Hoge Raad, 02-04-2004, AO1948, C02/318HR

2 april 2004

Eerste Kamer

Nr. C02/318HR

JMH/AT

1. EEMSMOND BEHEER B.V., gevestigd te Delfzijl,

2. EEMSMOND BETONCENTRALE B.V., gevestigd te Delfzijl,

3. MAATSCHAPPIJ TOT EXPLOITATIE VAN BETONBEDRIJVEN IN NEDERLAND (MEBIN) B.V., gevestigd te Amsterdam,

4. BETON MORTELBEDRIJVEN CEMENTBOUW B.V., gevestigd te Heemstede,

Eiser tot cassatie - verder te noemen: [eiser] - heeft bij exploot van 9 september 1998 verweersters in cassatie - verder te noemen: Eemsmond c.s. - in versneld regime gedagvaard voor de rechtbank te Groningen en gevorderd bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad, Eemsmond c.s. te veroordelen, des dat de één betalende de ander zal zijn bevrijd:

I. aan [eiser] te voldoen inzake het affinancieren van het tijdsevenredige Lommerts-pensioen en het collectieve pensioen tot 1 oktober 1992 een bedrag ten bedrage van ƒ 108.902,66, dit tegen behoorlijk bewijs van kwijting;

II. aan [eiser] op de door deze aan te geven wijze te voldoen inzake de tijdsevenredige affinanciering van de pensioenverplichtingen vanaf 1 oktober 1992 tot 1 augustus 1998 een bedrag groot ƒ 61.446,--, dit ook tegen behoorlijk bewijs van kwijting;

III. aan [eiser] op de door deze aan te geven wijze te voldoen inzake de overeengekomen vergoeding wegens pensioenschade een bedrag groot ƒ 403.963,--, dit tegen behoorlijk bewijs van kwijting;

IV. aan [eiser] te voldoen de buitengerechtelijke incassokosten ten bedrage van ƒ 21.389,34, dit tegen behoorlijk bewijs van kwijting.

V. aan [eiser] te voldoen de wettelijke rente sedert 1 augustus 1998, dan wel sedert de dag van deze dagvaarding, tot aan de dag der algehele voldoening over de hiervoor sub I t/m IV genoemde bedragen;

VI. tot betaling van de kosten van de procedure.

Eemsmond c.s. hebben de vorderingen bestreden.

De rechtbank heeft bij tussenvonnis van 6 november 1998 een comparitie van partijen gelast en bij eindvonnis van 8 januari 1999 Eemsmond c.s. veroordeeld om tegen bewijs van kwijting aan [eiser] te betalen de wettelijke rente over ƒ 108.902,66 over de periode van 17 augustus 1998 tot 24 september 1998, het vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad verklaard, en het meer of anders gevorderde afgewezen.

Tegen beide vonnissen heeft [eiser] hoger beroep ingesteld bij het gerechtshof te Leeuwarden.

Bij arrest van 21 augustus 2002 heeft het hof het vonnis waarvan beroep bekrachtigd.

Het arrest van het hof is aan dit arrest gehecht.

Tegen het arrest van het hof heeft [eiser] beroep in cassatie ingesteld. De cassatiedagvaarding is aan dit arrest gehecht en maakt daarvan deel uit.

Eemsmond c.s. hebben geconcludeerd tot verwerping van het beroep.

De zaak is voor partijen toegelicht door hun advocaten.

De conclusie van de Advocaat-Generaal L.A.D. Keus strekt tot vernietiging en verwijzing.

3.1 In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.

(i) Tussen [eiser] en Eemsmond Beheer B.V. (verder: Eemsmond Beheer) is een arbeidsovereenkomst tot stand gekomen op basis waarvan [eiser] per 1 mei 1990 de positie vervulde van statutair bestuurder en werknemer van Eemsmond Beheer. Daarbij gold, in verband met een overname door Eemsmond Beheer, als datum van indiensttreding 11 augustus 1969. [Eiser] is per 1 mei 1990 ook benoemd tot statutair bestuurder van Eemsmond Betoncentrale B.V.

