Rechtbank Amsterdam, 24-10-2007, BE9868, DX 06-3256

Sector Kanton

Locatie Amsterdam

Vonnis van de kantonrechter

i n z a k e

t e g e n:

Daarna heeft Dexia bij akte schorsing van de procedure aangezegd krachtens de Wet collectieve afwikkeling massaschade (WCAM). Bij rolmededeling van 23 december 2005 is vastgesteld dat de procedure is geschorst.

Na de zogenoemde WCAM-beschikking van 25 januari 2007 van het gerechtshof te Amsterdam heeft [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] een afschrift overgelegd van de opt-out verklaring als bedoeld in artikel 7:908 lid 2 Burgerlijk Wetboek (BW), waarin zij verklaart niet aan de verbindendverklaring gebonden te willen zijn. Naar aanleiding daarvan is beslist dat de onderhavige procedure wordt hervat.

Vervolgens is ingediend:

- de conclusie van antwoord in conventie, tevens van eis in reconventie van Dexia, met producties.

Daarna is vonnis bepaald.

Gronden van de beslissing

Indeling van het vonnis

Als gesteld en onvoldoende weersproken staat vast:

1.1. Dexia is de rechtsopvolgster onder algemene titel van Bank Labouchere N.V. (hierna: Labouchere). Waar hierna sprake is van Dexia wordt (worden) haar rechtsvoorgangster(s) daaronder mede begrepen.

1.2. [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] was bij het aangaan van de hieronder bedoelde overeenkomsten gehuwd met [echtgenoot eiseres in conventie, verweerster in reconventie] ([echtgenoot eiseres in conventie, verweerster in reconventie]).

1.3. Op of omstreeks 9 november 1999 heeft [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] een leaseovereenkomst ondertekend met de naam Capital Effect waarop zij als lessee stond vermeld, met als wederpartij Labouchere (leaseovereenkomst 1). Deze overeenkomst, die tot stand is gekomen via [tussenpersoon 1] ([tussenpersoon 1]), is aangegaan onder nummer [nummer] voor een periode van 240 maanden. De overeenkomst bepaalt onder meer dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] in totaal voor een aankoopsom (hoofdsom) van € 21.255,12 aandelen leaset, dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] 240 maandelijkse termijnen van telkens € 226,67 verschuldigd was en dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] het recht had om de maandtermijnen tegen een korting daarop van 20% over de eerste 5 jaar bij vooruitbetaling te voldoen. De totale leasesom beliep € 54.400,80 waarin begrepen € 33.145,68 rente. Per 23 oktober 2006 is deze overeenkomst door Dexia beëindigd, omdat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] de betalingen had stopgezet.

1.5. Ten tijde van het aangaan van beide voormelde leaseovereenkomsten (de leaseovereenkomsten) was [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] [leeftijd] oud en was [echtgenoot eiseres in conventie, verweerster in reconventie] [leeftijd]. [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] heeft als opleiding lagere school en was van beroep inpakster. [echtgenoot eiseres in conventie, verweerster in reconventie] was tot 1970 magazijnchef en daarna als gevolg van een hersenbloeding arbeidsongeschikt. Voor 1999 had [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] geen ervaring met beleggingen. In het jaar 1999 was er een gezamenlijk netto jaarinkomen van € 21.942,54 en een gezamenlijk vermogen van € 10.867,=.

1.8. Op 23 oktober 2006 heeft Dexia met betrekking tot leaseovereenkomst 1 een eindafrekening opgesteld volgens welke [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] uit hoofde van die overeenkomst nog verschuldigd was € 2.335,53, waarbij nog € 4.080,06 aan achterstallige termijnbetalingen openstond en € 18.361,26 aan restant hoofdsom.

1.9. Eveneens op 23 oktober 2006 heeft Dexia met betrekking tot leaseovereenkomst 2 een eindafrekening opgesteld volgens welke [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] uit hoofde van die overeenkomst nog verschuldigd was € 6.103,42, waarbij nog (€ 4.208,78 + € 1.973,95=) € 6.182,70 aan achterstallige termijnbetalingen openstond.

