Rechtbank 's-Gravenhage, 03-08-2007, BB1071, KG 07/653

RECHTBANK 's-GRAVENHAGE

sector civiel recht - voorzieningenrechter

Vonnis in kort geding van 3 augustus 2007,

gewezen in de zaak met rolnummer KG 07/653 van:

[eiser],

verblijvende in de TBS-kliniek de Prof.mr. P.J. Pompestichting te Nijmegen,

eiser,

procureur mr. P.S. Kamminga,

advocaat mr. J.C. de Goeij te Alkmaar,

De Staat der Nederlanden

(Ministerie van Justitie, Dienst Justiële Inrichtingen, Sectordirectie TBS),

zetelende te Den Haag,

gedaagde,

procureur mr. W.B. Gaasbeek.

1.9. De RSJ heeft op 10 januari 2006 het beroep van eiser behandeld. Bij tussenbeslissing van 3 mei 2006 heeft de RSJ onder punt 4, voor zover van belang, het volgende overwogen:

'(...) Het advies van de LAP ten aanzien van klagers longstayindicatie dateert van 3 december 2004. De LAP heeft ten tijde van het uitbrengen van haar advies geen kennis kunnen nemen van de nadien gedane uitspraak van het gerechtshof Arnhem van 7 november 2005 en de uitspraak van de rechtbank Breda van 6 december 2005 en alle ten behoeve daarvan uitgebrachte rapportages.

Zoals hiervoor weergegeven, bevatten bedoelde uitspraken, zakelijk weergegeven, de opdracht aan de inrichting een poging te doen de patstelling in de behandeling van klager te doorbreken. Weliswaar lijkt klager, ook gezien zijn opstelling ter zitting, iedere medewerking aan een dergelijke poging af te wijzen - hij is nog steeds van mening geen behandeling nodig te hebben - maar naar het oordeel van de beroepscommissie dient de LAP een nadere, geactualiseerde visie te geven omtrent klagers longstayindicatie mede aan de hand van de hiervoor vermelde uitspraken/rapportages die ten tijde van het eerdere advies nog niet beschikbaar waren. In het onderhavige geval acht de beroepscommissie het van belang dat de LAP ook met klager zelf spreekt om zich, gezien zijn opstelling, een oordeel te vormen over het standpunt van de Minister dat geen inhoud kan worden gegeven aan hetgeen in de uitspraak van de rechtbank Breda van 6 december 2005 is verwoord. (...)'.

Daarna heeft de RSJ als volgt beslist:

'De beroepscommissie houdt de behandeling van de zaak aan voor onbepaalde tijd en verzoekt de Minister zo spoedig mogelijk de LAP een nader advies, zoals vermeld onder 4., te doen uitbrengen en dit aan de beroepscommissie te doen toekomen.'

1.10. In haar beslissing van 7 november 2005 waarbij de terbeschikkingstelling van eiser met een jaar is verlengd, heeft het gerechtshof te Arnhem, voor zover van belang, overwogen:

'(...)Er kan worden geconcludeerd dat er geen behandelingsresultaten zijn behaald met de terbeschikkinggestelde. Door de juridische strijd die wordt gevoerd, lijken de belangen van de terbeschikkinggestelde naar de achtergrond te worden gedrongen. De terbeschikkingstelling is ingegaan op 1 oktober 1996. Tot behandeling is het tot op heden echter niet gekomen, omdat de terbeschikkkinggestelde, naar hij tegenover het hof heeft bevestigd, niet bereid is aan behandeling mee te werken. De recidivekans blijft door dit verzet bestaan, terwijl de vaardigheden van betrokkene niet toenemen en de terbeschikkinggestelde nog geen sociale steun of sociaal netwerk heeft gevonden.

(...)

Het hof stelt vast dat er van een patstelling sprake is waarin het zich laat aanzien dat niet te verwachten valt dat in de opstelling van de terbeschikkinggestelde tegenover de behandeling wijziging zal komen. Het lijkt onvermijdelijk dat op termijn zal worden bezien of de terbeschikkinggestelde in aanmerking komt voor verblijf op een zogenaamde longstay afdeling.

