Rechtbank Oost-Brabant, 12-07-2013, ECLI:NL:RBOBR:2013:2855, SHE 12/3065

Eiser heeft voor de gronden van zijn beroep in de eerste plaats verwezen naar de door hem ingebrachte zienswijzen tegen het ontwerpbesluit en verzocht deze als herhaald en ingelast te beschouwen.

Verweerder heeft, in reactie hierop, in het verweerschrift gewezen op de uitspraken van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (AbRvS) van 31 oktober 2012, ECLI:NL:RVS:2012: LJN BY1731, en van 7 november 2012, ECLI:NL:RVS:2012: LJN BY2499.

Met het "als herhaald en ingelast beschouwen" van de zienswijzen miskent eiser dat verweerder juist over deze zienswijzen al gemotiveerd een oordeel heeft gegeven. Van een gemotiveerde weerspreking van de beoordeling door verweerder is in zoverre dan ook geen sprake. Ook de verdere tekst van het beroepschrift bevat geen gemotiveerde weerspreking van die beoordeling, doordat het grotendeels een herhaling betreft van de zienswijzen. De rechtbank gaat daarom voorbij aan eisers algemene verwijzing naar de ingebrachte zienswijzen. Omdat eiser ter zitting een nadere onderbouwing heeft gegeven van een aantal van de door hem ingebrachte beroepsgronden, kan toch een inhoudelijke beoordeling plaatsvinden.

Met betrekking tot het aspect geur heeft eiser aangevoerd dat, mede gezien de brief van het Bureau Gezondheid, Milieu en Veiligheid van de GGD Brabant/Zeeland (hierna: GGD) van 25 oktober 2010, sprake is van een al overbelaste situatie waarin, nog los van wet- en regelgeving, de geurbelasting van een individuele inrichting en de cumulatieve geurbelasting niet mogen toenemen. Eiser wijst er in dit verband op, dat volgens het milieueffectrapport de achtergrondgeurbelasting op het object[adres] (van alle in de omgeving gelegen relevante veehouderijen samen) 37,36 OUE/m3 bedraagt. De door de GGD genoemde adviesnorm van 6 OUE/m3 wordt dan ook met een factor van meer dan 6 overschreden. Eiser acht dit ontoelaatbaar gelet op de rechtspraak met betrekking tot verschillende richtlijnen en brochures zoals de brochure Veehouderij en Hinderwet.

Artikel 2, eerste lid, van de Wet geurhinder en veehouderij (Wgv) bepaalt, dat het bevoegd gezag, bij een beslissing inzake de vergunning voor het oprichten of veranderen van een veehouderij, de geurhinder door de geurbelasting vanwege tot veehouderijen behorende dierenverblijven uitsluitend betrekt op de wijze als aangegeven bij of krachtens de artikelen 3 tot en met 9 van de wet. Deze wet bevat hiermee het exclusieve toetsingskader voor de beoordeling van geurhinder afkomstig van dierenverblijven van veehouderijen. .

Verweerder heeft een verordening vastgesteld als bedoeld in artikel 6 van de Wgv, de Verordening Geurhinder en veehouderij 2008. Ingevolge deze verordening is een maximale waarde voor de geurbelasting van de inrichting op de woning van eiser van 14 OUE/m3 toegelaten. Uit de V-stacks-berekening van de geurbelasting van de inrichting blijkt dat deze toegelaten waarde op geen enkele gevoelige locatie wordt overschreden. Eiser heeft deze berekening niet bestreden.

Eiser heeft voorts gesteld dat sprake is van een ontoelaatbare situatie vanwege de effecten van fijn stof van de inrichting.

1. 40 microgram per m3 als jaargemiddelde concentratie;

2. 50 microgram per m3 als vierentwintig-uurgemiddelde concentratie, waarbij geldt dat deze maximaal vijfendertig maal per kalenderjaar mag worden overschreden.

