Gerechtshof Amsterdam, 03-07-2009, BJ1646, 23-000306-08

parketnummer 23-000306-08

datum uitspraak 3 juli 2009

[verdachte],

geboren te [geboorteplaats] op [1958],

thans gedetineerd in [detentieadres].

Het hoger beroep van de verdachte is, blijkens mededeling van de raadslieden van de verdachte op de terechtzitting van 28 augustus 2008, niet gericht tegen de in het vonnis waarvan beroep opgenomen beslissingen ten aanzien van het onder 1, 4, 5 en 14 tenlastegelegde (vrijspraken).

Tenlastelegging

1.

hij op een of meer tijdstip(pen) in of omstreeks de periode van 1 januari 2002 tot en met 17 mei 2004, te Amsterdam en/of (elders) in Nederland, heeft deelgenomen aan een organisatie, bestaande uit hem, verdachte, en/of [medeverdachte 1] en/of [medeverdachte 2] en/of [medeverdachte 3] en/of [medeverdachte 4][medeverdachte 8] en/of één of meer anderen, welke organisatie tot oogmerk had het plegen van misdrijven, te weten:

- afpersing van [slachtoffer 1] (artikel 317 Wetboek van Strafrecht), en/of

- bedreiging van die [slachtoffer 1] met enig misdrijf tegen het leven gericht en/of met zware mishandeling (artikel 285 Wetboek van Strafrecht), en/of

- mishandeling van die [slachtoffer 1] (artikel 300 Wetboek van Strafrecht), en/of

- valsheid in geschrift (artikel 225 Wetboek van Strafrecht), en/of

- witwassen van vermogensbestanddelen, afkomstig van (afpersing van, althans enig misdrijf ten nadele van) die [slachtoffer 1] en/of één of meer aan hem gelieerd(e) bedrijf/bedrijven (artikel 420bis Wetboek van Strafrecht), en/of

- handelen in strijd met artikel 26, eerste lid Wet wapens en munitie (artikel 55 Wet wapens en munitie),

terwijl hij, verdachte, van deze organisatie oprichter en/of leider en/of bestuurder was, althans binnen deze organisatie een leidinggevende rol heeft vervuld;

2.

hij op een of meer tijdstip(pen) in of omstreeks de periode van 1 januari 2002 tot en met 17 mei 2004, te Amsterdam en/of/althans (elders) in Nederland en/of in Duitsland en/of in Zwitserland tezamen en in vereniging met één of meer anderen, althans alleen, (telkens) met het oogmerk om zich en/of één of meer anderen wederrechtelijk te bevoordelen, door geweld en/of bedreiging met geweld [slachtoffer 1] heeft gedwongen tot de afgifte van één of meer geldbedragen, te weten:

1. op of omstreeks 24 december 2002: (ongeveer) € 1.200.000,- en/of (ongeveer) € 1.300.000,-, en/of

2. op of omstreeks 30 december 2002: (ongeveer) € 3.176.461,50, en/of

3. in of omstreeks de periode van 09 tot en met 10 januari 2003: (ongeveer) € 1.361.340,60, en/of

4. in of omstreeks de periode van 28 februari tot en met 01 maart 2003: (ongeveer) € 3.400.000,-, en/of

5. in of omstreeks de periode van 12 tot en met 14 maart 2003: (ongeveer) € 1.500.000,-, en/of

6. op of omstreeks 2 april 2003: (ongeveer) € 900.000,-, en/of

7. in of omstreeks de periode van 18 tot en met 23 april 2003: (ongeveer) € 450.000,-, en/of

8. op of omstreeks 27 april 2003: (ongeveer) € 250.000,-, en/of

9. in of omstreeks de periode van 26 tot en met 28 mei 2003: (ongeveer) € 1.499.920,28, en/of

10. in of omstreeks de periode van 24 tot en met 26 juni 2003: (ongeveer) € 2.800.000,-, en/of

11. in of omstreeks de periode van 18 tot en met 21 juli 2003: (ongeveer) € 400.000,-, en/of

12.

in of omstreeks de periode van 24 december 2003 tot en met 07 januari 2004: (ongeveer) USD 2.000.000,-, en/of

13. in de periode 2002 tot en met 2004: (ongeveer) € 50.000,-,

in ieder geval (telkens) enig geldbedrag, (telkens) geheel of ten dele toebehorende aan die [slachtoffer 1], in ieder geval aan (een) ander(en) dan verdachte en/of zijn mededader(s),

bestaande dat geweld en/of die bedreiging met geweld hierin dat hij, verdachte, en/of (één of meer van) zijn mededader(s):

- meermalen, althans eenmaal, tegen die [slachtoffer 1] heeft/hebben gezegd dat hij, [slachtoffer 1], werd bedreigd door, althans geweld en/of bedreiging met geweld had te duchten van één of meer (al dan niet hem, [slachtoffer 1], onbekende) derde(n), waartegen hij, verdachte, en/of (één of meer van) zijn mededader(s) hem, [slachtoffer 1], zou(den) kunnen beschermen tegen betaling van geld, waardoor die [slachtoffer 1] (al dan niet in toenemende mate) bang werd gemaakt en/of gehouden, en/of in een (min of meer) afhankelijke positie van hem, verdachte, en/of (één of meer van) zijn mededader(s) werd gebracht en/of gehouden, en/of

- meermalen, althans eenmaal, op een voor die [slachtoffer 1] dreigende wijze tegen die [slachtoffer 1] heeft/hebben gezegd dat hij en/of één of meer van zijn gezins- en/of familieleden zou(den) worden gedood als hij niet en/of niet meer en/of niet binnen een gestelde termijn zou betalen, althans woorden van een dergelijke dreigende aard en/of strekking, en/of

- meermalen, althans eenmaal, op een voor die [slachtoffer 1] dreigende wijze tegen die [slachtoffer 1] heeft/hebben gezegd dat hij moest betalen en anders niet meer hoefde te betalen en/of anders niet meer mocht betalen, en/of dat hij, verdachte, altijd heel snel te weten kon komen waar die [slachtoffer 1] zich bevond, althans woorden van een dergelijke dreigende aard en/of strekking, en/of

- meermalen, althans eenmaal, op een voor die [slachtoffer 1] dreigende wijze zich heeft opgehouden vóór of bij de woning en/of vóór of bij een locatie waar die [slachtoffer 1] op dat moment aanwezig was, althans in de nabijheid van die [slachtoffer 1] en/of die [slachtoffer 1] thuis heeft/hebben opgezocht, en/of

- meermalen, althans eenmaal, op een voor die [slachtoffer 1] dreigende wijze een (vuur)wapen, in ieder geval een voor bedreiging geschikt voorwerp, aan die [slachtoffer 1] heeft/hebben voorgehouden en/of getoond en/of op die [slachtoffer 1] heeft/hebben gericht, en/of

- meermalen, althans eenmaal, op een voor die [slachtoffer 1] dreigende wijze die [slachtoffer 1] bij een oor heeft/hebben gepakt en/of tegen die [slachtoffer 1] heeft/hebben gezegd of laten doorschemeren dat een bepaalde (met name genoemde) persoon (op al dan niet korte termijn) zou worden geliquideerd, en/of

- die [slachtoffer 1] meermalen, althans eenmaal, gewelddadig tegen het hoofd en/of/althans het lichaam heeft/hebben geslagen en/of geduwd, en/of

- (door één of meer van voornoemde handelingen) een dermate dreigende situatie en/of sfeer voor die [slachtoffer 1] heeft/hebben gecreëerd en/of in stand gehouden, dat de vrees van die [slachtoffer 1] voor geweld van de zijde van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s) gerechtvaardigd was;

3.

hij op een of meer tijdstip(pen) in of omstreeks de periode van 1 januari 2002 tot en met 30 januari 2006, te Amsterdam en/of/althans (elders) in Nederland en/of in Duitsland en/of in Zwitserland, (telkens) tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen, van het plegen van witwassen een gewoonte heeft gemaakt, althans zich schuldig heeft gemaakt aan witwassen, immers heeft/hebben hij, verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s) op of omstreeks (één of meer van) de navolgende tijdstippen (één of meer) voorwerpen, te weten (één of meer van) de navolgende geldbedragen en/of vermogensrechten en/of onroerend goed, verworven en/of voorhanden gehad:

A) (via de bankrekening van [medeverdachte 3])

op of omstreeks 24 december 2002 een geldbedrag van (ongeveer) € 1.200.000,- (op bankrekening [rekeningnummer] ten name van [medeverdachte 3] met als omschrijving 'koopsom aandelen [bedrijf 1]'), en/of

B) (via de bankrekening van [medeverdachte 4])

op of omstreeks 24 december 2002 een geldbedrag van (ongeveer) € 1.300.000,- (op bankrekening [rekeningnummer] ten name van [medeverdachte 4]), en/of

C) (contant via een derde)

in de periode 2002 tot en met 2004 een geldbedrag van (ongeveer) € 50.000,- (welk geldbedrag contant door [getuige 1] namens [slachtoffer 1] aan verdachte is overhandigd), en/of

D) (aan of via de bankrekeningen en/of de bedrijven van [medeverdachte 2])

1. in (april) 2003 een geldbedrag van (ongeveer) € 250.000,- (welk geldbedrag contant door [getuige 18] namens [slachtoffer 1] aan verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s) is overhandigd), en/of

2. op of omstreeks 20 februari 2003 een of meer geldbedragen tot een totaal van (ongeveer) € 4.000.000,- (in de vorm van één of meer overboekingen met als omschrijving (hypothecaire) lening(en) van € 1.750.000,- en/of € 2.250.000,- van [naam]. aan [bedrijf 2]), en/of

3. in 2002 het appartementsrecht (plaatselijk bekend als:) [adres], en/of

4. in 2002 het appartementsrecht (plaatselijk bekend als:) [adres], en/of

5. in 2002 een perceel grond, gelegen aan de [adres] ([kadastrale aanduiding]), en/of

6. in 2002 het bedrijfspand met erf (plaatselijk bekend als:) [adres] en/of

7. in 2002 het bedrijfspand (plaatselijk bekend als:) [adres], en/of

8. in 2002 het appartementsrecht (plaatselijk bekend als:) [adres], en/of

9. in 2002 het appartementsrecht (plaatselijk bekend als:) [adres], en/of

10. in 2002 het bedrijfspand met erf (plaatselijk bekend als:) [adres] en [adres],

(telkens) zulks terwijl hij, en/of zijn mededader(s) wist(en), althans redelijkerwijs moest(en) vermoeden, dat dat/die voorwerp(en) geheel of gedeeltelijk - onmiddellijk of middellijk - afkomstig was/waren uit afpersing, in elk geval uit enig misdrijf,

E) (via bankrekeningen van [naam A] en/of aan hem gelieerde bedrijven)

van één of meer geldbedragen tot een totaalbedrag van (ongeveer) € 17.068.165,-, in elk geval (telkens) van één of meer geldbedragen, de werkelijke aard, de herkomst, de vindplaats, de vervreemding en/of de verplaatsing verborgen en/of verhuld, althans verborgen en/of verhuld wie de rechthebbende(n) van dat/die geldbedrag(en) was/waren (te weten [slachtoffer 1] dan wel een of meer rechtsperso(o)n(en) waarvan (onder meer) die [slachtoffer 1] bestuurder en/of aandeelhouder was), en/of één of meer geldbedragen tot een totaalbedrag van (ongeveer) € 17.068.165,- verworven en/of voorhanden gehad,

te weten één of meer van de navolgende geldbedragen:

I. een geldbedrag van (ongeveer) € 3.176.461,50, waarbij het verbergen en/of het verhullen er in bestaat dat:

- op of omstreeks 30 december 2002 voornoemd geldbedrag (afkomstig van bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 3], aangehouden bij de Deutsche Bank te Amsterdam) giraal wordt ontvangen op bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 14], aangehouden bij Fortis Bank te Rotterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s)

- op of omstreeks 3 januari 2003 een geldbedrag van € 3.175.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank naar de coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij UBS Bank te Zürich, Zwitserland, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s)

- op of omstreeks 19 februari 2003 een geldbedrag van € 4.005.000,- wordt overgeboekt van die coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij UBS Bank naar de bankrekening [rekeningnummer] op naam van [naam], aangehouden bij Clariden Bank te Genève, Zwitserland, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s), en/of

II. een geldbedrag van (ongeveer) € 1.361.340,60, waarbij het verbergen en/of het verhullen er in bestaat dat:

- op of omstreeks 10 januari 2003 voornoemd geldbedrag (afkomstig van bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 3], aangehouden bij de Deutsche Bank te Amsterdam) giraal wordt ontvangen op bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 14], aangehouden bij Fortis Bank te Rotterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s),

- op of omstreeks 15 januari 2003 een geldbedrag van € 1.360.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank naar de coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij UBS Bank te Zürich, Zwitserland, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s),

- op of omstreeks 19 februari 2003 een geldbedrag van € 4.005.000,- wordt overgeboekt van die coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij UBS Bank naar de bankrekening [rekeningnummer], op naam van [naam], aangehouden bij Clariden Bank te Genève, Zwitserland, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s), en/of

III. een geldbedrag van (ongeveer) € 3.400.000,-, waarbij het verbergen en/of het verhullen er in bestaat dat:

- op of omstreeks 28 februari 2003 voornoemd geldbedrag (afkomstig van bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 5], aangehouden bij de Deutsche Bank te Amsterdam) giraal wordt ontvangen op bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 14], aangehouden bij Fortis Bank te Rotterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s),

- op of omstreeks 4 maart 2003 een geldbedrag van € 3.000.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [naam A], aangehouden bij de Deutsche Bank te Amsterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s)

- op of omstreeks 11 maart 2003 een geldbedrag van € 400.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank, naar de coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij UBS Bank te Zürich, Zwitserland, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s), en/of

IV. een geldbedrag van (ongeveer) € 1.500.000,-, waarbij het verbergen en/of het verhullen er in bestaat dat:

- op of omstreeks 14 maart 2003 voornoemd geldbedrag (afkomstig van [bedrijf 22] te Basel, Zwitserland) giraal wordt ontvangen op coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij UBS Bank te Zürich, Zwitserland, welke coderekening ter beschikking staat van verdachte, en/of (één of meer van) zijn mededader(s)

- op of omstreeks 14 maart 2003 een geldbedrag van € 2.000.000,- wordt overgeboekt van die coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij USB Bank naar een depositorekening, aangehouden bij USB Bank te St Helier, Jersey, welke depositorekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s), en/of

V. een geldbedrag van (ongeveer) € 900.000,-, waarbij het verbergen en/of het verhullen er in bestaat dat:

- op of omstreeks 2 april 2003 voornoemd geldbedrag (afkomstig van bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 5], aangehouden bij de Deutsche Bank te Amsterdam) giraal wordt ontvangen op bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 14], aangehouden bij Fortis Bank te Rotterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s),

- op of omstreeks 3 april 2003 een geldbedrag van € 900.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank naar coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij UBS Bank te Zürich, Zwitserland, welke coderekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s), en/of

VI. een geldbedrag van (ongeveer) € 450.000,- waarbij het verbergen en/of het verhullen er in bestaat dat:

- op of omstreeks 23 april 2003 voornoemd geldbedrag (afkomstig van bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 5], aangehouden bij de Deutsche Bank te Amsterdam) giraal wordt ontvangen op bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 14], aangehouden bij Fortis Bank te Rotterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s),

- op of omstreeks 2 mei 2003 een geldbedrag van € 200.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 29], aangehouden bij Rabobank te Rotterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s),

- op of omstreeks 22 mei 2003 een geldbedrag van € 150.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 7], welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s), en/of

VII. een geldbedrag van (ongeveer) € 1.499.920,28, waarbij het verbergen en/of het verhullen er in bestaat dat:

- op of omstreeks 27 mei 2003 voornoemd geldbedrag (afkomstig van derdengeldrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 23][naam] giraal wordt ontvangen op bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 14] aangehouden bij Fortis Bank te Rotterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s),

- op of omstreeks 28 mei 2003 een geldbedrag van € 1.100.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 8] aangehouden bij Deutsche Bank te Amsterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s),

- op 28 mei 2003 een geldbedrag van € 400.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank, naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 9] aangehouden bij ABN-Amro Bank te Amsterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s), en/of

