Parket bij de Hoge Raad, 17-03-2009, BF1321, 08/00459 H

Nr. S 08/00459 H

Mr. Schipper

Zitting: 23 september 2008

1.

hij op tijdstippen in de periode van 1 april 1996 tot 18 mei 1999, in de gemeente Enschede, tezamen en in vereniging met anderen (lees: door, Sch) geweld en een andere feitelijkheid en/of bedreiging met geweld [slachtoffer 1], geboren 1985, telkens heeft gedwongen tot het ondergaan van handelingen die mede bestonden uit het seksueel binnendringen van het lichaam van die [slachtoffer 1], hebbende hij, verdachte en/of (een van) zijn mededader(s)

- hun/zijn penis in de mond van die [slachtoffer 1] gebracht en/of

- hun/zijn penis en/of hun vinger(s) in het geslacht van die [slachtoffer 1] gebracht

en telkens bestaande dat geweld en/of die andere feitelijkheid en/of die bedreiging met geweld hierin dat verdachte en/of (een van) zijn mededader(s)

- die [slachtoffer 1] heeft/hebben geslagen en/of geschopt en/of

- dat hij, verdachte en/of (een van) zijn mededader(s) ten aanzien van die [slachtoffer 1] gebruik heeft/hebben gemaakt van het geestelijk en/of lichamelijk overwicht dat hij, verdachte en/of (een van) zijn mededader(s) op die [slachtoffer 1] had(den)

en aldus telkens voor die [slachtoffer 1] een bedreigende situatie heeft/hebben doen ontstaan.

2.

hij op tijdstippen in de periode van 1 april 1996 tot 18 mei 1999, in de gemeente Enschede, tezamen en in vereniging met anderen door geweld of een andere feitelijkheid en/of bedreiging met geweld [slachtoffer 2], geboren 1987, telkens heeft gedwongen tot het ondergaan van handelingen die mede bestonden uit het seksueel binnendringen van het lichaam van die [slachtoffer 2] hebbende hij, verdachte en/of (een van) zijn mededader(s)

- hun/haar/zijn genitaliën en/of hun/haar/zijn tong en/of borst(en) in de mond van die [slachtoffer 2] gebracht en/of

- hun/haar/zijn vinger(s) en/of hun/zijn/haar tong in het geslacht van die [slachtoffer 2] gebracht

en (telkens) bestaande dat geweld of die andere feitelijkheid en/of die bedreiging met geweld hierin dat verdachte en of (een van) zijn mededader(s)

- die [slachtoffer 2] heeft/hebben geslagen en/of geschopt en/of hardhandig vastgepakt en/of

- dat hij, verdachte en/of (een van) zijn mededader(s) ten aanzien van die [slachtoffer 2] gebruik heeft/hebben gemaakt van het geestelijk en/of lichamelijk overwicht dat hij, verdachte en/of (een van) zijn mededader(s) op die [slachtoffer 2] had(den) en

aldus telkens voor die [slachtoffer 2] een bedreigende situatie heeft/hebben doen ontstaan.

3.

hij op tijdstippen in de periode van 1 november 1997 tot 1 september 1998 in de gemeente Enschede, tezamen en in vereniging met anderen, door geweld en/of een andere feitelijkheid en/of bedreiging met geweld een jongetje genaamd [slachtoffer 3], geboren in 1986, telkens) heeft gedwongen tot het ondergaan van handelingen (lees: die, Sch) mede bestonden uit het seksueel binnendringen van het lichaam van die [slachtoffer 3], hebbende hij, verdachte en/of (een of meer van) zijn mededader(s)

- hun/zijn/haar genitalien in de mond van die [slachtoffer 3] gebracht en/of

- zijn/hun penis in de anus van [slachtoffer 3] gebracht en

telkens bestaande dat geweld en/of die andere feitelijkheid en/of die bedreiging met geweld hierin dat hq (lees: hij, Sch), verdachte en/of (een of meer van) zijn mededader(s)

- die [slachtoffer 3] heeft/hebben uitgekleed en/of

- die [slachtoffer 3] (op een stoel) heeft/hebben vastgebonden en/of

- het hoofd van die [slachtoffer 3] naar voren en achteren heeft/hebben bewogen

- die [slachtoffer 3] heeft/hebben geblinddoekt en/of

- een pistool tegen het hoofd van [slachtoffer 3] heeft/hebben gehouden en/of

- die [slachtoffer 3] hardhandig heeft/hebben vastgepakt en/of

- die [slachtoffer 3] tegen het gezicht en/of tegen zijn penis en/of elders tegen het lichaam heeft/hebben geslagen en/of gestompt.

- dat hij, verdachte en/of (een of meer van) zijn mededader(s) ten aanzien van die [slachtoffer 3] gebruik heeft/hebben gemaakt van het geestelijk en/of lichamelijk overwicht dat hij, verdachte en/of (een of meer van) zijn mededader(s) op die [slachtoffer 3] had(den)

en aldus (telkens) voor die [slachtoffer 3] een bedreigende situatie heeft/hebben doen ontstaan.

4.

hij op tijdstippen in de periode van 1 april 1996 tot 1 januari 1999, in de gemeente Enschede, tezamen en in vereniging met een ander door geweld of een andere feitelijkheid en/of bedreiging met geweld een meisje, genaamd [slachtoffer 4], geboren in 1987, telkens heeft gedwongen tot het ondergaan van handelingen die mede bestonden uit het seksueel binnendringen van het lichaam van die [slachtoffer 4], hebbende hij, verdachte en/of (een of meer van) zijn mededader(s)

- zijn genitaliën in de mond van die [slachtoffer 4] gebracht en/of

- hun/zijn penis in de anus van [slachtoffer 4] gebracht en/of

- hun/zijn/haar vinger(s) in de anus van die [slachtoffer 4] gebracht en/of

- een of meer voorwerp(en) in het geslacht en/of in de anus van die [slachtoffer 4] gebracht

en (telkens) bestaande dat geweld of die andere feitelijkheid en/of die bedreiging met geweld hierin dat hij, verdachte en/of (een of meer van) zijn mededader(s)

- genoemde [slachtoffer 4] heeft/hebben geslagen en/of

- (de handen van) die [slachtoffer 4] heeft/hebben vastgebonden en/of

- [slachtoffer 4] heeft/hebben geblinddoekt en/of

- [slachtoffer 4] heeft/hebben uitgekleed en/of

- een pistool tegen hoofd van [slachtoffer 4] heeft/hebben gehouden en/of een mes op/voor de keel, althans het lichaam, van [slachtoffer 4] heeft/hebben gezet/gehouden, en/of

-tegen die [slachtoffer 4] heeft/hebben gezegd -zakelijk weergegeven- dat [slachtoffer 4] zou worden neergeschoten of doodgemaakt indien zij niet aan zijn penis zou zuigen en/of

-dat hij, verdachte en/of (een of meer van) zijn mededader(s) ten aanzien van die [slachtoffer 4] gebruik heeft/hebben gemaakt van het geestelijk en/of lichamelijk overwicht dat hij, verdachte en/of (een of meer van) zijn mededader(s) op die [slachtoffer 4] had(den)

en aldus telkens voor die [slachtoffer 4] een bedreigende situatie heeft/hebben doen ontstaan.