(ii) Deze bestuursfuncties van [eiser] zijn bij aandeelhoudersbesluiten van 30 januari 1998 met ingang van 1 februari 1998 beëindigd.

(iii) Het dienstverband van [eiser] bij Eemsmond Beheer is bij brief van 30 januari 1998 tegen 1 augustus 1998 opgezegd.

(iv) In verband met de beëindiging van de bestuursfuncties en de opzegging van de arbeidsovereenkomst hebben partijen op 31 januari 1998/12 februari 1998 een vaststellingsovereenkomst ondertekend.

(v) Art. 13 van deze overeenkomst bepaalt - samengevat - dat Eemsmond Beheer zal zorgdragen voor een (correcte) affinanciering van het pensioen van [eiser].

(vi) Eemsmond Betoncentrale B.V. heeft op 24 september 1998 een bedrag van ƒ 108.902,66 ter zake van de affinanciering collectieve pensioenvoorziening en op 28 september 1998 een bedrag van ƒ 61.446,-- ter zake van affinanciering individuele pensioenvoorziening voldaan.

3.2 In cassatie gaat het alleen nog om de hiervoor in 1 vermelde vordering van [eiser] tot veroordeling van Eemsmond Beheer c.s. tot betaling van een overeengekomen vergoeding wegens pensioenschade ten bedrage van ƒ 403.963,--. [Eiser] heeft aan die vordering ten grondslag gelegd dat in een bespreking op 29 januari 1998 overeenstemming is bereikt over de aan [eiser] toekomende vergoeding ter zake van zijn pensioenschade. De rechtbank heeft deze vordering in haar eindvonnis afgewezen. Het hof heeft dit vonnis bekrachtigd. De overwegingen die het hof tot deze beslissing hebben geleid, kunnen als volgt worden samengevat.

(a) Het wezen van de vaststellingsovereenkomst, waarbij partijen zich binden aan een vaststelling die ook bestemd is te gelden voorzover zij van een tevoren bestaande rechtstoestand mocht afwijken, impliceert dat zelfs al zou de door [eiser] gestelde overeenkomst inzake pensioenschade zijn gesloten, Eemsmond Beheer c.s. niet gehouden zijn tot nakoming daarvan, nu deze overeenkomst niet haar weerslag heeft gevonden in de op 31 januari 1998 tussen partijen gesloten vaststellingsovereenkomst, waarbij [eiser] geen enkel voorbehoud heeft gemaakt met betrekking tot deze vordering, maar - integendeel - Eemsmond c.s. finale kwijting heeft verleend.

(b) Bewijslevering die zich richt tegen de inhoud van de vaststellingsovereenkomst, is daarom niet ter zake dienende.

(c) Het beroep op het Haviltex-criterium snijdt geen hout, nu de vaststellingsovereenkomst klaarblijkelijk alles wat met het pensioen van [eiser] te maken heeft, uitputtend regelt en daarin met geen woord wordt gerept over pensioenschade, en [eiser] aan Eemsmond Beheer c.s. wel finale kwijting heeft verleend.

(d) Ten overvloede overweegt het hof dat "niet wel denkbaar" is dat partijen, die volgens [eiser] langdurig over de pensioenschade hebben onderhandeld en volgens hem op 29 januari 1998 tot overeenstemming zijn gekomen, dienaangaande niets in hun - overigens uitputtende - vaststellingsovereenkomst van 31 januari 1998 hebben opgenomen. In ieder geval valt niet te begrijpen waarom [eiser] op 12 februari 1998 de vaststellingsovereenkomst (inclusief de finale kwijting) heeft getekend.

De Hoge Raad:

vernietigt het arrest van het gerechtshof te Leeuwarden van 21 augustus 2002;

verwijst het geding naar het gerechtshof te Arnhem ter verdere behandeling en beslissing;

veroordeelt Eemsmond Beheer c.s. in de kosten van het geding is cassatie, tot op deze uitspraak aan de zijde van [eiser] begroot op € 4.682,36 aan verschotten en € 1.590,-- voor salaris.