Rechtbank Amsterdam, 14-09-2012, ECLI:NL:RBAMS:2012:5277 BY0185, 522098 / KG ZA 12-1023 SP/MRSB

Sector civiel recht, voorzieningenrechter

zaaknummer / rolnummer: 522098 / KG ZA 12-1023 SP/MRSB

Vonnis in kort geding van 14 september 2012

in de zaak van

tegen

Partijen zullen hierna Blauwpark, Decluse en ABN Amro worden genoemd. Waar Blauwpark en Decluse gezamenlijk worden bedoeld, zullen zij worden aangeduid als B&D.

2.2. De familie [achternaam D] bankiert sinds jaar en dag bij ABN Amro.

2.3. Omstreeks augustus 2011 is aan het licht gekomen dat [E] (hierna: [E]), [functie] van B&D, vanuit zijn positie binnen de vennootschappen op zeer grote schaal fraude heeft gepleegd. [E] heeft, gebruikmakend van een aan hem in 2001 door B&D verstrekte volmacht, gedurende lange tijd betalingen verricht van bij ABN Amro aangehouden bankrekeningen van B&D ten behoeve van door hemzelf in privé opgerichte vennootschappen. [E] heeft de fraude erkend, mede in een door B&D overgelegde verklaring van 16 februari 2012.

2.4. [E] is na ontdekking van de fraude op 5 augustus 2011 als procuratiehouder bij B&D geschrapt.

2.5. B&D hebben ABN Amro na het ontdekken van de fraude in de periode augustus tot en met oktober 2011 herhaalde malen verzocht om een kopie van het voor hen door ABN Amro bijgehouden dossier. ABN Amro heeft aan dit verzoek in zeer beperkte mate voldaan. Zij heeft volstaan met toezending van screenprints uit de elektronische administratie van ABN Amro met betrekking tot B&D en een door haarzelf opgesteld Word-document ‘waarin wij alle bevoegdheden op een rijtje hebben gezet’.

2.6. In een e-mail van B&D aan ABN Amro van 5 oktober 2011 staat voor zover voor deze procedure van belang het volgende:

“Ik heb begrepen dat het dossier m.b.t. Blauwpark & Decluse voor een groot deel zoek is. Slechts enkele gespreksverslagen van vergaderingen die in groepsverband werden gehouden om beleggingsbeslissingen te bespreken zijn nog voorhanden. Handtekeningen kaarten en machtigingen bevinden zich volgens jou niet in het dossier, fysiek noch digitaal (gescand). Ik ga er op dit moment even vanuit dat de bank deze stukken niet meer heeft.

Zou jij (…) mij zoals besproken die delen van het dossier kunnen sturen die wel beschikbaar zijn (…)?”

2.7. In een brief van 20 oktober 2011 aan ABN Amro hebben B&D voor zover voor deze procedure van belang het volgende geschreven:

“Recent is gebleken (en dat onderzoek is nog steeds gaande) dat er de afgelopen jaren veelvuldig frauduleuze betalingen zijn verricht vanaf de door Blauwpark B.V. en Decluse B.V. bij ABN AMRO aangehouden bankrekeningen. Wij komen binnenkort inhoudelijk en meer specifiek bij u terug op de aard en omvang van de fraude. Het gaat in elk geval om betalingen die zijn verricht vanaf de volgende bij ABN AMRO aangehouden rekeningen:

- Blauwpark B.V.

Blauwpark 50.39.93.026

- Decluse B.V.

Decluse Effectenrekening 41.82.53.269

(…)

In elk geval maken Blauwpark B.V. en Decluse B.V. middels deze brief bezwaar tegen de inhoud van de door ABN AMRO aan de bovengenoemde entiteiten ter beschikking gestelde opgaven c.q. verrichte transacties.

Ik ga ervan uit u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd en ik vertrouw erop dat ABN AMRO in haar handelen rekening zal houden met het vorenstaande.”.

2.8. B&D hebben bij brief van 5 januari 2012 gericht aan de Officier van Justitie mr. [OvJ] aangifte gedaan van de fraude en de Officier van Justitie verzocht een strafrechtelijk onderzoek in te stellen en over te gaan tot vervolging van [E].