5.

hij op tijdstippen in de periode van 1 november 1997 tot 1 januari 1999 in de gemeente Enschede, tezamen en in vereniging met anderen, door geweld of een andere feitelijkheid en/of bedreiging met geweld een meisje, genaamd [slachtoffer 5], geboren in 1989, telkens heeft gedwongen tot het dulden van ontuchtige handelingen, hebbende hij, verdachte en/of (een of meer van) zijn mededader(s)

- het geslacht van die [slachtoffer 5] vastgepakt en/of daarin geknepen en/of betast en/of

- de billen en/of de borsten en/of de borstreek en/of de rug van [slachtoffer 5] betast

en telkens) bestaande dat geweld of die andere feitelijkheid en/of die bedreiging met geweld hierin dat hij, verdachte en/of (een of meer van) zijn mededader(s)

- die [slachtoffer 5] de woning (met kracht) naar binnen heeft/hebben getrokken en/of die [slachtoffer 5] heeft/hebben vastgebonden en/of

- die [slachtoffer 5] heeft/hebben geblinddoekt en/of

- een pistool tegen het hoofd van [slachtoffer 5] heeft/hebben gehouden en/of

- die [slachtoffer 5] hardhandig heeft/hebben vastgepakt en/of

- dat hij, verdachte en/of (een of meer van) zijn mededader(s) ten aanzien van die [slachtoffer 5] gebruik heeft/hebben gemaakt van het geestelijk en/of lichamelijk overwicht dat hij, verdachte en/of (een of meer van) zijn mededader(s) op die [slachtoffer 5] had(den) en aldus telkens voor die [slachtoffer 5] een bedreigende situatie heeft/hebben doen ontstaan.

7.

hij op een tijdstip in de periode van 3 november 1997 tot 23 juli 1998 te Enschede, tezamen en in vereniging met anderen met [slachtoffer 6], geboren 1993, die toen de leeftijd van twaalf jaren nog niet had bereikt, handelingen heeft gepleegd die mede bestond(en) uit het seksueel binnendringen van het lichaam van die [slachtoffer 6], hebbende hij, verdachte en/of (een of meer van) zijn mededader(s)

- (een) vinger(s), en/of (een) stokje(s) en/of (een) spuit(en) in de anus van die [slachtoffer 6] gebracht en/of

- met een mes in de penis van die [slachtoffer 6] gesneden.

8.

hij op een tijdstip in de periode van 1 april 1996 tot 18 mei 1999 in de gemeente Enschede, tezamen en in vereniging met anderen [slachtoffer 7], geboren 1988 die toen de leeftijd van zestien jaren nog niet had bereikt, ontuchtige handelingen heeft gepleegd hebbende hij verdachte en/of een of meer van) zijn mededader(s) bij die [slachtoffer 7] met (een) stokje(s) en/of (een) spuit(en) de penis en/of de anus aangeraakt."

6. Het Hof heeft deze bewezenverklaring doen steunen op de volgende bewijsmiddelen:

(1). Een hoofdproces-verbaal met nummer 00-800088 van 11 april 2000, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als relaas van de verbalisant [verbalisant 1]:

"Op 17 mei 1999 werden aangehouden:

[slachtoffer 1], geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1985.

[slachtoffer 2], geboren te [geboorteplaats, op [geboortedatum] 1987.

Beiden verdachten zijn kinderen van:

[aanvrager], geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1953 en

[betrokkene 1], geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1958.

Zakendossiers:

[Slachtoffer 3], geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] 1987, wonende [e-straat 1] te [woonplaats].

(2). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 3 juni 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [betrokkene 1]:

"Ik ben de moeder van [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2]. Wij zijn van de [a-straat 1] te [woonplaats] naar de [b-straat 1] te [woonplaats] verhuisd, dat was op 26 oktober 1995. Wij zijn op 17 november 1997 verhuisd naar de [c-straat 1] te [woonplaats].

In oktober 1998 is [slachtoffer 2] met spoed geplaatst in de Eik te Oldenzaal. [Slachtoffer 1] zat daar net een week eerder. Mijn man en ik zijn een week voor de kerst 1998 verhuisd naar de [d-straat 1], op dit adres woont mijn broer [betrokkene 2]. Via de gezinsvoogd is geregeld dat [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] eens per week mochten komen."

(3). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 22 mei 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisanten afgelegde verklaring van [slachtoffer 1]:

"Ik heb al verteld dat [slachtoffer 2] een spuitje gevonden had bij of in de zandbak en dat wij samen een spuitje gehaald hebben bij de apotheek. Ik heb bij [slachtoffer 6] en [slachtoffer 5] een spuitje in de anus en/of vagina gedaan."

(4). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 8 oktober 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisanten afgelegde verklaring van [slachtoffer 1]:

"Ik wil eerst beginnen te vertellen over de mishandelingen, in mijn herinneringen is dit begonnen op mijn 4e jaar. Ik kreeg toen regelmatig een tik of een schop of een stomp. Dit deed mijn vader. Ik kreeg ook wel klappen van mijn moeder. Hoe ouder ik werd hoe erger het werd met de mishandelingen. Ik kreeg altijd klappen, schoppen en stompen.

(5). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 4 november 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisanten afgelegde verklaring van [slachtoffer 1]:

"Jullie vragen mij welke kinderen wij mee naar binnen moesten nemen. Volgens mij heb ik dat al verteld. Het waren onder anderen [slachtoffer 4], [slachtoffer 5] en [slachtoffer 6]."

(6). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 21 oktober 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisanten afgelegde verklaring van [slachtoffer 1]:

"Als wij uit school kwamen zei mijn vader: "Ga maar naar buiten, haal ze maar op". Hij noemde dan een naam. Ik liep dan naar een van die kinderen en zei: "Mijn vader wil je wat vragen". Het kind liep dan mee.

Jullie vragen mij wat mijn vader en mijn [betrokkene 2] zelf met de kinderen deden. [Slachtoffer 6] hebben ze de piemel omgedraaid en met de mond.

Ik heb ook een keer gezien dat er een sneetje in de piemel van een jongen werd gemaakt. Volgens mij was het [slachtoffer 6] of [slachtoffer 7]. Het was aan de [c-straat]."

(7). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 10 december 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisanten afgelegde verklaring van [slachtoffer 1]:

"Toen wij nog aan de [b-straat] woonden is [slachtoffer 2] door pa in de kelder misbruikt. [aanvrager] ging naar de kelder en [slachtoffer 2] moest mee, [slachtoffer 2] wilde niet en ze schreeuwde heel erg. Ik hoorde haar ook schreeuwen in de kelder. Toen ze weer uit de kelder kwamen, was haar gezicht rood en dik, er was ook een arm kapot en geschaafd. Ik vroeg aan [slachtoffer 2] wat er gebeurd was, ze durfde niets te zeggen. Ik was toen 11 jaar en [slachtoffer 2] 9 jaar toen dit gebeurde."

(8). Een proces-verbaal van bevindingen van 13 oktober 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als relaas van de verbalisanten [verbalisant 2] en [verbalisant 3]:

"[Betrokkene 1] verklaarde dat haar dochter [slachtoffer 1] haar man [aanvrager] had moeten pijpen. Zij verklaarde dat zij erbij was geweest terwijl dat was gebeurd. Zij dacht dat het in totaal twee of drie keer was gebeurd. Het was gebeurd aan de [b-straat] in de slaapkamer van [aanvrager] en [betrokkene 1]."