Blijkens het milieueffectrapport van 14 augustus 2012 verandert de concentratie van fijn stof in de lucht bij gevoelige objecten in de omgeving, ondanks het dubbele aantal dieren, nagenoeg niet. De mechanische ventilatie resulteert in een grotere pluimstijging van de geëmitteerde lucht. Uit de uitgevoerde berekeningen komt naar voren dat de concentratie van fijn stof (PM10) in de lucht ten gevolge van de verandering van de inrichting ruimschoots blijft beneden de in voorschrift 4.1 van bijlage 2 bij de Wet milieubeheer genoemde grenswaarden. Eiser heeft de juistheid van de bij de berekening gehanteerde gegevens en de resultaten daarvan niet gemotiveerd bestreden. Evenmin heeft hij weersproken dat aan de geldende grenswaarden wordt voldaan. Het beroep kan, voor zover het betrekking heeft op de stofemissie, dan ook niet slagen.

Eiser heeft verder, onder verwijzing naar de brief van de GGD van 25 oktober 2010, gesteld dat er ook uit volksgezondheidsoogpunt sprake is van een ontoelaatbare situatie. Eiser heeft in dit verband gewezen op het ontstaan van en de verspreiding van (op de mens overdraagbare) ziekten en op de cumulatieve effecten van geur, emissie van fijn stof, geluid en andere milieueffecten van de inrichting.

Verweerder heeft, in reactie op de door eiser naar voren gebrachte zienswijzen, gesteld dat de drijver van de inrichting zelf maatregelen heeft genomen. Onbevoegden mogen niet bij de dieren komen en er dienen hygiënemaatregelen te worden gevolgd. Verweerder heeft verder gewezen op de hoofdstukken 8 en 9 van de milieueffectrapportage. Hierin is, in paragraaf 9.9 onder het kopje ‘externe veiligheid’, aangegeven, dat de activiteiten hoofzakelijk binnen plaatsvinden en dat bij een uitbraak van veewetziekten als klassieke vogelpest of vogelgriep verschillende maatregelen kunnen worden getroffen. Ter zitting heeft verweerder in aanvulling hierop aangegeven, dat alle dieren in de inrichting inpandig worden gehouden, dat er een hygiënesluis is, dat binnen de inrichting strikte hygiënemaatregelen gelden en dat er voorschriften aan de vergunning zijn verbonden die de hygiëne bevorderen. Verweerder heeft gewezen op de voorschriften 1.1.3 en 6.1.4 over de bestrijding van ongedierte. Volgens verweerder heeft eiser niet aannemelijk gemaakt dat het in werking zijn van de inrichting zodanige risico's voor de volksgezondheid kan opleveren, dat om die reden de vergunning had moeten worden geweigerd, of dat nadere voorschriften aan de vergunning hadden moeten worden verbonden. Eiser heeft volgens verweerder niet gewezen op algemeen aanvaarde wetenschappelijke inzichten waaruit een andere conclusie voortvloeit. Verweerder heeft hiermee aangesloten bij de uitspraak van de AbRvS van 29 februari 2012, ECLI:NL:RVS:2012:BV7270.

Indien door het in werking zijn van een inrichting risico's voor de volksgezondheid kunnen ontstaan, moeten deze risico's gelet op artikel 1.1, tweede lid, aanhef en onder a, van de Wet milieubeheer in samenhang met artikel 1,1 tweede lid, en artikel 2.14, eerste lid onder a2, van de Wabo als gevolg voor het milieu bij de beoordeling van de aanvraag worden betrokken. Aan de vergunning zijn het volgende gedragsvoorschriften verbonden:1.1.1 De inrichting moet schoon worden gehouden en in goede staat van onderhoud verkeren.