2.9. Bij brief van 28 maart 2012 hebben B&D ABN Amro aansprakelijk gesteld voor de door hen als gevolg van de door [E] gepleegde fraude geleden schade. B&D hebben deze schade tot op dat moment begroot op EUR 23.172.156,62 aan hoofdsom, te vermeerderen met de wettelijke rente over iedere individuele betaling die [E] in de uitvoering van de fraude heeft verricht, tot op dat moment begroot op EUR 10.368.262,98, voorts te vermeerderen met de kosten ter vaststelling van de schade en aansprakelijkheid, de kosten ter beperking van de schade en de kosten ter voldoening buiten rechte, in totaal tot op dat moment geraamd op EUR 519.258,66.

2.10. B&D hebben op 31 mei 2012 aan de voorzieningenrechter van deze rechtbank verlof gevraagd om bij ABN Amro beslag te leggen op de in het beslagrekest gespecificeerde bescheiden, door hen betiteld als de Bankdossiers. B&D hebben verzocht te bevelen dat de in beslag te nemen stukken ter gerechtelijke bewaring zullen worden afgegeven en verzocht Riscon Arnhem B.V. (hierna: Riscon), gevestigd te Ede, als gerechtelijk bewaarder aan te stellen.

2.11. De voorzieningenrechter heeft het gevraagde verlof bij beschikking van 1 juni 2012 deels toegewezen. Het verzoek is onder andere afgewezen voor zover B&D - kort gezegd - hebben verzocht beslag te mogen leggen op correspondentie van ABN Amro met derden met betrekking tot de kredietrelatie tussen ABN Amro en B&D en op (interne) notities, memo’s, verslagen en dergelijke van ABN Amro aangaande de aansprakelijkheidsstelling van B&D.

2.13. ABN Amro heeft bij brief van 6 augustus 2012 aan B&D aangeboden alle in beslag genomen stukken vrijwillig te verstrekken, met uitzondering van na 1 augustus 2011 opgestelde stukken, waaronder begrepen interne stukken met persoonlijke opvattingen of bestemd voor intern overleg en beraad. ABN Amro heeft erop gewezen dat diverse stukken in beslag zijn genomen die niet vallen onder het beslagverlof en waarin ook geen inzage wordt gevorderd. Voorts heeft ABN Amro voorgesteld ten aanzien van het verwijderen van die stukken uit de beslagstukken een afspraak te maken. Ten slotte heeft ABN Amro een kopie van handtekeningenkaarten, die zij eind oktober 2011 had gevonden in haar administratie, meegestuurd (waarvan ook op 5 juni 2012 kopieën in beslag zijn genomen) en heeft zij laten weten dat, vooruitlopend op de te maken afspraken, B&D wat ABN Amro betreft afschriften mochten ontvangen van de in beslag genomen rekeningafschriften.

2.14. B&D hebben ABN Amro bij brief van 22 augustus 2012 laten weten het in de brief van 6 augustus 2012 door ABN Amro voorgestelde onacceptabel te achten.

3. Het geschil

3.1. B&D vorderen na wijziging van eis - samengevat - om ABN Amro te veroordelen binnen 48 uur na betekening van dit vonnis aan B&D (kopieën van) de op 5 juni 2012 bij ABN Amro in beslag genomen en thans bij Riscon in bewaring zijnde stukken ter hand te stellen, door middel van afgifte daarvan aan de raadslieden van B&D van advocatenkantoor BASE advocaten te Rotterdam, waartoe in ieder geval - maar niet daartoe beperkt - de volgende bescheiden behoren:

3.2. B&D leggen aan hun vordering - kort samengevat - het volgende ten grondslag. Vaststaat dat [E] op grote schaal heeft gefraudeerd door van de door B&D bij ABN Amro aangehouden rekeningen bedragen over te maken ten behoeve van de bedrijfsvoering van zijn eigen vennootschappen. De activiteiten van B&D zijn beperkt tot het beheer van het familievermogen. Onder normale omstandigheden zouden op hun rekeningen jaarlijks ongeveer veertig transacties plaatsvinden voor alledaagse betalingen. Alleen al de grote toename in het aantal transacties had ABN Amro moeten opvallen en zij had daarover vragen moeten stellen. ABN Amro heeft op meerdere punten haar jegens B&D in acht te nemen zorgplicht geschonden. B&D hebben evenwel behoefte aan bewijs om dit in de bodemprocedure te kunnen aantonen. Daarvoor hebben zij door de deurwaarder beslag laten leggen op de bescheiden bij ABN Amro die voor de relatie tussen B&D en ABN Amro relevant zijn. Dit beslag is noodzakelijk geweest omdat ABN Amro weigerachtig bleek stukken over te leggen en B&D vrezen dat ABN Amro doende is bewijs te vernietigen. De deurwaarder heeft zich bij de inbeslagneming zeer nauwkeurig gehouden aan het door de voorzieningenrechter op 1 juni 2012 gegeven beslagverlof. Bij Riscon bevinden zich thans dan ook slechts stukken die relevant zijn voor B&D en die zien op de rechtsbetrekking tussen B&D en ABN Amro. Deze stukken zijn ook voldoende bepaald. B&D hebben een rechtmatig belang bij afgifte van deze stukken zodat is voldaan aan de criteria die artikel 843a Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) stelt aan afgifte van stukken. De beslagkosten zijn niet onnodig gemaakt en komen ook voor vergoeding in aanmerking.

3.3. ABN Amro voert verweer. Op de stellingen van partijen wordt hierna, voor zover van belang, nader ingegaan.

4.2. Uitgangspunt is dat de vordering van B&D ziet op afgifte van de door de deurwaarder bij ABN Amro in beslag genomen en bij Riscon in gerechtelijke bewaring gegeven (gekopieerde) stukken, waarvan de originelen zich nog bij ABN Amro bevinden.

4.3. Voor toewijzing van een vordering op grond van artikel 843a Rv is - kort gezegd - vereist dat sprake is van een rechtmatig belang bij inzage in bepaalde bescheiden aangaande een rechtsbetrekking waarin de partij die deze vordering instelt partij is.

4.4. De deurwaarder heeft blijkens het proces-verbaal van beslaglegging bij ABN Amro op 5 juni 2012 (kopieën van) 2.527 bedrukte pagina’s in beslag genomen, alsmede drie dozen met (kopieën van) overige bescheiden. ABN Amro heeft ter zitting aangevoerd dat laatstgenoemde overige bescheiden slechts de bankafschriften vanaf 2001 van de door B&D aangehouden rekeningen betreffen en dat ABN Amro geen bezwaar maakt tegen afgifte daarvan. De vordering van B&D zal in zoverre worden toegewezen.

4.6. De voorzieningenrechter zal de afgifte van de gevraagde bescheiden, zoals hierna te bespreken, hoofdzakelijk beperken tot de bescheiden die zien op de periode 2001 tot en met 5 augustus 2011. Op deze datum is, zoals ter zitting is gebleken, [E] als procuratiehouder geschrapt. Voor de hand ligt dan ook om deze datum, en niet 1 augustus 2011 (de datum van ontdekking van de fraude volgens ABN Amro), aan te houden. Het is immers mogelijk dat [E] in de dagen voordat hij als procuratiehouder werd geschrapt nog handelingen met betrekking tot deze rekeningen heeft verricht, zodat B&D een gerechtvaardigd belang heeft bij afgifte van bescheiden die zien op de periode tot en met deze datum. Dat ABN Amro hierdoor bescheiden zal moeten prijsgeven waartegen zij op de door haar aangevoerde gronden bezwaar heeft, is niet aannemelijk.

4.7. Verder wordt op voorhand opgemerkt dat het bij 4.5. onder c) genoemde verweer van ABN Amro niet aan toewijzing van de vordering in de weg behoeft te staan. B&D heeft gesteld dat ABN Amro ná ontdekking van de fraude een andere zorgplicht heeft geschonden, namelijk door de afgifte van aan B&D toekomende stukken te frustreren. De voorzieningenrechter laat in het midden of ABN Amro op enig moment in die zin haar zorgplicht heeft geschonden, en zo dit het geval is, of daaruit voor B&D schade is voortgevloeid. Los van een eventuele schending van haar zorgplicht geldt dat ABN Amro, ook na de ontdekking van de fraude, met B&D in een contractuele relatie is blijven staan en dat B&D ook op basis van die relatie recht kan hebben op afgifte van bescheiden.