VIII. een geldbedrag van (ongeveer) € 2.800.000,- waarbij het verbergen en/of het verhullen er in bestaat dat:

- op of omstreeks 26 juni 2003 voornoemd geldbedrag (afkomstig van bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 10], aangehouden bij Hauck & Aufhäuser privatbankiers te Frankfurt, Duitsland) giraal wordt ontvangen op coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij UBS Bank te Zürich, Zwitserland, welke coderekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s),

- op of omstreeks 27 juni 2003 een geldbedrag van € 400.000,- wordt overgeboekt van die coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij UBS Bank, naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 11] aangehouden bij ING Bank te Amsterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s),

- op of omstreeks 27 juni 2003 een geldbedrag van € 400.000,- wordt overgeboekt van die coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij USB Bank, naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 9] aangehouden bij ABN-Amro Bank te Amsterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s),

- op of omstreeks 27 juni 2003 een geldbedrag van € 2.000.000,- wordt overgeboekt van die coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij USB Bank, naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 12] aangehouden bij Rabobank te Rotterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s), en/of

IX. een geldbedrag van (ongeveer) € 400.000,- waarbij het verbergen en/of het verhullen er in bestaat dat:

- op of omstreeks 21 juli 2003 voornoemd geldbedrag (afkomstig van bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 5], aangehouden bij de Deutsche Bank te Amsterdam) giraal wordt ontvangen op bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 14], aangehouden bij Fortis Bank te Rotterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s),

- op of omstreeks 24 juli 2003 een geldbedrag van € 250.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank, naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 7], welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s),

- op of omstreeks 25 juli 2003 een geldbedrag van € 150.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank, naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 9] aangehouden bij ABN-Amro Bank te Amsterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s), en/of

X. een geldbedrag van USD 2.000.000,- (zijnde of vertegenwoordigende een (tegen)waarde van (ongeveer) € 1.580.373,37), waarbij het verbergen en/of het verhullen er in bestaat dat:

- op of omstreeks 7 januari 2004 voornoemd geldbedrag (afkomstig van bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 27], aangehouden bij de Deutsche Bank te Amsterdam) giraal wordt ontvangen op bankrekening [rekeningnummer] op naam van [naam], aangehouden bij ABN Amro bank te Curaçao, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s),

- op of omstreeks 8 januari 2004 een geldbedrag van € 1.500.000,-wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij ABN Amro Bank, naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [naam A], aangehouden bij ABN Amro Bank te Amsterdam, welke ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s),

- op of omstreeks 12 januari 2004 een geldbedrag van € 1.100.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij ABN Amro Bank naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 8], aangehouden bij Deutsche Bank te Amsterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s),

- op of omstreeks 12 januari 2004 een geldbedrag van € 150.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij ABN-Amro Bank naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [naam], aangehouden bij Staalbankiers, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s),

en/of waarbij het verhullen en/of verbergen van de werkelijke aard van voornoemd(e) geldbedrag(en) er mede uit bestaat dat er één of meer valse en/of onjuiste betalingstitels wordt/worden opgegeven en/of één of meer aandelentransacties wordt/worden teruggedraaid,

(telkens) zulks terwijl hij, en/of zijn mededader(s) wist(en), althans redelijkerwijs moest(en) vermoeden, dat dat/die voorwerp(en) geheel of gedeeltelijk - onmiddellijk of middellijk - afkomstig was/waren uit afpersing, in elk geval uit enig misdrijf;

6.

hij op een of meer tijdstip(pen) in of omstreeks de periode van 1 augustus 1998 tot en met 31 december 1998, te Amsterdam en/of /althans in Nederland, tezamen en in vereniging met (een) ander(en), althans alleen, met het oogmerk om zich en/of (een) ander(en) wederrechtelijk te bevoordelen, door geweld en/of bedreiging met geweld [slachtoffer 2] en/of [slachtoffer 3] heeft gedwongen tot de afgifte van (ongeveer) fl. 600.000,- en/of fl. 300.000,-, althans van één of meer geldbedrag(en), geheel of ten dele toebehorende aan die [slachtoffer 2] en/of die [slachtoffer 3], in ieder geval aan (een) ander(en) dan aan verdachte en/of zijn mededader(s), bestaande dat geweld en/of die bedreiging met geweld hierin dat hij, verdachte en/of zijn mededaders

- naar (de woning van) die [slachtoffer 2] is gegaan en/of die [slachtoffer 2] heeft gewaarschuwd voor een probleem dat die [slachtoffer 2] en/of (diens zoon) [slachtoffer 3 ] zou(den) hebben en/of (kunnen) krijgen (in verband met de omgang van die [slachtoffer 3 ] met een meisje), en/of

- naar (de woning van) die [slachtoffer 2] is gegaan en/of tegen die [slachtoffer 2] heeft gezegd dat twee of één op dat moment met hem, verdachte, daar aanwezige perso(o)n(en) hem, [slachtoffer 2], wilde(n) spreken, en/of naar (de woning van) die [slachtoffer 2] is/zijn gegaan en/of dreigend bij en/of om die [slachtoffer 2] is/zijn gaan staan en/of dreigend tegen die [slachtoffer 2] heeft/hebben gezegd dat die [slachtoffer 2] en/of (diens zoon) [slachtoffer 3] een probleem had(den) en/of dat er geld moest worden betaald om dat/een probleem op te kunnen lossen, althans woorden van een dergelijke dreigende aard en/of strekking, en/of

- dreigend tegen die [slachtoffer 2] heeft/hebben gezegd dat hij en/of (één of meer van) zijn familieleden zou(den) worden gedood, en/of

- die [slachtoffer 2] dreigend een (vuur)wapen, in ieder geval een voor bedreiging geschikt voorwerp, heeft/hebben voorgehouden en/of getoond;

7.

hij op een of meer tijdstip(pen) in of omstreeks de periode van 1 januari 2004 tot en met 2 november 2005, te Amsterdam en/of (elders) in Nederland, heeft deelgenomen aan een organisatie, bestaande uit hem, verdachte, en/of [medeverdachte 5] en/of [medeverdachte 6] en/of [medeverdachte 7] en/of één of meer anderen, welke organisatie tot oogmerk had het plegen van misdrijven, te weten:

- afpersing van [slachtoffer 4] (artikel 317 Wetboek van Strafrecht), en/of

- bedreiging van die [slachtoffer 4] met enig misdrijf tegen het leven gericht en/of met zware mishandeling (artikel 285 Wetboek van Strafrecht), en/of

- mishandeling van die [slachtoffer 4] (artikel 300 Wetboek van Strafrecht), en/of

- valsheid in geschrift (artikel 225 Wetboek van Strafrecht), en/of

- witwassen van vermogensbestanddelen, afkomstig van (afpersing van, althans enig misdrijf ten nadele van die [slachtoffer 4] en/of één of meer aan hem gelieerd(e) bedrijf/bedrijven (artikel 420bis Wetboek van Strafrecht), en/of

- handelen in strijd met artikel 26, eerste lid Wet wapens en munitie (artikel 55 Wet wapens en munitie),

terwijl hij, verdachte, van deze organisatie oprichter en/of leider en/of bestuurder was, althans binnen deze organisatie een leidinggevende rol heeft vervuld;

8.

hij op een of meer tijdstip(pen) in of omstreeks de periode van 1 juli 2004 tot en met 2 november 2005, te Amsterdam en/of /althans in Nederland, tezamen en in vereniging met (een) ander(en), althans alleen, met het oogmerk om zich en/of (een) ander(en) wederrechtelijk te bevoordelen, door geweld en/of bedreiging met geweld [slachtoffer 4] heeft gedwongen tot de afgifte van (ongeveer) € 1.000.000,- , althans een of meer geldbedrag(en), geheel of ten dele toebehorende aan die [slachtoffer 4], in ieder geval aan (een) ander(en) dan verdachte en/of zijn mededader(s),

bestaande dat geweld en/of die bedreiging met geweld hierin dat hij, verdachte, en/of (één of meer van) zijn mededader(s):

- naar (de woning van) die [slachtoffer 4] is/zijn gegaan en/of dreigend tegen die [slachtoffer 4] heeft/hebben gezegd dat hij dat/een geldbedrag moest betalen omdat anders zijn woning zou worden opgeblazen en/of hij, [slachtoffer 4], en/of (één of meer van) zijn familieleden zou(den) worden gedood, althans woorden van een dergelijke dreigende aard en/of strekking, en/of

- meermalen, althans eenmaal, op een voor die [slachtoffer 4] dreigende wijze een (vuur)wapen, in ieder geval een voor bedreiging geschikt voorwerp, aan die [slachtoffer 4] heeft/hebben voorgehouden en/of getoond en/of op die [slachtoffer 4] heeft/hebben gericht, en/of

- meermalen, althans eenmaal, dreigend die [slachtoffer 4] (in café De Hallen) heeft/hebben toe gesproken en/of (in een hoek) klem gezet, en/of

- meermalen, althans eenmaal, dreigend die [slachtoffer 4] (vanuit café De Hallen) heeft/hebben meegenomen, en/of

- (door één of meer van voornoemde handelingen) een dermate dreigende situatie en/of sfeer voor die [slachtoffer 4] heeft/hebben gecreëerd en/of in stand gehouden, dat de vrees van die [slachtoffer 4] voor geweld van de zijde van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s) gerechtvaardigd was;

9.

hij op een tijdstip of omstreeks de maand juni 2005 of juli 2005, te Amsterdam (in of bij café Bolle Jan aan de Korte Reguliersdwarsstraat 3) tezamen en in vereniging met (een) ander(en), althans alleen, opzettelijk een persoon, te weten [slachtoffer 5], meermalen, althans eenmaal (hard) tegen het hoofd, althans het lichaam heeft geslagen en/of gestompt en/of geduwd, waardoor voornoemde [slachtoffer 5] letsel heeft bekomen en/of pijn heeft ondervonden;

10.

hij op of omstreeks 29 augustus 2002, in elk geval op een tijdstip in augustus 2002, te Amsterdam, [slachtoffer 6] en/of [slachtoffer 7] heeft bedreigd met enig misdrijf tegen het leven gericht, althans met zware mishandeling, immers heeft hij, verdachte, opzettelijk dreigend tegen die [slachtoffer 6] (onder meer) gezegd: "je moet maar oppassen en ik zou maar goed achterom kijken als je over straat loopt" en/of "je zou niet de eerste zijn die dood terug gevonden wordt", althans woorden van gelijke dreigende aard of strekking, en/of opzettelijk dreigend tegen die [slachtoffer 7] (onder meer) gezegd: "als je een echte kerel bent dan kom je nu mee naar buiten en dan sla ik je kop van je romp" en/of "als jij een vent bent dan sla ik ook je hersens eruit", althans woorden van gelijke dreigende aard of strekking;

11.

hij in of omstreeks de nacht van 31 december 1999 op 1 januari 2000, te IJmuiden, tezamen en in vereniging met (een) ander(en), althans alleen, opzettelijk een persoon, te weten [slachtoffer 8], meermalen, althans eenmaal, (hard) tegen het hoofd en/of het gezicht, althans het lichaam heeft geslagen en/of gestompt en/of geschopt, waardoor voornoemde [slachtoffer 8] letsel heeft bekomen en/of pijn heeft ondervonden;

12.

hij in of omstreeks de maand juli 2005, in elk geval op enig tijdstip in 2005, te Amsterdam, tezamen en in vereniging met (een) ander(en), althans alleen, opzettelijk een persoon, te weten [slachtoffer 9], meermalen, althans eenmaal, (hard) tegen de nek en/of tegen de maag, althans het lichaam heeft geschopt en/of geslagen en/of gestompt, waardoor voornoemde [slachtoffer 9] letsel heeft bekomen en/of pijn heeft ondervonden;

13.

hij op of omstreeks 6 november 2004, althans op een tijdstip in de maand november 2004, te Amsterdam (in of bij café De Hallen aan de Willem de Zwijgerlaan 161) tezamen en in vereniging met (een) ander(en), althans alleen, opzettelijk een persoon, te weten [slachtoffer 10], meermalen, althans eenmaal, (hard) tegen het (achter)hoofd, althans het lichaam heeft geslagen en/of gestompt, waardoor voornoemde [slachtoffer 10] letsel heeft bekomen en/of pijn heeft ondervonden.

In zijn uitspraak van 5 februari 2009 in de zaak van Olujic tegen Kroatië - op welke uitspraak de verdediging zich heeft beroepen - heeft het EHRM geoordeeld dat artikel 6, eerste lid, EVRM was geschonden doordat rechters in interviews publiekelijk uitlatingen hadden gedaan over de zaak van de klager, die in eerste instantie aan hun oordeel onderworpen was geweest en die nog niet onherroepelijk was afgedaan. Het oordeel over de schending van artikel 6, eerste lid, EVRM had betrekking op de tweede berechting door diezelfde rechters, na vernietiging van hun eerste uitspraak en terugwijzing van de zaak door een hogere instantie, welke tweede berechting plaatsvond nadat zij de gewraakte uitlatingen hadden gedaan.

Het EHRM heeft geen oordeel gegeven over de eerste berechting, die plaatsvond vóór de desbetreffende interviews. Aan de uitspraak van het EHRM is dan ook geen aanwijzing te ontlenen dat moet worden geoordeeld dat door de enkele omstandigheid dat mr. Verpalen ná het vonnis in eerste aanleg met een journalist over de strafzaak tegen de verdachte heeft gesproken, het recht op berechting door een onpartijdige rechter in eerste aanleg is geschonden.

De door de verdediging gewraakte uitlatingen van mr. Verpalen die in de publicatie zijn opgenomen, zijn de volgende:

- de aanduiding van de verdachte als “een schaker”; een uitlating die niet in het bestreden vonnis is genoemd;

- de opmerking dat de verdachte op enkele punten zichzelf tegensprak - hetgeen niet in het vonnis is vermeld -, onder meer over de dood van [slachtoffer 4], alsmede dat zijn overtuiging daardoor werd gevoed; hieruit maakt de verdediging op dat de overtuiging is gevoed door (verklaringen over) een niet tenlastegelegd feit;

- de uitlating dat de overtuiging geleidelijk werd gevormd, waarna aan het eind is gekeken of die overtuiging ook te bewijzen was; hieruit maakt de verdediging op dat de overtuiging niet op bewijsmiddelen is gebaseerd; en

- de wens nog eens een psychologische rapportage over de verdachte te zien.

Zou mr. Verpalen hebben gezegd dat zijn overtuiging mede is gevoed door tegenstrijdige verklaringen van de verdachte over de moord op [slachtoffer 4], dan zou ook een zodanige uitlating niet tot een ander oordeel leiden. Het is echter niet komen vast te staan dat mr. Verpalen dat heeft gezegd. Uit het al genoemde e-mailbericht van 18 juni 2008 van [naam M] volgt immers dat men zich van de zijde van de rechtbank niet kon verenigen met het volgende, aanvankelijk opgenomen, aan mr. Verpalen toegeschreven citaat: “Over diens dood was hij tegenstrijdig. De moord was hem niet ten laste gelegd, maar het voedde wel de overtuiging.”

Vervolgens is in het artikel in De Telegraaf op dit punt de volgende passage opgenomen, waarin de redactie van het citaat is aangepast:

“Doordat hij zo veel vertelde kwam hij op enkele punten in tegenspraak met zichzelf.” Zo vertelde [verdachte] onder meer over de dood van [slachtoffer 4], die volgens justitie door [verdachte] was afgeperst. Verpalen en zijn collega-rechters veroordeelden hem later daar ook voor als een van de afpersingen náást die van [slachtoffer 1]. “Ook hier was hij tegenstrijdig. Dat voedde bij mij wel de overtuiging.”

Volgens meergenoemde e-mail van mr. [naam N] heeft mr. Verpalen laten weten dat hij zich niet herkende in de exacte formuleringen van de aangepaste tekst, maar dat de strekking daarvan wel weergaf hetgeen hij aan [naam M] vertrouwelijk had medegedeeld. Naar het oordeel van het hof kan als strekking van de tussen aanhalingstekens geplaatste citaten van mr. Verpalen niet meer worden gelezen dan dat de verdachte volgens mr. Verpalen bij de bespreking van het [slachtoffer 4]dossier tegenstrijdige verklaringen heeft afgelegd.

