Rechtbank Zwolle-Lelystad, 29-04-2008, BD0846, 07.976405-06

RECHTBANK ZWOLLE - LELYSTAD

Sector Strafrecht - Meervoudige Strafkamer

Parketnr. : 07.976405-06

Uitspraak: 29 april 2008

[verdachte]

[geboortedatum]

[adres]

De officier van justitie, mr. W.V. Gerretschen, heeft ter terechtzitting, met vrijspraak voor het onder 4 ten laste gelegde, gevorderd:

• de veroordeling van verdachte terzake van het onder 1, 2, 3 en 5 ten laste gelegde tot een gevangenisstraf voor de duur van 24 maanden, waarvan 8 maanden voorwaardelijk, met een proeftijd van twee jaar.

• toewijzing van de vordering van de benadeelde partij, hoofdelijk, bij niet voldoen 140 dagen vervangende hechtenis, met toepassing van de schadevergoedingsmaatregel als bedoeld in artikel 36f van het Wetboek van Strafvordering

De verdachte is ten laste gelegd dat:

(volgt tenlastelegging, zoals ter terechtzitting van 15 april 2008 gewijzigd)

Artikel 250a Sr. beoogde alle vormen van seksuele uitbuiting strafbaar te stellen.

Kenmerkend voor uitbuiting in dat artikel is de aanwezigheid van dwang in ruime zin of misleiding, blijkens de tekst van artikel 250a lid 1,onder ten eerste: een persoon dwingen of door misbruik van uit feitelijke verhoudingen voortvloeiend overwicht of door misleiding bewegen zich beschikbaar te stellen ....enz.

De omschrijving van mensenhandel in artikel 3 van het VN Protocol inzake mensenhandel luidt - kort gezegd - als volgt: “Het werven, bieden van onderdak aan of opnemen van personen door dwang, machtsmisbruik of misbruik van een kwetsbare positie met het oogmerk van uitbuiting.

Uitbuiting omvat tenminste gedwongen arbeid of diensten".

Blijkens de memorie van Toelichting (pagina 16) heeft de redactie van bovengenoemd artikel 250a lid1, onder ten eerste, primair het oog op de uitbuiting.

De omschrijving van mensenhandel zoals hiervoor omschreven in het VN Protocol heeft primair betrekking op de activiteiten van mensenhandel. Deze activiteiten zijn gericht op de verwezenlijking van het einddoel: de uitbuiting.

Het gaat om een aantal gedragingen (zoals werven, onderdak bieden enz.) gepaard met middelen (dwang, machtsmisbruik enz.) en gericht op uitbuiting.

Gelet op het bovenstaande komt de rechtbank tot de gevolgtrekking dat bij de beoordeling van de feiten en omstandigheden in de voorliggende zaak met het oog op de vraag of deze onder de strafbaarstelling van artikel 273f Wetboek van Strafrecht vallen, allereerst vastgesteld moet worden of er sprake is van handelen (werven, huisvesten of opnemen) door dwang, door een of meer feitelijkheden, door dreiging met een of meer feitelijkheden, door misleiding dan wel door misbruik te maken van het uit feitelijke verhoudingen voortvloeiende overwicht of door misbruik te maken van een kwetsbare positie. De rechtbank zal zich bij die vaststelling beperken tot de vraag of er - kort gezegd - sprake is van misbruik van een zwakkere/kwetsbare positie aangezien noch uit het dossier, noch uit het onderzoek ter terechtzitting, is gebleken van dwang, (dreiging met ) een of meer feitelijkheden of misleiding.

Naar het oordeel van de rechtbank vooronderstelt zulks gelet op het vorenstaande en de redactie van artikel 273f Sr. een zeker initiatief en actief handelen van de dader(s) waarbij doelbewust misbruik wordt gemaakt van de zwakkere/kwetsbare positie van slachtoffers.

Eerst indien zulks vastgesteld kan worden dient te worden beoordeeld of een en ander is geschied met het oogmerk van uitbuiting.

Vooropgesteld kan worden dat de Indiërs, van wie hier sprake, in een kwetsbare/zwakkere positie verkeerden, reeds omdat zij illegaal in Nederland verbleven.