(9). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 12 oktober 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisanten afgelegde verklaring van [betrokkene 1]:

"Als ik vanaf de [b-straat] naar de bingo ging, dan gaf [slachtoffer 1] heel duidelijk aan dat ze met mij mee wilde naar de bingo. Ze wilde absoluut niet bij papa blijven. Ze was namelijk bang voor papa. Van meerdere keren kan ik mij herinneren dat [slachtoffer 1] boven op mij zat te wachten en huilde."

(10). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 5 oktober 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [betrokkene 3]:

"Ik ben als maatschappelijk werkster in dienst van Stichting Maatschappelijke Dienstverlening Enschede - Haaksbergen. Ik heb [betrokkene 4] een paar keer begeleid. Op 3 oktober 1999 hebben wij [slachtoffer 1] bezocht. [Slachtoffer 1] zei: Papa heeft mij ook verkracht. Haar moeder en [slachtoffer 2] waren niet thuis. Haar moeder was met [slachtoffer 2] in het ziekenhuis. Het was beneden op de bank gebeurd. Ik heb toen de vraag gesteld: "Is hij ook bij jou naar binnen geweest". Ik zag dat [slachtoffer 1] "ja" knikte."

(11). Een schriftelijk bescheid, zijnde een brief van Dr. E. Everhardt, gynaecoloog, opgemaakt op 28 december 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven-:

"Op 6 december 1999 zag ik [slachtoffer 1], geboortedatum [geboortedatum] 1985.

Onderzoek: De hymenaalring heeft een status na defloratie. De anus toont op 6 uur aan de dorsale zijde een groef die zou kunnen passen bij een oud litteken."

(12). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 17 juli 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisanten afgelegde verklaring van [slachtoffer 2]:

"Ik ben heel bang voor [betrokkene 2]. Hij schopte en sloeg mij altijd. Hij deed seksspelletjes. Ook met andere kinderen. [Betrokkene 2] kneep in mijn plasser. Hij kijkt ook boos als hij likt en knijpt."

(13). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 22 oktober 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisanten afgelegde verklaring van [slachtoffer 2]:

"Mijn vader was wel blij als ik kinderen binnen haalde. Papa zei tegen mij wat ik met de kinderen moest doen. Als ik dat niet deed dan kreeg ik kontje kermis. Ze kregen een theedoek voor de ogen. Dat was een blinddoek. Papa deed dat wel en mama en [betrokkene 2]. Ik moest [slachtoffer 5] en [slachtoffer 8] binnen halen. Ik ging naar buiten en vroeg of ze kwamen spelen bij mij binnen en dan kwamen we binnen.

[Slachtoffer 1] en ik en papa en [betrokkene 2] stopten dingen in de poeperd van de kinderen. Mijn vader zorgde ervoor dat de kinderen ophielden met schreeuwen. Hij zei gemene dingen en hij sloeg en schopte ze."

(14). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 2 november 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisanten afgelegde verklaring van [slachtoffer 2]:

"Ik noem een piemel altijd potlood en dat van een meisje puntenslijper, de vagina noem ik dus puntenslijper.

[Aanvrager] kan je ook goed hard vastpakken. [Aanvrager] knijpte mijn armen expres blauw.

Ik sliep wel eens bij papa en mama in bed, papa deed van alles bij mama, alles wat mannen en vrouwen doen. Papa stopte de potlood in de puntenslijper van mama of in de mond of in de andere kant het gaatje. Jullie vragen wat de andere kant is. Ik vind dat te vies om uit te leggen. Hij stopte de potlood ook in de mond bij mij. Ik vond dat niet leuk. Ik voelde mij bang. Ik moest huilen. Papa zei: "hou je kop!" Ik moest dat van hem. Het potlood smaakte vies. Het smaakte heel modderig (opmerking verbalisanten: [slachtoffer 2] trekt een heel vies gezicht en rilt).

Jullie vragen naar de kinderen die bij ons thuis zijn geweest. Dat waren onder anderen [slachtoffer 3], [slachtoffer 4], [slachtoffer 5], [slachtoffer 6] en [slachtoffer 7]."

(15). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 19 november 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisanten afgelegde verklaring van [slachtoffer 2]:

"[Betrokkene 2] nam op wat ik bij de kinderen deed. Hij nam alles van mij en [slachtoffer 1] op zoals wat in de anus stoppen en in de puntenslijper.

Als [betrokkene 2] er was, dan werden de kinderen geblinddoekt.

Ik heb een heleboel opgeschreven. Ik vind het moeilijk om het te zeggen.

En voorts inhoudende als relaas van verbalisanten:

Hieronder volgt hetgeen [slachtoffer 2] heeft opgeschreven:

Mamma,

lik titje;

lik plasser,

lik anus,

dat moest ik van haar doen.

Pappa,

Lik piel,

lik kont,

dat moest ik doen van mijn vader.

[Betrokkene 2]

lik piel,

lik kont,

dat moest ik van hem doen."

(16). De verklaring van [betrokkene 4], afgelegd ter terechtzitting in hoger beroep van het Hof op 6 februari 2002, voor zover onder meer inhoudende -zakelijk weergegeven-:

"Ik ben een dochter van de verdachte [aanvrager]. [Betrokkene 1] is mijn stiefmoeder. [Betrokkene 2] is mijn oom. Ik heb meerdere verklaringen afgelegd in deze strafzaak.

Toen ik dertien jaar was, heb ik gezien dat mijn vader wapens in huis had. Hij had een pistool. Ik heb gezien dat hij buiten met dat pistool op paaltjes schoot. Dit pistool bewaarde hij in een geheime bergplaats in een kast. Ik wist van deze geheime bergplaats omdat daar de messen werden bewaard toen [slachtoffer 1] 7 of 8 jaar was en zij zelfmoord wilde plegen.

Ik heb video-opnamen gezien waarop [slachtoffer 1] was opgehangen aan de kapstok en een pistool in haar mond werd gestopt. Ik heb deze band gezien toen ik ongeveer 18 jaar was en ik bij mijn vader in huis verbleef. Toen ik uit bed kwam hadden [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] deze videoband op staan. Op deze band stonden ook andere kinderen. Ik ken deze kinderen niet bij naam, maar wel van gezicht. Het waren kinderen uit de buurt. Op de band stonden geen gezichten van volwassenen. Er stonden alleen kinderen, vagina's, penissen en handen op. Mijn Vader, [aanvrager], heb ik op de band herkend. Ik herkende hem aan zijn trouwring en aan de stippen op zijn hand. De trouwring was van zilver en aan de bovenkant en onderkant van de ring zat een sierstreepje. [Slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] namen veel kinderen mee naar huis.

Ik was aanwezig toen een van de ouders kwam klagen over [slachtoffer 1]. Zij zou een stokje in de anus van een kind hebben gedrukt. [Betrokkene 1] zei dat het niet waar kon zijn. Ik heb zelf een keer gezien dat [slachtoffer 1] een stokje in de anus van een kind duwde. Toen ik er wat van zei, zei [slachtoffer 1] tegen mij dat Papa en Mamma het heel gewoon vonden."

(17). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 20 oktober 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [betrokkene 5]:

"Als vader van [slachtoffer 3] wil ik aangifte doen. Op school is [slachtoffer 3] zo door [slachtoffer 2] onder druk gezet dat hij naar de woning van [slachtoffer 2] aan de [c-straat] is gegaan. [Slachtoffer 3] werd naakt vastgebonden op een stoel. [Slachtoffer 3] had het over een pistool waarmee hij bedreigd is door deze mensen.

