Parket bij de Hoge Raad, 22-01-2008, BB7134, 01263/07

Conclusie inzake:

[verzoeker=verdachte]

2. Namens verzoeker heeft mr R.A. van der Horst, advocaat te Amsterdam, een schriftuur houdende cassatieklachten ingediend.

3. Het eerste middel bevat de klacht dat het verzoek om een getuige ter terechtzitting te horen ten onrechte of op onbegrijpelijke gronden is afgewezen.

4. Uit de aan de Hoge Raad gezonden stukken blijkt het volgende.

4.a Ter terechtzitting van 20 augustus 2004 heeft de verdediging gepersisteerd bij het op de voet van art. 263 Sv gedane verzoek een aantal getuigen op te roepen, onder wie [medeverdachte 7]. De advocaat-generaal heeft meegedeeld dat [medeverdachte 7] in de Verenigde Staten inmiddels tot een langdurige gevangenisstraf was veroordeeld, en het Hof heeft zijn beslissing aangehouden om van de advocaat-generaal nader te vernemen of deze persoon zich alsnog bereid zou verklaren een verklaring af te leggen, en zo ja, op welke termijn dat zou kunnen geschieden.

4.b Ter terechtzitting van 5 november 2004 heeft de advocaat-generaal medegedeeld dat de tot dan toe gevoerde correspondentie nog steeds geen duidelijk antwoord op de vragen van het Hof had geleverd, maar dat het er naar uitzag dat [medeverdachte 7] bereid was een verklaring af te leggen terwijl het de advocaat-generaal bekend was dat ook de raadsman van verzoeker pogingen had ondernomen contact met deze getuige te leggen. De raadsman heeft, onder overlegging van een faxbericht, verklaard dat hij uit contacten met [medeverdachte 7] had opgemaakt dat deze bereid zou zijn (zonder toezeggingen tot strafvermindering) als getuige op te treden, maar dat het niet mogelijk was gebleken een ondertekende verklaring van deze strekking te verkrijgen. Daarop heeft het Hof - met instemming van partijen - de zaak naar de rechter-commissaris verwezen met de opdracht allereerst vast te stellen of [medeverdachte 7] inderdaad onvoorwaardelijk bereid was een verklaring af te leggen.

4.e Het verzoek [medeverdachte 7] als getuige te horen is nogmaals herhaald bij pleidooi, en in de bestreden uitspraak afgewezen in dezelfde bewoordingen als de ter terechtzitting van 12 oktober 2005 genomen beslissing.

5. De toelichting op het middel komt er op neer dat de ter terechtzitting van 5 november 2004 genomen beslissing onbegrijpelijk is in zoverre daarin besloten lag dat het Hof een waterdichte garantie wilde hebben dat [medeverdachte 7] een verklaring als getuige zou afleggen, aangezien de advocaat-generaal reeds van [medeverdachte 7]'s advocaat had gehoord dat [medeverdachte 7] bereid was als getuige op te treden, verzoekers raadsman dat ook van [medeverdachte 7] zelf had begrepen en bovendien het faxbericht heeft overgelegd waarin een "paralegal" bericht dat [medeverdachte 7] bereid zou zijn een verklaring af te leggen, terwijl de tijdens de terechtzittingen van 27 mei 2005 en 12 oktober 2005 genomen beslissingen onbegrijpelijk zijn omdat onduidelijk is wat het Hof heeft bedoeld met "vooruitzicht op vrijheidbeneming", de opmerking dat ook de verdediging [medeverdachte 7] niet had kunnen overtuigen miskent dat de verdediging niet rechtstreeks toegang had tot deze, in de Verenigde Staten gedetineerde, persoon en bovendien miskent dat het niet op de weg van de verdediging ligt om een getuige te overreden.

6. Ik meen dat deze klacht vruchteloos is voorgesteld, terwijl verzoeker daar ook geen te respecteren belang bij heeft.

8. Bij de door het Hof gebezigde bewijsmiddelen is geen door [medeverdachte 7] afgelegde verklaring te vinden. De omstandigheid dat de verdediging [medeverdachte 7] niet heeft kunnen ondervragen met betrekking tot hetgeen deze zou kunnen verklaren omtrent verzoekers rol in de tenlastegelegde feiten kan verzoeker dus niet hebben benadeeld.

9. Voorts is de hier bestreden beslissing in hoge mate feitelijk van aard. Die beslissing kan derhalve slechts in beperkte mate worden getoetst, namelijk op eventuele onbegrijpelijkheid. De aan de Hoge Raad gezonden stukken betreffende de behandeling in twee feitelijke instanties heb ik aandachtig bezien, en onbegrijpelijk acht ik de nu bestreden beslissing geenszins. Reeds in eerste aanleg is aan de orde geweest dat [medeverdachte 7] er op aanraden van zijn eigen advocaat het zwijgen toe zou doen - in elk geval, naar ik uit deze stukken opmaak, indien hij zelf niets te winnen zou hebben. Bij de stukken van de behandeling in hoger beroep bevindt zich een schrijven van een US Attorney aan de advocaat-generaal bij het Hof, gedateerd 25 oktober 2004, dat er geen misverstand over laat bestaan dat de Amerikanen er niet over piekeren [medeverdachte 7] enigerlei toezegging te doen in verband met de verklaring die in de Nederlandse strafzaak van hem verlangd zou worden.