De omstandigheid dat bij mr. Verpalen eerst de overtuiging over de schuld van de verdachte is ontstaan en hij vervolgens heeft gekeken of die overtuiging was te bewijzen, is uit bedoeld artikel, maar ook uit de overige gegevens, op generlei wijze af te leiden. De door de verdediging in dit verband geciteerde uitlating mag niet van haar context worden losgemaakt en daarnaast moet ook op de verdere beschikbare gegevens worden gelet. Het hof wijst op de uitgebreide processen-verbaal van de behandeling in eerste aanleg, waarin valt te lezen dat het bewijsmateriaal aan de verdachte is voorgehouden en vaak uitvoerig met hem is besproken, waarbij de verdachte van de gelegenheid gebruik heeft gemaakt daar zijn commentaar op te geven. In het Telegraafartikel is met name de volgende context van belang:

- (als citaat van mr. Verpalen:) “Het was geen uitgemaakte zaak. Het onderzoek besloeg ruim tweehonderd ordners, maar dat was zeker niet allemaal bewijs.”;

- Hoe is een eerlijk proces mogelijk, als het hele land al van zijn schuld is overtuigd? Toch kwam de overtuiging dat [verdachte] inderdaad wel schuldig moest zijn bij Verpalen geleidelijk, zegt hij. “Dat was geen beslissing helemaal aan het einde, je groeit ernaartoe. Tijdens de zitting moet je een oordeel vormen. Je mag van tevoren geen vooroordeel klaar hebben. Ik kwam in stapjes tot mijn oordeel. Daarna kijk je aan het eind of die overtuiging ook is te bewijzen. Soms is dat niet het geval. Het is misschien wat ondergesneeuwd, maar we hebben hem en de medeverdachten op tal van punten ook vrijgesproken. Daar schoot het bewijs tekort, of was er geen bewijs.”

In redelijkheid kan uit de voorgaande gegevens niets anders worden afgeleid dan dat bij mr. Verpalen bij aanvang van de behandeling geen vooringenomenheid heeft bestaan ten aanzien van de schuld of onschuld van de verdachte, dat hij het bewijsmateriaal uitvoerig met de verdachte heeft besproken, dat hij, in het proces dat vele zittingsdagen in beslag heeft genomen, op basis van het besprokene geleidelijk zijn mening over de beschuldigingen heeft gevormd en dat ten slotte, aan het eind (het hof begrijpt: bij de besprekingen in raadkamer), is getoetst of inderdaad op basis van wettige bewijsmiddelen die overtuiging kon postvatten.

Dat hij daarbij gedurende de behandeling blijkt heeft gegeven van de schuld of onschuld van de verdachte is niet gesteld, en is overigens gelet op de mededelingen van de verdachte bij zijn laatste woord in eerste aanleg, niet aannemelijk.

Het hof overweegt hieromtrent als volgt.

Gelet op de aan de verweren verbonden conclusie behoeven alleen die verweren bespreking die de bruikbaarheid van het bewijsmateriaal dan wel een van de andere door het hof te nemen beslissingen raken. Voorts ziet een aantal (onderdelen van de) verweren op afzonderlijke feitencomplexen (het [slachtoffer 1]dossier, het [slachtoffer 2]dossier en het [slachtoffer 4]dossier). De verweren zullen in zoverre bij de beoordeling van die feitencomplexen worden besproken, behoudens hetgeen hierna wordt overwogen.

Het hof overweegt hieromtrent als volgt.

Vooropgesteld moet worden dat het in het kader van de ingevolge de artikelen 348 en 350 Sv te beantwoorden vragen niet aan het hof is te beoordelen of de inzet van bepaalde opsporingsmethoden niet achterwege had mogen blijven, noch te bepalen in welke richting politie en openbaar ministerie nader onderzoek hadden moeten verrichten. Het hof heeft, waar het gaat om de waardering van de resultaten van het opsporingsonderzoek, tot taak te onderzoeken of het voorhanden bewijsmateriaal rechtmatig is verkregen en voldoende (betrouwbaar) is om tot een bewezenverklaring te komen. Het kan in dat verband voorkomen dat de omstandigheid dat bepaald opsporingsonderzoek niet is verricht, van invloed is op de waardering van de beschikbare onderzoeksresultaten, maar dat zal moeten worden bezien in het kader van de vraag of de tenlastegelegde feiten kunnen worden bewezen. Afgezien daarvan treedt het hof niet in de beoordeling van hetgeen op dit punt is aangevoerd.

Voor zover hetgeen ter onderbouwing van het verweer is aangevoerd, ziet op de bruikbaarheid voor het bewijs van de achterbankgesprekken en de dagboekaantekeningen van [slachtoffer 1], zal daarop worden ingegaan bij de beoordeling van de verweren inzake het [slachtoffer 1]dossier. De gestelde onrechtmatigheden bij het observeren van de verdachte en [medeverdachte 1] en bij het opnemen en afluisteren van telefoongesprekken van [naam A], [naam B] en [naam C] behoeven geen bespreking, aangezien de toepassing van die opsporingsmethoden geen bewijsmateriaal heeft opgeleverd.

De verdediging heeft betoogd dat de verslaglegging in het Kolbakdossier onvolkomen, onvolledig en onjuist is geweest, waardoor is gehandeld in strijd met artikel 152 Sv en de in de rechtspraak ontwikkelde normen.

De verdediging heeft daaraan - zakelijk weergegeven - het volgende ten grondslag gelegd.

- Van de telefoongesprekken van verbalisant RN03-049 met [getuige 3] op 17 en 18 december 2004 is pas op 30 mei 2006 proces-verbaal opgemaakt, hetgeen niet tijdig is, terwijl in verband met het tijdsverloop getwijfeld moet worden aan de juistheid van de in het proces-verbaal opgenomen weergave van citaten van [getuige 3].

- Niet is bekend gemaakt dat verhoren van [getuige 3] met audio-apparatuur zijn opgenomen en dat mr. Teeven met hem heeft gesproken.

- De officier van justitie mr. Plooij heeft in zijn brief van 20 november 2008 onjuiste mededelingen gedaan over de reden van ondertekening door [getuige 3] van een proces-verbaal van verhoor van 12 februari 2006.

- Processen-verbaal van verhoren van [getuige 3] van 26 januari 2005 en 14 maart 2005 vormen een onvolkomen weergave van de inhoud van de verhoren. Voor zover dit wordt gemotiveerd met het argument dat het niet de bedoeling was deze verhoren tactisch te gebruiken, wordt miskend dat aan kluisverklaringen geen andere eisen gesteld mogen worden dan aan reguliere processen-verbaal en dat het uiteindelijk de bedoeling is dat een kluisverklaring aan het dossier wordt toegevoegd. Het is zelfs in strijd met Europese jurisprudentie dat het openbaar ministerie zelfstandig bepaalt of verklaringen in een kluis of in het dossier terechtkomen.

- Van diverse gesprekken van [getuige 19], al dan niet in aanwezigheid van [getuige 3] (of getuige C), met politieambtenaren en mr. Teeven is geen proces-verbaal opgemaakt. De omstandigheid dat dit voorgesprekken zouden zijn in de aanloop naar een af te leggen kluisverklaring, brengt niet mee dat de verplichting van artikel 152 Sv niet geldt of dat van zodanige gesprekken geen behoorlijke verslaglegging moet plaatsvinden. Het is niet bekend hoe vaak dergelijke gesprekken hebben plaatsgevonden en wat inhoudelijk is besproken noch is te achterhalen of [getuige 19] in de later door haar afgelegde verklaringen uit eigen wetenschap, waarneming of ondervinding heeft gesproken.

- In het Kolbakonderzoek blijkt navraag te zijn gedaan in voormalig Joegoslavië naar betrokkenheid van de verdachte bij investeringen in onroerend goed aldaar. Dat heeft geen resultaat gehad, hetgeen ontlastende informatie is, maar daarvan is geen proces-verbaal opgemaakt.

- Ten onrechte is in eerste aanleg niet bekend gemaakt dat de CIE reeds op 28 augustus 2002 een gesprek heeft gehad met [slachtoffer 1] noch dat afzonderlijk onderzoek naar afpersing van [slachtoffer 1] door [naam X] is gedaan.

- In het proces-verbaal van verhoor van [slachtoffer 4] op 10 februari 2005 is niet opgenomen dat de verbalisanten hem hebben voorgehouden dat allerlei trajecten mogelijk waren.

De verdediging heeft bepleit dat het materiaal dat direct wordt getroffen door deze verweren, van het bewijs wordt uitgesloten en dat overigens een uiterst kritische toetsing van het door het openbaar ministerie gepresenteerde bewijsmateriaal moet plaatsvinden.

De verdediging heeft in dit verband nog een voorwaardelijk verzoek geformuleerd: indien het hof geneigd zou zijn het openbaar ministerie te volgen in zijn standpunt dat met betrekking tot de onregelmatigheden in processen-verbaal sprake is van incidentele uitglijders, wenst de verdediging alle beschikbare geluidsopnamen van verhoren te beluisteren. Daarmee beoogt de verdediging duidelijk te maken dat er met de wijze waarop getuigen in de Kolbakzaak zijn gehoord en met de wijze van verslaglegging structureel, en niet incidenteel, iets mis is.

Het hof heeft hiervóór zijn oordeel gegeven over de gebreken in de verslaglegging van verhoren. Ook heeft het hof geoordeeld dat, voor zover van belang, gebreken zijn hersteld of gecompenseerd. Gelet daarop en op de redengeving van het verzoek, is - voor zover de voorwaarde van het verzoek is vervuld - de noodzaak van het verzochte niet gebleken.

De verdediging heeft aangevoerd dat de beginselen van een behoorlijke procesorde en het recht op een eerlijk proces zijn geschonden, doordat:

a. [getuige 19] is voorgedragen voor de status van bedreigde getuige terwijl redelijkerwijs voorzienbaar was dat zij op enig moment op naam door de verdediging zou worden opgeroepen;

b. [getuige 19], na haar verhoor bij de rechter-commissaris op 22 maart 2007, op 27 augustus 2007 buiten aanwezigheid van de verdediging door de politie is gehoord;

c. [getuige 3] is voorgedragen voor de status van anonieme bedreigde getuige terwijl redelijkerwijs voorzienbaar was dat hij op enig moment op naam door de verdediging zou worden opgeroepen.

d. nadat [getuige 5] ter terechtzitting in hoger beroep is gehoord, hij nogmaals buiten aanwezigheid van de verdediging door de politie is gehoord op 2 februari 2009, bij welk verhoor onderwerpen die ten overstaan van het gerechtshof zijn besproken, nogmaals aan de orde zijn gesteld;

e. nagelaten is resultaten van het onderzoek naar afpersing van [slachtoffer 1] (en van [getuige 20]) aan het dossier toe te voegen;

f. [getuige 21], de erven [slachtoffer 1] en de erven [slachtoffer 4] niet zijn vervolgd, hetgeen willekeur oplevert.

Ad a en c. De wetgever heeft in de artikelen 226a e.v. Sv de procedure vastgelegd die door de officier van justitie gevolgd moet worden gevolgd indien deze van oordeel is dat ter gelegenheid van het verhoor van een getuige diens identiteit verborgen moet worden gehouden. Daarbij zijn tevens de criteria geformuleerd wanneer daarvan sprake kan zijn. De rechter-commissaris toetst en beoordeelt een vordering, met dat doel door de officier van justitie gedaan, en beslist daarop. Tevens zijn in genoemde artikelen voorwaarden gesteld die er toe strekken dat de identiteit van die getuige gedurende het vervolg van de procedure verborgen blijft.

De opvatting van de verdediging komt hierop neer dat in het geval het voor het openbaar ministerie redelijkerwijs voorzienbaar is dat de verdediging een getuige op naam zal willen doen oproepen, het om die reden – naast hetgeen in voormelde regelgeving is bepaald – de getuige niet mag betrekken in een traject als bedoeld in artikel 226a Sv. Deze opvatting kan niet als juist worden aanvaard, nu daarvoor in het recht geen aanknopingspunten zijn te vinden.

Overigens is niet aannemelijk geworden dat de verdachte enig nadeel heeft ondervonden als gevolg van de bedoelde handelwijze van de officier van justitie. De identiteit van de desbetreffende getuigen is nadien bekend geworden. De verdediging heeft gebruik gemaakt van de mogelijkheden de verklaringen van de getuigen te toetsen. Zo is [getuige 19] bij de rechter-commissaris en de raadsheer-commissaris gehoord en heeft toen ook de verdediging de getuige ondervraagd. Op band opgenomen verklaringen van [getuige 3] zijn door de verdediging beluisterd en verbatim uitgewerkt.

Voor bewijsuitsluiting is op grond van het voorgaande geen plaats.

Door de verdediging is betoogd dat het verschoningsrecht van de voormalige raadsman van de verdachte, mr. [naam O], en het daarvan afgeleide verschoningsrecht van diens voormalige secretaresse, [getuige 6], is geschonden, zodat hun uitlatingen niet voor het bewijs kunnen worden gebezigd. Daartoe is het volgende aangevoerd.

Voorafgaand aan haar verhoren op 24 februari 2005 en 18 juli 2006 is [getuige 6] weliswaar gewezen op haar verschoningsrecht, maar bij gelegenheid van haar verhoor bij de rechter-commissaris heeft zij verklaard dat haar daarbij tevens is medegedeeld dat de te stellen vragen niet onder het verschoningsrecht vielen. Van afstand van het verschoningsrecht door [getuige 6] kan geen sprake zijn geweest, nu er geen informed consent was, omdat [getuige 6] in de veronderstelling verkeerde dat zij zou worden gehoord over het lekken van een strafdossier of over een diefstal op het kantoor van mr. [naam O] Bovendien was het aan mr. [naam O], als degene van wie het verschoningsrecht van [getuige 6] was afgeleid, te beoordelen of [getuige 6] kon afzien van de bevoegdheid tot verschoning. De omstandigheid dat zijn oordeel niet is ingewonnen, brengt reeds mee dat inbreuk is gemaakt op het verschoningsrecht. Voorts is het verschoningsrecht van mr. [naam O] geschonden doordat [verbalisant] en mr. Van Straelen uitlatingen van mr. [naam O] in een proces-verbaal hebben gerelateerd, niettegenstaande de geheimhoudingsplicht van mr. [naam O] en het uiterst vertrouwelijke karakter van zijn gesprek met [verbalisant] en mr. Van Straelen. Naar de Hoge Raad heeft geoordeeld, mogen gegevens die vallen onder het professionele verschoningsrecht immers geen deel uitmaken van de processtukken.

Hoewel het aanbeveling verdient verschoningsgerechtigden te wijzen op hun bevoegdheid zich te verschonen, heeft de wetgever opsporingsambtenaren daartoe niet verplicht (HR 30 augustus 2005, NJ 2005, 543). [getuige 6] heeft, nadat zij voorafgaand aan haar verhoor op 24 februari 2005 op haar verschoningsrecht was gewezen, verklaard dat zij begreep wat daarmee bedoeld werd; ook voorafgaand aan haar verhoor op 18 juli 2006 is [getuige 6] op haar verschoningsrecht gewezen. Voorts heeft zij bij het verhoor van 24 februari 2005 verklaard dat zij kort vóór dat verhoor met mr. [naam O] had gebeld, bij welke gelegenheid deze haar had gezegd dat zij naar waarheid moest verklaren en haar had herinnerd aan een eerder gespek van haar met de politie over bezoeken van de verdachte aan het kantoor van mr. [naam O].

Bij deze stand van zaken kan niet worden aangenomen dat bij de bedoelde verhoren van [getuige 6]. Indien inbreuk is gemaakt op haar verschoningsrecht of dat van mr. [naam O]. [getuige 6] in de veronderstelling verkeerde dat zij zou worden gehoord over het lekken van een strafdossier of over een diefstal op het kantoor van mr. [naam O], maakt dat het voorgaande niet anders. De suggestie dat aan mr. [naam O] de beslissing had moeten worden gelaten of [getuige 6] zich bij de beantwoording van bepaalde vragen diende te verschonen, vindt geen steun in het recht. De omstandigheid dat de verhorende opsporingsambtenaren [getuige 6] hebben medegedeeld dat de beantwoording van hun vragen niet onder het verschoningsrecht viel, indien die aannemelijk zou kunnen worden geacht, kan aan voormeld oordeel niet afdoen.

