Rechtbank Amsterdam, 09-03-2022, ECLI:NL:RBAMS:2022:1089, C/13/714064 / KG ZA 22-153 MDvH/MV

“(…)24. (on)gewenste Omgangsvormena. We dragen zorg voor elkaars fysieke, mentale en sociale welzijn.b. Bij frictie of vragen over eigen of andermans gedrag treedt men in overleg met elkaar of de ambtelijk secretaris met het oog op het vinden van een oplossing.c. Met het oog op het voorkomen van ongewenste omgangsvormen en misverstanden is heldere communicatie noodzakelijk. (…) d. Indien wenselijk voor medewerker of Kamerlid is het onder alle omstandigheden mogelijk om in gesprek te gaan met de externe vertrouwenspersoon van de Tweede Kamer. Of, indien beschikbaar, de vertrouwenspersoon van Volt NL. 25. Verbetertraject bij wrijving of conflictena. Indien gedrag in lijn met artikel 22, 23 en 24 van een Kamerlid of medewerker aanleiding geeft tot frictie of verbetering noodzakelijk is wordt gezamenlijk een verbeterplan opgesteld tussen betrokken Kamerlid(en), medewerker(s) en ambtelijk secretaris. (…) 26. Einde fractielidmaatschapa. Lidmaatschap van de Volt-fractie wordt niet lichtvaardig opgevat. De hoge moraal en ethisch leiderschap dat de fractie hooghoudt heeft ook gevolgen voor de gedragingen van individuele Kamerleden en hun fractielidmaatschap.b. In geval van een onoverkomelijk (politiek) conflict, het grof schenden van persoonlijke, financiële of maatschappelijke moraal/integriteit (…) kan het voorkomen dat besloten moet worden dat een Kamerlid geen deel meer uit maakt van de Volt Tweede Kamerfractie.c. Voorafgaand aan een dergelijk zwaar besluit in geval van het grof schenden van persoonlijke, financiële of maatschappelijke moraal/integriteit (…) volgt een gesprek van de fractievoorzitter met de co-voorzitters van Volt NL. Gevolgd door een spoedoverleg met het Volt-bestuur indien fractievoorzitter in het overleg met de co-voorzitters besluit dat de situatie tot verwijdering uit de fractie zou kunnen leiden. d. Voorafgaand aan een dergelijk zwaar besluit bij onoverkomelijk (politiek) conflict dienen de nodige waarborgen in acht te worden genomen:i. Betreffend Kamerlid moet minimaal twee waarschuwingen hebben gekregen, op schrift van de fractievoorzitter van eerder gedrag, waarbij een verbeterplan wordt afgesproken.ii. Met betreffend Kamerlid moeten meerdere gesprekken gevoerd zijn door de fractievoorzitter, waarvan verslag gemaakt is, over de ontstane situatie. iii. Overige leden van de fractie moeten zich kunnen uitspreken over de situatie in een besloten Kamerledenoverleg, inclusief het betrokken Kamerlid. (…)”. 2.2. Op 13 februari 2022 heeft rond 17.30 uur een telefoongesprek plaatsgevonden tussen [eiseres] en [fractievoorzitter] , waarin [fractievoorzitter] heeft meegedeeld voornemens zijn [eiseres] op non-actief te stellen, althans te schorsen. Bij e-mail van [fractievoorzitter] van diezelfde dag is dit besluit aan [eiseres] bevestigd. Die e-mail luidt als volgt:

“Op zondag 13 februari heeft er een gesprek plaatsgevonden tussen jou, [co-voorzitter 2] en [fractievoorzitter] . Tijdens dit gesprek hebben wij toegelicht dat er in de afgelopen weken enkele meldingen bij de partij zijn binnengekomen die wijzen op grensoverschrijdend gedrag vanuit jouw kant. De partij heeft naar aanleiding van deze meldingen een extern integriteitsbureau ingeschakeld om onderzoek te doen naar deze meldingen. Om een veilige omgeving te creëren waarin het vervolg van het onderzoek plaats kan vinden, en in het belang van alle betrokkenen, is besloten om jou per direct te schorsen als lid van de Voltfractie in de Tweede Kamer.

Dit betekent voor jou dat je gedurende je schorsing:

We vragen je om dit te respecteren. Indien dit niet het geval is, beraden we ons op te nemen stappen.

Zojuist heb je aangegeven dat je mee wil werken aan het onderzoek. Wij begrijpen dat dit impact op jou heeft. Het bureau zal maandag contact met je opnemen over de vervolgstappen.

We willen graag dat je het proces zorgvuldig doorloopt. Daarin is een veilige omgeving, en hoor en wederhoor van het grootste belang voor alle betrokkenen.”

Onder het bericht staan de namen van [fractievoorzitter] en de twee co-voorzitters van Volt.

“Zoals vandaag is gegaan is niet ok. Ik word (…) gebeld met een kil verzoek om zsm naar partijkantoor te gaan. Aanvankelijk denk ik dat het gaat om dat ik de fractie uitgezet zal worden. Reden hiervoor is dat ik al een poos voel dat hoe ik werk niet wordt gewaardeerd. Dat terwijl ik naar eer en geweten mij gepassioneerd probeer in te zetten voor onze grondwet en onze democratie.