De bescheiden genoemd bij 3.1 onder a) en b)

4.8. Afgifte van deze bescheiden, die naar moet worden aangenomen alle van voor de ontdekking van de fraude dateren, stuit niet op bezwaren van ABN Amro. De vordering tot afgifte van deze stukken is dan ook reeds hierom toewijsbaar.

De bescheiden genoemd bij 3.1 onder c) tot en met e)

4.9. Voor zover deze bescheiden zijn opgesteld in de periode vóór 5 augustus 2011 en de relatie B&D/ABN Amro betreffen kunnen deze worden afgegeven, reeds omdat ABN Amro daartegen geen inhoudelijk bezwaar heeft gemaakt. De voorzieningenrechter laat daarmee in het midden of B&D ingevolge artikel 843a Rv recht heeft op afgifte van (al) deze stukken. Aan ABN Amro zal wel de mogelijkheid worden geboden om voorafgaand aan de afgifte van deze stukken te controleren of deze stukken de relatie B&D/ABN Amro betreffen en zo ja, of in deze stukken geen vertrouwelijke informatie aangaande andere klanten van ABN Amro staat. Voor zover dit het geval is zal ABN Amro deze bescheiden (deels) kunnen anonimiseren.

4.10. B&D heeft gesteld dat een dergelijke maatregel niet nodig is, aangezien de deurwaarder zich blijkens het proces-verbaal van beslaglegging van 5 juni 2012 strikt heeft gehouden aan het door de voorzieningenrechter gegeven beslagverlof en alle in beslag genomen en aan Riscon ter bewaring afgegeven stukken door de deurwaarder reeds (op documentniveau) zijn gecontroleerd op relevantie.

4.11. De voorzieningenrechter gaat er op basis van het proces-verbaal van beslaglegging vanuit dat het beslag door de deurwaarder op zorgvuldige wijze heeft plaatsgevonden. Gelet op de grote hoeveelheid aan stukken die in beslag is genomen, en de relatief korte tijd die gemoeid zal zijn met het controleren van die stukken, weegt desalniettemin het belang van ABN Amro om te kunnen verifiëren of tussen de in beslag genomen stukken inderdaad niet (per abuis) vertrouwelijke informatie van andere klanten terecht is gekomen zwaarder dan het belang van B&D bij onmiddellijke afgifte van die stukken. Derhalve is gerechtvaardigd dat aan ABN Amro de mogelijkheid tot controle van deze stukken, mede op gegevens van derden (en voor zover nodig anonimisering daarvan) wordt gegeven.

4.12. Voor zover de in beslag genomen stukken, als bedoeld onder c) en d) zien op correspondentie en telefoongesprekken of besprekingen tussen B&D en ABN Amro die na 5 augustus 2011 zijn gevoerd, overweegt de voorzieningenrechter dat onvoldoende is gesteld of gebleken dat B&D belang heeft bij deze vordering. Terecht wijst ABN Amro erop dat aangenomen mag worden dat B&D, in de periode nadat de fraude was ontdekt en zij zich aan het beraden waren op mogelijke juridische stappen tegen ABN Amro, zelf afschriften of aantekeningen van hun communicatie met ABN Amro bewaarden. Dat [E] na zijn ontslag als procuratiehouder nog in voor B&D relevante zin met ABN Amro heeft gecommuniceerd gevoerd ligt vooralsnog niet voor de hand. De vordering zal dan ook in zoverre worden afgewezen.

4.13. ABN Amro heeft zich voorts niet verzet tegen afgifte van de bescheiden als gevorderd onder 3.1 onder e), zoals deze vordering volgens de door B&D ter zitting gegeven toelichting dient te worden begrepen. Volgens B&D gaat het hen slechts om (reeds uitgewerkte) transcripties van telefoongesprekken met [E] of andere vertegenwoordigers van B&D of verslagen daarvan. Dit deel van de vordering zal daarom worden toegewezen. Daarbij kan worden opgemerkt dat volgens ABN Amro bij de in beslag genomen stukken zich niet dergelijke stukken bevinden.