Het proces-verbaal van [verbalisant] en mr. Van Straelen van 27 januari 2006, waarin een gesprek met mr. [naam O] op 1 december 2003 over een bedreiging door onder anderen [verdachte] op het kantoor van mr. [naam O] is gerelateerd, houdt in dat aan mr. [naam O] is medegedeeld dat het gesprek vooralsnog een vertrouwelijk karakter had, maar dat dit niet meer het geval zou zijn als mr. [naam O] aan een ander of anderen de inhoud van het gesprek geheel of gedeeltelijk bekend zou maken. Voorts houdt het proces-verbaal in dat enige tijd na 1 december 2003 bleek dat mr. [naam O] de inhoud van het gesprek bekend had gemaakt aan de journalist [getuige 5].

Mr. [naam O] heeft bij brief van 3 februari 2006 gedeeltelijk ontkend de door [verbalisant] en mr. Van Straelen gerelateerde uitlatingen te hebben gedaan, maar niet betwist dat hem het voorwaardelijk vertrouwelijke karakter van het gesprek is medegedeeld. Evenmin heeft hij betwist dat hij [getuige 5] verteld had over de inhoud van het gesprek; [getuige 5] heeft zelf verklaard dat hij van mr. [naam O] had gehoord dat deze door [verbalisant] was toegesproken over een “dreigingsincident” op het kantoor van mr. [naam O] (D1-0216). Niet is gebleken dat mr. [naam O] zich tijdens het gesprek met [verbalisant] en mr. Van Straelen heeft beroepen op zijn verschoningsrecht noch heeft hij daaromtrent iets vermeld in zijn brief van 3 februari 2006, terwijl hij in zijn hoedanigheid van advocaat bij uitstek ervan op de hoogte moet zijn geweest in welke gevallen hij zijn verschoningsrecht kon inroepen.

Onder deze omstandigheden moet worden geoordeeld dat het verschoningsrecht van mr. [naam O] ook in dit geval niet is geschonden.

Door de verdediging is betoogd dat de weergaven van de door [slachtoffer 1] gevoerde gesprekken met de CIE (nader te noemen: de achterbankgesprekken) op verscheidene gronden niet voor het bewijs kunnen worden gebruikt. Daartoe is, zakelijk weergegeven, het volgende aangevoerd:

a. Artikel 126l Sv is geschonden nu diverse achterbankgesprekken van [slachtoffer 1] met een technisch hulpmiddel zijn opgenomen, zonder dat daaraan een bevel van de officier van justitie en een machtiging van de rechter-commissaris ten grondslag lag. Evenmin is terzake aan de verbaliseringsverplichting voldaan.

b. Volgens het door Crombag en Wagenaar opgemaakte rapport van 31 maart 2009 zijn de achterbankgesprekken als bewijsmiddel vrijwel waardeloos. [slachtoffer 1]’s ontwijkende antwoorden op vragen van de CIE behelzen nauwelijks controleerbare informatie en onwaarschijnlijke mededelingen, waarop niet is doorgevraagd door de CIE-rechercheurs, die stuurloos meedobberden, gebrek aan kritisch vermogen toonden en zich niet bezig hielden met waarheidsvinding. [slachtoffer 1] hield doelbewust elke controle op de juistheid van zijn uitlatingen tegen, bijvoorbeeld door zijn medewerking te onthouden aan het observeren van zijn ontmoetingen met de verdachte en [medeverdachte 2] of aan het opnemen van gesprekken met hen. Op geen enkele wijze is onderzoek gedaan naar de juistheid van de uitlatingen van [slachtoffer 1]. Waar verificatie van [slachtoffer 1]’s uitlatingen volgens het openbaar ministerie wel heeft plaatsgevonden, bevestigen de onderzoeksresultaten niet de veronderstelde rol van de verdachte bij de hem onder 1 tot en met 3 tenlastegelegde feiten. Bovendien had [slachtoffer 1] kennelijk de beschikking over het Citypeak-dossier en het Context-Mijnwerker-dossier, en heeft hij tijdens de achterbankgesprekken herhaaldelijk gelogen. Zoals door Crombag en Wagenaar is opgemerkt, kan - wanneer eenmaal is vastgesteld dat een verklaring een leugen behelst - alleen op de juistheid van geverifieerde onderdelen van die verklaring worden afgegaan , en van geverifieerde onderdelen over de rol van de verdachte is geen sprake.

c. De verdediging heeft [slachtoffer 1] in geen enkel stadium van de procedure kunnen ondervragen, zodat ingevolge jurisprudentie van het EHRM voor een bewezenverklaring in andere bewijsmiddelen voldoende steunbewijs te vinden moet zijn, hetgeen niet het geval is. Vele getuigen hebben niet uit eigen wetenschap kunnen verklaren over de veronderstelde rol van de verdachte bij de afpersing van [slachtoffer 1]; zij hebben hun wetenschap ontleend aan hun door [slachtoffer 1] verschafte informatie. De verklaringen van getuigen over door hen waargenomen emoties bij [slachtoffer 1], diens veranderde gedrag en de gewijzigde relatie tussen [slachtoffer 1] en de verdachte, kunnen evenmin gelden als direct bewijs voor de afpersing van [slachtoffer 1] of de betrokkenheid van de verdachte daarbij.

Artikel 126l Sv luidt, voor zover hier van belang, als volgt.

1. In geval van verdenking van een misdrijf als omschreven in artikel 67, eerste lid, dat gezien zijn aard of de samenhang met andere door de verdachte begane misdrijven een ernstige inbreuk op de rechtsorde oplevert, kan de officier van justitie, indien het onderzoek dit dringend vordert, bevelen dat een opsporingsambtenaar als bedoeld in artikel 141, onderdeel b, vertrouwelijke communicatie opneemt met een technisch hulpmiddel.

2. (…)

3. Het bevel tot het opnemen van vertrouwelijke communicatie is schriftelijk (…).

4. Het bevel kan slechts worden gegeven na schriftelijke machtiging, op vordering van de officier van justitie te verlenen door de rechter-commissaris.(…)

5. (…)

6. Artikel 126g, zesde tot en met achtste lid, is van overeenkomstige toepassing, met dien verstande dat de officier van justitie voor wijziging, aanvulling of verlenging een machtiging van de rechter-commissaris behoeft. (…)

7. (…)

8. Van het opnemen wordt binnen drie dagen proces-verbaal opgemaakt.

Bij enkele in titel V geregelde bevoegdheden, namelijk het opnemen van telecommunicatie en het opnemen van vertrouwelijke communicatie, dat zijn de meest op de grondrechten van burgers ingrijpende bevoegdheden, is de kring van personen beperkt tot personen ten aanzien van wie een redelijk vermoeden bestaat dat zij betrokken zijn bij het in georganiseerd verband beramen of plegen van ernstige misdrijven.

(…)

Onder vertrouwelijke communicatie moet worden verstaan de uitwisseling van berichten tussen twee of meer personen die in beslotenheid plaatsvindt. Vertrouwelijke communicatie kan op zeer verschillende wijzen plaatsvinden: bijvoorbeeld door het gesproken of geschreven woord, of door de overdracht van signalen via de ether of de kabel. Onder vertrouwelijke communicatie valt bijvoorbeeld een in beslotenheid gevoerd gesprek, een niet openbaar e-mailbericht, of niet voor het publiek bestemd radioverkeer.

(…)

De bevoegdheid tot het opnemen van communicatie opent de mogelijkheid, zonder medewerking van een aanbieder van telecommunicatie, communicatie op internet op te nemen met een technisch hulpmiddel.

(…)

De bevoegdheid tot het opnemen van communicatie houdt in dat technische apparatuur mag worden geplaatst waarmee communicatie wordt opgevangen en geregistreerd. Anders dan bij de telecommunicatie-tap, kan, om de communicatie te onderscheppen, geen gebruik worden gemaakt van faciliteiten die aanwezig zijn bij telecommunicatie-aanbieders. Vaak zal het opnemen van communicatie pas mogelijk zijn door in de omgeving van de persoon die onderwerp van onderzoek is, technische apparatuur te plaatsen. Hierbij moet vooral worden gedacht aan kleine microfoons, ook wel bugs genoemd. Deze kunnen worden geplaatst in een ruimte waarin, of op een voorwerp in de buurt waarvan of waarmee naar verwachting de verdachte of een andere persoon die van belang is voor het onderzoek, gesprekken zal voeren of op ander wijze zal communiceren.

(…)

Denkbaar is ook dat gesprekken worden afgeluisterd met zogenaamde richtmicrofoons, waarmee vanaf een afstand signalen worden opgevangen. Deze methode zal echter vaak niet werkbaar zijn, omdat een veelheid aan geluiden dermate storend zal werken, dat het beoogde gesprek nauwelijks kan worden verstaan.

(…)

Onder de regeling vallen niet die situaties waarin vertrouwelijke communicatie kan worden onderschept zonder gebruik van een technisch hulpmiddel. Wanneer deelnemers aan een gesprek in het openbaar zo praten dat zij door anderen zijn te verstaan, kunnen zij weten dat zij kunnen worden afgeluisterd. Indien dit gebeurt, is er geen sprake van privacyschending. Wanneer een opsporingsambtenaar kennis kan nemen van een gesprek, omdat hij in een café zit, naast het tafeltje van de personen die het gesprek voeren, dan heeft hij hiervoor geen bevel van de officier van justitie nodig.

(…)

Het voorgestelde artikel 126l, eerste lid, voorziet in de bevoegdheid tot opname van vertrouwelijke communicatie in geval er een geconcretiseerde verdenking is. Dit artikellid vereist niet dat het gaat om communicatie waaraan de verdachte deelneemt. Evenals bij de telefoontap staat de waarheidsvinding centraal. Het kan zijn dat het belang van waarheidsvinding juist verlangt dat communicatie waaraan andere personen dan de verdachte deelnemen, wordt opgenomen omdat dit cruciale informatie voor de opheldering van het misdrijf zou kunnen opleveren. Deze bevoegdheid maakt dus niet alleen inbreuk op de rechten van de verdachte, maar ook op die van derden. Mede daarom zijn de waarborgen waarmee deze bevoegdheid is omgeven, zoals de rechterlijke toets, de beperking tot misdrijven die een ernstige inbreuk op de rechtsorde maken en de termijn van vier weken, in vergelijking met de overige bevoegdheden aanzienlijk.

(…)

Het opnemen van communicatie met medeweten van één van de deelnemers aan de communicatie, valt onder de regeling. De PEC heeft een regeling van deze situatie aanbevolen. Deze situatie kan zich bijvoorbeeld voordoen indien een infiltrant opname-apparatuur bij zich draagt, en deze inschakelt, wanneer hij bij de uitvoering van zijn taak gesprekken voert met personen op wie het opsporingsonderzoek zich richt. Wanneer dergelijke gesprekken worden opgenomen, is het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer in het geding, omdat achteraf een exacte en volledige weergave van het gesprek mogelijk is, terwijl de gesprekspartner van de opsporingsambtenaar daarop niet bedacht kan zijn. Het is echter een minder ingrijpende inbreuk op de privacy dan wanneer gesprekken worden opgenomen, zonder dat één van de gepreksdeelnemers dit weet. In het eerste geval is de opsporingsambtenaar sowieso op de hoogte van de inhoud van het gesprek, terwijl in het laatste geval zonder opname-apparatuur geen kennis zou kunnen worden genomen van het gesprek.

Aan het rapport kan naar het oordeel van het hof in deze strafzaak slechts weinig waarde worden toegekend.

Het rapport is tendentieus voor zover het een louter op - in andere verweren door de verdediging verfoeide - berichtgeving in de media gebaseerde omschrijving van het Amsterdamse criminele milieu, de plaats van [slachtoffer 1] in dat milieu en door hem gepleegde strafbare feiten behelst. Het is speculatief van aard voor zover aan de CIE-rechercheurs op bepaalde punten bedoelingen, onbegrip, wetenschap en (het ontbreken van) gedachten worden toegeschreven, aan [slachtoffer 1] op bepaalde punten bedoelingen en motieven (om mee te werken aan illegale vastgoedtransacties) worden toegedicht, wordt aangenomen dat voor [slachtoffer 1] de mogelijkheid tot inzage in dossiers bestond en dat van [slachtoffer 1] bepaalde antwoorden op door de CIE niet gestelde vragen te verwachten waren. Voorts hebben de rapporteurs zich oordelen aangematigd over de strafvorderlijke status van [slachtoffer 1] (die naar hun mening een informant als bedoeld in artikel 126v Sv zou zijn) en die van de achterbankgesprekken, terwijl niet is gebleken dat zij over deskundigheid ter zake van het strafprocesrecht beschikken noch dat deze kwesties aan hun oordeel zijn onderworpen.

Ook in andere opzichten hebben de rapporteurs - die kennelijk ook konden beschikken over andere processtukken (de samenvatting van het eerste achterbankgesprek en de aanvulling op het vonnis van de rechtbank) dan die welke hun blijkens genoemde brief ter beschikking waren gesteld - over de achterbankgesprekken oordelen uitgesproken die niet zijn gebaseerd op hun specifieke deskundigheid en waarvoor in het strafproces geen plaats is. Zo hebben zij de achterbankgesprekken, bij gebreke van wettelijke criteria, getoetst aan de in de Handleiding voor Verhoor opgenomen criteria en regels die gelden voor reguliere getuigenverklaringen. De verslaglegging van die toetsing (p. 13-26 van het rapport) houdt niets in wat op de specifieke deskundigheid van de rapporteurs berust. Met de aan hun bevindingen verbonden conclusies dat de achterbankgesprekken “praktisch op geen enkel punt” voldoen aan “de criteria die in de strafrechtspraktijk gelden voor getuigenverhoren” en “als bron van aanvullend bewijs (…) vrijwel waardeloos” schijnen (p. 26-27 van het rapport), hebben de rapporteurs dan ook een oordeel gegeven op een gebied waar het oordeel niet aan de rapporteurs toekomt. Hetzelfde geldt voor de opmerking dat de uitlatingen van [slachtoffer 1] (slechts) bruikbaar zouden kunnen zijn “wanneer en in zoverre als die gesprekken voldoen aan de richtlijnen die voor getuigenverhoren gelden” (p. 13 van het rapport).

In de beantwoording van de afzonderlijke vragen die hun door de raadslieden zijn voorgelegd, hebben de rapporteurs blijk gegeven zich mede te baseren op hetgeen hun wetenschap hun heeft geleerd. Hun daar vermelde bevindingen zijn evenwel niet van dien aard dat deze nopen tot de conclusie dat de achterbankgesprekken niet bruikbaar zijn voor het bewijs. De door de rapporteurs geponeerde opvatting dat, nu is vastgesteld dat [slachtoffer 1] op enig punt heeft gelogen, zijn uitlatingen zonder onafhankelijke verificatie in het geheel niet bruikbaar zijn, wordt door het hof niet gedeeld.

Ook overigens bevat het rapport onvoldoende onderbouwde aanknopingspunten voor de conclusie dat de achterbankgesprekken niet voor het bewijs kunnen worden gebezigd.

Het voorgaande neemt niet weg dat de achterbankgesprekken bij de beoordeling van de bewijswaarde daarvan kritisch moeten worden bezien. Vele uitlatingen van [slachtoffer 1] zijn als weinig specifiek te duiden, terwijl hij op tal van vragen van de CIE-rechercheurs nauwelijks antwoord heeft gegeven. Door verschillende getuigen is verklaard dat enige overdrijving [slachtoffer 1] niet vreemd was en dat hij, bijvoorbeeld waar het zijn relaties met andere vrouwen dan zijn partner betrof, niet altijd de waarheid sprak. Eveneens kan worden geconstateerd dat [slachtoffer 1] van misdrijf afkomstige geldbedragen heeft aangenomen van personen uit het criminele circuit en dat hij dit niet kenbaar wilde maken aan de CIE-rechercheurs. Terzijde zij opgemerkt dat de diffamerende bewoordingen waarin in het bijzonder een van de rechercheurs zich tijdens de achterbankgesprekken over de verdachte heeft uitgelaten, getuigen van een weinig professionele houding en niet hebben kunnen bijdragen aan een zakelijke informatie-uitwisseling.

