Rechtbank Zeeland-West-Brabant, 20-12-2023, ECLI:NL:RBZWB:2023:9036, 10457459/CV EXPL 23-1263 (E)
Rechtbank Zeeland-West-Brabant, 20-12-2023, ECLI:NL:RBZWB:2023:9036, 10457459/CV EXPL 23-1263 (E)
Gegevens
- Instantie
- Rechtbank Zeeland-West-Brabant
- Datum uitspraak
- 20 december 2023
- Datum publicatie
- 18 januari 2024
- ECLI
- ECLI:NL:RBZWB:2023:9036
- Zaaknummer
- 10457459/CV EXPL 23-1263 (E)
Inhoudsindicatie
Automatische prijscompensatie in cao. Hoge inflatie op peilmoment. Opzegging cao door werkgever niet rechtsgeldig. Uitleg openbreekclausule aan de hand van haviltex, uitleg loonbepaling aan de hand van cao-norm. Vordering schadevergoeding van vakbond afgewezen.
Uitspraak
Civiel recht
Kantonrechter
Zittingsplaats Breda
Zaaknummer: 10457459 \ CV EXPL 23-1263
Vonnis van 20 december 2023
in de zaak van
de vereniging met volledige rechtsbevoegdheid FEDERATIE NEDERLANDSE VAKBEWEGING,
te Utrecht,
eiseres in conventie, verweerster in voorwaardelijke reconventie,
hierna te noemen: FNV,
gemachtigde: mr. R.A. Severijn, advocaat te Utrecht,
tegen
de besloten vennootschap VPK PACKAGING B.V.,
te Raamsdonksveer,
gedaagde in conventie, eiseres in voorwaardelijke reconventie,
hierna te noemen: VPK,
gemachtigde: mr. F. van Schaik, advocaat te Berkel en Rodenrijs, en mr. H.J.W. Alt, advocaat te Den Haag.
1 De zaak in het kort
VPK heeft de met FNV afgesloten ondernemingscao opgezegd. Nakoming van de cao zou betekenen dat VPK een automatische prijscompensatie zou moeten toekennen aan haar werknemers, die zou leiden tot een loonsverhoging van meer dan 16%. VPK vindt dat dit niet van haar kan worden verlangd. FNV is het daar niet mee eens en vordert naleving van de gemaakte afspraken en schadevergoeding.
De kantonrechter is van oordeel dat VPK de cao niet had mogen opzeggen en daarom de loonsverhoging uit de cao alsnog moet toekennen. De kantonrechter wijst de gevorderde schadevergoeding af. Dit oordeel wordt hierna bij ‘De beoordeling’ uitgelegd. Eerst worden het verloop van de procedure, de relevante feiten en het geschil (de vorderingen en het verweer daartegen van partijen) weergegeven.
2 De procedure
Het verloop van de procedure blijkt uit:
- -
-
het tussenvonnis van 14 juni 2023 en de daarin genoemde processtukken,
- -
-
de conclusie van antwoord in voorwaardelijke reconventie,
- -
-
de mondelinge behandeling van 26 september 2023, waarvan door de griffier aantekeningen zijn gemaakt,
- -
-
de spreekaantekeningen van de advocaten van beide partijen, zoals die tijdens de mondelinge behandeling zijn voorgelezen.
De kantonrechter heeft vervolgens beslist om dit vonnis te wijzen.
3 De feiten
VPK is een bedrijf in de productie en het be- en verwerken van verpakkingsmaterialen. VPK heeft 230 werknemers in dienst.
Tussen FNV en VPK is een cao gesloten met een looptijd van 1 oktober 2021 tot en met 30 september 2024 (hierna: de cao).
In artikel 9.1 onder c cao is het volgende bepaald over verhoging van de schaalsalarissen:
“Per 1 januari 2022, 2023 en 2024 worden de schaalsalarissen structureel verhoogd met de APC (Automatische Prijs Compensatie), gebaseerd op geschoonde consumentenprijsindex berekend op de 12 maanden voorafgaand aan de CAO-periode zijnde oktober tot oktober. In aanvulling hierop worden de schaalsalarissen structureel verhoogd met de volgende percentages: op 1 januari 2022 met 0,5%, op 1 januari 2023 met 0,75% en op 1 januari 2024 met 0,75%.
Een overzicht van de maximale schaalindeling bij vakvolwassenheid per functie is neergelegd in bijlage 1.”