1.10. [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] heeft uit hoofde van leaseovereenkomst 1 van Dexia € 3.408,= aan dividenden ontvangen en uit hoofde van leaseovereenkomst 2 heeft zij een bedrag van € 1.662,= aan dividenden ontvangen.

1.12. Bij brieven van 22 december 2004 heeft [persoon 1] ([persoon 1]) namens de erfgenamen van [echtgenoot eiseres in conventie, verweerster in reconventie] verklaard de leaseovereenkomsten bij gebreke van de schriftelijke toestemming van [echtgenoot eiseres in conventie, verweerster in reconventie] buitengerechtelijk te vernietigen, en terugbetaling gevorderd.

primair:

I. voor recht verklaart dat de leaseovereenkomsten bij aangetekende brieven van 22 december 2004 rechtsgeldig namens de erfgenamen van de echtgenoot van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] op grond van artikel 1:88 jo 1:89 BW zijn vernietigd;

subsidiair:

II. de leaseovereenkomsten op grond van dwaling vernietigt;

in alle bovengenoemde gevallen:

III. Dexia veroordeelt tot terugbetaling van alle (periodieke) betalingen die [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] onverschuldigd aan Dexia heeft verricht (artikel 6:203 BW), vermeerderd met de wettelijke rente te rekenen vanaf de datum van betaling tot aan de dag van algehele terugbetaling en te vermeerderen met de buitengerechtelijke incassokosten op basis van Voorwerk II; en

IV. [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] in financieel opzicht terugbrengt in de situatie waarin zij zich bevond ten tijde van het sluiten van de leaseovereenkomsten, hetgeen meebrengt dat Dexia niets meer heeft of zal hebben te vorderen van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie], alsmede – ten overvloede – dat waardedalingen van de effecten voor rekening van Dexia komen of blijven;

meer subsidiair:

V. de leaseovereenkomsten ontbindt en Dexia, op grond van onrechtmatige daad c.q. wanprestatie veroordeelt tot het betalen van een schadevergoeding aan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] ter grootte van elke (periodieke) betaling die [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] aan Dexia heeft verricht, vermeerderd met de wettelijke rente te rekenen vanaf de dag der betaling tot aan de dag van algehele voldoening, te vermeerderen met de buitengerechtelijke incassokosten op basis van Voorwerk II en vermeerderd met al hetgeen Dexia te vorderen heeft of zal hebben van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie];

in alle gevallen:

VI. Dexia veroordeelt om binnen 48 uur na betekening van het te dezen wijzen vonnis enige registratie bij de Stichting Bureau Krediet Registratie (BKR), gevestigd te Tiel, die verband houdt met de leaseovereenkomsten te (doen) verwijderen, op straffe van een dwangsom van € 5.000,-- per 24 uur dat Dexia hieraan niet voldoet;

VII. Dexia veroordeelt in de kosten van het geding, waaronder salaris gemachtigde;

VIII. het in deze te wijzen vonnis uitvoerbaar bij voorraad verklaart op alle dagen en uren.

3. Standpunt [eiseres in conventie, verweerster in reconventie]

3.2. [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] legt voorts aan haar vordering hoofdzakelijk ten grondslag dat zij door toedoen van Dexia heeft gedwaald, althans dat Dexia tekort is geschoten in de nakoming van haar zorgplicht(en), en/of onrechtmatig heeft gehandeld. [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] stelt tenslotte dat Dexia aansprakelijk is voor de gedragingen van [tussenpersoon 1] bij de totstandkoming van de leaseovereenkomsten.

3.4. Volgens [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] is Dexia wettelijke rente verschuldigd over alle betaalde bedragen ingaande de datum van de onder 1.6. en 1.7. genoemde betalingen, omdat sprake is van een toerekenbare tekortkoming aan de zijde van Dexia.

4. Standpunt Dexia

4.1. Dexia betwist de vordering van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] en voert - kort gezegd – aan dat de leaseovereenkomsten niet kunnen worden aangemerkt als huurkoop.