[Slachtoffer 3] werd met een knuffelbeestje over diens geslachtsdeel gestreeld. De moeder zat met het geslachtsdeel van [slachtoffer 3] te spelen, ze heeft [slachtoffer 3] in het gezicht geslagen, omdat [slachtoffer 3] niet mee wilde werken. Een andere keer heeft de vader van [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] met zijn piemel in [slachtoffer 3] zijn bips gezeten. Een oom met donker haar, waarvan [slachtoffer 3] de naam verder nog niet in mijn richting heeft aangegeven, heeft ook met zijn piemel in de bips van [slachtoffer 3] gezeten. De vader zou [slachtoffer 3] hebben afgetrokken. De oom deed ook de piemel in de mond van [slachtoffer 3]. Vervolgens werd het hoofd van [slachtoffer 3] vastgepakt en werd heen en weer bewogen."

(18). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 22 oktober 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [slachtoffer 3]:

"Ze hebben mij met een touw vastgemaakt. Die oom heeft mij toen naar zijn huis gebracht. Ik ben daar met de auto naar toe gegaan, maar ik weet niet meer met welke. En toen deed hij heel vies met mij. Die man heeft mij afgetrokken. Dat huis was aan de [d-straat].

Op de bank wilde ze mij neuken. En dat wilde ik niet. Trekken ze zo de broek van mij uit.

Ik ben acht keer bij [slachtoffer 1] in huis geweest en twee keer bij die oom. Toen ik daar was hebben zij mij met een pistool bedreigd.

Die oom heeft mij van achteren gepakt en die vader heeft mij van voren gepakt. Die oom heeft mij bij de kont gebeukt. Hij heeft de piemel in mijn kont gedaan. En die vader heeft mij aan de voorkant afgetrokken. En toen zei die moeder het is mijn beurt en zij heeft aan mijn dinges gelikt, mijn piemel.

Die vader en die oom bonden mij met touw vast en die moeder hield mijn handen vast. Ze hebben mij bedreigd met een zwart pistool. De vader deed dat zo op mijn hoofd.

Die oom heeft mij in mijn gezicht en op mijn schouder geslagen.

Ik moest bij die oom aan de piemel likken en ook moest ik hem aftrekken. Dat was heel zuur.

Bij de moeder moest ik aan de kut likken. Toen ik dat niet wilde heeft ze mij geslagen. In de ballen."

(19). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 20 oktober 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [betrokkene 5]:

"Ik heb op aanwijzing van mijn zoon [slachtoffer 3] de route gereden die mijn zoon ook zou hebben gereden in de auto van de oom van [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2]. Hij wees het perceel [d-straat 1] aan. Vervolgens vertelde [slachtoffer 3] dat de auto die voor de deur van de woning stond, de auto was waarin hij gezeten had. Het betreft een grijze Honda Prelude met een lekke band."

(20). Een proces-verbaal van bevindingen van 20 oktober 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als relaas van de verbalisant [verbalisant 4]:

"Naar aanleiding van de verklaring van [betrokkene 5] ben ik naar de [d-straat] te [woonplaats] gegaan. Voor perceel [1] stond een grijskleurige personenauto, merk Honda, type Prelude, kenteken [AA-00-BB]."

(21). Een proces-verbaal van bevindingen van 10 maart 2000, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als relaas van de verbalisant [verbalisant 3]:

"Uit opgave van het historisch bestand van voertuigen bij de Rijksdienst voor het Wegverkeer blijkt dat de personenauto, merk Honda, type Prelude, kenteken [AA-00-BB], van 21-09-96 t/m 14-09-99 in het bezit was van [betrokkene 2], wonende [d-straat 1] te [woonplaats]."

(22). Een schriftelijk bescheid, zijnde een brief van A.N. Bosschaart, kinderarts, opgemaakt op 8 november 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven-:

"[Slachtoffer 3], geboren [geboortedatum] 1987.

Lichamelijk onderzoek (3 november 1999): Anus, op 12 tot 1 uur erg dunne huid, ten teken van oud litteken. Het litteken aan de anus kan passen bij seksuele kindermishandeling. Nadat ik hem hier op aanspreek vertelt hij mij spontaan wat er is gebeurd."

(23). De verklaring van A.N. Bosschaart, kinderarts van beroep, afgelegd ter terechtzitting in hoger beroep van het Hof op 29 oktober 2001, voor zover onder meer inhoudende -zakelijk weergegeven-:

"Ik heb [slachtoffer 3] gezien op 3 november 1999. Ik neem behoorlijk wat tijd om het kind op zijn gemak te stellen en een band op te bouwen met het kind. Tijdens het medisch onderzoek vertelde [slachtoffer 3] uit zich zelf dat de papa van [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] hem met zijn penis van achter had gepenetreerd. Ook vertelde hij dat hij de penis van de vader in de mond had moeten nemen en dat de moeder van de meisjes zijn hoofd op en neer bewoog. Terwijl [slachtoffer 3] dit vertelde begon hij te kuchen en te kokhalzen. Uit mijn onderzoek bleek dat [slachtoffer 3] niet verkouden was. Dit was voor mij een aanwijzing dat [slachtoffer 3] herbeleefde wat hij had beleefd. Hetgeen [slachtoffer 3] mij vertelde kwam op mij authentiek over. Een kind kan zoiets niet acteren."

(24). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 28 augustus 2000, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisanten afgelegde verklaring van [betrokkene 6]:

"[Slachtoffer 3] is door Bosschaart onderzocht. Hij heeft kleine littekens aan zijn anus. [Slachtoffer 3] heeft ook nu nog vaak last van vieze onderbroeken. Het lijkt wel of hij ontlasting verliest. Ik kan niet precies vertellen wanneer het begonnen is. Ik weet wel dat het in 1998 al zo was, misschien al wel eerder.

[Slachtoffer 3] is altijd al een druk kind geweest, maar op een gegeven moment ging hij ander gedrag vertonen. In de zomer van 1998 is mijn schoonvader overleden. Ik weet dat [slachtoffer 3] toen erg extreem was in zijn gedrag. Hij gedroeg zich al een half jaar vreemd, maar in die periode viel het mij heel erg op. Hij ging wel drie keer per dag douchen, soms hoorde ik hem zelfs wel midden in de nacht douchen."

Hierbij een nadere overweging van het Hof die luidt als volgt:

"Bij het uitwerken van de bewijsmiddelen is het hof gebleken dat in het dossier twee geboortedata van [slachtoffer 3] worden vermeld. In het "Relaas onderzoek [slachtoffer 3]", zakendossier C, wordt [geboortedatum] 1986 als geboortedatum van [slachtoffer 3] vermeld. Onder meer in de aangifte staat vermeld dat [slachtoffer 3] op [geboortedatum] 1987 is geboren. Nu in de achterliggende stukken als geboortedatum van [slachtoffer 3] steeds [geboortedatum] 1987 is vermeld, beschouwt het hof de vermelding in voornoemd relaas als een kennelijke verschrijving. In de telastelegging is als geboortejaar van [slachtoffer 3] 1986 opgenomen, een verschrijving die is overgenomen in de bewezenverklaring. Het hof leest de telastelegging en bewezen verklaring alsnog verbeterd. De verdachte is hierdoor niet in zijn verdediging geschaad nu hij ter terechtzitting er blijk van heeft gegeven dat hij weet wat hem wordt verweten."