Tegenover het hof heeft de terbeschikkinggestelde te kennen gegeven dat hij wel bereid is mee te werken aan begeleiding die erop gericht is zijn voorbereiding op de terugkeer naar de samenleving te bevorderen. Het hof beschouwt dit als een aanknopingspunt om een poging te doen tot het doorbreken van de patstelling. Het hof realiseert zich ten volle dat de oppositionele houding van de terbeschikkinggestelde en zijn autoritaire opstelling een doorbraak niet bepaald eenvoudig maakt. Desondanks mag van de kliniek verwacht worden dat deze pogingen onderneemt om tot een doorbraak te komen. Daarbij neemt het hof mede in aanmerking dat de maatregel reeds tien jaar wordt tenuitvoergelegd en de verhouding tussen die duur en het onderliggende feit waarvoor de maatregel is opgelegd mede in aanmerking moet worden genomen. Het betreft een delict tegenover een partner dat situationeel is bepaald en waarbij eveneens de culturele context, zoals deze onder ander naar voren komt uit de rapportage van de deskundige De Jong van 16 november 2003, van betekenis is. De relatie met de partner bestaat niet meer en uit wetenschappelijke literatuur is bekend dat de speciale recidive tegenover een partner beperkt is. Het lijkt voor de hand te liggen om mogelijkheden te scheppen waardoor daadwerkelijk toetsing van het recidivegevaar in de brede zin in de praktijk kan worden gerealiseerd (...)'.

1.12. In zijn beslissing van 28 april 2006 waarbij de terbeschikkingstelling van eiser wederom met een jaar is verlengd, heeft het gerechtshof te Arnhem, voor zover van belang, overwogen:

'Uit de concept wettelijke aantekeningen over de periode 14 oktober 2005 tot 1 april 2006 blijkt onder meer het volgende: De terbeschikkinggestelde is met een longstaystatus in de Prof. mr W.P.J. Pompekliniek opgenomen. Gezien deze status zijn geen duidelijke behandelpunten geformuleerd, enkel aaandachtspunten ten behoeve van de dagelijkse bejegening. Vanwege het feit dat het schorsingsverzoek longstay is toegewezen, wordt de terbeschikkingsgestelde vooaralsnog niet naar een longstayafdeling overgeplaatst.

Gelet op het bovenstaande zijn er kennelijk nog geen activiteiten ontplooid om tot de door het hof in zijn beslissing van 7 november 2005 geformuleerde en gewenste doorbraak te komen. Het hof gaat ervan uit dat de kliniek met daadkracht de nodige activiteiten zal ontplooien teneinde bovengenoemde te realiseren. (...)'.

1.13. Bij beslissing van 27 oktober 2006 heeft de rechtbank te Breda de termijn van de terbeschikkingstelling van eiser met één jaar verlengd. Daarbij heeft de rechtbank overwogen, voor zover van belang:

'De raadsman heeft verzocht de conclusies van prof. De Jong in zijn rapport van 16 november 2003 over te nemen, inhoudende dat de diagnoses die zijn gesteld bij [eiser] onhoudbaar zijn vanuit het perspectief van de transculturele psychiatrie en dat de terbeschikkingstelling met onmiddellijke ingang dient te worden opgeheven.

(...)

Op dit moment wordt de rapportage van De Jong niet als doorslaggevend beschouwd. Tegenover het rapport van De Jong staan de rapporten van de deskundigen die [eiser] indertijd hebben onderzocht en het verlengingsadvies van de Pompekliniek die [eiser] dagelijks in het oog houden. Het nader advies van de LAP en de eindbeslissing van de RSJ zouden een ander licht op de zaak kunnen werpen. In dit advies van de LAP zal de rapportage van de deskundige De Jong ook worden betrokken. De rechtbank ziet hierin reden de terbeschikkingstelling met één jaar te verlengen zodat er, na het nadere advies van de LAP en de eindbeslissing van de RSJ, opnieuw een toetsing kan plaatsvinden. (...)'.

1.17. Bij brief van 8 februari 2007 heeft dr J. Hochstenbach, hoofd ITZ aan de raadsman medegedeeld dat ITZ geen bevoegdheden in deze heeft alsmede dat het aan de deskundige zelf is te bepalen of en op welke wijze hij uitvoering geeft aan verzoeken van eiser. Verder geeft zij aan dat:

'voor dit soort onderzoeken rondom al dan niet longstay status de beste rapporteurs van het NIFP worden ingezet. (...) Multi-culturaliteit is geen ongewone situatie binnen de TBS en het belang van kennis op dit gebied wordt onderkend, mede ondersteund door de hoeveelheid congressen en bijscholingen die op dit gebied plaatsvinden(...)

Kortom: ik ben niet in de positie om de impasse te doorbreken. Volgens mij is er maar één persoon en dat is uw cliënt, geleid door uw advies, die deze impasse kan doorbreken. (...)' .