De rechtbank stelt voorop dat voor diverse milieuonderdelen die van invloed kunnen zijn op de volksgezondheid wettelijke en beleidsmatige toetsingskaders zijn gevormd, veelal op basis van heersende wetenschappelijke inzichten. Het ligt op de weg van degene die zich op het bestaan van een risico voor de volksgezondheid beroept om, aan de hand van algemeen aanvaarde wetenschappelijke inzichten, aannemelijk te maken dat deze toetsingskaders niet toereikend zijn om onaanvaardbare risico’s voor de volksgezondheid te voorkomen. Ten aanzien van eisers vrees voor de volksgezondheid als gevolg van de emissie van geur en stof, overweegt de rechtbank dat op beide gebieden sprake is van een wettelijk toetsingskader. Eiser is er niet in geslaagd om aan de hand van algemeen aanvaarde wetenschappelijke inzichten, aannemelijk te maken dat deze toetsingskaders niet toereikend zijn om onaanvaardbare risico’s voor de volksgezondheid te voorkomen. Eisers verwijzing naar het advies van de GGD is hiervoor onvoldoende. De opmerking in dit advies dat de effecten van biologische componenten voor de gezondheid van omwonenden nog wordt onderzocht, duidt erop dat algemeen aanvaarde wetenschappelijke inzichten op dit punt nog ontbreken.

In het GGD-advies wordt aangegeven, dat er meer zelfgerapporteerde gezondheidsklachten voorkomen bij omwonenden van intensieve veehouderijen. Verder is aangegeven dat, als pluimveehouderijen en intensieve veehouderijen met andere diersoorten op korte afstand van elkaar actief zijn, er een verhoogde kans is op vermenging van zoönosen. Daarnaast is in het milieueffectrapport gewezen op een grotere kans op uitbraak van veewetziekten als vogelgriep. Weliswaar heeft eiser niet aannemelijk heeft gemaakt dat het in werking zijn van de inrichting zodanig ernstige risico's voor de volksgezondheid kan opleveren dat de vergunning had moeten worden geweigerd, in het GGD-advies ziet de rechtbank wel een indicatie dat de vergunde activiteiten risico’s voor de volkgezondheid zouden kunnen hebben. Verweerder heeft bij de voorbereiding van het bestreden besluit onvoldoende onderzocht of, gelet op deze indicatie, aanleiding bestaat om de vergunning te weigeren dan wel om nadere voorschriften ter voorkoming van gezondheidsrisico’s aan de vergunning te verbinden. Weliswaar stelt verweerder dat vergunninghouder hygiënemaatregelen ter voorkoming van de verspreiding van ziektekiemen heeft getroffen maar deze maatregelen zijn niet in de aanvraag en in het milieueffectrapport beschreven. Verder is, aan de hand van de zich onder de gedingstukken bevindende tekeningen, niet duidelijk dat er in de inrichting een hygiënesluis aanwezig is en waar deze zich bevindt. Aldus bestaan er onvoldoende waarborgen dat in de inrichting daadwerkelijk toereikende maatregelen zijn getroffen en kan evenmin handhavend worden opgetreden indien deze maatregelen niet worden getroffen. De algemene hierboven genoemde hygiëne bevorderende voorschriften in de milieuvergunning zijn onvoldoende. Verweerders veronderstelling dat ook vergunninghouder er alles aan is gelegen om uitbraak van zoönosen binnen zijn inrichting te voorkomen, maakt dit niet anders. De rechtbank is, op deze gronden, van oordeel dat het besluit onzorgvuldig is voorbereid en genomen. Deze beroepsgrond slaagt

Eiser heeft verder aangevoerd dat een luchtwasser had moeten worden toegepast. Eiser is van mening dat louter om financiële redenen is afgezien van het achterwege laten van een dergelijk systeem en hij mist een afweging van de kosten van het aanbrengen daarvan tegen het milieubelang.

Verweerder heeft vergunninghoudster gevolgd in haar keuze voor een systeem zonder luchtwasser omdat daarmee aan de geldende emissie-eisen wordt voldaan. Vergunninghoudster heeft niet gekozen voor een systeem met een luchtwasser, vanwege de kosten daarvan en omdat er ook nadelen zitten aan het gebruik daarvan, zoals beschreven op pagina 67 van het milieueffectrapport. Bovendien is er volgens vergunninghoudster op dit moment een discussie gaande over de effectiviteit van luchtwassers in de pluimveehouderij.