Voorts gaat de rechtbank op grond van het dossier en hetgeen ter terechtzitting naar voren is gekomen uit van de volgende feiten en omstandigheden:

- De onder 1 in de tenlastelegging genoemde personen waren illegaal in Nederland en mochten derhalve geen werkzaamheden verrichten, terwijl de verdachte en zijn beide broers daarvan op de hoogte waren.

- Zij (of hun familie) hadden grote schulden gemaakt om de reis vanuit India naar Europa te bekostigen.

- Zij spraken geen van allen de Nederlandse taal en beschikten niet over identiteitspapieren.

- Zij hebben allen gewerkt in de fabriek van verdachte en zijn broers, waar zij zich bezig hielden met de fabricage van tempé en tahoe.

- Zij werkten doorgaans zes dagen in de week, vaak langer dan 8 uur per dag, tegen een loon van € 800,-- per maand, minus de inhouding van huur van € 100,-- per maand; overwerk werd niet betaald.

- Het door hen verrichte werk was naar Nederlandse maatstaven als zwaar te bestempelen.

- Zij werden door verdachte en zijn broers gehuisvest in een woning van één van hen en verbleven daar veelal met acht personen, waarbij sommigen hun bed moesten delen.

- Zij werden door verdachte van en naar hun werk vervoerd.

- Zij waren niet verzekerd tegen ziektekosten.

- Er werden geen belasting en sociale premies voor hen afgedragen.

Onder die omstandigheden kan worden vastgesteld dat verdachte en/of een of meer anderen het initiatief hebben genomen en doelbewust hebben gehandeld door de illegalen te vervoeren, te huisvesten en op te nemen (binnen hun woon- en arbeidsomgeving), daarbij misbruik makend van de kwetsbare positie waarin de illegalen verkeerden en met het uiteindelijke doel om aldus handelend daaruit voordeel te trekken door het verwerven van goedkope arbeidskrachten voor hun fabriek.

Daarbij overweegt de rechtbank nog dat de omstandigheid dat deze illegalen zich veelal zelf als arbeidskracht aanboden in de Sikh-tempel in Amsterdam, waardoor van een actief werven door verdachte en/of een of meer anderen ook geen sprake hoefde te zijn, onverlet laat dat onder bovengenoemde omstandigheden sprake is van een zodanig actief en doelbewust handelen dat van misbruik van een kwetsbare positie sprake is.

Blijkens artikel 273f, tweede lid, omvat uitbuiting tenminste gedwongen of verplichte arbeid of diensten, slavernij of met slavernij of dienstbaarheid te vergelijken praktijken.

De Nationaal Rapporteur Mensenhandel heeft in haar Vijfde rapportage Mensenhandel (Vijfde rapportage van de Nationaal Rapporteur, Den Haag, BNRM, 2007) een scherp afgebakend criterium geformuleerd aan de hand waarvan onderscheid gemaakt kan worden tussen misstanden die uitbuiting als bedoeld in artikel 273f, tweede lid, Sr. opleveren en misstanden die dat niet doen. Het criterium dat door haar Bureau is aangelegd voor de kwalificatie wel of geen uitbuiting berust ten minste op één van de volgende praktijken:

- dwang, waaronder (dreigen met) fysiek of seksueel geweld of aangifte van illegaal verblijf of arbeid, misbruik van uit feitelijke omstandigheden voortvloeiend overwicht of van een kwetsbare positie;

- slechte arbeidsvoorwaarden en –omstandigheden, waaronder onredelijke werktijden, onderbetaling, gevaarlijk werk zonder de nodige bescherming, maar ook de aard van de arbeid en diensten;

- meervoudige afhankelijkheid, waaronder een schuldarbeidsrelatie en afhankelijkheid van dezelfde persoon voor werk en voor bijvoorbeeld huisvesting en identiteitspapieren.

Naar het oordeel van de rechtbank kan weliswaar worden gezegd dat er in het onderhavige geval sprake was van een maatschappelijk ongewenste situatie en het respectloos omgaan door verdachte en zijn broers met de illegale arbeiders door hen in een arbeidsrelatie te laten werken met lange werkdagen en -weken, zwaar werk en tegen een niet marktconform inkomen, doch dit brengt nog niet met zich mee dat ook geconcludeerd kan worden dat er sprake was van een uitbuitingssituatie zoals bedoeld in artikel 273 f van het Wetboek van Strafrecht.