Deze vaststellingen nopen evenwel niet tot de conclusie dat de uitlatingen van [slachtoffer 1] tijdens de achterbankgesprekken zo onbetrouwbaar zijn en dat hij zo veel leugens heeft geuit, dat de bewijswaarde van die gesprekken nihil is. In dit verband moet worden opgemerkt dat de leugenachtigheid van uitlatingen van [slachtoffer 1] niet reeds vast staat indien een andersluidende verklaring van een getuige voorhanden is, zoals over het incident van de achtervolging van [slachtoffer 1], of indien de juistheid van een uitlating niet is gebleken, zoals over een bij een notaris gedeponeerd dossier. Daarbij komt dat sommige uitlatingen blijkbaar niet geheel waar zijn, maar dat daarvan, gelet op de inhoud van het dossier, toch gezegd kan worden dat zij wél dicht tegen de waarheid aan liggen (zie bijv. AE 3 0095-0107 en G1-32-007 over de aanwezigheid van de verdachte in Monaco ten tijde van het Flying Doctors Gala aldaar in 2000). Eveneens moet in beschouwing worden genomen dat [slachtoffer 1] ook aan de verdachte zelf informatie ontleende. Voorts berust de veronderstelling over een aantal leugens van [slachtoffer 1] op een onjuiste lezing van de achterbankgesprekken, zoals de vermeende uitlating van [slachtoffer 1] dat [naam D] voor de verdachte van [slachtoffer 1] afgeperst geld in bewaring hield. Overigens valt evenmin in de achterbankgesprekken te lezen dat [slachtoffer 1] zelf kon beschikken over de dossiers van het Citypeakonderzoek en het Context-Mijnwerkeronderzoek.

Het hof is van oordeel dat de uitlatingen van [slachtoffer 1] over de afpersing door de verdachte, evenals de uitlatingen van [slachtoffer 1] over andere feiten die aan de verdachte ten laste zijn gelegd, voor zover het hof deze uitlatingen tot bewijs zal bezigen, voldoende steun vinden in ander bewijsmateriaal, waarbij moet worden opgemerkt dat het hof ervan uitgaat dat artikel 6 EVRM voldoende zelfstandig steunbewijs vereist voor een bewezenverklaard feit als geheel, maar niet vergt dat voor elk afzonderlijk onderdeel van dat feit dergelijk steunbewijs voorhanden is.

Voor het dreigende optreden van de verdachte jegens [slachtoffer 1] kan bijvoorbeeld steun worden gevonden in de voormelde mededelingen van mr. [naam O] (en, enigermate, ook in de voormelde verklaring van [getuige 6]) over het kantoorincident, de verklaringen van [getuige 1] over haar contacten met de verdachte en zijn houding ten opzichte van [slachtoffer 1] en de verklaringen van [getuige 7] en [getuige 18] over het dwingende gedrag van de verdachte op het kantoor van [slachtoffer 1].

De getuigenissen van familie en naaste vrienden en medewerkers van [slachtoffer 1] over zijn veranderde gemoedstoestand en zijn reactie op het verdwijnen van het boek waarin hij informatie over de afpersing zou hebben bijgehouden, kunnen mogelijk niet als toereikend zelfstandig steunbewijs worden aangemerkt, maar zij kunnen indirect wel dienen ter bevestiging van de uitlatingen van [slachtoffer 1] en de hiervóór genoemde getuigenverklaringen.

Mede gelet op hetgeen elders in dit arrest met betrekking tot de verklaringen van [getuige 3] wordt overwogen, kunnen ook deze, als afkomstig van een van [slachtoffer 1] onafhankelijke bron, bijdragen aan het bewijs van afpersing door de verdachte.

Voor de contante betalingen van de geldbedragen van bijna € 50.000,- en van € 250.000,- is steun te vinden in de verklaringen van [getuige 1] respectievelijk [getuige 18]. De omstandigheid dat [getuige 18] zijn wetenschap dat de door hem overhandigde € 250.000,- voor [verdachte] was bestemd, aan [slachtoffer 1] heeft ontleend, staat daaraan niet in de weg, aangezien voor het bewezenverklaarde feit voldoende ander steunbewijs voorhanden is.

Voor het bewijs van de betalingen aan [naam A] en aan hem gelieerde vennootschappen kan, naast de uitlatingen en dagboekaantekeningen van [slachtoffer 1] zelf, worden gewezen op de verklaringen van [getuige 8], [getuige 9] en [naam A] en op schriftelijke bescheiden.

De verdediging is in de gelegenheid geweest getuigen vragen te (doen) stellen over de totstandkoming van de achterbankgesprekken en de verslaglegging daarvan. Naast de al genoemde getuige mr. De Haas kan worden gewezen op [verbalisant] en de CIE-medewerkers [naam E] en [naam F], die bij de rechter-commissaris zijn gehoord. Ook heeft de verdediging vragen kunnen (doen) stellen over onder meer de aan de verdachte tenlastegelegde afpersing van [slachtoffer 1] en de uitlatingen van [slachtoffer 1] dienaangaande, aan vele getuigen die bij de rechter-commissaris en/of raadsheer-commissaris en/of ter terechtzitting in eerste aanleg of in hoger beroep zijn gehoord, onder wie [getuige 20], [getuige 18], [getuige 26], [getuige 1], [getuige 7], [getuige 11], [getuige 8], [getuige 9], [naam A] en mr. [naam G].

De verdediging heeft voorts de achterbankgesprekken, voor zover daarvan geluidsopnamen beschikbaar waren, kunnen beluisteren en verbeteringen in de transcripties daarvan kunnen doen aanbrengen. Fragmenten van de achterbankgesprekken zijn ter terechtzitting in hoger beroep beluisterd, waarbij de verdediging zich over haar visie op de betekenis van het gehoorde heeft kunnen uitlaten. Daarnaast zijn door de verdediging tal van geluidsopnamen van getuigenverhoren, voor zover beschikbaar, beluisterd, zoals de verhoren van [getuige 20], [getuige 18], [getuige 26], [getuige 1], [getuige 8], [getuige 7], [getuige 17], [getuige 6], [getuige 11], [getuige 14], [getuige 3], [getuige 23], [getuige 24] en [getuige 25].

Het hof heeft ter terechtzitting van 19 september 2008 het verzoek de verdachte aanwezig te doen zijn bij het beluisteren van een aantal getuigenverhoren afgewezen, omdat de noodzaak daarvan niet was gebleken. Dit moet aldus worden begrepen dat hetgeen ter onderbouwing van het verzoek was aangevoerd, onvoldoende was om die noodzaak aan te nemen.

Tot slot wijst het hof op het feit dat verhoren van [getuige 3] en andere getuigen verbatim zijn uitgewerkt en dat aan de verdediging tal van bij de rechter-commissaris in het Enclave-onderzoek afgelegde getuigenverklaringen ter beschikking zijn gesteld.

De verdediging heeft betoogd dat voor het zogeheten kantoorincident onvoldoende bewijs voorhanden is en heeft daartoe het volgende aangevoerd.

a. [slachtoffer 1] heeft omtrent het kantoorincident geen eenduidige uitlatingen gedaan: in het eerste en negende gesprek zou het gaan om een onbekende Joegoslaaf die had gedreigd met een vuurwapen, in het zevende gesprek zou de dreiging met name zijn uitgegaan van [medeverdachte 8]; en over zijn gesprekken met mr. [naam O] over het kantoorincident is [slachtoffer 1] niet consistent geweest. Alleen in de samenvatting van het eerste gesprek wordt een verband gelegd tussen de bedreiging en de betalingen door [slachtoffer 1] en die samenvatting is onjuist want daarin wordt {voornaam A] ([naam O]) genoemd in plaats van [voornaam B] ([naam O]), hetgeen die samenvatting onbruikbaar maakt.

b. De verklaringen van [getuige 18], [getuige 26], [getuige 20], [getuige 1], [getuige 27], [getuige 28], [getuige 16], [getuige 29], [getuige 7], [getuige 8] en [getuige 11] zijn geen steunbewijs, want ze zijn alle te herleiden tot één bron ([slachtoffer 1]) en bovendien komen deze verklaringen op talrijke punten niet overeen met de uitlatingen van [slachtoffer 1].

c. De verklaringen van [getuige 6] zijn onbruikbaar omdat ze eerst heeft verklaard dat er geen bijeenkomst is geweest van de verdachte, [medeverdachte 8], [slachtoffer 1], [naam] en Joegoslaven op het kantoor van mr. [naam O] en na de uitvoerige mediaberichtgeving dat ze daarvan wél getuige is geweest. Daarbij komt dat ze naar eigen zeggen tot 17.00 uur werkte terwijl in het Parool is te lezen dat het incident om 19.00 uur plaatsvond, zodat zij het niet kan hebben waargenomen. Bovendien heeft [getuige 6] bij de rechter-commissaris verklaard dat ze, toen ze thee bracht in de kamer van mr. [naam O], een normale situatie aantrof en dat, toen [slachtoffer 1] wegging, ze niet het idee had dat zich iets vreselijks had afgespeeld.

d. Het proces-verbaal van [verbalisant] en mr. Van Straelen kan geen betrekking hebben op het kantoorincident: de letters X en Y duiden op twee personen en [verbalisant] heeft bij de rechter-commissaris verklaard dat in het gesprek geen namen zijn genoemd van personen die zouden zijn bedreigd; mr. [naam O] heeft evenmin gezegd dat de verdachte bij het incident met X en Y betrokken was.

e. De juistheid van de stelling dat het kantoorincident niet heeft plaatsgevonden, kan blijken uit de verklaring van [getuige 11] die het incident situeert in de laatste 7 tot 10 dagen van december 2002, terwijl uit een vliegticket van [slachtoffer 1] blijkt dat deze van 19 december 2002 tot 2 januari 2003 in Thailand met vakantie was.

Ad c. Het hof acht ook de verklaringen van [getuige 6] bruikbaar voor het bewijs.

Onmiskenbaar is dat [getuige 6] niet steeds hetzelfde heeft verklaard over het kantoorincident en aannemelijk is dat zij na haar eerste verklaring kennis heeft genomen van perspublicaties, maar niet aannemelijk is geworden dat haar verklaringen onder zodanige invloed van die perspublicaties tot stand zijn gekomen, dat zij daardoor als onbetrouwbaar terzijde moeten worden geschoven. In dit verband kan worden gewezen op de omstandigheid dat [getuige 6] over de aanwezigheid van de verdachte bij een ontmoeting op het kantoor van mr. [naam O] voldoende consistent heeft verklaard.

Niet valt in te zien dat aan een publicatie in Het Parool over het tijdstip waarop het kantoorincident zou hebben plaatsgevonden, meer waarde zou moeten worden toegekend dan aan de waarnemingen van de direct betrokkenen. In dit verband valt bovendien op te merken dat ook [slachtoffer 1] tegenover de CIE heeft verklaard dat de Surinaamse secretaresse (het hof begrijpt: [getuige 6]) aanwezig was toen het kantoorincident plaatsvond.

Het feit dat [getuige 6] bij de rechter-commissaris heeft verklaard dat zij in de kamer van mr. [naam O] een normale situatie aantrof en, toen [slachtoffer 1] wegging, niet het idee had dat zich iets vreselijks had afgespeeld, brengt evenmin mee dat haar verklaringen niet voor het bewijs kunnen worden gebruikt.

Ad d. Uit het proces-verbaal van [verbalisant] en mr. Van Straelen, in samenhang met de verklaring van [verbalisant] bij de rechter-commissaris, leidt het hof het volgende af. Mr. [naam O] heeft op uitnodiging van [verbalisant] en Van Straelen een gesprek met hen gehad, waarbij hij is gehoord naar aanleiding van berichten die inhielden dat de verdachte, samen met [medeverdachte 1] en anderen, personen ontbood op het kantoor van mr. [naam O] en aldaar op ernstige wijze met vuurwapens bedreigde. Mr. [naam O] heeft te kennen gegeven dat eenmaal een dergelijk incident had plaatsgevonden, waarvan hij vooraf niet op de hoogte was, en dat bij die gelegenheid de verdachte door middel van de secretaresse van mr. [naam O] X en Y had ontboden en die personen vervolgens had bedreigd. Namen van mensen die bedreigd waren, zijn niet genoemd. Mr. [naam O] heeft in evenbedoeld gesprek eveneens te kennen gegeven dat de verdachte heel vaak op kantoor kwam, veelal zonder reden, en dat de situatie zeer ongezond en zorgelijk was.

Uit het vorenstaande kan worden afgeleid dat mr. [naam O] wetenschap heeft gehad van één ernstige bedreiging met (een) vuurwapen(s) door onder meer de verdachte op zijn kantoor. Indien slechts één dergelijke bedreiging heeft plaatsgevonden, moet dit gelet op de overige inhoud van de bewijsmiddelen het incident zijn geweest waarbij [slachtoffer 1] is bedreigd. Indien de wetenschap van mr. [naam O] niet het incident waarbij [slachtoffer 1] betrokken was betrof, valt uit voornoemd proces-verbaal wel steunbewijs te ontlenen voor de uitlatingen van [slachtoffer 1] met betrekking tot het kantoorincident. De gang van zaken bij het incident waarvan mr. [naam O] op de hoogte is, komt dan zozeer overeen met de beschrijvingen van [slachtoffer 1], dat dit als belastend bewijs ten aanzien van de verdachte mag worden gebruikt.

Het hof oordeelt als volgt.

Op 8 juni 2004 (AE 21-146) heeft [getuige 1] op dit punt verklaard dat [slachtoffer 1] op een gegeven moment niet wist waar hij het geld vandaan moest halen en toen zelfs aan haar geld had gevraagd, dat zij een keer € 50.000,- “eraf (had) gehaald voor [voornaam slachtoffer 1]” (het hof begrijpt: in contanten van haar rekening had opgenomen, voor [slachtoffer 1]), en dat zij niet weet waar het geld heen gegaan is. Op 19 juli 2004 (AE 21-160) heeft [getuige 1] verklaard dat zij op verzoek van [slachtoffer 1] € 50.000,- van haar zakelijke rekening had opgenomen bij de bank, dit in een envelop had gedaan en rechtstreeks aan de verdachte had gegeven, die toen vóór haar winkel in een auto zat. Op 1 februari 2005 (G1 11-014-015; vgl. de verbatim-weergave in het proces-verbaal van 28 april 2009 op p. 23-24) is aan [getuige 1] voorgehouden dat zij eerder had verklaard over de € 50.000,- en niet wist waar dat geld naar toe was gegaan, en voorts dat zij geld in een envelop aan de verdachte zou hebben gegeven. Daarop heeft [getuige 1] gezegd dat het ook kon zijn dat zij € 50.000,- van [slachtoffer 1] had gekregen om aan de verdachtete geven, “dat weet ik gewoon niet meer”, en dat zij dat geld (in de envelop) aan de verdachte in de auto had gegeven. Op 9 november 2006 heeft [getuige 1] bij de rechter-commissaris nog verklaard dat zij niet meer wist of de € 50.000,- die zij van de bank had gehaald, dezelfde € 50.000,- was die zij in een envelop aan de verdachte had gegeven, maar dat zij dacht dat het niet hetzelfde geld was. Daaraan heeft zij toegevoegd dat zij ongeveer € 1.000,- uit de envelop had gehaald, voor de tandarts en de dokter, en dat zij later hoorde dat zij dat niet had mogen doen. Op 4 september 2007 heeft [getuige 1] bij de rechter-commissaris in dit verband nog het volgende verklaard. Zij is gaan twijfelen of zij de € 50.000,- die zij van haar zakelijke rekening had opgenomen, rechtstreeks aan de verdachte heeft gegeven; zoals zij het zich “nu” herinnert, heeft zij dit geld aan [slachtoffer 1] gegeven (en heeft deze het mogelijk aan de verdachte gegeven), maar heeft zij in ieder geval zelf een bedrag van € 50.000,- aan de verdachte gegeven, nadat zij dit van [slachtoffer 1] had gekregen.

Hieruit blijkt dat [getuige 1] niet pas op 1 februari 2005 maar al op 19 juli 2004, niet lang na haar verhoor op 8 juni 2004, heeft verklaard dat zij een envelop met € 50.000,- in contanten op verzoek van [slachtoffer 1] aan de verdachte had gegeven. Niet aannemelijk is geworden dat [getuige 1] dit laatste zo heeft gezegd om naar aanleiding van wat inmiddels over de afpersing naar voren was gekomen, in de media en in de naaste omgeving van [slachtoffer 1], bijvoorbeeld in gesprekken met [getuige 20] en [getuige 8], haar eerdere verklaring bij te stellen. Ook overigens is er geen aanleiding om de verklaringen van [getuige 1] van na 8 juni 2004 op dit punt als onbetrouwbaar aan te merken.