(25). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 22 oktober 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [slachtoffer 4]:

"[Slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] en hun vader en moeder deden altijd vieze dingen met mij. Die vader zei: "Kom maar binnen". Ik ging op de bank zitten en toen zei hij: "Ik heb een cadeautje voor je". Hij deed toen die de theedoek voor mijn ogen. Toen ging die vader eerst naar de wc en toen pakte die het pistool omdat ik dat niet wou. Toen moest ik mijn mond open doen en aan zijn piemel zuigen en trekken. Hij zei: "Je moet het doen anders schiet ik je dood". Toen pakte hij dat pistool. Het was een echt pistool. Hij deed er een goudgele kogel in. Toen ik op de piemel aan het zuigen was, ging hij plassen en ik moest dat doorslikken.

(26). Een proces-verbaal van bevindingen van 21 november 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als relaas van de verbalisant [verbalisant 5]:

"[Slachtoffer 4] vertelde dat [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] met een stokje in haar vagina zaten te friemelen."

(27). Een schriftelijk bescheid, zijnde een brief van A.N. Bosschaart, kinderarts, opgemaakt op 13 januari 2000, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven-:

"Anamnestisch (voornamelijk anamese van ouders): Forse aanwijzingen voor ernstige lichamelijke en seksuele mishandeling van [slachtoffer 4]. Een en ander wordt door haar tijdens het lichamelijk onderzoek bevestigd."

(28). Een proces-verbaal van bevindingen van 22 maart 2000, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als relaas van de verbalisanten [verbalisant 3] en [verbalisant 2]:

"Uit het Bedrijfs Processen Systeem van de politie Twente blijkt dat op 4 februari 1998 via 112 is gebeld door [slachtoffer 5] met de mededeling dat zij was misbruikt. Zij was hevig geëmotioneerd en vertelde dat zij weer van dat meisje de broek naar beneden moest doen. Met dat meisje bedoelde zei [slachtoffer 2] of [slachtoffer 1], wonende [c-straat 1] te [woonplaats]."

(29). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 22 juli 1998, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [betrokkene 7]:

"Ik ben getrouwd met [betrokkene 8]. Wij hebben twee dochters, [slachtoffer 5] en [slachtoffer 8]. In februari (1998) kwam de politie aan de deur. [Slachtoffer 5] zou de politie hebben gebeld vanuit een telefooncel.

[Slachtoffer 5] vertelde dat [slachtoffer 2] haar zo had vastgepakt dat zij niet meer los kon komen. [Slachtoffer 2] zei tegen [slachtoffer 5] dat zij haar broek naar beneden moest doen. Op een gegeven moment is het [slachtoffer 5] gelukt zich los te rukken en is ze hard naar de telefooncel gerend. In de telefooncel heeft [slachtoffer 5] 112 gebeld. Volgens mij is het telefoontje niet helemaal duidelijk overgekomen, maar wel zo dat de politie is gaan kijken. Ik hoorde dat [slachtoffer 5] de politieauto heeft aangehouden en het over kinderlokkers heeft gehad."

(30). Een proces-verbaal van 2 juni 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als relaas van de verbalisanten [verbalisant 4] en [verbalisant 6]:

"Op 2 juni 1999 werd [slachtoffer 5] gehoord. Het slachtoffer [slachtoffer 5] verklaarde zes keer seksueel te zijn benaderd. Ze vertelde over de eerste keer: "Ik ben opgewacht bij de bushalte van de Europaschool. Dit was op een maandag in de winter van 1998, ik ben van de fiets getrokken"."

(31). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 23 november 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [slachtoffer 5]:

"Ik ben bij [slachtoffer 1], [slachtoffer 2] en de vader en moeder in huis geweest. Ik had daar een blinddoek om, zes keer. De vader heeft mij bedreigd met een pistool. Omdat ik naar boven moest en zo en ik dat niet wilde. Ik mocht niets aan mijn vader of moeder zeggen. Ze zeiden: "Als je het waagt om het aan je vader of je moeder te vertellen dan schiet ik je dood". Zo deden ze dat steeds. En ze hebben mij heel hard naar binnengetrokken en toen hebben ze mij een blinddoek omgedaan. De moeder deed de deur open.

Die twee zusjes hebben mij uitgekleed en zij hebben mij vastgebonden aan het bed. En die twee zusjes hebben aan mijn fluitje gezeten, en ze gingen met hun vingertjes in en boven mijn fluitje. Ze hebben ook in mijn rug geknepen.

Die vader gaf opdrachten aan de zusjes, je moet bij haar in het fluitje zitten en zo en bij mij in de tietjes knijpen. De vader heeft ook de touwen vastgeknoopt.

Een tweede keer schopte die zusjes mij ook heel hard, en die vader die sloeg mij wel eens.

Ik moest onderzoeken laten doen in het ziekenhuis en toen zei de dokter dat er iets weg was bij mijn fluitje. En dat is weg omdat ze er steeds in deden in mijn fluitje. Het gebeurde toen ik in groep 5 zat."

(32). Een schriftelijk bescheid, zijnde een brief van A.N. Bosschaart, kinderarts, opgemaakt op 8 juli 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven-:

"[Slachtoffer 5], geboren [geboortedatum] 1989.

Lichamelijk onderzoek (01-01-99) grote openstaande hymenstatus na defloratie. Anamnestisch en ook bij lichamelijk onderzoek aanwijzingen passend bij seksuele kindermishandeling."

(33). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 17 mei 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [slachtoffer 1]:

"Ik heb [slachtoffer 6] zijn penis omgedraaid en een dun stokje bij hem tussen de billen gedaan. Ik bedoel daarmee dat ik dat in zijn poepgat heb gestopt."

(34). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 5 augustus 1998, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [betrokkene 9]:

"Ik ben getrouwd met [betrokkene 10] en wij hebben samen twee kinderen, de oudste zoon is [slachtoffer 6] en hij is geboren op [geboortedatum] 1993.

Sinds ongeveer anderhalf jaar woont de familie [van aanvrager] aan de [c-straat 1] te [woonplaats]. Het gezin bestaat uit vader, moeder en twee dochters, [slachtoffer 1] is 12 jaar oud en [slachtoffer 2] is 10 jaar oud.

Eind vorig jaar werden wij gewaarschuwd door een meisje van ongeveer 8 jaar bij ons uit de buurt. Zij vertelde mijn vrouw dat zij vieze spelletjes met [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] heeft moeten spelen. Een aantal keren is het gebeurd dat [slachtoffer 6] ging spelen en dat wij hem uit het oog verloren. We gingen dan zoeken en vonden hem met [slachtoffer 2] in de bosjes."

(35). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 10 oktober 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [betrokkene 9]:

"Afgelopen vrijdag 8 oktober 1999 begon [slachtoffer 6] tegen mij te praten over [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1]. [Slachtoffer 6] vertelde mij dat hij van een van de meisjes zijn broek naar beneden moest doen. Hierna had [slachtoffer 2] aan zijn piepie getrokken. [Slachtoffer 6] bedoelt met zijn piepie zijn piemel. De meisjes hadden gezegd dat ze hem eraf zouden snijden. Ook vertelde [slachtoffer 6] dat hij was vastgebonden op een bed. [Aanvrager], de vader van de meisjes, zou daar bij hebben gestaan."