(…) Na vele minuten (…) hoor ik dat er klachten zijn inzake grensoverschrijdend gedrag, en dat ik op non actief zal worden gezet.

(…)

Ik besef me dat ik rechten heb. Zelfs al zou ik schuldig zijn heb ik recht op een eerlijke en open gang van zaken. Die krijg ik niet. Ik mag niet weten wat de orde van de klachten zijn. Ik mag niet weten in welke relatie ze zitten (privé, personeel of partij).

En nu willen jullie coûte que coûte dit vanavond naar buiten brengen. Terwijl ik geen rechten heb of krijg. Dat is dus mijn politieke vonnis tekenen. En de vraag is of ik die mee wil tekenen.

Ik wil mee werken, dat heb ik gezegd. Ik heb ook gezegd dat het advies van het bureau wat jullie hebben gekregen niet voor jullie zal werken. Ook ik heb recht om mij veilig te voelen. Het gevoel te hebben dat ik me kan verdedigen. (…)

Dus nogmaals mijn dringende verzoek dit niet zo hoog op te spelen. (…)

Mijn verzoek is en blijft om morgen met een jurist gezamenlijk mijn rechten en plichten te bespreken. Want als jullie onbedoeld mij daarin tekort doen zal dat ook voor Volt niet goed uitpakken. En dat zou doodzonde zijn voor een partij waarin ik geloof. (…) Voorbij de aannames. En dan wanneer het papier meer is ingevuld door expertise (…) zal ik op alle manier meewerken. Maar niet onder een blanco papier. Ik ga niet politiek zelfmoord plegen (…)

Ik wens ons allen veel wijsheid en kalmte.”

Vervolgens heeft Volt nog dezelfde dag het volgende persbericht, gedateerd 14 februari 2022, gepubliceerd:

“Volt heeft zondag Tweede Kamerlid [eiseres] geschorst. In de afgelopen weken heeft de partij enkele meldingen ontvangen die wijzen op grensoverschrijdend gedrag van het Kamerlid. De partij heeft naar aanleiding van deze meldingen een extern integriteitsbureau ingeschakeld om onderzoek te doen naar deze meldingen. Volt heeft nu besloten om het Kamerlid per direct te schorsen als lid van de Voltfractie. Dit om voor betrokkenen een veilige omgeving te creëren voor het vervolg van het onderzoek en om hoor en wederhoor te kunnen laten plaatsvinden. Volt onthoudt zich van verdere inhoudelijke mededelingen totdat het onderzoek is afgerond.”2.5. Op 14 februari 2022 heeft [eiseres] het volgende e-mailbericht gestuurd naar [fractievoorzitter] en [co-voorzitter 2] (co-voorzitter van Volt):

“Gisterenavond hebben jullie mij laten weten mij met onmiddellijke ingang te schorsen vanwege meldingen die zouden wijzen op grensoverschrijdend gedrag mijnerzijds. Dit besluit is mij medegedeeld zonder enige nadere toelichting over de aard van de beschuldigingen, die hiertoe aanleiding zijn geweest. Hierdoor kan ik mij niet tegen aantijgingen verdedigen en wordt mij het wettelijk recht op hoor- en wederhoor ontnomen. Dezelfde avond hebben jullie publiekelijk een mailbericht doen uitgaan. Hierdoor is voor mij een onveilige situatie ontstaan alsmede is hierdoor aan mij door deze handelwijze schade toegebracht. Aangezien mij geen mededelingen zijn gedaan over de aard van de beschuldigingen noch een besluit is uitgereikt en ik dus ook niet in kennis ben gesteld van de onderliggende redenen voor deze eenzijdig opgelegde ‘schorsing’, verzoek ik jullie deze ‘schorsing’ binnen 24 uur terug te draaien. (…)” 2.6. Bij brief van 14 februari 2022 heeft het door Volt ingeschakelde onderzoeksbureau BING [eiseres] in het kader van hoor en wederhoor uitgenodigd voor het houden van een interview.

Op 15 februari 2022 heeft [eiseres] een persbericht gepubliceerd waarin – kort gezegd – staat dat zij zich verzet tegen de schorsing. In dit persbericht staat onder meer:

“Allereerst betreur ik de gang van zaken, die ik als een nachtmerrie ervaar. Ik ben ervan overtuigd dat er, gezien de aard en omvang van de klachten, buitenproportioneel is gehandeld. Namelijk, zonder gehoor te geven aan mijn verzoek diezelfde zondagavond ons allen 24 uur te geven om een en ander nauwkeurig uit te zoeken en niet overhaast te handelen.Mochten mensen zich vanwege mijn stijl van werken onveilig hebben gevoeld, dan betreur ik dat zeer. Tot die tijd wacht ik de uitkomst van het onderzoek af en zal ik op basis van die uitkomsten reageren.(…)”. 2.8. Bij e-mail van 15 februari 2022 heeft [fractievoorzitter] gereageerd op de e-mail van [eiseres] (zie 2.5). In de e-mail van [fractievoorzitter] staat onder meer dat de bevindingen van het onderzoeksbureau BING worden afgewacht en dat het besluit om [eiseres] te schorsen gedurende dit onderzoek gehandhaafd blijft.