In artikel 4.1 cao is een openbreekclausule opgenomen:
“Indien zich een dusdanige wijziging van algemeen-sociaal-economische aard of wet- en regelgeving in Nederland voordoet dat één van de partijen van oordeel is redelijkerwijze aan de bepalingen van deze overeenkomst niet langer gebonden te kunnen worden geacht, zijn partijen gehouden hierover overleg te plegen. Indien dit overleg niet binnen 2 maanden na de indiening van het wijzigingsvoorstel tot overeenstemming heeft geleid, is de partij, die de wijzigingen heeft voorgesteld, gerechtigd deze overeenkomst met een termijn van 1 maand op te zeggen.”
VPK heeft bij e-mail van 20 september 2022 een beroep gedaan artikel 4.1 cao:
“Wij ervaren een dusdanige wijziging van algemeen-sociaal-economische aard en tevens van wet- en regelgeving in Nederland dat wij de cao met betrekking tot artikel 9.1.c aangaande de structurele schaalsalarissen wensen te wijzigen.
De alsmaar oplopende energiekosten in combinatie met een omgekeerd werkende geschoonde APC, een sterk dalende markt en lagere cao aanpassingen bij onze concurrenten zorgen ervoor dat onze positie op de Nederlandse markt ernstig onder druk komt te staan. Ook laten de bedrijfsresultaten ons geen andere ruimte dan een wijzigingsvoorstel in te dienen.”
VPK sluit haar e-mail af met een uitnodiging voor overleg. VPK heeft bij haar e-mail een presentatie gevoegd met informatie over het wijzigingsvoorstel en het economisch kader.
FNV heeft gereageerd bij e-mail van 27 september 2022:
“FNV stelt zich primair op het standpunt dat geen sprake is van een situatie als bedoeld in artikel 4 van de cao en dus ook geen aanleiding bestaat om de gemaakte afspraken over de loonsverhogingen te herzien. Ons beleid is echter wel dat wanneer de bedrijfscontinuïteit aantoonbaar op korte termijn in het geding is, wij uiteraard een gesprek aan kunnen gaan om te bezien wat FNV kan betekenen. Wat ons betreft is het momenteel een uitdagende periode voor VPK Packaging maar kunnen we op basis van de presentatie niet concluderen dat de continuïteit in direct gevaar is. Het bedrijf zou, ondanks de cumulatie van de door u genoemde factoren, deze kosten moeten kunnen dragen.”
FNV heeft gevraagd om aanvullende informatie.
VPK heeft op 13 oktober 2022 aanvullende stukken toegezonden aan FNV. FNV heeft in een reactie van 25 oktober 2022 aangegeven dat uit deze stukken geen situatie als omschreven in artikel 4 cao blijkt. FNV heeft aangegeven geen aanleiding te zien om in te gaan op de uitnodiging tot overleg.
Partijen hebben uiteindelijk alsnog overleg gevoerd op 17 november 2022. Dit overleg heeft geen resultaat opgeleverd.
VPK heeft de cao bij brief van 21 november 2022 opgezegd tegen 21 december 2022, althans tegen de eerst mogelijke wettelijke datum.
FNV heeft bij brief van 21 december 2022 een beroep gedaan op de nietigheid van de opzegging:
“FNV heeft als partij bij de cao recht en belang bij nakoming van de gemaakte afspraken. FNV is het niet eens met de eenzijdige opzegging van de cao door VPK. Opzegging van een collectieve overeenkomst, waarbij derden betrokken zijn, is wat FNV betreft slechts mogelijk in zeer uitzonderlijke gevallen, namelijk wanneer nakoming van de gemaakte afspraken naar maatstaven van redelijkheid en billijkheid onaanvaardbaar is.
Wat FNV betreft is er geen sprake van een dusdanige situatie bij VPK op grond waarvan VPK heeft kunnen besluiten om de cao op te zeggen. Uit de toegestuurde financiële stukken blijkt geen onmiddellijke bedreiging van de bedrijfscontinuïteit. VPK beschikt over voldoende financiële middelen om de overeengekomen APC aan haar werknemers uit te betalen. Vooralsnog kan alleen verwacht worden dat de komende salarisronde zal leiden tot een hogere loonsverhoging. Voor de verplichte loonronde van 1 januari 2024 kan de bedrijfseconomische situatie weer volledig anders zijn.
