder (i), (ii) en (iv) vermelde omstandigheden ligt besloten in de overweging dat [de werknemer] zich thans in een moeilijk (financieel) ‘pakket’ (bedoeld zal zijn: parket) bevindt. Uit de overweging dat deze omstandigheden aan ‘het vorenstaande’ onvoldoende afdoen, blijkt dat het hof de persoonlijke omstandigheden van [de werknemer] heeft meegewogen bij zijn oordeel of sprake is van een dringende reden, maar deze van onvoldoende gewicht heeft geacht voor een ander oordeel op dit punt (vgl. onder 3.4). Dit oordeel is, gelet op het voorgaande, niet onbegrijpelijk of onvoldoende gemotiveerd te noemen. De klacht is dan ook tevergeefs voorgesteld.

Klacht 2 (zie onder 2.5.4) klaagt dat voor zover het hof zijn oordeel in rov. 6.9 (mede) erop heeft gebaseerd dat Eriks vele malen heeft getracht met [de werknemer] in gesprek te komen en hem handreikingen heeft gedaan, maar [de werknemer] steeds voor de aanval heeft gekozen, dit ’s hofs oordeel niet kan dragen, omdat dit de onder 3.63 genoemde persoonlijke omstandigheden als zodanig niet wegneemt en niet kan afdoen aan de betekenis daarvan.

Voorop te stellen is dat de vaststelling van het hof dát Eriks vaak heeft geprobeerd met [de werknemer] in gesprek te komen, dát Eriks hem handreikingen heeft gedaan, en dát [de werknemer] (echter) steeds de aanval heeft gekozen, als zodanig niet wordt bestreden. Uit de processtukken in feitelijke instanties is in dit verband het volgende op te maken.

Nadat de kortgedingprocedure tussen partijen (zie onder 1.9, 1.17 en 1.19) door de voorzieningenrechter een week was aangehouden voor het beproeven van een minnelijke regeling⁴⁴ en (de advocaat van) [de werknemer] niet was ingegaan op de uitnodiging van (de advocaat van) Eriks om het voorstel dat hij tijdens de mondelinge behandeling in de kortgedingprocedure heeft gedaan op papier te zetten,⁴⁵ heeft Eriks een voorstel gedaan tot een (finale) regeling “dat aansluit bij de contouren die de rechter heeft aangegeven”.⁴⁶ Uit de door Eriks overgelegde e-mailberichten is niet op te maken dat [de werknemer] op dit voorstel heeft gereageerd.⁴⁷ Het voorstel dat de advocaat van [de werknemer] kennelijk daarna nog heeft gedaan, is door Eriks uiteindelijk, na het aanvankelijk uitblijven van een reactie, afgewezen, omdat het “mijlenver verwijderd is van wat de kort geding rechter beschreef als een minnelijke regeling”.⁴⁸ Uit de processtukken in feitelijke instanties blijkt voorts dat Eriks nadat [de werknemer] hoger beroep had ingesteld in de onderhavige procedure, een schikkingsvoorstel heeft gedaan en heeft aangegeven graag met [de werknemer] (zonder tussenkomst van advocaten) in gesprek te willen gaan. In haar pleitaantekeningen in hoger beroep (onder 18) stelt Eriks dat [de werknemer] dit voorstel heeft genegeerd.⁴⁹ Het ligt in de rede dat het hof met zijn bestreden overweging hierop het oog heeft gehad.

Ik keer terug naar de klacht. Voor zover het hof bij de beoordeling van de persoonlijke omstandigheden van [de werknemer] acht heeft geslagen op de opstelling van Eriks en de wijze waarop [de werknemer] daarop heeft gereageerd, geldt dat het hof dat m.i. heeft mogen doen. De persoonlijke omstandigheden van [de werknemer] worden hierdoor weliswaar als zodanig niet weggenomen, maar de opstelling van beide partijen werpt – anders dan de klacht voorstaat – in dit geval wél een ander licht op die omstandigheden, namelijk voor zover het gaat om de door [de werknemer] genoemde ingrijpende (financiële) gevolgen van het ontslag op staande voet. De klacht faalt derhalve.

Klacht 3 (zie onder 2.5.5) voert aan dat [de werknemer], anders dan het hof kennelijk heeft gemeend met de voorlaatste en laatste overweging in rov. 6.9, met concrete voorbeelden heeft onderbouwd dat Eriks (ook) blaam treft in het onderhavige conflict. De klacht vermeldt in dit verband dat [de werknemer] erop heeft gewezen dat de loonstop van 27 maart 2020 onterecht was, en voorts gemotiveerd heeft aangevoerd dat hij na de oproep van Eriks voor het verrichten van andere werkzaamheden op 2 maart 2020 werd geconfronteerd met een onduidelijke situatie en dat daaruit blijkt dat de oproep uitsluitend bedoeld was om hem onder druk te zetten. Dit zou onderstrepen dat ’s hofs verwijzing in rov. 6.9 naar de opstelling van [de werknemer] in het onderhavige conflict geen toereikende motivering kan opleveren voor het passeren van het beroep van [de werknemer] op de onder 3.63 genoemde persoonlijke omstandigheden.

De klacht faalt. Het hof oordeelt aan het slot van rov. 6.9 dat [de werknemer] zijn stelling dat de oorsprong van het conflict is gelegen in een onrechtmatige op non-actiefstelling en pesterijen door Eriks onvoldoende met concrete voorbeelden heeft onderbouwd. Anders dan de klacht voorstaat, heeft het hof dus wel degelijk onder ogen gezien dat [de werknemer] (concrete) voorbeelden heeft aangevoerd ter onderbouwing van de betreffende stelling. Het hof heeft deze voorbeelden echter onvoldoende geacht voor een gegrondbevinding van die stelling. Dit oordeel is, verweven als het is met waarderingen van feitelijke aard, voorbehouden aan de feitenrechter en kan in cassatie alleen op begrijpelijkheid worden getoetst. Over de begrijpelijkheid van ’s hofs oordeel aan het slot van rov. 6.9 wordt echter niet geklaagd.

Voor zover de klacht zou willen betogen dat uit de genoemde voorbeelden volgt dat Eriks wel degelijk (ook) blaam treft c.q. dat deze voorbeelden een voldoende onderbouwing vormen van deze stelling, geldt dat de klacht eraan voorbij ziet dat een beoordeling van dit betoog een feitelijke beoordeling vergt, waarvoor in cassatie geen plaats is.

De voortbouwklacht van onderdeel 4 houdt in dat gegrondbevinding van een of meer klachten van onderdeel 1 meebrengt dat ook het oordeel van het hof in (de tweede) rov. 6.11 en het dictum van de bestreden beschikking niet in stand kunnen blijven.

Nu geen van de klachten van onderdeel 1 slaagt, kan ook deze voortbouwklacht niet slagen.