Op 16 februari 2022 hebben de advocaten van [eiseres] onder meer het volgende aan BING geschreven:

“Zonder inzage en inzicht in deze beweerdelijke klachten zal mevrouw [eiseres] zich niet adequaat kunnen voorbereiden op een mogelijk interview met derden en reeds hierom al zal zij pas overwegen mee te werken aan een dergelijk interview als zij de betreffende inzage heeft gehad en ook afschrift heeft mogen ontvangen van zowel de onderzoeksopdracht alsmede de onderliggende stukken die door Volt aan u zijn verstrekt.”

In een brief van 23 februari 2022 van BING aan Volt is verslag gedaan van de “Voortang onderzoek”. In de brief staat onder meer dat in totaal elf personen bij BING klachten hebben gemeld over [eiseres] (twee per e-mail en de rest telefonisch of door middel van videobellen). Verder staat in de brief, voor zover van belang:

“Op basis van de gevoerde interviews en anderszins uitgewisselde informatie informeren wij u over de hoofdlijnen van de meldingen en daarin geuite klachten. Wij wijzen er daarbij op dat op dit moment geen wederhoor is toegepast en dat het verbinden van inhoudelijke conclusies aan deze meldingen in dit stadium niet aan de orde is. De melders brengen de volgende zaken naar voren: ● Gesteld wordt dat het betrokken Kamerlid persoonlijke grenzen over gaat met opmerkingen over onder meer seksuele geaardheid en uiterlijk. Twee melders hebben aangegeven dat deze opmerkingen een meer structureel karakter hebben. Zij voelen zich in hun waardigheid aangetast door het Kamerlid. Door een van deze melders wordt tevens gesteld dat het betrokken Kamerlid bij gelegenheid haar macht en autoriteit in zou zetten om argumenten op oneigenlijke wijze kracht bij te zetten. Deze melder duidt dit als intimidatie.

● Gesteld wordt dat het betrokken Kamerlid handtastelijk is geweest. Drie melders stellen dat het betrokken Kamerlid hen een tik op de billen heeft gegeven. Bij in elk geval een van beide melders zou dit meermaals zijn gebeurd.

● Gesteld wordt dat het betrokken Kamerlid seksuele avances heeft gemaakt naar drie melders. Zij duiden dit in termen variërend van ongemakkelijk tot intimiderend. Zij kennen daarbij betekenis toe aan leeftijdsverschil en positie.

● Ten minste zeven melders hebben aangegeven dat het betrokken Kamerlid een problematische relatie met alcohol heeft. Bij gelegenheden zou het betrokken Kamerlid te veel drinken en de effecten daarvan op het gedrag van het Kamerlid geven de melders gevoelens van ongemak en schaamte. Ook vreest een enkeling voor schade aan het imago van de partij. Dit punt heeft mede betrekking op voorgaande bullets.

● Ten minste negen melders hebben aangegeven dat zij (stevige) verbale aanvaringen met het betrokken Kamerlid hebben gehad. Melders laten zich hier in verschillende bewoordingen over uit. Zij duiden het gedrag als ‘diskwalificerend’, ‘ongepast’ en ‘buiten proportie’. Ook dit punt vertoont samenhang met eerder weergegeven bullets. De melders die zich bij BING hebben gemeld betreffen voormalig leden van het landelijk bestuur, een medewerker van de Tweede Kamerfractie, (voormalig) vrijwilligers en personen die actief zijn in een lokale afdeling van Volt.” 2.14. Bij e-mail van 26 februari 2022 (9.43 uur) van [fractievoorzitter] is [eiseres] met spoed uitgenodigd voor een digitaal te houden besloten kamerledenoverleg op die dag, om 10.45 uur. Deze e-mail – met onderwerp “URGENT Uitnodiging kamerledenoverleg voor beëindiging fractielidmaatschap [eiseres] ” – luidt als volgt:

“(…) Op de agenda staat het bieden van de mogelijkheid aan de fractieleden om zich uit te laten ex artikel 26, onder d, onder iii, van Fractiereglement over de toekomst van het lidmaatschap van [eiseres] van de Voltfractie van de Tweede Kamer. Hiertoe wordt overgegaan vanwege diverse meldingen die wijzen op ongewenst en grensoverschrijdend gedrag. Het door ons ingeschakelde integriteitsbureau heeft dertien meldingen ontvangen over ongewenst en grensoverschrijdend gedrag van [eiseres] en heeft in totaal met zestien personen gesproken. De meldingen komen uit alle lagen van de partij. Ze lopen uiteen van handtastelijkheden en ongewenste seksuele avances tot intimidatie en misbruik van positie. (…)”. 2.15. In de notulen van het onder 2.14 genoemde overleg is opgenomen dat het fractielidmaatschap van [eiseres] conform artikel 26 van het Fractiereglement wordt beëindigd. [eiseres] was bij het overleg niet aanwezig.