Ingevolge artikel 2.14, eerste lid, aanhef en onder c, van de Wabo neemt het bevoegd gezag bij de beslissing op de aanvraag om een milieu-omgevingsvergunning in ieder geval in acht dat in de inrichting ten minste de voor de inrichting in aanmerking komende beste beschikbare technieken (verder: BBT) moeten worden toegepast.

De rechtbank stelt voorop dat verweerder in beginsel moet beslissen op de aanvraag zoals deze is ingediend. Indien de aangevraagde activiteit op zichzelf aanvaardbaar is, kan het bestaan van alternatieven slechts tot het onthouden van medewerking nopen, indien op voorhand duidelijk is dat door verwezenlijking van alternatieven een gelijkwaardig resultaat kan worden bereikt met aanmerkelijk minder bezwaren. (zie o.a. AbRvS 27 december 2012, ECLI:NL:RVS:2012: LJN BY7324).

In het milieueffectrapport is onder andere het meest milieuvriendelijke alternatief (verder: het MMA) onderzocht. Dit alternatief komt neer op toepassing van een dubbel emissiearm stalsysteem, een volièresysteem gecombineerd met een chemische luchtwasser. Vergunninghoudster heeft niet gekozen voor het MMA maar voor het toepassen van een (ammoniak)emissiearm volière-huisvestingssysteem met mechanische ventilatie. In het MMA wordt de meeste ammoniak gereduceerd en is sprake van 40% meer geurreductie en 35% meer stofreductie dan bij de voorgenomen activiteit.

Op grond van artikel 8:51a, eerste lid, van de Awb, kan de rechtbank het bestuursorgaan in de gelegenheid stellen om een gebrek in een besluit te herstellen of te laten herstellen. Op grond van artikel 8:80a van de Awb doet de rechtbank in dat geval een tussenuitspraak.

De rechtbank is van oordeel dat het geconstateerde gebrek op relatief eenvoudige wijze en op relatief korte termijn kan worden hersteld. In verband hiermee ziet de rechtbank aanleiding om verweerder, met toepassing van artikel 8:51a, eerste lid, van de Awb, in de gelegenheid te stellen het in rechtsoverweging 6.6 bedoelde gebrek in het bestreden besluit te herstellen. Verweerder dient hierbij in ieder geval een beschrijving te geven van alle hygiënemaatregelen die binnen de inrichting worden getroffen om verspreiding van ziektekiemen te voorkomen. Indien en voor zover verweerder van mening is dat deze voldoende zijn om risico’s voor de volksgezondheid te voorkomen dan wel, voor zover dit niet mogelijk is, zoveel mogelijk te beperken, zal verweerder dit dienen te onderbouwen. In dat geval dient verweerder voorts vergunningsvoorschriften te formuleren ten einde naleving van deze hygiënemaatregelen te waarborgen.

De rechtbank bepaalt de termijn waarbinnen verweerder het gebrek kan herstellen op acht weken na verzending van deze tussenuitspraak. Als verweerder geen gebruik maakt van de gelegenheid het gebrek te herstellen, moet hij dat, op grond van artikel 8:51b, eerste lid, van de Awb en om nodeloze vertraging te voorkomen, zo spoedig mogelijk mededelen aan de rechtbank. Als verweerder wel gebruik maakt van die gelegenheid, zal de rechtbank eiser in de gelegenheid stellen binnen vier weken te reageren op de herstelpoging van verweerder. In beide gevallen en in de situatie dat verweerder de hersteltermijn ongebruikt laat verstrijken, zal de rechtbank in beginsel zonder nadere zitting uitspraak doen op het beroep.

De rechtbank overweegt dat het geding zoals dat na deze tussenuitspraak wordt gevoerd, in beginsel beperkt blijft tot de beroepsgronden zoals die zijn besproken in deze tussenuitspraak. Zij zal het in beginsel in strijd met de goede procesorde achten als nieuwe geschilpunten worden ingebracht.