(36). Een proces-verbaal van bevindingen van 4 februari 2000, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als relaas van de verbalisant [verbalisant 2]:

"Op woensdag 2 februari 2000 was ik bij de familie [van slachtoffer 6], ik was daar in verband met de voorbereiding van [slachtoffer 6] op een studioverhoor in Nijverdal. Tijdens mijn gesprek met [slachtoffer 6] overhandigde de moeder van [slachtoffer 6] mij een briefje waarop teksten geschreven waren. De moeder van [slachtoffer 6] vertelde mij dat zij dit had geschreven en dat het uitlatingen van [slachtoffer 6] betroffen.

Op het briefje stond: [Aanvrager] heeft ook het pistool op mijn hooft gezet. [Aanvrager] heeft mij buiten op het bed vastgebonden en mij buiten aan hekje vastgebonden. De moeder wou me de piepie er af snijden met een heel groot en scherp mes. De vader heeft me aan de piepie gezeten en de vader heeft hete koffie over mijn piepie gegooid en dat deed heel zeer want ik had een hele rode piepie."

(37). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 7 december 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [betrokkene 11]:

"Ik ben de zus van [betrokkene 12]. Zij is de moeder van [slachtoffer 6]. Afgelopen voorjaar, ik denk februari of maart 1999 was ik op visite bij mijn zus en haar man. Op een gegeven moment was mijn zus haar kinderen kwijt. Zij vertelde dat de kinderen misschien bij de achterburen waren. Volgens mij heet die familie [achternaam aanvrager]. Ik heb bij die familie aangebeld en ik zag dat een vrouw de deur open deed. Ik vroeg aan die vrouw of mijn neefjes [slachtoffer 6] en [slachtoffer 9] daar waren. Die vrouw zei tegen mij dat mijn neefjes daar niet waren. Ik hoorde echter het geluid van schreeuwende kinderen afkomstig vanaf de bovenverdieping. Ik hoorde een jongensstem: "Laat me los, laat me gaan". Ik herkende die stem als zijnde van [slachtoffer 6]. Ik hoorde een meisjesstem zeggen: "Ik laat jullie niet gaan. Jullie blijven hier". Ik vroeg nogmaals aan die vrouw of mijn neefjes daar waren.

Die vrouw zei opnieuw tegen mij dat mijn neefjes daar niet waren. Ik zei toen tegen die vrouw dat ik mijn neefjes hoorde schreeuwen en dat ik ze mee wilde hebben, anders haalde ik de politie erbij. Die vrouw en ik stonden op dat moment in de hal van de woning. Even later hoorde ik de deur op de bovenverdieping open gaan en zag ik dat [slachtoffer 6] en [slachtoffer 9] naar beneden renden. Ik zei: "Kom maar bij tante [...]". [Slachtoffer 6] en [slachtoffer 9] vlogen mij vervolgens om de hals alsof ze mij al heel lang niet meer hadden gezien. Ik had de indruk dat ze echt doodsbang waren. Ik heb [slachtoffer 6] en [slachtoffer 9] meegenomen naar de woning van mijn zus aan de [c-straat]."

(38). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 8 mei 2000, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [betrokkene 11]:

"In december 1999 ben ik door een collega van u gehoord. Ik heb toen gezegd dat ik in het voorjaar van 1999 bij de familie [achternaam aanvrager] aan de deur ben geweest. Ik heb mij vergist. Dat was in het voorjaar van 1998, in februari of maart denk ik en dus niet in 1999."

(39). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 9 februari 2000, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [betrokkene 13]:

"[Betrokkene 13] verklaarde dat zij [slachtoffer 6] had opgehaald van de schoolbus. Zij verklaarde dat zij met [slachtoffer 6] meeliep naar de [c-straat] en dat [slachtoffer 6] spontaan uit zichzelf begon te vertellen over [aanvrager en betrokkene 1]. [Slachtoffer 6] had tegen [betrokkene 13] verteld dat ze hem hadden vastgebonden op bed en dat de vader zijn broek naar beneden had getrokken. [Slachtoffer 6] moest stil blijven liggen, want de vader had een pistool op zijn hoofd gezet. [Slachtoffer 6] had daarbij met zijn wijsvinger naar zijn rechterslaap gewezen. [Slachtoffer 6] had tevens verteld dat de moeder een mes had en dat zij zijn piemel eraf wilde snijden. De moeder had hem ook vastgebonden aan een rek."

(40). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 12 oktober 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [betrokkene 14]:

"Ik wens aangifte te doen van vermoedelijke overtreding van de artikelen 246 en 247 van het Wetboek van Strafrecht ten opzichte van mijn zoon, genaamd [slachtoffer 7], geboren [geboortedatum] 1988. Met deze persoon zijn buiten echt ontuchtige handelingen gepleegd. De handelingen bestonden uit het volgende: bedreigen, het doodmaken van hem en zijn ouders, het onzedelijk betasten van zijn penis en het inbrengen van voorwerpen in de anus."

(41). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 3 december 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [slachtoffer 7]:

"Ik wil vertellen dat ik bij [slachtoffer 2] heb gespeeld en dat zij hele rare dingen deed. Ze deed allemaal blaadjes en steeltjes achter in mijn broek."

(42). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 19 november 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [slachtoffer 7]:

"[Slachtoffer 2] deed al haar kleren uit en ging boven op mij liggen en die vader was aan het filmen.

En [slachtoffer 2] ging mij allemaal stokjes achter in de broek doen, van die prikkelstokjes. Dat deed heel erg zeer, ik had mijn hele bips rood en toen moest mijn vader daar iedere keer zalf op doen.

Ik ben maar 1 keer daar geweest en dat was voor de grote vakantie twee jaar geleden."

(43). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 19 november 1999, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [betrokkene 15]:

"[Slachtoffer 7] is toen hij zeven jaar oud was naar de [a]-school gegaan. Ik weet dat [slachtoffer 2] daar toen ook op zat. [Slachtoffer 7] is een keer bij [slachtoffer 2] thuis geweest, dat was op een woensdag middag. Op een gegeven moment kwam [slachtoffer 7] thuis en vertelde dat [slachtoffer 2] van school af was en dat zij in de gevangenis zat. [Slachtoffer 7] vertelde dat [slachtoffer 2] van school af was omdat ze rare spelletjes deed met kinderen van school. Mijn man heeft [slachtoffer 7] van school gehaald en [slachtoffer 7] begon meteen te vertellen dat [slachtoffer 2] ook wel dingen bij hem had gedaan. [Slachtoffer 2] had aan zijn piemel getrokken en iets in zijn bips gedaan. [Slachtoffer 7] wist niet wat het was, maar wel dat het zeer deed."

(44). Een proces-verbaal van verhoor van politie van 25 augustus 2000, voor zover inhoudende -zakelijk weergegeven- als de tegenover de verbalisanten afgelegde verklaring van [betrokkene 14] en [betrokkene 16]:

"Terugkijkend naar de periode waarin het misbruik heeft plaatsgevonden, kunnen wij ons herinneren dat hij klaagde over een pijnlijke anus. Wij hebben toen gekeken en zagen dat de anus rood was. Wij hebben er toen zalf opgedaan. [Slachtoffer 7] klaagde over een zere bips toen hij destijds door [aanvrager] werd thuisgebracht. [Aanvrager] zei toen meteen: "Dat komt doordat de bagagedrager zo hard is". Daarna klaagde hij dus over een pijnlijke anus."