4.3. Dexia stelt verder dat de leaseovereenkomsten niet rechtsgeldig zijn vernietigd, daar niet is aangetoond dat [persoon 1] erfgenaam van [echtgenoot eiseres in conventie, verweerster in reconventie] is of dat door de erfgenamen van [echtgenoot eiseres in conventie, verweerster in reconventie] volmacht aan [persoon 1] is verleend om namens hen op te treden, althans dat de erfgenamen van [echtgenoot eiseres in conventie, verweerster in reconventie] geen andere echtgenoot zijn als bedoeld in artikel 1:89 BW, zodat hen geen beroep op vernietiging toekomt gelet op de strekking van artikel 1:88 BW om uitsluitend echtgenoten tegen elkaar te beschermen.

4.4. Voorts is het recht om de leaseovereenkomsten op deze grond te vernietigen volgens Dexia verjaard. Daarbij beroept Dexia zich erop dat [echtgenoot eiseres in conventie, verweerster in reconventie] gelet op de gezinsverhoudingen in de [familie van eiseres], waarbij [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] geen eigen inkomen had, vanaf het moment van het aangaan van de leaseovereenkomsten daarvan op de hoogte moet zijn geweest, althans dat [echtgenoot eiseres in conventie, verweerster in reconventie] gelet op zijn aangiften inkomstenbelasting over de jaren 1999 en 2000 meer dan 4 respectievelijk 3 jaar voor de vernietigingsbrieven op de hoogte was van het bestaan van de leaseovereenkomsten.

4.5. Dexia betwist dat de leaseovereenkomsten door dwaling tot stand zijn gekomen, dat zij tekort zou zijn geschoten in de nakoming van haar zorgplichten of dat zij onrechtmatig zou hebben gehandeld. Volgens Dexia beschikte [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] bij het aangaan van de leaseovereenkomsten over alle relevante informatie. Dexia betwist aansprakelijk te zijn voor het handelen of nalaten van [tussenpersoon 1]. Tenslotte betwist Dexia de schade, althans betwist zij daarvoor aansprakelijk te zijn.

5. Vordering Dexia in reconventie

5.1. In reconventie vordert Dexia [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] te veroordelen tot betaling van € 6.103,42 ter zake van leaseovereenkomst 1 en € 2.335,53 ter zake van leaseovereenkomst 2, beide vermeerderd met rente en kosten, welke hoofdsommen de respectievelijke resterende saldi van de door Dexia opgestelde eindafrekeningen zijn. Dexia stelt daartoe dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] in verzuim is met de nakoming van haar verplichtingen uit de leaseovereenkomsten.

6. Verweer in reconventie

7. Beoordeling van de vorderingen in conventie en reconventie

7.1. In het vonnis van deze rechtbank van 27 april 2007, LJN nummer BA 3914, zijn in een soortgelijk geschil een aantal rechtsvragen beantwoord en beoordelingsmaatstaven gegeven, waarvan voor dit geding met name van belang zijn:

De kantonrechter neemt de overwegingen uit het vonnis van 27 april 2007 op deze onderdelen over, voor zover daarvan niet hierna wordt afgeweken. De stellingen in conventie en in reconventie zullen zoveel mogelijk gezamenlijk behandeld worden. In het onderhavige geval komt dat neer op het volgende.

Huurkoop en bevoegdheid; artikel 1:88/1:89 BW

7.3. Artikel 1:88 lid 1 onder d BW is op deze leaseovereenkomsten van toepassing. Nu volgens artikel 7A:1576i BW huurkoop bij akte wordt aangegaan, diende de daar bedoelde toestemming voor de leaseovereenkomsten ook schriftelijk te worden gegeven (vgl. het arrest van het gerechtshof te Amsterdam van 1 maart 2007, LJN AZ9721, rov 2.12.3). Aangezien deze schriftelijke toestemming ontbreekt, had [echtgenoot eiseres in conventie, verweerster in reconventie] de bevoegdheid een beroep te doen op de hier bedoelde vernietigbaarheid.

7.4. Partijen verschillen van mening over het antwoord op de vraag of deze bevoegdheid thans aan de erfgenamen van wijlen [echtgenoot eiseres in conventie, verweerster in reconventie] toekomt.