De verdediging heeft met betrekking tot de in het kader van de afpersing door [slachtoffer 1] aan [naam A] verrichte betalingen het volgende betoogd.

1. [slachtoffer 1] heeft tijdens de achterbankgesprekken zelf geen relatie gelegd tussen zijn betalingen aan [naam A] en afpersing door de verdachte en die relatie kan ook anderszins niet worden vastgesteld. Voor zover getuigen daarover hebben verklaard, hebben zich gebaseerd op uitlatingen van [slachtoffer 1] en niet op eigen wetenschap. Evenmin zijn relevante contacten tussen de verdachte en [naam A] vastgesteld.

2. [naam A] heeft drie redenen genoemd voor de betalingen door [slachtoffer 1] aan hem, te weten de aflossing van een lening aan [bedrijf 24] ([bedrijf 24]), de afwikkeling van bedongen winstrechten van [bedrijf 24] en de aankoop door [slachtoffer 1] van [bedrijf 25]. Op grond van de verklaring van [naam A] dient derhalve te worden aangenomen dat aan de betalingen zakelijke titels ten grondslag lagen.

3. De door notaris mr. [naam G] opgetekende verklaring van [slachtoffer 1] is niet bruikbaar voor het bewijs: de juistheid daarvan is door [naam A] betwist en ook overigens bevat die verklaring onjuistheden, zoals de opmerking over de aanwezigheid van mr. [naam P] in plaats van mr. [naam Q] op diens notariskantoor bij de bijeenkomst met [getuige 9].

4. Kort voor zijn dood heeft [slachtoffer 1] aan [naam A] een lening gevraagd, hetgeen weinig voor de hand ligt als [naam A] verantwoordelijk zou zijn voor het wegsluizen van afpersingsgelden.

Ad 2. Indien aannemelijk zou zijn dat de betalingen van [slachtoffer 1] aan [naam A] een zakelijke achtergrond hadden en voortkwamen uit bestaande contractuele afspraken, zou dat - ondanks beschikbaar bewijs voor het tegendeel - aanleiding kunnen geven voor gerede twijfel aan de juistheid van de vaststelling dat die betalingen het gevolg zijn geweest van afpersing door de verdachte. Die situatie doet zich echter niet voor.

De getuige [naam A] is ter terechtzitting in hoger beroep ondervraagd over onder meer zijn financiële relatie met [slachtoffer 1], de achtergronden van de betalingen die aan (vennootschappen van) hem door (vennootschappen van) [slachtoffer 1] zijn gedaan, en de redenen van de vermelding van niet bestaande titels als grondslag van die betalingen in schriftelijke bescheiden. Ook bij de politie en de rechter-commissaris heeft [naam A] daarover verklaringen afgelegd. De gestelde zakelijke grondslag voor de betalingen is evenwel naar het oordeel van het hof niet aannemelijk geworden. [naam A] heeft zich ook niet beroepen op enig schriftelijk stuk dat deel uitmaakt van het dossier of dat elders voorhanden is, waaraan steun valt te ontlenen voor zijn bewering dat er een zakelijke grondslag voor de betalingen bestond. Hij heeft daarentegen verklaard dat hij een handgeschreven notitie, waarop de door hem met [slachtoffer 1] in 1999 gemaakte afspraken zouden zijn vermeld en die door [slachtoffer 1] zou zijn ondertekend, eigenhandig heeft verscheurd of is kwijtgeraakt in 2004. Voorts kan worden gewezen op de omstandigheid dat de gestelde bedongen winstrechten van [bedrijf 24] in strijd zijn met hetgeen in de notariële akte met betrekking tot de overdracht van aandelen [bedrijf 24] in 1999 - door [bedrijf 14], een vennootschap van [naam A], aan [bedrijf 15], waarvan [slachtoffer 1] aandeelhouder was - is vermeld, te weten dat aan niemand “enig recht van winstuitkering” is toegekend.

Het voorgaande brengt mee dat de door verdediging gestelde zakelijke titels als onwaarschijnlijk terzijde worden geschoven.

Het hof overweegt als volgt.

Zoals het hof ten aanzien van de betalingen door [slachtoffer 1] aan [naam A] en aan deze gelieerde vennootschappen heeft overwogen, wordt als vaststaand aangenomen dat die betalingen door de verdachte zijn afgedwongen. Voorts is geconstateerd dat aan die betalingen gefingeerde titels ten grondslag zijn gelegd en dat [naam A] daarvan op de hoogte was. Van betekenis is verder dat de aan [naam A] gedane betalingen kort na overboeking vrijwel geheel of in delen werden doorgeboekt naar andere rekeningen, hetgeen in het girale verkeer van gelden met een criminele herkomst, naar algemeen bekend is, een veel voorkomend fenomeen is.

Uit het dossier kan voorts worden afgeleid dat [naam A] en de verdachte elkaar kenden, al is geen direct bewijs voorhanden van persoonlijke contacten tussen beiden in de periode dat [slachtoffer 1] werd afgeperst. Niettemin moeten die contacten er wel zijn geweest. De dagboekaantekeningen van [slachtoffer 1] houden immers in dat de verdachte wist van het bestaan van de zogenaamde [naam H]rekening van [naam A]. [slachtoffer 1] moest immers van de verdachte geld naar die [naam H]rekening overmaken en heeft toen ook onder dwang geld overgemaakt. Deze [naam H]rekening is geopend op 11 december 2002 (omstreeks de datum van het kantoorincident) en is vrijwel exclusief gebruikt voor de ontvangst van door [slachtoffer 1] in het verband van de afpersing direct of indirect betaalde bedragen (AE 9 001 e.v.). Eveneens kan uit de dagboekaantekeningen worden afgeleid dat de verdachte op de hoogte was van de datalijn als een van de gefingeerde titels die zouden moeten dienen ter verhulling van de daadwerkelijke reden van de betalingen aan [naam A]. Nu allesbehalve aannemelijk is dat [slachtoffer 1] zelf of een van de medewerkers van [naam A], in het bijzonder [getuige 9], voornoemde informatie met de verdachte heeft gedeeld, moet ook worden aangenomen dat de verdachte die informatie van [naam A] zelf had.

Daarmee strookt dat [naam A], toen hem door [getuige 20] werd voorgehouden dat hij begreep dat [naam A] onder dwang van de verdachte had gehandeld, deze opvatting van [getuige 20] niet heeft betwist, en dat [slachtoffer 1] heeft opgemerkt dat “nette mensen” (lees: [naam A]) het door [slachtoffer 1] betaalde geld voor de verdachte bewaarden. Ook [getuige 9] heeft het gegeven dat [slachtoffer 1] werd afgeperst met [naam A] besproken en de relatie gelegd met de door [slachtoffer 1] aan [naam A] verrichte betalingen, waarop [naam A] heeft geantwoord dat hij nooit iemand zou afpersen en dat als deze betalingen (het hof begrijpt: de betalingen van [slachtoffer 1] aan [naam A]) daarop betrekking zouden hebben, dat alleen onder druk zou gebeuren.

Onder deze omstandigheden, in onderling verband en samenhang bezien, is het hof van oordeel dat het niet anders kan dan dat [naam A], als zijnde de in de tenlastelegging bedoelde “ander”, op de hoogte was van het feit dat [slachtoffer 1] door de verdachte werd afgeperst en dat hij bij de ontvangst van de betalingen door [slachtoffer 1] zo nauw en volledig met de verdachte heeft samengewerkt dat van medeplegen van witwassen kan worden gesproken.

Vanzelfsprekend loopt het hof met dit oordeel in de onderhavige strafzaak niet vooruit op beslissingen die de rechter in de strafzaak tegen [naam A] eventueel zal hebben te nemen.

Door de verdediging is aangevoerd dat niet de verdachte, maar [naam X] degene is geweest die [slachtoffer 1] afperste. Ter onderbouwing van dit standpunt heeft de verdediging zakelijk weergegeven aangevoerd dat

- uit het dossier kan worden afgeleid dat [naam X][slachtoffer 1] voortdurend onder grote druk zette om hem € 23.000.000,- te betalen, onder andere door [slachtoffer 1] op diens kantoor met een vuurwapen te bedreigen;

- door [slachtoffer 1] verrichte betalingen aan [naam X] ten goede zijn gekomen (in welk verband is gewezen op een in de woning van [naam Y] aangetroffen bankafschrift);

- [slachtoffer 1] tijdens de achterbankgesprekken regelmatig de naam van de verdachte noemde als hij [naam X] bedoelde;

- de veronderstelde angst van [slachtoffer 1] voor de verdachte en voor het mogelijke uitlekken van zijn gesprekken met de CIE in werkelijkheid niet bestond;

- [naam X] in zijn gesprekken met [getuige 5] onjuiste mededelingen heeft gedaan en

- het aanwijzen van de verdachte in plaats van [naam X] als degene die hem afperste [slachtoffer 1] in staat stelde zijn activiteiten als witwasser te verhullen.

Het is aannemelijk dat [naam X][slachtoffer 1] onder druk heeft gezet om hem te bewegen tot betaling van omvangrijke geldbedragen en dat [naam X] in dat verband [slachtoffer 1] op diens kantoor met een vuurwapen heeft bedreigd. Eveneens is aannemelijk dat [slachtoffer 1] verborgen wilde houden dat hij van misdrijf afkomstige gelden van [naam X] voorhanden had.

Anderzijds volgt uit de stukken van het geding niet dat [naam X] voor de afwikkeling van de betaling door [slachtoffer 1] van het aan [naam X] “verschuldigde” bedrag van andere kanalen gebruik maakte dan [bedrijf 16], waarvan de echtgenote van [naam X], [naam Y], medeaandeelhoudster was, die haar advocaat, mr. [naam R], de onderhandelingen met [slachtoffer 1] liet voeren over de wijze waarop die aflossing plaats kon vinden.

Op geen enkele wijze is echter aannemelijk geworden dat de bewezenverklaarde betalingen met [naam X] in verband staan, terwijl de gebezigde bewijsmiddelen wel het verband tussen de verdachte en die door [slachtoffer 1] verrichte betalingen aantonen. De omstandigheid dat [slachtoffer 1] in het kader van de aflossing van zijn schuld aan [naam X] de waarde van [bedrijf 16] zou hebben verhoogd door het uit [bedrijf 1] (hierna: [bedrijf 1]) en [bedrijf 26] (hierna: [bedrijf 26]) weggesluisde vermogen bij [bedrijf 16] in te brengen, noch de omstandigheid dat vermogen van [bedrijf 18] via [bedrijf 5] (hierna: [bedrijf 5]) aan mr. [naam R]is betaald, maakt dat anders. Ook het feit dat in de woning van [naam Y] een bankafschrift is aangetroffen dat in verband kan worden gebracht met [bedrijf 10] en met de opbrengst van de verkoop van het World Fashion Centre, noopt niet tot de conclusie dat de betaling van een deel van die opbrengst aan een vennootschap van [naam A] (€ 2.800.000,-), het gevolg is geweest van afpersing door [naam X]. De brief van [slachtoffer 1] terzake aan mr. [naam R], inhoudende dat het bankafschrift aantoonde dat hij in staat was achterstallige termijnen te betalen, en het genoemde bankafschrift, dat een saldo van € 9.871.201,- vermeldt, wijzen er immers eerder op dat [slachtoffer 1] door verstrekking van dat bankafschrift zijn solvabiliteit heeft willen aantonen.

De omstandigheid dat [slachtoffer 1] anderen vertelde dat hij met de CIE gesprekken voerde of dat die gesprekken hem brachten op plaatsen die gezien de gewenste geheimhouding mogelijk risico’s inhielden, brengt nog niet mee dat geen angst bij [slachtoffer 1] voor de verdachte of voor het uitlekken van zijn contacten met de CIE naar anderen dan degenen die hij in vertrouwen had genomen, heeft bestaan. Voorts is niet aannemelijk geworden dat [slachtoffer 1] tijdens de achterbankgesprekken steeds de naam van de verdachte noemde als hij [naam X] bedoelde.

De verdediging heeft het volgende naar voren gebracht.

1. De getuige [getuige 30] is gestuurd door de politie doordat zij is geconfronteerd met publicaties in De Telegraaf waarin verslag is gedaan van beweerdelijke misdadige activiteiten van de verdachte en anderen.

2 De politie heeft bij de inleiding van de verhoren van [slachtoffer 3] en [getuige 30] een leugen verteld, namelijk dat [slachtoffer 3] in het gesprek met de politie op 7 december 1999 zou hebben verklaard over betrokkenheid van de verdachte bij het ten laste gelegde feit.

3. Ten aanzien van de feiten kan slechts worden vastgesteld dat de verdachte bij [slachtoffer 2] aan de deur is geweest en hem heeft gewaarschuwd en hij na zijn mogelijk tweede bezoek aan [slachtoffer 2] op het moment van de bedreigingen al weg was. De getuigen hebben de verdachte niet uit eigen wetenschap in verband gebracht met de afpersing; alleen de verbalisanten waren overtuigd van de schuld van de verdachte en zij hebben dat aan de getuigen duidelijk gemaakt. Een en ander brengt mee dat niet kan worden bewezen dat de verdachte als medepleger bij het feit is betrokken. Evenmin kan worden bewezen dat sprake is van een voltooide afpersing,

4. De verklaringen van [getuige 5] of artikelen van zijn hand kunnen niet voor het bewijs worden gebruikt nu de naam [slachtoffer 2] in de aantekeningen van [getuige 5] niet voorkomt, de door hem beschreven modus operandi inzake afpersingen van vastgoedhandelaren niet overeenkomt met hetgeen zich in casu heeft voorgedaan en [slachtoffer 2] zelf de suggestie dat zijn afpersing aansluit bij die modus operandi, resoluut van de hand heeft gewezen.

Ad 3 en 4. Het hof leidt uit de gebruikte bewijsmiddelen af dat sprake was van een nauwe en bewuste samenwerking tussen de verdachte en anderen, die heeft geleid tot een voltooide afpersing. De stelling van de verdediging dat de verdachte het slachtoffer slechts heeft willen waarschuwen voor een op handen zijnde liquidatie van zijn zoon, wijst het hof van de hand als ongeloofwaardig. In dat verband valt het volgende op te merken.

- De verdachte ging regelmatig om met [naam X] en [naam Z]. Desondanks heeft hij kennelijk geen pogingen gedaan [naam X] en [naam Z] van hun beweerdelijke voornemen tot liquidatie van [slachtoffer 3] te weerhouden;

- De verdachte heeft het slachtoffer naar zijn zeggen niet concreet duidelijk gemaakt dat de dreiging uit de hoek van [naam X] en [naam Z] kwam;

- De verdachte heeft geen pogingen gedaan de autoriteiten in te lichten omtrent een op handen zijnde liquidatie van [slachtoffer 3];

- De verdachte heeft - ondanks dat hij naar zijn zeggen geschokt was door de plannen tot liquidatie - de omgang met [naam X] en [naam Z] gecontinueerd.

Verwezen wordt voorts naar hetgeen hierna wordt overwogen.

De verdediging heeft betoogd dat niet meer is vast te stellen wat de diverse getuigen uit eigen wetenschap hebben kunnen verklaren over wat zij hebben waargenomen of ondervonden, en wat kennis is die zij van derden hebben gekregen, waardoor hun verklaringen onbetrouwbaar zijn geworden en – zo begrijpt het hof – niet bruikbaar voor het bewijs. De verdediging heeft daarbij op het volgende gewezen.

De voormalig officier van justitie mr. Teeven en leden van de Nationale Recherche hebben met de getuigen [getuige 19] en [getuige 3] gezamenlijk gesprekken gevoerd, waarbij ook inhoudelijk over het aan de verdachte tenlastegelegde feit is gesproken. Ook los hiervan hebben deze getuigen veelvuldig met elkaar gesproken over deze zaak. Er is niet meer te onderscheiden wat [getuige 19] van [slachtoffer 4] heeft gehoord en wat van [getuige 3]; er heeft zich “kruisbestuiving” voorgedaan. Voor [getuige 3] geldt mutatis mutandis hetzelfde. Ook heeft [getuige 19] op haar beurt met andere getuigen gesprekken gevoerd over de afpersing, met name met getuigen die een band hebben met café De Hallen. De verklaringen van deze zogenaamde “De Hallen”-getuigen (bezoekers en personeel) zijn tot stand gekomen na een proces van zogenaamde collaborative story telling. Voorts is het opvallend dat diverse getuigen bij de rechter-commissaris opmerkelijk minder bescheiden hebben verklaard dan bij de politie. Bovendien zijn de verklaringen van de getuigen beïnvloed door informatie uit de media die overweldigende aandacht voor de onderhavige afpersing heeft getoond.