De bescheiden genoemd bij 3.1 onder g) en h).

4.14. Met betrekking tot deze stukken stelt de voorzieningenrechter voorop dat de reikwijdte van artikel 843a Rv onder meer kan worden begrensd door het aan een ieder toekomende recht om zijn verdediging in vrijheid en beslotenheid voor te bereiden. Alhoewel B&D ABN Amro pas bij brief van 28 maart 2012 aansprakelijk heeft gesteld, moest ABN Amro na het ontdekken van de fraude op 5 augustus 2011 ook rekening houden met de mogelijkheid dat B&D haar zou aanspreken in verband met de door [E] gepleegde fraude. Daargelaten dat het beleid van ABN Amro is dat zij interne documenten niet verstrekt aan haar klanten, is vooralsnog voldoende aannemelijk dat de interne correspondentie van ABN Amro over B&D, met name na de aansprakelijkheidsstelling bij brief van 28 maart 2012, maar ook al na de brief van 20 oktober 2011, betrekking kan hebben op haar verdediging tegen een (mogelijke) aansprakelijkstelling door B&D. Overlegging van deze interne stukken zou inbreuk maken op het recht van ABN Amro om vrijelijk en in beslotenheid haar positie ten opzichte van B&D te bepalen. Voor zover dit deel van de vordering al als voldoende bepaald kan worden aangemerkt - het onder h) gevorderde is voorshands te ruim geformuleerd - verzet zich tegen overlegging van de interne stukken van ABN Amro na 5 augustus 2011 derhalve een gewichtige reden als bedoeld in lid 4 van artikel 843a Rv, zodat de vordering op deze punten niet toewijsbaar is.

4.15. Voor zover zich onder de bij Riscon in bewaring zijnde stukken documenten bevinden die in het voorgaande niet zijn besproken, maar die wel onder de vordering tot afgifte begrepen moeten worden, dan hebben B&D die bescheiden onvoldoende bepaald, zodat dat aan afgifte daarvan in de weg staat.

4.16. Een en ander leidt tot het volgende. ABN Amro zal in de gelegenheid worden gesteld om met de deurwaarder de in beslag genomen en aan Riscon in bewaring gegeven stukken door te nemen. De stukken waarvan ABN Amro zich op het standpunt stelt dat die met inachtneming van het in dit vonnis bepaalde niet aan B&D behoeven te worden afgegeven, althans niet zonder anonimisering, zal ABN Amro aan de deurwaarder voorleggen. Mocht dat ten aanzien van bepaalde stukken tot geschillen tussen de deurwaarder en ABN Amro leiden, dan kan de voorzieningenrechter daarover om uitsluitsel worden gevraagd. Het voorgaande betekent dat de gevorderde termijn van afgifte ontoereikend moet worden geacht. De voorzieningenrechter zal ABN Amro, die ter zitting heeft gesteld (in elk geval) een gehele dag nodig te zullen hebben om samen met de deurwaarder de in beslag genomen stukken door te nemen, twee weken de tijd geven om met de deurwaarder door de in beslag genomen stukken heen te gaan. Uiterlijk aan het einde van deze periode dienen de stukken waarvan afgifte is bevolen aan B&D te worden afgegeven op de door hen verzochte wijze.

4.17. De voorzieningenrechter ziet geen aanleiding haar beslissing niet uitvoerbaar bij voorraad te verklaren. Aan de veroordeling zal een dwangsom worden verbonden. Alhoewel ABN Amro ter zitting heeft toegezegd een veroordelend vonnis na te zullen komen, valt naar het oordeel van de voorzieningenrechter gelet op de voorgeschiedenis niet uit te sluiten dat de nakoming van dit vonnis zonder additionele prikkel voor problemen zou kunnen zorgen, zodat het opleggen van een dwangsom gerechtvaardigd wordt geacht. De dwangsom zal evenwel worden beperkt als na te melden.

