Parket bij de Hoge Raad, 16-08-2005, AT6425, 01656/04

Conclusie inzake:

[verdachte]

1. Verdachte is door het Gerechtshof te Arnhem wegens 1. primair poging tot doodslag, meermalen gepleegd en 2. bedreiging met enig misdrijf tegen het leven gericht, meermalen gepleegd, veroordeeld tot 1 jaar voorwaardelijke gevangenisstraf met een proeftijd van 2 jaar, tot een werkstraf voor de duur van 240 uren, subsidiair 120 dagen hechtenis, alsmede tot een ontzegging van de bevoegdheid motorrijtuigen te besturen voor de duur van 18 maanden, waarvan 6 maanden voorwaardelijk met een proeftijd van 2 jaar. Daarnaast heeft Hof een personenauto verbeurdverklaard. Tevens heeft het Hof de vordering van de benadeelde partij toegewezen tot een bedrag van € 384,--, voor welk bedrag het Hof een schadevergoedingsmaatregel heeft opgelegd. Voor het overige heeft het Hof de benadeelde partij niet-ontvankelijk verklaard in zijn vordering.

2. Namens verdachte heeft mr. G. Spong, advocaat te Amsterdam, twee middelen van cassatie voorgesteld.

3. Het eerste middel bevat de klacht dat het onder 1. primair bewezenverklaarde (voorwaardelijk) opzet op de dood niet uit de daartoe gebezigde bewijsmiddelen kan worden afgeleid, althans dat de nadere bewijsoverweging die het Hof aan het voorwaardelijk opzet heeft gewijd ontoereikend is.

7. In de toelichting op het middel wordt aangevoerd dat voorwaardelijk opzet door het Hof ten onrechte is aangenomen op grond van de objectief grote kans op dodelijke gevolgen van verdachtes gedrag, nu daarvoor is vereist dat verdachte de aanmerkelijke kans op die dodelijke gevolgen heeft voorzien en bewust heeft aanvaard, terwijl uit de bewijsmiddelen volgt dat verdachte "straalbezopen" was zodat niet zonder meer kan worden aangenomen dat verdachte die aanmerkelijke kans heeft voorzien.

8. Stoornissen van tijdelijke aard die men zelf veroorzaakt bijvoorbeeld door drugs of - zoals in het onderhavige geval - door drank zijn van weinig invloed op de bewijsbaarheid van (voorwaardelijk) opzet.(1) In dit verband wordt door de Hoge Raad geoordeeld dat het gebruik van medicijnen en alcohol slechts dan aan het bewijs van het opzet in de weg staat indien bij de verdachte ten tijde van zijn handelen door bijvoorbeeld het gebruik van alcohol ieder inzicht in de draagwijdte van zijn gedragingen en de mogelijke gevolgen daarvan zou hebben ontbroken (vgl. HR 14 december 2004, LJN AR3226, rov. 3.5).(2)

9. Dat het "straalbezopen" zijn van de bestuurder van een auto niet snel in de weg staat aan het aannemen van voorwaardelijk opzet op de dood volgt bijvoorbeeld uit HR 17 februari 2004 (NJ 2004, 323). Daarin ging het om een verdachte die naar eigen zeggen ongeveer veertig glazen bier ophad en die met zijn zware terreinauto - kort samengevat - zeer gevaarzettend over de openbare weg binnen de bebouwde kom reed waardoor een fietser overleed. De Hoge Raad stemde in met de gedachtegang van het Hof dat uit de wijze van rijden bezwaarlijk anders kon volgen dan dat verdachte zich niet had bekommerd om de mogelijke gevolgen voor andere verkeersdeelnemers, hetgeen bevestiging vond in de omstandigheid hij dermate veel alcohol had gedronken dat hij absoluut niet meer in staat moest worden geacht om een auto te kunnen besturen, zodat verdachte zich door aldus te rijden willens en wetens had blootgesteld aan de aanmerkelijke kans dat zijn handelen de dood van het slachtoffer tot gevolg zou hebben.

10. Dat ieder inzicht bij verdachte zou hebben ontbroken is noch in hoger beroep noch in cassatie aangevoerd, terwijl daarvoor evenmin aanwijzingen zijn te vinden in het dossier.(3) Het (voorwaardelijk) opzet op de dood kan dan uit de gebezigde bewijsmiddelen worden afgeleid, met name omdat, zoals door het Hof ook is aangegeven, verdachte in zijn woede vanwege hetgeen hem zou zijn aangedaan, eerst een aantal slachtoffers heeft bedreigd met zware mishandeling en/of de dood waarna hij, de daad bij het woord voegend, met volle snelheid in een bocht achteruit is gereden waarbij één van de slachtoffers door opzij te springen ternauwernood aan een aanrijding kon ontkomen en waarna hij vervolgens met gierende banden en hoge snelheid door een glazen afrastering op de onbeschermde slachtoffers is ingereden, daarbij een slachtoffer rakend die daarbij beenletsel opliep.