Het hof heeft in dit verband onder meer het volgende vastgesteld.

- [getuige 3] is meermalen gehoord, ook vóór de moord op [slachtoffer 4], het moment vanaf hetwelk zijn contact met [getuige 19] intensief werd. Zijn verklaringen verschillen op de relevante onderdelen in de kern niet. Uit zijn verklaringen valt voorts voldoende af te leiden wat hij zelf heeft waargenomen en wat hij van [slachtoffer 4] heeft gehoord.

- Mede op grond van de verklaring van mr. Teeven als getuige ter terechtzitting in hoger beroep is niet aannemelijk dat door de gezamenlijke contacten van [getuige 19] en [getuige 3] met mr. Teeven zich een meer dan verwaarloosbare wederzijdse beïnvloeding heeft voorgedaan. Inhoudelijke aspecten zijn in die gesprekken maar zeer beperkt aan de orde geweest.

- Uit de processen-verbaal van de verhoren van getuigen blijkt in enkele gevallen dat zij zelf verklaren dat zij bepaalde gegevens uit de pers of van anderen hebben vernomen, of valt in enkele gevallen op andere wijze af te leiden dat dit het geval is.

- Uit de verklaringen kan in de meeste gevallen eenvoudig worden afgeleid of de getuige zelf bij de beschreven gebeurtenis aanwezig is geweest.

- Getuigen geven soms zelf een aannemelijke verklaring waarom anders verklaard wordt dan een eerdere keer.

De verdediging heeft betoogd dat de verklaringen van de getuige [getuige 19] ook om andere redenen niet betrouwbaar zijn en mitsdien niet voor het bewijs kunnen worden gebruikt. De verdediging heeft daarbij aangevoerd dat de getuige

1. onzuivere motieven had om te verklaren;

2. wisselend heeft verklaard;

3. is gestuurd bij het afleggen van haar verklaringen.

De verdediging heeft daaraan –samengevat– het volgende ten grondslag gelegd.

Ad 1. Motieven

Vooropgesteld moet worden dat indien [getuige 19] [medeverdachte 5] zou hebben genoemd als mogelijke betrokkene bij de moord op [slachtoffer 4], die enkele omstandigheid nog niet meebrengt dat de getuige niet naar waarheid zou hebben verklaard over betrokkenheid van de verdachte bij de eerdergenoemde bedreiging van [slachtoffer 4]. Echter, de getuige is door de verdediging op 7 januari 2009 ondervraagd over mogelijk bij de getuige bestaande motieven in die zin. De getuige heeft bij die gelegenheid verklaard dat één van de personen die zij bij de moord op [slachtoffer 4] had gezien, haar deed denken aan [naam I], maar dat de ander haar niet aan [medeverdachte 5] deed denken. Zij heeft uitdrukkelijk ontkend dat zij achteraf de naam van [medeverdachte 5] is gaan invullen en heeft naar voren gebracht dat zij hem niet zou beschuldigen als hij er niets mee te maken zou hebben.

Op 24 april 2006 heeft de getuige, toen nog als anonieme bedreigde getuige A, nader inzicht gegeven in haar motieven om te verklaren, hoewel zij daarvoor grote angst had. Zij heeft toen verklaard: “Ik wil graag dat het afpersen en moorden van mensen ophoudt. Ik wil dat er recht wordt gedaan. Ik hoop doordat ik een verklaring afleg anderen ook de moed zullen vinden om te vertellen wat er is gebeurd.”

Het hof acht deze verklaringen betrouwbaar.

De betrokkenheid van [medeverdachte 5] bij de meergenoemde bedreiging van [slachtoffer 4] en van de verdachte, [medeverdachte 5] en [medeverdachte 6] bij het tenlastegelegde vindt voorts steun in ander bewijsmateriaal.

De stelling van de verdediging dat de getuige [medeverdachte 5] ten onrechte heeft genoemd als betrokkene op grond van wraakmotieven, is geenszins aannemelijk geworden.

Evenmin is overigens uit het onderzoek ter terechtzitting of uit hetgeen de verdediging, die de getuige meermalen indringend en uitvoerig heeft ondervraagd, heeft aangevoerd, ook maar in enigermate aannemelijk geworden dat de getuige wraakzuchtige of andere onzuivere motieven had bij het afleggen van haar verklaringen. De suggesties die naar voren zijn gebracht door de verdediging, missen naar het oordeel van het hof elke grond.

Ad 2. Wisselende verklaringen

Het hof verwijst naar hetgeen het hiervoor onder E.1 met betrekking tot de beoordeling van de betrouwbaarheid van (onderdelen van) verklaringen van getuigen heeft opgemerkt. De daar genoemde factoren zijn ook bij de beoordeling van het verweer op dit punt ten aanzien van de verklaringen van deze getuige betrokken.

De verklaringen van [getuige 19] kenmerken zich hierdoor dat zij enerzijds op onderdelen heeft verklaard over hetgeen zij zelf heeft waargenomen en anderzijds over wat zij van anderen, in het bijzonder [slachtoffer 4], heeft gehoord. De verdediging heeft terecht geconstateerd dat er op onderdelen verschillen bestaan tussen de afzonderlijke verklaringen van de getuige. Maar ook hier geldt dat de getuige uitvoerig door de verdediging is ondervraagd, en dat toetsing van de verklaringen heeft kunnen plaatsvinden.

Het hof constateert daarbij dat de getuige reeds op 3 november 2005, vlak na de moord op [slachtoffer 4], verslag heeft gedaan van feitelijkheden rondom de afpersing van [slachtoffer 4]. De getuige heeft daarbij ook naar voren gebracht geen namen te willen noemen uit angst dat haar gezin nog meer zou overkomen. Toen de getuige de beslissing had genomen verklaringen te gaan afleggen, is zij veel uitgebreider gaan verklaren en heeft zij daarbij ook namen genoemd. De kern van wat de getuige op 3 november 2005 heeft verklaard, is daarbij in al haar latere verklaringen overeind gebleven.

In latere verklaringen heeft de getuige ook naar voren gebracht dat zij psychisch zwaar heeft geleden onder hetgeen haar en haar gezin is overkomen. Het hof acht het aannemelijk dat de hier genoemde omstandigheden eraan debet zijn dat [getuige 19] niet steeds identiek heeft verklaard. Ook is aannemelijk dat het gegeven dat de getuige zeer veelvuldig in een periode van ruim drie jaar verklaringen heeft afgelegd, ertoe heeft geleid dat verschillen zijn ontstaan.

Dit brengt echter geenszins mee dat haar verklaringen, voor zover voor het bewijs gebruikt, niet in essentie consistent zijn of dat hun betrouwbaarheid is aangetast. Bovendien vinden zij op belangrijke onderdelen steun in ander bewijsmateriaal.

Ad 3. Sturing

Op grond van hetgeen de verdediging naar voren heeft gebracht, is evenmin aannemelijk geworden dat zich een zodanige sturing heeft voorgedaan, dat deze van invloed is op de betrouwbaarheid van hetgeen de getuige, zoals in de bewijsmiddelen opgenomen, heeft verklaard.

De verdediging heeft betoogd dat de verklaringen van de getuige [getuige 3] ook om andere redenen niet betrouwbaar zijn en mitsdien niet voor het bewijs kunnen worden gebruikt. De verdediging heeft daarbij aangevoerd dat de getuige

1. onzuivere motieven had om te verklaren;

2. is verhoord op een wijze die gebreken vertoont;

3. is gestuurd bij het afleggen van zijn verklaringen.

Ad 1. Motieven

Gelet op de verklaring van de verbalisant RN 03-049 bij de raadsheer-commisssaris en de verklaring van mr. Teeven als getuige ter terechtzitting in hoger beroep, moet worden geoordeeld dat de getuige geen tegenprestatie is geboden voor het afleggen van zijn verklaring; bovendien heeft [getuige 3] zijn verklaringen afgelegd voordat de Artemiszaak speelde. Voorts heeft [getuige 3] zich niet zelf bij de politie gemeld om een verklaring af te leggen (verhoor RN 03-049 bij de raadsheer-commissaris). Los daarvan maakt hetgeen door de verdediging is aangevoerd ook overigens niet aannemelijk dat de getuige onzuivere motieven heeft gehad om niet naar waarheid te verklaren en valse beschuldigingen te uiten. Uit de inhoud van de verklaringen van [getuige 3] is wel af te leiden dat zijn wens dat de afpersingen en liquidaties zouden ophouden, zijn drijfveer is geweest om verklaringen af te leggen. Dat is een legitiem motief.

Ad 2. Wijze van verhoren

De stelling dat onderdelen van de verhoren van [getuige 3], zoals door Crombag en Wagenaar in hun rapport opgesomd, in de oorspronkelijke processen-verbaal niet, onvolledig, of onjuist zouden zijn weergegeven, alsmede het door de rapporteurs terzake aan de opsporingsambtenaren toegeschreven motief, kunnen buiten beschouwing blijven, aangezien gebreken van dien aard, voor zover aanwezig, zijn hersteld in de nadien uitgewerkte transcripties van de verhoren. De geluidsopnamen van de verhoren van 26 januari 2005 en 14 maart 2005 zijn bovendien beluisterd in aanwezigheid van de verdediging, die daarbij commentaar heeft kunnen geven. Het hof is van oordeel dat de transcripties een zodanig beeld geven dat, mede in samenhang met ander bewijsmateriaal, vaststellingen kunnen worden gedaan omtrent de betrouwbaarheid van (onderdelen van) die verklaringen. De omstandigheid dat de verhoren niet voldoen aan de in de, hierboven al genoemde, Handleiding voor Verhoor opgenomen criteria en regels die gelden voor reguliere getuigenverklaringen, brengt niet mee dat de verhoren van [getuige 3] niet bruikbaar zijn voor het bewijs. Dat gebreken bij de ondervraging overigens van zodanige aard waren dat de verklaringen van [getuige 3] om die reden onbetrouwbaar zijn, is evenmin aannemelijk geworden.

Ad 3. Sturing

Op grond van hetgeen de verdediging naar voren heeft gebracht is niet aannemelijk geworden dat van zodanige sturing sprake is geweest dat die van invloed is op de betrouwbaarheid van hetgeen de getuige, zoals in de bewijsmiddelen opgenomen, heeft verklaard.

Anders dan de officieren van justitie in eerste aanleg hebben de advocaten-generaal gevorderd de verdachte te veroordelen voor het witwassen van de zogenaamde Wallenpanden (feit 3 sub D.3 tot en met 10). De advocaten-generaal hebben hun vordering op het volgende gebaseerd.

[slachtoffer 1] heeft in de achterbankgesprekken gezegd dat hijzelf de Wallenpanden aanvankelijk hield voor de verdachte en door de verdachte gedwongen is deze over te dragen aan [medeverdachte 2]. Uit steunbewijs kan worden afgeleid dat de verdachte de feitelijke zeggenschap over de panden had en dat hij over deze panden kon beschikken. Nu de verdachte weet had van de omgang van [slachtoffer 1] met criminelen en van investeringen van criminelen bij [slachtoffer 1], had hij moeten weten dat de Wallenpanden afkomstig waren uit enig misdrijf. De verdachte heeft zich willens en wetens blootgesteld aan de aanmerkelijke kans dat de Wallenpanden afkomstig waren van enig misdrijf.

-ten aanzien van het onder 2 tenlastegelegde-

hij in de periode van 1 januari 2002 tot en met 17 mei 2004 in Nederland met het oogmerk om zich en/of één of meer anderen wederrechtelijk te bevoordelen, door bedreiging met geweld [slachtoffer 1] heeft gedwongen tot de afgifte van geldbedragen, te weten:

€ 3.176.461,50 en

€ 1.361.340,60 en

€ 3.400.000,- en

€ 1.500.000,- en

€ 900.000,- en

€ 450.000,- en

€ 250.000,- en

€ 1.499.920,28 en

€ 2.800.000,- en

€ 400.000,- en

USD 2.000.000,- en

€ 50.000,-,

toebehorende aan die [slachtoffer 1],

bestaande die bedreiging met geweld hierin dat

- hij, verdachte, op een voor die [slachtoffer 1] dreigende wijze tegen die [slachtoffer 1] heeft gezegd dat hij en/of één of meer van zijn familieleden zouden worden gedood als hij niet binnen een gestelde termijn zou betalen, en

- hij, verdachte, op een voor die [slachtoffer 1] dreigende wijze zich heeft opgehouden bij de woning en bij een locatie waar die [slachtoffer 1] op dat moment aanwezig was, en

- op een voor die [slachtoffer 1] dreigende wijze een vuurwapen aan die [slachtoffer 1] is voorgehouden en op die [slachtoffer 1] is gericht, en

- hij, verdachte, een dermate dreigende situatie voor die [slachtoffer 1] heeft gecreëerd en in stand gehouden, dat de vrees van die [slachtoffer 1] voor geweld van de zijde van de verdachte gerechtvaardigd was;

-ten aanzien van het onder 3 tenlastegelegde-

hij in de periode van 1 december 2002 tot en met 30 januari 2006, te Amsterdam, elders in Nederland, in Duitsland en in Zwitserland tezamen en in vereniging met een ander en alleen zich schuldig heeft gemaakt aan witwassen, immers:

heeft hij, verdachte, het navolgende geldbedrag verworven en voorhanden gehad:

C) (contant via een derde)

ongeveer € 50.000,- (welk geldbedrag contant door [getuige 1] namens [slachtoffer 1] aan verdachte is overhandigd), zulks terwijl hij wist dat dat geldbedrag – onmiddellijk of middellijk – afkomstig was uit afpersing;

en heeft hij, verdachte, tezamen en in vereniging met een ander,

E) (via bankrekeningen van [naam A] en/of aan hem gelieerde bedrijven)

van geldbedragen tot een totaalbedrag van ongeveer € 17.000.000,- de werkelijke aard en de herkomst verhuld en geldbedragen tot een totaalbedrag van ongeveer € 17.000.000,- verworven en voorhanden gehad, te weten de navolgende geldbedragen:

I. een geldbedrag van € 3.176.461,50, waarbij het verhullen erin bestaat dat:

- op of omstreeks 30 december 2002 voornoemd geldbedrag afkomstig van bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 3], aangehouden bij de Deutsche Bank te Amsterdam, giraal wordt ontvangen op bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 14], aangehouden bij Fortis Bank te Rotterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van zijn mededader,

- op of omstreeks 3 januari 2003 een geldbedrag van € 3.175.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank, naar coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij UBS Bank te Zürich, Zwitserland, welke bankrekening ter beschikking staat van zijn mededader,

- op of omstreeks 19 februari 2003 een geldbedrag van € 4.005.000,- wordt overgeboekt van die coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij UBS Bank, naar de bankrekening [rekeningnummer] op naam van [naam], aangehouden bij Clariden Bank te Genève, Zwitserland, welke bankrekening ter beschikking staat van zijn mededader,

II. een geldbedrag van € 1.361.340,60, waarbij het verhullen erin bestaat dat:

- op of omstreeks 10 januari 2003 voornoemd geldbedrag, afkomstig van bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 3], aangehouden bij de Deutsche Bank te Amsterdam, giraal wordt ontvangen op bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 14], aangehouden bij Fortis Bank te Rotterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van zijn mededader,

- op of omstreeks 15 januari 2003 een geldbedrag van € 1.360.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank, naar coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij UBS Bank te Zürich, Zwitserland, welke bankrekening ter beschikking staat van zijn mededader,

- op of omstreeks 19 februari 2003 een geldbedrag van € 4.005.000,- wordt overgeboekt van die coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij UBS Bank naar de bankrekening [rekeningnummer], op naam van [naam]., aangehouden bij Clariden Bank te Genève, Zwitserland, welke bankrekening ter beschikking staat van zijn mededader,