8. Op 13 maart 2006 heeft prof. H.F.M. Crombag, rechtspsycholoog en tevens hoogleraar Sociaal Wetenschappelijke Bestudering van het Recht aan de Universiteit Maastricht, deze zaak, die ook wel bekend staat als de "Enschedese ontuchtzaak", aangemeld bij de voorzitter van het College van procureurs-generaal met het verzoek deze door te geleiden naar de Commissie evaluatie afgesloten strafzaken (CEAS). Voornoemde rechtspsycholoog is één van de deskundigen geweest in de zaak tegen de aanvrager, benoemd door de behandelend rechter-commissaris. Hem was gevraagd een onderzoek in te stellen naar de betrouwbaarheid van de verklaringen van de beide minderjarige zusjes. Crombag is in de hem ter beschikking gestelde stukken een aantal namen van slachtoffertjes tegengekomen waarvan hij niet kon nagaan of die door de politie al dan niet zijn gehoord. Hij heeft het vermoeden dat deze slachtoffertjes mogelijk wel door de politie zijn gehoord, maar dat de van hen opgenomen verklaringen niet aan de rechter zijn voorgelegd. Crombag vindt deze kwestie van belang omdat niet belastende verklaringen van zulke kinderen niet alleen geen bijdrage zouden leveren aan het bewijs tegen de verdachten, maar ook steun zouden kunnen geven aan een alternatieve interpretatie van het bewijsmateriaal of een tegenverhaal.

Naar aanleiding van een advies van de toegangscommissie van de CEAS heeft het College van procureurs-generaal een driemanschap van de CEAS opdracht gegeven om onderzoek te doen.

9. Het College heeft het driemanschap, onder leiding van mr. I.A. Vermeulen, gevraagd onderzoek te doen naar de volgende vraag:

"Is aan de rechter relevante informatie onthouden die mogelijk tot een ander oordeel had kunnen leiden, doordat de processen-verbaal van de verhoren van een aantal slachtoffer/getuigen geen deel uitmaakten van het procesdossier?"

10. Door Crombag waren nog twee andere punten van kritiek op het onderzoek aangedragen, te weten:

a. er is uitgegaan van één scenario, met voorbijzien van andere mogelijkheden (hierbij wordt gewezen op het fenomeen van collaborative storytelling) en

b. op de wijze waarop de beide zusjes en de zes andere vermeende jonge slachtoffers zijn verhoord, is majeure kritiek mogelijk.

13. Hoofdstuk II, § 2.2 van het onderzoeksrapport houdt onder meer het volgende in:

"Het driemanschap stelde begin 2007 vast dat zich, hetzij in het [A]-dossier, hetzij in het [A]2-dossier, hetzij in beide dossiers, één of meer documenten bevonden met betrekking tot het merendeel van de door de heer Crombag in zijn rapportage aan de rechter-commissaris opgesomde 'niet met name genoemde kinderen'. Het betrof hoofdzakelijk (imprimé) aangiftes van ouders van slachtoffers, uitgewerkte studioverhoren van slachtoffers en een enkele op andere wijze opgenomen verklaring van een slachtoffer. Met deze vaststelling had de opgeworpen vraag verwoord in de opdracht van het College van procureurs-generaal reeds voor een belangrijk deel beantwoord kunnen worden.

Gaandeweg het onderzoek bleek dat zich bij de Regiopolitie Twente en het Arrondissementsparket Almelo nog stukken en audio- en videobanden bevonden, waarover het driemanschap niet de beschikking had. Ook bleken op een computer van de Regiopolitie Twente (T-schijf) nog digitale bestanden te staan, waarvan het driemanschap niet eerder kennis had kunnen nemen.

Bij het verzoek aan politieambtenaren die destijds deel uitmaakten van het [A]- en [A]2-team om eventueel nog aanwezige persoonlijke documenten aan het onderzoeksteam ter beschikking te stellen, kwam naar voren dat die documenten volgens de bevraagde politieambtenaren inmiddels waren vernietigd.

14. De conclusies en het advies van het driemanschap luiden als volgt:

"§ 8.1 Conclusies

Met betrekking tot de beperkte onderzoeksvraag is de conclusie van het driemanschap dat er geen informatie aan de rechter is onthouden die mogelijk tot een ander oordeel had kunnen leiden, doordat processen verbaal van een aantal slachtoffers/getuigen geen deel uit hebben gemaakt van het procesdossier. Ook is niet gebleken dat na de terechtzitting stukken aan het dossier zijn toegevoegd. De desbetreffende door de heer Crombag opgeworpen vraag dient derhalve ontkennend te worden beantwoord.

Voor het overige merkt het driemanschap het volgende op.

Uit de voorafgaande hoofdstukken komt een beeld naar voren van een zeer complexe, gevoelige en met het oog op de waarheidsvinding lastige zaak. De betrokken professionals zijn zich daarvan zeer bewust geweest. Men heeft er steeds naar gestreefd de kwaliteit van de waarheidsvinding hoog te houden, en de (vermoedelijke) slachtoffers te informeren. Omdat de verdachten ontkenden en bewijs anders dan bewijs door getuigen nagenoeg ontbrak lag het accent zwaar op de verklaringen van de slachtoffers. Vrijwel alle belastende verklaringen zijn opgenomen in een periode dat veel over deze zaak is geschreven en gesproken. Daar komt bij dat in de verklaringen van de slachtoffers niet of nauwelijks feiten en omstandigheden worden aangetroffen die zich leenden voor objectieve verificatie. In verklaringen beschreven concrete gebeurtenissen worden niet bevestigd in verklaringen van kinderen die bij dezelfde gebeurtenissen aanwezig geweest zouden zijn. Daarnaast is de wijze waarop (een deel van) de verhoren hebben plaatsgevonden naar het oordeel van het driemanschap risicovol te noemen. Dat geldt met name voor de vele verhoren van [slachtoffer 1] ([slachtoffer 1], Sch) en [slachtoffer 2], ([slachtoffer 2], Sch) die aanvankelijk als verdachten, later als getuigen zijn gehoord. Nu echter rechtbank en hof kennis hebben genomen van de kritiek die diverse deskundigen op (een aantal van de) verhoren hebben uitgeoefend ligt het buiten de taakopdracht van het driemanschap daarop nader in te gaan, laat staan een oordeel daarover te vellen. Dit slothoofdstuk is daarom toegespitst op de in het voorafgaande ontwikkelde bredere vraagstelling:

Het driemanschap acht zich niet in staat om op die vraag een stellig antwoord te geven. Het is niet uitgesloten dat de rechtbank of het hof, wanneer het over bijvoorbeeld meer informatie met betrekking tot de persoonlijkheid van de halfzus zou hebben beschikt, ervan zou hebben afgezien haar verklaring voor het bewijs te gebruiken, maar dat is allesbehalve zeker. Daar komt nog bij dat het zeer de vraag is of in dat geval de verdachten zouden zijn vrijgesproken.