10. Bij deze stand van zaken ligt het alleen maar voor de hand dat het Hof eerst een - wat in de toelichting op het middel wordt genoemd - "waterdichte garantie" wilde hebben dat [medeverdachte 7] inderdaad een verklaring zou gaan afleggen. Verder wordt in de toelichting op het middel te stellig beweerd dat zowel de raadsman als de advocaat-generaal hadden vernomen (en aan het Hof medegedeeld) dat [medeverdachte 7] "wel degelijk wilde getuigen". Dat lag wat de vertegenwoordiger van het Openbaar Ministerie betrof genuanceerder: ter zitting van 5 november 2004 deelde de advocaat-generaal als "laatste stand van zaken" mee dat [medeverdachte 7] volgens diens advocaat "waarschijnlijk bereid [was] te verklaren, ook wanneer hij daarvoor niet gecompenseerd [zou worden]".

11. Verder snap ik niet goed wat er onduidelijk kan zijn aan het "vooruitzicht van vrijheidbeneming". Het lijkt me simpel: aangezien [medeverdachte 7] toch reeds de zekerheid heeft vele jaren tussen four gray walls te zitten, zal een Nederlandse dreiging met vrijheidsbeneming bij weigering als getuige op te treden geen indruk maken.

13. Ten slotte stond het het Hof vrij om in zijn afweging te betrekken dat zelfs de verdediging geen kans had gezien om [medeverdachte 7]'s weerstand te overwinnen, temeer omdat verzoekers raadsman zelf te kennen gaf dat hij ook contact had met (het kantoor van) zijn confrère die [medeverdachte 7] in diens eigen proces als raadsman bijstond.

15. Het tweede middel behelst de klacht dat het nu bestreden arrest hetzelfde gebrek vertoont dat voor de Hoge Raad aanleiding is geweest een arrest betreffende een mededader te vernietigen. Dat inmiddels vernietigde arrest was ongeveer een jaar vóór de nu bestreden uitspraak gewezen, en in die zaak deed de Hoge Raad uitspraak op 19 september 2006 (griffienr 02461/05, LJN AX9220).

17. De Hoge Raad stelde vast dat er bewijsmiddelen waren met betrekking tot de samenwerking van de onder (1) genoemde personen, en bewijsmiddelen betreffende de samenwerking van de onder (2) genoemde personen, en verder nog uit de bewijsmiddelen bleek dat [medeverdachte 4] wel eens contact had gehad met [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2] terwijl een bepaald telefoonnummer in gebruik was bij [medeverdachte 1] of bij verzoeker in de nu te beoordelen zaak, maar de bewijsmiddelen geen uitsluitsel gaven over een duurzame samenwerking tussen die [medeverdachte 4] en [medeverdachte 1], [medeverdachte 2] en [medeverdachte 3], zodat de bewezenverklaring van het onder (3) genoemde feit onvoldoende was gemotiveerd.

19. Onmiskenbaar zijn er twee groeperingen aan het werk geweest. Ten aanzien van de vervoer van de XTC-tabletten, en de voorbereidende handelingen die waren gericht op het exporteren daarvan, waren het [medeverdachte 6], [medeverdachte 9] en [medeverdachte 10] die de pillen daadwerkelijk van de ene plaats naar de andere vervoerden. De cocaïne werd vervoerd door [medeverdachte 5] en [medeverdachte 12]. In elk geval op dit uitvoerende niveau waren er kennelijk geen onderlinge verbanden, althans de gebezigde bewijsmiddelen wijzen daar niet op.

21. Het beeld dat uit de bewijsmiddelen oprijst is derhalve dat verzoeker zowel ten aanzien van de XTC als met betrekking tot de cocaïne een centrale rol speelde, steeds bijgestaan door [medeverdachte 4], doch de andere personen die betrokken waren bij het leveren van de XTC-pillen (met name [medeverdachte 1] en [medeverdachte 2], verder [medeverdachte 3] als verlener van hand- en spandiensten) niet betrokken waren bij, en evenmin afwisten van, de cocaïnetransporten.

22. Ik moet tot dezelfde conclusie komen als mijn ambtgenoot eerder in de zaak tegen [medeverdachte 4], en dat vervult mij van weerzin. De bewezenverklaarde feiten komen er op neer dat verzoeker betrokken is geweest bij drie drugstransporten, te weten ruim een miljoen XTC-pillen, ruim zestien kilo cocaïne en daarna nog eens ruim één kilo coke. Met de voorbereidingshandelingen die op het exporteren van diezelfde miljoen pillen waren gericht, levert dit vier misdrijven op. Daar is vier jaar voor opgelegd, plus een hoge boete. Dat durf ik bij zulke hoeveelheden een milde straf te noemen, en eerlijk gezegd zie ik niet wat de 'criminele organisatie' in dit geval nog aan de verwijtbaarheid zou kunnen toevoegen.

23. Deze conclusie strekt tot vernietiging van de bestreden uitspraak, doch uitsluitend ten aanzien van de beslissingen omtrent het onder 3 tenlastegelegde feit en de strafoplegging, en terug- of verwijzing van de zaak teneinde in zoverre opnieuw te worden afgedaan.