7.5. Met Dexia is de kantonrechter van oordeel dat de erfgenamen van [echtgenoot eiseres in conventie, verweerster in reconventie] niet kunnen worden aangemerkt als de in artikel 1:89 BW bedoelde andere echtgenoot. Het in artikel 1:89 lid 3 BW bepaalde doet daaraan, anders dan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] stelt, niet af. Dat artikel ziet slechts op de situatie, waarin het huwelijk eindigt door de dood van de echtgenoot die zonder toestemming heeft gehandeld. Zie ook de Parlementaire Geschiedenis bij artikel 1:89 BW (Aanpassing BW, Inv. 3, 5 en 6, p. 37 (MvT)). Dit strookt ook met de strekking van artikel 1:88 BW, dat beoogt de andere echtgenoot – [echtgenoot eiseres in conventie, verweerster in reconventie] – te beschermen en niet de handelend echtgenoot – [eiseres in conventie, verweerster in reconventie]. De bevoegdheid tot vernietiging van de leaseovereenkomsten is derhalve niet op de erfgenamen van [echtgenoot eiseres in conventie, verweerster in reconventie] overgegaan, te meer niet nu, zoals Dexia onweersproken ter comparitie heeft gesteld, het leefmilieu met [echtgenoot eiseres in conventie, verweerster in reconventie] is vervallen en daarmee eveneens het belang van zijn erfgenamen bij vernietiging. Een zodanig belang is ook niet gesteld of gebleken. Dit betekent dat de bevoegdheid van [echtgenoot eiseres in conventie, verweerster in reconventie] tot vernietiging van de leaseovereenkomsten niet aan zijn erfgenamen toekomt. De door [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] gevorderde verklaring voor recht wordt dan ook afgewezen. De overige door [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] aangevoerde gronden dienen derhalve nader aan de orde te komen.

Aansprakelijkheid voor tussenpersonen

7.6. Een effecteninstelling is aansprakelijk voor gedragingen van een tussenpersoon, door wiens toedoen één of meer overeenkomsten als de onderhavige tot stand zijn gekomen. Het verweer van Dexia dat dit anders is wordt derhalve verworpen.

Dwaling

7.7. Uit de inhoud van de leaseovereenkomsten en de bijbehorende Bijzondere Voorwaarden Effecten Lease had [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] kunnen en moeten afleiden dat sprake was van een lening met renteverplichtingen voor de financiering van ten behoeve van haar gekochte effecten, en van een verplichting tot het op enig moment voldoen van het aankoopbedrag. De leaseovereenkomsten geven bovendien aan welke rente in rekening wordt gebracht en wat de totale leasesom is. Bij vragen daaromtrent had (ook) van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] enig nader onderzoek mogen worden verwacht. Voor zover [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] de leaseovereenkomsten onder invloed van een onjuiste voorstelling van zaken is aangegaan, kan die onjuiste voorstelling derhalve niet tot vernietiging van die overeenkomsten wegens dwaling leiden. Ook dit laat de zorgplicht die Dexia overigens had onverlet.

Toepasselijkheid Nadere Regeling Toezicht Effectenverkeer (NR)

7.8. Dexia was bij het aanbieden van het onderhavige product gehouden aan de in de NR gecodificeerde zorgplicht. Het verweer van Dexia dat de NR onverbindend is treft geen doel.

Nakoming zorgplicht en toerekening van het nadeel

7.13. Het nadeel uit deze overeenkomst komt neer op het totaalbedrag van alle verschuldigde maandelijkse termijnen gedurende de (fictieve) looptijd, zijnde een bedrag van € 13.600,20, te vermeerderen met het restant van de hoofdsom van de geldlening, zijnde € 18.361,26 en te verminderen met de opbrengst van de geleasete effecten, zijnde € 20.176,04 en met een bedrag van € 3.408,= wegens aan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] uitgekeerde dividenden. Het totale nadeel bedraagt derhalve € 8.377,42. Daarvan dient 40%, zijnde een bedrag van € 3.350,97 voor rekening van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] te blijven. [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] heeft uit hoofde van deze overeenkomst feitelijk een bedrag van (betalingen minus dividenden ad) € 7.925,74 aan Dexia betaald. Dit betekent dat een bedrag van € 4.574,77 door Dexia nog aan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] dient te worden betaald.