Bovendien doet het besluit van VPK op geen enkele wijze recht aan de belangen die de werknemers hebben in deze situatie. Ook zij ondervinden de nadelige financiële gevolgen van de energiecrisis en de aanzienlijke inflatie van het afgelopen half jaar. Juist voor dit soort gevallen is de APC in de cao opgenomen. Het besluit van VPK zou tot gevolg hebben dat de salarissen van de werknemers worden bevroren, daar waar de meeste werknemers juist door werkgevers worden gecompenseerd. En dat geldt wat VPK betreft niet alleen voor de komende salarisronde, maar ook voor die van 1 januari 2023. Feitelijk staan de werknemers dan ruim twee jaar op de nullijn en onder de gegeven omstandigheden is dat voor FNV onaanvaardbaar.
Gelet hierop roept FNV de nietigheid in van deze opzegging.(…)
FNV wijst VPK er nog op dat de cao nawerking heeft, zelfs indien zou komen vast te staan dat er rechtsgeldig door VPK is opgezegd. Dat betekent dat VPK gehouden is de bepalingen van de cao na te komen, voor de gebonden werknemers bij wie bepalingen van de cao onderdeel zijn gaan uitmaken van de individuele arbeidsovereenkomst. Hetzelfde geldt voor de werknemers bij wie een incorporatiebeding is opgenomen in de arbeidsovereenkomst. (…)”
FNV heeft verzocht om de bevestiging dat VPK de cao onverminderd zou toepassen en per 1 januari 2023 over zou gaan tot verhoging van de salarissen zoals bepaald in de cao. FNV heeft een procedure aangekondigd voor het geval VPK niet aan de sommatie zou voldoen. Daarbij is aangegeven dat FNV naast nakoming van de cao onder verbeurte van een dwangsom ook aanspraak zou maken op de wettelijke verhoging, de wettelijke rente en schadevergoeding op grond van artikel 15 en 16 Wet op de collectieve arbeidsovereenkomst (‘Wet cao’), begroot op een bedrag van € 25.000,00.
VPK heeft gereageerd bij brief van 27 december 2022:
“VPK Packaging B.V. blijft van mening dat de situatie van artikel 4.1 van de cao zich wel degelijk voordoet. Anders dan u stelt is voor “een wijziging van algemeen-sociaal-economische aard” niet noodzakelijk dat er een onmiddellijke bedreiging voor de bedrijfscontinuïteit bestaat.
Bovendien is voor de overlegverplichting van artikel 4 van de cao voldoende dat één partij van oordeel is dat deze situatie zich voor doet.
VPK is derhalve van mening dat zij de CAO rechtsgeldig heeft opgezegd. Uiteraard is zij zich bewust van de bepalingen omtrent nawerking van cao’s.
Anders dan u stelt is VPK Packaging in het geheel niet voornemens om per 1 januari 2023 en per 1 januari 2024 in het geheel geen prijscompensatie te verlenen. Zij is in overleg met haar personeel om een prijscompensatie tot een ander – lager – percentage te verlenen. Van twee jaar op de nul-lijn is derhalve geen sprake. (…) “
Partijen hebben overleg gevoerd op 5 januari 2023. In vervolg op dit overleg heeft VPK op 6 januari 2023 een presentatie doorgezonden en later die week de jaarresultaten, ter analyse door FNV.
FNV heeft een ledenvergadering belegd om van de leden te horen wat zij van de situatie vinden. Aan het einde van de vergadering is een peiling gehouden. De leden hebben bijna unaniem aangegeven dat zij vast willen houden aan de in de cao gemaakte afspraken. FNV heeft VPK bij e-mail van 24 januari 2023 gevraagd om haar besluit nogmaals te heroverwegen en de cao zo uit te voeren zoals overeengekomen.
VPK heeft bij e-mail van 31 januari 2023 laten weten dat zij bij haar standpunt bleef. VPK heeft aangegeven met de ondernemingsraad een principeakkoord te hebben bereikt over een prijscompensatie van 10,75% vanaf februari 2023.
VPK heeft met ingang van 1 januari 2023 voor haar personeel een loonsverhoging van 10% doorgevoerd, en per 1 februari 2023 een aanvullende verhoging van 0,75%.
VPK heeft met 129 van haar werknemers een aanvullende arbeidsovereenkomst gesloten, waarin is afgezien van de automatische prijscompensatie zoals opgenomen in de cao. Deze werknemers hebben een loonsverhoging van 10,75% geaccepteerd en kunnen geen rechten meer ontlenen aan artikel 9.1 cao.