11. Het middel faalt.

12. In het tweede middel wordt aangevoerd dat het Hof gehouden was nader te motiveren waarom het getuigenverklaringen waarin wordt aangegeven dat verdachte met hoge snelheid reed voor het bewijs heeft gebezigd.

Voor onderhavige appèlzaak heb ik gemeend bedoeld bureau te verzoeken een rapport te doen vervaardigen op basis van het door de verbalisanten uitgevoerde technisch-/sporenonderzoek met bijbehorende foto's.

De rapportage van het door de deskundige uitgevoerde onderzoek op basis van terzake voorhanden zijnde proces-verbaal met foto's, is naar mijn mening zonder meer helder.

Zoals uit dit deskundigenrapport blijkt, heeft de deskundige rekening gehouden met een zo maximaal mogelijk acceleratiegedrag van een vergelijkbare Volkswagen GTI conform de met een dergelijk voertuig gehouden en in de vakliteratuur gepubliceerde acceleratieproeven. Met andere woorden: er is uitgegaan van een maximaal haalbare snelheid.

Uit de op basis van het sporenonderzoek voorhanden zijnde feiten, blijkt dat er door cliënt met de auto aldaar een maximum snelheid gehaald kan zijn van ongeveer 25 km per uur! Anders dan de officier in haar requisitoir in eerste aanleg en ook anders dan zij in haar schriftuur doet betogen, is derhalve in deze geen sprake geweest van een hoge, dan wel aanzienlijke snelheid.

Hetgeen de officier terzake in haar requisitoir doet betogen is derhalve onjuist. Hetgeen de rechtbank terzake in eerste aanleg bij de bewezenverklaring onder 1 subsidiair heeft aangenomen ten aanzien van de hoge snelheid is - gelet op bovengeduid deskundigenonderzoek- evenzeer onjuist te achten.

Uit bedoeld rapport blijkt dat de deskundige de geblokkeerde remming verder berekend heeft zonder het in acht nemen van de botsingen. Alsdan was de auto tot stilstand gekomen op een afstand van 9,2 meter, te rekenen vanaf het beginpunt genummerd met bordje nr. 1. Dit is de maximale afstand, te rekenen vanaf de fase acceleratie, besef afbreken acceleratie, gas loslaten + activering rem, remblokkeerfase + stilstand.

Wanneer beseft wordt dat de botsingen naast de remming geleid hebben tot een totale afstand van 8,3 meter (is dus 6,9 meter tot het trottoir + 1,4 meter op het trottoir), dan blijkt dat zonder de botsingen de auto - in aanmerking genomen het door cliënt uitgevoerde remproces - 90 centimeter verder op het trottoir tot stilstand was gekomen!

Uit het rapport wordt aan de hand van de uitgevoerde berekening eveneens zonder meer duidelijk dat cliënt, gelet op de afgelegde afstand, binnen ongeveer 1 seconde na het accelererend wegrijden, in aanmerking genomen de reactietijd, de remming heeft ingezet en deze remming al op het bitumen is aangevangen. Ik verwijs daarvoor naar pagina 4 van het rapport van de heer Meuwissen.

Gelet op de afstanden, zoals deze in het proces-verbaal zijn uitgemeten door de technische recherche en het daarop gebaseerde rapport van de heer Meuwissen, dient geconcludeerd te worden dat de remming door cliënt direct na het accelereren is ingezet.

Een dergelijke remming wordt uitgevoerd ter voorkoming van een aanrijding. Hieruit is naar mijn mening maar één conclusie te trekken nl. dat van opzet, c.q. voorwaardelijk opzet, bij cliënt niet kan worden gesproken, al helemaal niet van opzet op de dood van de mensen, noch van opzet op het toebrengen van zwaar lichamelijk letsel bij de mensen, die zich nota bene op het verhoogde gedeelte achter een aantal obstakels hebben bevonden op het terras.

Alleen al deze buitengewoon korte tijdsspanne maakt de door de getuigen vermeende waarneming naar mijn mening schier onmogelijk.

In aanmerking genomen de diverse in het proces-verbaal neergelegde verklaringen, afkomstig van diverse opgevoerde getuigen, kan het mijns inziens dan ook niet anders zijn, dan dat er sprake is van reconstructie achteraf, waarbij later een vertaalslag naar een eigen waarneming is gebezigd.