Hiervoor zou sprake moeten zijn van een zodanig exces, dat van schending van fundamentele mensenrechten gesproken zou moeten worden. Bovengenoemde omstandigheden zijn naar het oordeel van de rechtbank echter onvoldoende om tot die conclusie te kunnen leiden.

Daarbij overweegt de rechtbank nog dat de Indiërs weliswaar schulden hadden gemaakt in verband met hun komst naar Nederland, maar dat zij die schulden niet aan verdachte hadden, waardoor geen sprake was van een schuldarbeidsrelatie. Evenmin hadden verdachte of zijn broers de beschikking over de identiteitspapieren van de Indiërs. Niet kan dan ook worden gezegd dat hier sprake was van een zodanige excessieve arbeidsrelatie, meervoudige afhankelijkheidsrelatie of onvrijheid dat de Indiërs redelijkerwijs geen andere keuze hadden dan te werken in het bedrijf van verdachte en zijn broers.

Naar het oordeel van de rechtbank blijkt uit de te bezigen bewijsmiddelen, te weten

de verklaringen van de in de tenlastelegging onder 2. genoemde personen, de verklaringen van de verdachte, zoals afgelegd ten overstaan van opsporingsambtenaren en de verklaringen van de beide broers van verdachte, zoals afgelegd ten overstaan van opsporingsambtenaren, genoegzaam dat verdachte het hem ten laste gelegde heeft begaan.

Uit de voorhanden stukken is de rechtbank gebleken, dat verdachte, samen met zijn broer [medeverdachte], staat ingeschreven als directeur van genoemde rechtspersoon. Verdachte heeft, in tegenstelling tot zijn broer [medeverdachte], wel bemoeienis gehad met de (financiële) gang van zaken binnen de rechtspersoon. Hij heeft de in de tenlastelegging genoemde formulieren, zoals hij ten overstaan van de opsporingsambtenaren heeft verklaard, zelf ondertekend. Dat de broer van verdachte, [medeverdachte], het voor het grootste deel voor het zeggen had in het bedrijf en deze ook de financiële zaken met de boekhouder [naam] regelde, laat naar het oordeel van de rechtbank onverlet, dat verdachte een belangrijk aandeel had in het plegen van de ten laste gelegde feiten. Hij heeft, door klakkeloos aan te nemen wat hem door zijn broer aangaande de financiële gang van zaken werd verteld, tenminste willens en wetens de aanmerkelijke kans aanvaard dat zijn handelen de strafbare feiten als omschreven in de tenlastelegging zouden opleveren.

Dit feit kan dan ook bewezen worden verklaard.

Ten aanzien van de strafmaat heeft de rechtbank het volgende overwogen.

Verdachte heeft zich samen met anderen bezig gehouden met het voor illegaal in Nederland verblijvende personen mogelijk maken in Nederland te verblijven, hetgeen op zichzelf al een ernstig feit is dat de Nederlandse samenleving schade kan toebrengen en ook leidt tot maatschappelijk onwenselijke (arbeids)situaties voor de betrokken illegalen zoals hierboven bij feit 1 beschreven is. De rechtbank rekent het verdachte zwaar aan, dat hij en zijn mededaders die illegalen in een dergelijke onwenselijke situatie hebben gebracht en hen te laten werken onder zeer slechte arbeidsomstandigheden: lange werkdagen, werkweken van zes dagen, het moeten delen van één slaapplaats, een inkomen van niet meer dan € 800,- per maand, geen uitbetaling van overwerk en geen ziektekostenverzekering.

Naar Nederlandse maatstaven kan dit volstrekt niet door de beugel.

Daarnaast heeft verdachte zich met een aanzienlijk bedrag verrijkt door belastingfraude.

De rechtbank heeft ook mee laten wegen dat verdachte van drie van de vijf ten laste gelegde feiten zal worden vrijgesproken.

Aldus gewezen door mr. G.P. Nieuwenhuis, voorzitter, mrs. C.E. Buitendijk en G.E.A. Neppelenbroek, rechters, in tegenwoordigheid van mr. E.H. Ruitenbeek, griffier, en uitgesproken ter openbare terechtzitting van 29 april 2008.

Mrs. Buitendijk en Neppelenbroek waren buiten staat dit vonnis mede te ondertekenen.