4.18. Met betrekking tot de gevorderde beslagkosten overweegt de voorzieningenrechter ten slotte als volgt. ABN Amro heeft zich tegen deze vordering primair verweerd met verwijzing naar het bepaalde in artikel 843a lid 1 Rv, eerste volzin, op grond waarvan de kosten voor de afgifte, voor rekening van B&D dienen te komen. B&D hebben volgens ABN Amro de beslagkosten onrechtmatig, onnodig en onzorgvuldig gemaakt. Er bestond volgens ABN Amro geen gerechtvaardigde vrees dat zij stukken zoek zou maken of zou vernietigen. Subsidiair heeft ABN Amro aangevoerd dat toewijsbaarheid van de beslagkosten een onderwerp betreft dat bij uitstek in een bodemprocedure dient te worden afgedaan.

4.20. Aangezien elk van partijen als op enig punt in het ongelijk gesteld is te beschouwen, zullen de proceskosten worden gecompenseerd op de hierna te vermelden wijze.

5.1. veroordeelt ABN Amro op grond van artikel 843a Rv tot afgifte, binnen twee weken na betekening van dit vonnis, aan B&D van de volgende bescheiden:

- de in het proces verbaal van beslaglegging van 5 juni 2012 vermelde ‘drie dozen overige bescheiden’, inhoudende alle bankafschriften vanaf 2001 van de door B&D bij ABN Amro aangehouden rekeningen;

- de overeenkomst(en) tussen B&D en ABN Amro die ten grondslag liggen aan de kredietrelaties tussen B&D en ABN Amro, onder meer met betrekking tot rekeningen 50.39.93.026 (Blauwpark) en 41.82.53.269 (Effectenrekening Decluse);

- de aan [E] verschafte volmacht(en) op grond waarvan hij bevoegd was tot het doen van betalingen ten behoeve van B&D, en/of handtekeningenkaarten;

- alle correspondentie die in de periode vanaf 2001 tot en met 5 augustus 2011 is gevoerd door (vertegenwoordigers van) ABN Amro en (vertegenwoordigers van) B&D, waaronder ook alle correspondentie tussen (vertegenwoordigers van) ABN Amro en [E], aangaande B&D;

- alle verslagen en/of memo’s die in de periode vanaf 2001 tot en met 5 augustus 2011 zijn gemaakt naar aanleiding van telefoongesprekken en besprekingen met (vertegenwoordigers van) B&D en/of [E] aangaande B&D waaronder de besprekingen die zijn gevoerd op de data genoemd in punt 60 van het beslagrekest;

- alle uitgewerkte verslagen of transcripties van de geluidsopnames die in de periode vanaf 2001 tot en met heden zijn gemaakt van telefoongesprekken met (vertegenwoordigers van) B&D en/of [E] aangaande B&D;

5.2. bepaalt dat ABN Amro de beslagen bescheiden als bedoeld in de verklaring van Riscon van 6 juni 2012 voorafgaand aan de afgifte, maar binnen de in 5.1. genoemde termijn van twee weken na betekening van dit vonnis, in aanwezigheid van de deurwaarder mag controleren en, voor zover nodig, in overleg met de deurwaarder, in de aan B&D volgens dit vonnis af te geven bescheiden vertrouwelijke informatie aangaande andere klanten van ABN Amro mag anonimiseren, dan wel verwijderen,

5.3. bepaalt dat ABN Amro ter uitvoering van de onder 5.1. gegeven veroordeling de daar genoemde bescheiden binnen de onder 5.1. genoemde termijn dient af te geven ten kantore van BASE Advocaten B.V. aan de Van Vollenhovenstraat 29 te (3016 BG) Rotterdam,

5.4. veroordeelt ABN Amro om aan B&D een onmiddellijk opeisbare dwangsom te betalen van EUR 25.000,-- wanneer zij niet aan de in 5.1. en 5.3. uitgesproken veroordeling voldoet, te vermeerderen met een onmiddellijk opeisbare dwangsom van EUR 1.000,-- per dag dat zij nadien nalatig blijft om aan de in 5.1. en 5.3. uitgesproken veroordeling te voldoen,

5.5. verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad,

5.6. compenseert de kosten van deze procedure tussen partijen, in die zin dat iedere partij de eigen kosten draagt,

5.7. wijst het meer of anders gevorderde af.

Dit vonnis is gewezen door mr. S.P. Pompe, voorzieningenrechter, bijgestaan door mr. M.R.S. Bacon, griffier, en in het openbaar uitgesproken op 14 september 2012.?