Hoge Raad, 12-03-1997, ECLI:NL:HR:1997:BI5481 ZC6589, 30478

3.1. In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan. Belanghebbende was in het onderhavige jaar (1985) directeur/enig aandeelhouder van een vennootschap in Q. Nadat hij voor dat jaar een belastbaar inkomen van f 113.294 had aangegeven - en hiervoor ook was aangeslagen - is in 1989 door de Rijksaccountantsdienst een boekenonderzoek bij die vennootschap ingesteld, dat vervolgens heeft geleid tot een strafrechtelijk onderzoek door de FIOD, met belanghebbende en de vennootschap als verdachten. In dat verband is op 16 juni 1992 onder C, een registeraccountant die door de advocaten van de beide verdachten als adviseur in hun strafzaken bij de verdediging was ingeschakeld, een groot aantal stukken in beslag genomen. Bij beschikking van de Hoge Raad (Strafkamer) van 29 maart 1994, NJ 1994, 552 is uitgemaakt dat genoemde C zich kon verzetten tegen de inbeslagneming van die stukken voor zover zij object van het aan die advocaten toekomende verschoningsrecht waren voordat zij door dezen aan C ter hand waren gesteld ('afgeleid verschoningsrecht'). Na verwijzing heeft de Rechtbank te Amsterdam blijkens haar bij pleidooi in cassatie overgelegde beschikking van 11 november 1994 in verband met dat verschoningsrecht de teruggave van een gedeelte van die stukken aan C gelast. Tot de volgens de Rechtbank terug te geven stukken behoorden de in 3.3 bedoelde bankafschriften.

3.2. Het Hof heeft onder meer aangenomen dat belanghebbende naast inkomsten als directeur van de in 3.1 bedoelde vennootschap ook nog inkomsten had genoten uit (effecten)rekeningen in Nederland en Zwitserland, die op naam stonden van een Ierse vennootschap waarvan belanghebbende eveneens alle aandelen bezat. Het heeft dit oordeel gebaseerd op vermoedens, ontleend aan gegevens uit het FIOD-onderzoek, welke vermoedens niet door belanghebbende waren ontzenuwd.

3.3. Deze vermoedens waren voor een deel mede gegrond op onder C in beslag genomen stukken, waaronder 'een groot aantal bankafschriften'. Hoewel die stukken volgens belanghebbende onder het 'afgeleid verschoningsrecht' van C vielen, zijn zij niettemin door het Hof in zijn oordeel betrokken. Het Hof heeft dit gemotiveerd door te oordelen dat belanghebbende zich bereid had verklaard al zijn bankrekeningen ter inzage te verstrekken onder voorwaarde dat de gegevens daarvan niet in zijn strafzaak zouden worden gebruikt en dat de Inspecteur, gelet op de artikelen 47 e.v. van de Algemene wet inzake rijksbelastingen (verder: AWR), van de hier bedoelde bankafschriften zonder wettelijke belemmering kennis had kunnen nemen.

3.4. De middelen 2 en 3 zijn gericht tegen de verwerping van belanghebbendes stelling dat op de onder C in beslag genomen stukken als onrechtmatig verkregen bewijs geen acht mag worden geslagen. Volgens belanghebbende moet, gelet op de beschikking van de Hoge Raad (Strafkamer) van 29 maart 1994, NJ 1994, 552, ervan worden uitgegaan dat de door hem bedoelde stukken onrechtmatig in beslag zijn genomen en druist deze onrechtmatigheid zozeer in tegen hetgeen van een behoorlijk handelende overheid mag worden verwacht, dat ook in een fiscale procedure die stukken niet mogen worden gebruikt. Belanghebbende acht schending van het verschoningsrecht van een advocaat ook in fiscale zaken onrechtmatig en meent dat hierop geen uitzondering had mogen worden toegelaten.

3.5. Deze middelen slagen, echter alleen voor zover de onder C in beslag genomen stukken - waaronder de hiervóór onder 3.3 bedoelde bankafschriften - vallen onder diens 'afgeleide verschoningsrecht'. Het belang dat een ieder vrijelijk en zonder vrees voor openbaarmaking informatie aan zijn advocaat kan toevertrouwen is ook in fiscale zaken zo zwaarwegend - artikel 53a (huidige tekst) AWR illustreert dit - dat voor stukken die met schending van het verschoningsrecht van een advocaat, of van een daarvan afgeleid verschoningsrecht, onrechtmatig jegens de belastingplichtige zijn verkregen, geldt dat een behoorlijk handelende overheid die stukken niet in een fiscale procedure tegen hem mag gebruiken.

3.6. Dat belanghebbende, zoals het Hof hier kennelijk beslissend heeft geacht, zich bereid had verklaard al zijn bankrekeningen ter inzage te verstrekken onder voorwaarde dat de gegevens daarvan niet in zijn strafzaak zouden worden gebruikt, kan aan het bovenstaande niet afdoen, reeds omdat de stukken van het geding geen andere gevolgtrekking toelaten dan het door het Hof bedoelde aanbod van belanghebbende om inzage te geven in zijn bankrekeningen al in een eerder stadium was vervallen; de Inspecteur had dit afgewezen omdat deze de door belanghebbende aan dat aanbod verbonden voorwaarde niet wenste te aanvaarden. De door het Hof genoemde verplichtingen op grond van de artikelen 47 e.v. AWR kunnen aan hetgeen in 3.5 is overwogen evenmin afdoen.

3.7. De uitspraak van het Hof kan niet in stand blijven. Middel 1 behoeft geen behandeling. Verwijzing moet volgen voor een onderzoek in volle omvang. Onder meer moet onderzocht worden of en, zo ja, in hoeverre de onder C in beslag genomen stukken onder diens afgeleide verschoningsrecht vallen. In de uitspraak na verwijzing zal zo nodig ook de kennelijk onjuiste vermelding in het dictum van f 12.758 in plaats van f 12.578 kunnen worden hersteld.