1.20. Bij brief van 8 juni 2007 heeft de voorzitter van de RSJ aan de raadsman in antwoord op voormelde brief medegedeeld, voor zover van belang:

'De beroepscommissie kan evenwel niet tussentijds in discussie treden over de wijze waarop aan haar genoemde tussenbeslissing uitvoering wordt gegeven. Het is thans aan de LAP om advies uit te brengen en te beslissen tot het al dan niet inschakelen van een deskundige. De beroepscommissie heeft geen enkele bevoegdheid ten aanzien van de werkwijze van de LAP en de door haar aangewezen externe deskundige.

De beroepscommissie wacht het nadere advies van de LAP en de berichtgeving van de Minister af. Daarna zal de beroepscommissie definitief op het beroep beslissen, al dan niet na mondelinge voortzetting van de behandeling van het beroep.'.

1.22. Bij brief 18 juni 2007 heeft ITZ de twee deskundigen afzonderlijk gevraagd bij hun onderzoek de volgende vragen te betrekken en te beantwoorden:

'

1. Deelt u de diagnostische conclusie van de kliniek en is het daaraan ten grondslag liggende onderzoek volledig en 'state of the art' geweest?

2. Is er op het moment van uw onderzoek bij betrokkene sprake van (blijvende) delictgevaarlijkheid?

3. Zijn er nog therapeutische en risicomanagement interventies mogelijk die het (blijvende) karakter van deze delictgevaarlijkheid kunnen keren?

4. Zo ja, welke interventies zijn dit en kunt u een indicatie geven over de termijnen waarin nog zal moeten worden gepoogd deze in te zetten?

5. Zo neen, welke eisen moeten dan worden gesteld aan de mate van toezicht en beveiliging en welke eisen aan de componenten van de psychiatrische zorg en behandeling?'.

Daartoe voert eiser, zakelijk weergegeven, het volgende aan.

Gedaagde handelt onrechtmatig jegens eiser nu gedaagde weigert een transculturele psychiater te benoemen die hem echt onderzoekt. Daardoor is er een patstelling ontstaan waardoor de RSJ niet verder kan met de behandeling van het beroep tegen de beslissing tot plaatsing van eiser in een longstay voorziening. Eiser weigert elke medewerking aan een onderzoek zolang hij niet wordt onderzocht door een transcultureel psychiater. Hij heeft geen vertrouwen in de gedragsdeskundigen die door gedaagde zijn aangewezen en wenst deskundigen die beschikken over de vereiste transculturele ervaring. Het is onbegrijpelijk dat verlengingsadviezen worden geschreven door de Kijvelanden en de Pompekliniek terwijl eiser nergens aan wil meewerken zodat als het ware steeds het oorspronkelijke PBC-rapport als basis geldt. Verder worden de door de rechtbank Breda en het gerechtshof Arnhem wenselijk geachte maatregelen/pogingen om tot een doorbraak te komen, door de Pompekliniek niet ondernomen met een verwijzing naar de longstay status. Aldus komen de belangen van eiser ernstig in de knel en wordt gehandeld in strijd met artikel 5 EVRM. Er is immers geen sprake van een recente medische rapportage gebaseerd op een daadwerkelijk en recent medisch onderzoek van eiser.

3.3. Voorop wordt gesteld dat gedaagde wordt gevolgd in zijn betoog dat gedaagde geen directe aanwijzingen of opdrachten kan geven aan de LAP nu dit op gespannen voet staat met de onafhankelijkheid en de professionele autonomie van de LAP. De LAP dient immers een multidisciplinair team van onafhankelijke deskundigen te zijn die de Minister adviseert over de noodzaak tot plaatsing (dan wel continuering daarvan) in een longstay voorziening.

Uit de eigen stellingen van gedaagde volgt echter dat gedaagde wel een andere mogelijkheid ten dienste staat om voormelde impasse te doorbreken. Ter zitting heeft gedaagde immers aangegeven dat - in overleg met de voorzitter van de LAP - aan de deskundigen (een psychiater en een psycholoog), die in het kader van het verlengingstraject van de TBS een zesjaarsrapportage over eiser zullen opstellen, de hiervoor onder 1.22. weergegeven vragen zijn voorgelegd met het verzoek deze in hun rapportage te betrekken. Deze vragen zien specifiek op de longstay indicatie. Vervolgens zal gedaagde het dossier inclusief deze rapportages nogmaals aan de LAP voorleggen en kan de LAP, zo begrijpt de voorzieningenrechter, op basis daarvan een nader advies uitbrengen aan de RSJ.