III. een geldbedrag van € 3.400.000,-, waarbij het verhullen erin bestaat dat:

- op of omstreeks 28 februari 2003 voornoemd geldbedrag, afkomstig van bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 5], aangehouden bij de Deutsche Bank te Amsterdam, giraal wordt ontvangen op bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 14], aangehouden bij Fortis Bank te Rotterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van zijn mededader,

- op of omstreeks 4 maart 2003 een geldbedrag van € 3.000.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [naam A], aangehouden bij de Deutsche Bank te Amsterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van zijn mededader,

- op of omstreeks 11 maart 2003 een geldbedrag van € 400.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank, naar coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij UBS Bank te Zürich, Zwitserland, welke bankrekening ter beschikking staat van zijn mededader,

IV. een geldbedrag van € 1.500.000,-, waarbij het verhullen erin bestaat dat:

- op of omstreeks 14 maart 2003 voornoemd geldbedrag, afkomstig van [bedrijf 22] te Basel, Zwitserland, giraal wordt ontvangen op coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij UBS Bank te Zürich, Zwitserland, welke coderekening ter beschikking staat van zijn mededader,

- op of omstreeks 14 maart 2003 een geldbedrag van € 2.000.000,- wordt overgeboekt van die coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij UBS Bank,

V. een geldbedrag van ongeveer € 900.000,-, waarbij het verhullen erin bestaat dat:

- op of omstreeks 2 april 2003 voornoemd geldbedrag, afkomstig van bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 5], aangehouden bij de Deutsche Bank te Amsterdam, giraal wordt ontvangen op bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 14], aangehouden bij Fortis Bank te Rotterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van zijn mededader,

- op of omstreeks 3 april 2003 een geldbedrag van € 900.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank naar coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij UBS Bank te Zürich, Zwitserland, welke coderekening ter beschikking staat van zijn mededader,

VI. een geldbedrag van € 450.000,- waarbij het verhullen erin bestaat dat:

- op of omstreeks 23 april 2003 voornoemd geldbedrag, afkomstig van bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 5], aangehouden bij de Deutsche Bank te Amsterdam, giraal wordt ontvangen op bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 14], aangehouden bij Fortis Bank te Rotterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van zijn mededader,

- op of omstreeks 2 mei 2003 een geldbedrag van € 200.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van Merwede Group BV, aangehouden bij Rabobank te Rotterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van zijn mededader,

- op of omstreeks 22 mei 2003 een geldbedrag van € 150.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 7],

VII. een geldbedrag van ongeveer € 1.499.990,-, waarbij het verhullen erin bestaat dat:

- op of omstreeks 27 mei 2003 voornoemd geldbedrag, afkomstig van derdengeldrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 23], giraal wordt ontvangen op bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 14], aangehouden bij Fortis Bank te Rotterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van zijn mededader,

- op of omstreeks 28 mei 2003 een geldbedrag van € 1.100.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 8], aangehouden bij Deutsche Bank te Amsterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van zijn mededader,

- op of omstreeks 28 mei 2003 een geldbedrag van € 400.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank, naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 9], aangehouden bij ABNAMRO Bank te Amsterdam,

VIII. een geldbedrag van € 2.800.000,- waarbij het verhullen erin bestaat dat:

- op of omstreeks 26 juni 2003 voornoemd geldbedrag, afkomstig van bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 10], aangehouden bij Hauck & Aufhäuser Privatbankiers te Frankfurt (Duitsland) giraal wordt ontvangen op coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij UBS Bank te Zürich, Zwitserland, welke coderekening ter beschikking staat van zijn mededader,

- op of omstreeks 27 juni 2003 een geldbedrag van € 400.000,- wordt overgeboekt van die coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij UBS Bank, naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 11] aangehouden bij ING Bank te Amsterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s),

- op of omstreeks 27 juni 2003 een geldbedrag van € 400.000,- wordt overgeboekt van die coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij UBS Bank, naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 9], aangehouden bij ABN AMRO Bank te Amsterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van verdachte en/of (één of meer van) zijn mededader(s),

- op of omstreeks 27 juni 2003 een geldbedrag van € 2.000.000,- wordt overgeboekt van die coderekening [rekeningnummer], aangehouden bij USB Bank, naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 12] aangehouden bij Rabobank te Rotterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van zijn mededader,

IX. een geldbedrag van ongeveer € 400.000,- waarbij het verhullen erin bestaat dat:

- op of omstreeks 21 juli 2003 voornoemd geldbedrag, afkomstig van bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 5], aangehouden bij de Deutsche Bank te Amsterdam, giraal wordt ontvangen op bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 14], aangehouden bij Fortis Bank te Rotterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van zijn mededader,

- op of omstreeks 24 juli 2003 een geldbedrag van € 250.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank, naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 7],

- op of omstreeks 25 juli 2003 een geldbedrag van € 150.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij Fortis Bank, naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 9],aangehouden bij ABN AMRO Bank te Amsterdam,

XI. een geldbedrag van ongeveer USD 2.000.000,- (met een tegenwaarde van ongeveer € 1.580.373,37), waarbij het verhullen erin bestaat dat:

- op of omstreeks 7 januari 2004 voornoemd geldbedrag, afkomstig van bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 27], aangehouden bij de Deutsche Bank te Amsterdam, giraal wordt ontvangen op bankrekening [rekeningnummer] op naam van [naam]., aangehouden bij ABN AMRO Bank op Curaçao, welke bankrekening ter beschikking staat van zijn mededader,

- op of omstreeks 8 januari 2004 een geldbedrag van € 1.500.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij ABN AMRO Bank, naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [naam A], aangehouden bij ABN AMRO Bank te Amsterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van zijn mededader,

- op of omstreeks 12 januari 2004 een geldbedrag van € 1.100.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij ABN AMRO Bank naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [bedrijf 8], aangehouden bij Deutsche Bank te Amsterdam, welke bankrekening ter beschikking staat van zijn mededader,

- op of omstreeks 12 januari 2004 een geldbedrag van € 150.000,- wordt overgeboekt van die bankrekening [rekeningnummer], aangehouden bij ABN AMRO Bank naar bankrekening [rekeningnummer] op naam van [naam] BV, aangehouden bij Staalbankiers, welke bankrekening ter beschikking staat van zijn mededader,

en waarbij het verhullen van de werkelijke aard van voornoemde geldbedragen er mede uit bestaat dat valse betalingstitels worden opgegeven,

zulks terwijl hij en zijn mededader wisten, dat die geldbedragen - onmiddellijk of middellijk - afkomstig waren uit afpersing.

-ten aanzien van het onder 6 tenlastegelegde-

hij in de periode van 1 augustus 1998 tot en met 31 december 1998, te Amsterdam, tezamen en in vereniging met anderen met het oogmerk om zich en/of (een) of meer ander(en) wederrechtelijk te bevoordelen, door bedreiging met geweld [slachtoffer 2] heeft gedwongen tot de afgifte van een geldbedrag, toebehorende aan die [slachtoffer 2] en/of [slachtoffer 3], bestaande die bedreiging met geweld hierin dat:

- hij, verdachte, naar de woning van die [slachtoffer 2] is gegaan en die [slachtoffer 2] heeft gewaarschuwd voor een probleem dat die [slachtoffer 2] en diens zoon [slachtoffer 3]zouden hebben of kunnen krijgen in verband met de omgang van die [slachtoffer 3]met een meisje, en

- hij, verdachte, en zijn mededaders op een later moment naar de woning van die [slachtoffer 2] zijn gegaan, hij, verdachte, tegen die [slachtoffer 2] heeft gezegd dat een persoon hem, [slachtoffer 2], wilde spreken, en zijn mededader(s) dreigend tegen die [slachtoffer 2] heeft/hebben gezegd dat diens zoon [slachtoffer 3] een probleem had, dat er geld moest worden betaald en dat hij en zijn familieleden zouden worden gedood;

-ten aanzien van het onder 7 tenlastegelegde-

hij in de periode van 1 januari 2004 tot en met 2 november 2005 in Nederland, heeft deelgenomen aan een organisatie, bestaande uit hem, verdachte, [medeverdachte 5], [medeverdachte 6] en één of meer anderen, welke organisatie tot oogmerk had het plegen van misdrijven, te weten:

- afpersing van [slachtoffer 4],

- bedreiging van die [slachtoffer 4] met enig misdrijf tegen het leven gericht en met zware mishandeling, en

- witwassen van vermogensbestanddelen, afkomstig van afpersing van die [slachtoffer 4],

terwijl hij, verdachte, binnen deze organisatie een leidinggevende rol heeft vervuld;

-ten aanzien van het onder 8 tenlastegelegde-

hij in de periode van 1 augustus 2004 tot en met 1 oktober 2004 te Amsterdam, tezamen en in vereniging met anderen, met het oogmerk om zich en anderen wederrechtelijk te bevoordelen, door bedreiging met geweld [slachtoffer 4] heeft gedwongen tot de afgifte van ongeveer 1.000.000,- euro, toebehorende aan die [slachtoffer 4],

bestaande die bedreiging met geweld hierin dat hij, verdachte, en/of één of meer van zijn mededaders:

- naar de woning van die [slachtoffer 4] zijn gegaan en dreigend tegen die [slachtoffer 4] hebben gezegd dat hij dat geldbedrag moest betalen omdat anders zijn woning zou worden opgeblazen en hij, [slachtoffer 4], en zijn familieleden zouden worden gedood, en

- op een voor die [slachtoffer 4] dreigende wijze een vuurwapen aan die [slachtoffer 4] hebben getoond, en

- dreigend die [slachtoffer 4] hebben toegesproken, en

- die [slachtoffer 4] hebben meegenomen,

door welke voornoemde handelingen zij een dermate dreigende situatie voor die [slachtoffer 4] hebben gecreëerd en in stand gehouden, dat de vrees van die [slachtoffer 4] voor geweld van de zijde van verdachte en zijn mededaders gerechtvaardigd was;

-ten aanzien van het onder 9 tenlastegelegde-

hij in of omstreeks de maanden juni of juli 2005 te Amsterdam in café Bolle Jan opzettelijk een persoon, te weten [slachtoffer 5], meermalen hard tegen het lichaam heeft geslagen, waardoor voornoemde [slachtoffer 5] pijn heeft ondervonden;

-ten aanzien van het onder 10 tenlastegelegde-

hij op 29 augustus 2002 te Amsterdam [slachtoffer 6] en [slachtoffer 7] heeft bedreigd met enig misdrijf tegen het leven gericht, immers heeft hij, verdachte, opzettelijk dreigend tegen die [slachtoffer 6] gezegd: “je moet maar oppassen en ik zou maar goed achterom kijken als je over straat loopt” en “je zou niet de eerste zijn die dood teruggevonden wordt” en opzettelijk dreigend tegen die [slachtoffer 7] gezegd: “als je een echte kerel bent, dan kom je nu mee naar buiten en dan sla ik je kop van je romp”;

-ten aanzien van het onder 11 tenlastegelegde-

hij in de nacht van 31 december 1999 op 1 januari 2000 te IJmuiden, tezamen en in vereniging met anderen, opzettelijk een persoon, te weten [slachtoffer 8], meermalen hard tegen het hoofd en het gezicht heeft geslagen en geschopt, waardoor voornoemde [slachtoffer 8] letsel heeft bekomen en pijn heeft ondervonden;

-ten aanzien van het onder 12 tenlastegelegde-

hij in of omstreeks de maand juli 2005 te Amsterdam opzettelijk een persoon, te weten [slachtoffer 9], meermalen tegen het lichaam heeft geschopt en geslagen, waardoor voornoemde [slachtoffer 9] letsel heeft bekomen en pijn heeft ondervonden;

-ten aanzien van het onder 13 tenlastegelegde-

hij op 6 november 2004 te Amsterdam in café De Hallen opzettelijk een persoon, te weten [slachtoffer 10], meermalen hard tegen het hoofd heeft geslagen, waardoor voornoemde [slachtoffer 10] pijn heeft ondervonden.

-ten aanzien van het onder 2 bewezenverklaarde-

Afpersing;

-ten aanzien van het onder 3 bewezenverklaarde-

Witwassen

en

Medeplegen van witwassen;

-ten aanzien van het onder 6 en 8 bewezenverklaarde telkens-

Afpersing, terwijl het feit wordt gepleegd door twee of meer verenigde personen;

-ten aanzien van het onder 7 bewezenverklaarde-

Deelneming aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven, terwijl hij leider van die organisatie was;

-ten aanzien van het onder 9, 12 en 13 bewezenverklaarde telkens-

Mishandeling;

-ten aanzien van het onder 10 bewezenverklaarde-

Bedreiging met enig misdrijf tegen het leven gericht, meermalen gepleegd;

-ten aanzien van het onder 11 bewezenverklaarde-

Medeplegen van mishandeling.

In de zomer van 2004 heeft de verdachte deel uitgemaakt van een criminele organisatie die zich richtte op afpersing van [slachtoffer 4], bedreiging van die [slachtoffer 4] en het witwassen van vermogensbestanddelen, afkomstig van afpersing van die [slachtoffer 4]. De verdachte, die een leidende rol speelde in deze organisatie, heeft zich in dit verband met zijn mededaders schuldig gemaakt aan daadwerkelijke afpersing van [slachtoffer 4]. De verdachte heeft hierin zijn mededaders, van wie enkelen [slachtoffer 4] al meer dan 20 jaren kenden en met hem bevriend waren geweest, aangestuurd. Twee van zijn mededaders zijn naar de woning van [slachtoffer 4] gegaan en hebben hem daar in aanwezigheid van zijn echtgenote en destijds 13-jarige dochter bedreigd. Zij hebben [slachtoffer 4] een vuurwapen getoond en hem gecommandeerd één miljoen euro te betalen omdat anders zijn woning zou worden opgeblazen en hij, [slachtoffer 4], en zijn familieleden zouden worden gedood. Daarna hebben de verdachte en zijn mededaders de voor [slachtoffer 4] dreigende situatie in stand gehouden door hem, ook na de betaling, nog een aantal malen tot ontmoetingen met hen, zijn afpersers, te dwingen.

Ook in het geval van [slachtoffer 4] geldt dat de afpersing diep en langdurig op zijn leven en dat van zijn gezin heeft ingegrepen. Volgens [slachtoffer 4], de weduwe van [slachtoffer 4], is het leven van [slachtoffer 4] en de overige gezinsleden vanaf het deurincident getekend geweest door grote angst en spanningen. Uit haar verklaringen is voorts gebleken dat het feit dat het juist zijn oude vrienden waren die zich zo tegen hem hadden gekeerd, [slachtoffer 4] diep heeft geraakt. Volgens de verklaringen van zijn directe familie was [slachtoffer 4] als gevolg van de door de verdachte en zijn mededaders uitgeoefende druk in de laatste periode van zijn leven zichzelf niet meer.

De verdachte heeft zich verder schuldig gemaakt aan een viertal mishandelingen waarbij de slachtoffers letsel en/of pijn hebben ondervonden en hij heeft bedreigingen geuit jegens twee werknemers van een café. Zulke misdrijven veroorzaken bij de slachtoffers daarvan gevoelens van onveiligheid en brengen in de samenleving onrust teweeg.

Uit de verklaringen van getuigen komt het beeld van de verdachte naar voren van een man die als hem iets niet zint, er niet voor terugdeinst met geweld te dreigen en daadwerkelijk geweld te gebruiken. De verdachte heeft ter terechtzitting van 13 maart 2009 verklaard zich niet te herkennen in het door anderen van hem geschetste beeld van een driftig persoon. Niettemin moet worden geconstateerd dat getuigen hem ook buiten het verband van de bewezenverklaarde feiten hebben ervaren als opvliegend en agressief. Gewezen kan worden op de verklaringen van [getuige 14] en [getuige 20] over een incident in 2001 waarbij de verdachte zonder verklaarbare reden buiten zichzelf van woede was, de verklaring van [getuige 32] over een door hem ondervonden zeer agressieve bejegening van de kant van de verdachte en de verklaringen van [getuige 16], [getuige 7] en [getuige 17] over extreme woede-uitbarstingen van de verdachte.

Gelast de teruggave aan de verdachte van het inbeslaggenomen en nog niet teruggegeven voorwerpen, te weten:

- 1.00 STK Adapter, zwarte mini sim adapter, chip stadstoezicht, en

- 1.00 STK CD-rom, A.5.A.8., gesprek met [naam L], [medeverdachte 6] en [verdachte].