Nadeel leaseovereenkomst 2: ‘Profit Effect met vooruitbetaling’met nummer [nummer]

7.14. Het nadeel uit deze leaseovereenkomst komt neer op het totaalbedrag van alle verschuldigde maandelijkse termijnen gedurende de (fictieve) looptijd, zijnde een bedrag van € 6.388,68, te vermeerderen met het restant van de hoofdsom van de geldlening, zijnde € 9.425,45 en te verminderen met de opbrengst van de geleasete effecten, zijnde € 9.333,26 en met een bedrag van € 1.662,= wegens aan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] uitgekeerde dividenden. Het totale nadeel bedraagt derhalve € 4.818,87. Daarvan dient 40%, zijnde een bedrag van € 1.927,55 voor rekening van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] te blijven. [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] heeft uit hoofde van deze leaseovereenkomst feitelijk een bedrag van (betalingen minus dividenden ad) € 4.981,36 aan Dexia betaald. Dit betekent dat een bedrag van € 3.053,81 door Dexia nog aan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] dient te worden betaald.

7.15. Ten aanzien van de leaseovereenkomsten betekent dit dat Dexia respectievelijk een bedrag van € 4.574,77 en € 3.053,81 aan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] dient te vergoeden.

Wettelijke rente

Wettelijke rente leaseovereenkomst 1: ‘Capital Effect’ met nummer [nummer]

7.17. De voor de berekening van de wettelijke rente in aanmerking te nemen hoofdsom bedraagt (42% x € 10.880,40=) € 4.569,77 respectievelijk 42% van de betreffende maandtermijn, zulks met ingang van 1 december 1999 respectievelijk de betaaldatum. De kantonrechter overweegt hierbij dat er bij de betalingen van maandtermijnen van wordt uitgegaan dat de eerste betaaldatum is gelegen 60 maanden na de onder 7.16. in aanmerking genomen dag van de eerste betaling, derhalve na 1 december 2004.

Wettelijke rente leaseovereenkomst 2: ‘Profit Effect met vooruitbetaling’met nummer [nummer]

7.18. De voor de berekening van de wettelijke rente in aanmerking te nemen hoofdsom bedraagt (42% x € 3.685,68=) € 1.547,99 respectievelijk 42% van de betreffende maandtermijn, zulks met ingang van 1 december 1999 respectievelijk de betaaldatum. De kantonrechter overweegt hierbij dat er bij de betalingen van maandtermijnen van wordt uitgegaan dat de eerste betaaldatum is gelegen 36 maanden na de onder 7.16. in aanmerking genomen dag van de eerste betaling, derhalve na 1 december 2002.

7.24. Uit het voorgaande volgt dat de door Dexia ingestelde reconventionele vordering dient te worden afgewezen. De in verband daarmee gestelde gronden, feiten en omstandigheden zijn verdisconteerd in het oordeel in conventie omtrent de verplichtingen die naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid thans tussen parttijen hebben te gelden.

Proceskosten

7.26. Nadat aan dit vonnis is voldaan zullen partijen geen verplichtingen meer jegens elkaar hebben uit de onderhavige rechtsverhouding. De eigendom van de in het kader van de leaseovereenkomsten gekochte effecten is bij Dexia verbleven.

BESLISSING

De kantonrechter:

in conventie

I. veroordeelt Dexia om aan [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] te betalen:

(iii) € 700,= aan buitengerechtelijke incassokosten;

III. veroordeelt Dexia om binnen tien dagen na betekening van dit vonnis het Bureau Kredietregistratie te Tiel te berichten dat [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] geen verplichtingen uit de leaseovereenkomsten meer heeft, op straffe van een dwangsom van € 100,= voor elke dag dat Dexia niet aan deze veroordeling voldoet tot een maximum van € 10.000,=;

IV. verklaart deze veroordelingen uitvoerbaar bij voorraad;

V. wijst af het meer en anders gevorderde;

in reconventie

VI. wijst de vordering af;

VII. veroordeelt Dexia in de kosten van de procedure aan de zijde van [eiseres in conventie, verweerster in reconventie] gevallen, tot op heden begroot op € 125,=, te betalen aan de griffier van de rechtbank.

Aldus gewezen door mr. C.L.J.M. de Waal, kantonrechter, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 24 oktober 2007 in tegenwoordigheid van de griffier.

De griffier De kantonrechter