Deze vermeende waarneming verdraagt zich evenwel niet met de feiten in deze zaak, zodat de verklaringen, waarop de officier van justitie zich zowel in eerste aanleg, als ook in haar schriftuur in appèl heeft gebaseerd, als zijnde onbetrouwbaar terzijde dienen te worden geschoven/ niet kunnen dienen als bewijsmateriaal in onderhavige strafzaak.

Ook de rechtbank heeft in het vonnis ten onrechte voor de bewezenverklaring gevaren op de door mij hierboven aangegeven getuigenverklaringen.

14. In voorgaand, met een deskundigenrapport onderbouwd betoog, heeft het Hof volgens het middel ten onrechte geen aanleiding gezien te motiveren waarom het de getuigenverklaringen voor zover deze repten van een hoge snelheid voldoende betrouwbaar achtte om deze voor het bewijs te bezigen.

15. Uitgangspunt is dat het in beginsel is voorbehouden aan de rechter die over de feiten oordeelt om tot het bewijs te bezigen wat deze uit een oogpunt van betrouwbaarheid daartoe dienstig voorkomt en datgene terzijde te stellen wat deze voor het bewijs van geen waarde acht zonder dat hij van zijn oordeel omtrent de keuze en de betrouwbaarheid van het door hem gekozen bewijsmateriaal rekenschap behoeft af te leggen. Op dit uitgangspunt zijn zowel wettelijke als enkele jurisprudentiële uitzonderingen aangebracht, op grond waarvan onder omstandigheden een nadere redengeving van de feitenrechter wordt verlangd omtrent de betrouwbaarheid van het door hem gebezigde bewijsmateriaal, welke omstandigheden mede afhankelijk zijn van de bijzondere aard van de materie en van hetgeen ter terechtzitting in feitelijke aanleg door of namens de verdachte is aangevoerd (HR 6 januari 2004, LJN AN8569, rov. 3.2).

16. In de toelichting op het middel wordt betoogd dat het Hof in dit geval gehouden was op het bedoelde verweer uitdrukkelijk in te gaan, omdat sprake is van een uitzondering op de genoemde regel aangezien het onderhavige geval vergelijkbaar is met de situatie zoals die zich voordeed in HR 13 mei 1997, NJ 1998, 318, het zogenaamde Computergame-arrest. Daarin oordeelde de Hoge Raad dat het Hof het met een deskundigenrapport onderbouwde verweer dat de door verbalisanten verrichte observaties van het spel niet toereikend zijn om te kunnen concluderen dat sprake was van een kansspel, "gelet op de aard van de onderhavige materie" niet had mogen verwerpen zonder het deskundigenrapport in zijn overwegingen te betrekken (zie rov. 5.2).

17. In zijn noot bij het Computergame-arrest legt Schalken uit dat voor de beantwoording van de vraag of het een kansspel of een behendigheidsspel betrof, beslissend is voor de strafbaarheid in de zin van de Wet op de kansspelen. In zo'n geval, waarin de juistheid van het oordeel over het karakter van dit type spelen sterk afhankelijk is van de expertise waarover de beoordelaar beschikt, leveren deskundigen de feitelijke en normatieve context die richtinggevend is voor het juridisch oordeel en kan bij de vorming van dat oordeel de opvatting van deskundigen niet buiten beschouwing blijven. Om die reden zal de Hoge Raad ook hebben gewezen op de aard van de materie, aldus Schalken. In de onderhavige zaak ligt dit anders. De vraag of is gereden met hoge snelheid is niet richtinggevend voor het bewijs van het tenlastegelegde.

18. Bovendien gaat het middel er aan voorbij dat de omstandigheid dat weliswaar de volgens het deskundigenrapport hoogst haalbare snelheid van 25 km/u in zijn algemeenheid voor een auto niet als hoog pleegt te worden aangemerkt, maar dat deze niettemin in de omstandigheden van het concrete geval, zoals in het onderhavige geval van inrijden op onbeschermde voetgangers, als hoog kan worden aangemerkt. De uitkomst van het deskundigenrapport is dus met de verklaringen van de getuigen niet zonder meer in strijd. Ook in die zin is van een uitzonderingsgeval als in vorenbedoelde zin geen sprake. Het stond het Hof daarom vrij het deskundigenrapport ongemotiveerd terzijde te schuiven en voor het bewijs zonder meer gebruik te maken van de betreffende getuigenverklaringen.

19. Het middel faalt.

20. Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

AG