Bij deze stand van zaken stelt het driemanschap vast dat de rol van de halfzus, gezien vanuit het gezichtspunt van kwalitatief verantwoorde opsporing, ongelukkig is geweest. Het is moeilijk te begrijpen waarom het team en de zaaksofficier bevorderen dan wel toelaten dat een persoon die volgens de teamleider binnen het team destijds als 'borderliner' wordt aangemerkt, en als iemand met wier verklaringen zeer behoedzaam moest worden omgesprongen, zo'n cruciale rol speelt rond de aangifte van [slachtoffer 1] op 8 oktober 1999.

Het doet zonder meer vreemd aan dat deze halfzus, nota bene ook nog vergezeld door haar maatschappelijk werkster, het verhoor van [slachtoffer 1] op die datum bijwoont en aldaar ook het woord heeft gevoerd, al is dat niet volledig opgetekend in het aan de rechter overgelegde proces-verbaal van het verhoor. Deze ongewenste gang van zaken wekt sterk de indruk dat de hulpverlening aan de slachtoffers in zekere zin heeft geprevaleerd boven het streven naar optimale zuiverheid bij de waarheidsvinding. Het is maar de vraag of de mogelijke schade aan die waarheidsvinding voldoende is gecompenseerd doordat de halfzus door de rechtbank en het gerechtshof ter terechtzitting is gehoord.

Dit bevestigt de algemene indruk die het driemanschap heeft van het politiële en justitiële onderzoek: men heeft gestreefd naar transparantie; er is geen enkele aanwijzing gevonden dat men relevante informatie heeft willen achterhouden. Vast staat wel dat de inhoud van de taps geen enkele rol heeft gespeeld bij de onderzoeken ter terechtzitting. Men kan zich afvragen of het beeld dat de rechter heeft gekregen van de verdachten zou zijn gekanteld wanneer hij kennis zou hebben genomen van die inhoud.

Uit de analyse van het Evaluatie Team is in ieder geval gebleken dat deze op geen enkele wijze belastend was voor de verdachten; mogelijk zelfs integendeel. Zo zegt vader op een gegeven moment tegen [slachtoffer 1] dat zij "de waarheid moet vertellen".

Het driemanschap heeft aan de dagelijks teamleider en aan de zaaksofficier de vraag voorgelegd of het niet opmerkelijk is dat de toepassing van deze onderzoeksmethode over een aanzienlijke periode helemaal niets belastends heeft opgeleverd.

De zaaksofficier antwoordde hierop dat zij dit juist kenmerkend vond voor de persoonlijkheid van vader, die zij een zeker raffinement toedichtte. De teamleider kon hiervoor geen verklaring geven. Het driemanschap meent, mede gelet op hetgeen door deskundigen van het Pieter Baan Centrum over vader is gerapporteerd, dat de opvatting van de zaaksofficier niet erg aannemelijk is, en gekleurd is door de overtuiging dat vader inderdaad de hoofddader was. Diens gedrag wordt achteraf door de gekleurde bril van de overtuiging geïnterpreteerd. Hoe dit zij, het driemanschap meent dat het juist was geweest wanneer meer informatie uit de taps aan de processtukken zou zijn toegevoegd, met name ook de bovenbedoelde aansporing van vader aan zijn oudste dochter.

Dat betreft in de eerste plaats de volgens alle betrokkenen betreurenswaardig slechte communicatie tussen de CRI-deskundigen en het onderzoeksteam en de zaaksofficier (en in een later stadium de advocaat-generaal). Nadat de CRI-deskundigen hun rapport, dat zeer kritisch uitviel, bij het team hadden ingeleverd is er geen rechtstreekse communicatie geweest tussen deze deskundigen en de teamleiding en de zaaksofficier. Wel waren er contacten tussen hogere echelons van de betrokken organen, maar die leidden niet tot verheldering of toenadering. Integendeel: op enig moment blijkt dat één van beide CRI-medewerkers tot persona non grata is verklaard in de politieregio Twente; een nogal bizarre stap.

Het is het driemanschap gebleken dat ook nog vandaag de dag door alle betrokkenen op geëmotioneerde toon wordt gesproken over de gang van zaken. Het is jammer dat het team en de zaaksofficier niet over hun op zichzelf begrijpelijke verontwaardiging over de harde kritiek zijn heengestapt, en niet onmiddellijk een gesprek hebben belegd om de gevoelens en standpunten over en weer uit te wisselen. Dit klemt temeer, nu - gelet ook op de eveneens zeer uitgesproken kritiek van de heer Crombag, en deels ook het commentaar van de psycholoog - juist de wijze van verhoren het hart van het onderzoek raakte.

Wanneer de communicatie zo slecht verloopt beneemt men zich de kans om van fouten te leren. Hierbij moet wel worden aangetekend dat de zaaksofficier en de teamleider hebben bevestigd dat het team van een aantal aanbevelingen in het CRI-rapport wel gebruik heeft gemaakt.

Het driemanschap stipt nog een tweede punt aan. Dit betreft de rol van de tijdens het [A] - en [A]2 onderzoek geconsulteerde orthopedagoge, die door het hof als deskundige is gehoord.

Het is aannemelijk dat haar expertise voor de overtuiging van de rechter een rol heeft gespeeld, getuige de overweging van het hof dat het hof gelet op de verklaringen van de verschillende deskundigen van oordeel is dat er binnen de wetenschap geen overeenstemming bestaat over de mate van beïnvloedbaarheid van (jonge) getuigen en orthopedagoge ter terechtzitting van het hof van 6 februari 2002 heeft verklaard dat de laatste wetenschappelijke onderzoeken uitwijzen dat de mate van beïnvloedbaarheid van kinderen met een intelligentieleeftijd van 6 jaar of ouder niet veel groter is dan de beïnvloedbaarheid van volwassenen, waarbij de beïnvloedbaarheid ten aanzien van randgebeurtenissen groter is dan die ten aanzien van de centrale gebeurtenis. Ook verklaarde de orthopedagoge voor het hof dat onderzoek heeft aangetoond dat het meerdere keren horen van jonge getuigen, in tegenstelling tot hetgeen men eerder aannam, een positieve uitwerking kan hebben op de waarheidsgetrouwheid van de betreffende verklaringen. De heer Crombag heeft als punt van kritiek naar voren gebracht dat hij niet in de gelegenheid is geweest op de verklaring van deze deskundige te reageren. Nu de verklaringen van beide deskundigen ten overstaan van de zittingsrechter (in hoger beroep) zijn afgelegd past het het driemanschap niet over deze gang van zaken een oordeel uit te spreken.

Wél stelt het driemanschap vast dat er enige onduidelijkheid bestaat over de rol van de door het onderzoeksteam geconsulteerde orthopedagoge. Zelf stelt zij dat haar inbreng slechts de state of the art in de wetenschap betrof met betrekking tot de gevolgen van seksueel misbruik van jeugdigen voor die jeugdigen, en de manier waarop zij hun ervaringen verwerken. In die geest past inderdaad haar verklaring ter zitting van het hof. Maar daarmee is slecht te rijmen dat - blijkens enkele aantekeningen in het politiejournaal - het team haar een oordeel heeft willen laten geven over de betrouwbaarheid van enkele getuigenverklaringen van jeugdige slachtoffers. Niet is overigens gebleken dat zij een dergelijk oordeel inderdaad heeft gegeven. Zelf heeft zij verklaard zich daar niets van te herinneren. Het driemanschap staat hierbij stil omdat zij meent dat het ongewenst is wanneer er onduidelijkheid bestaat over de exacte opdracht aan deskundigen.

Al met al stelt het driemanschap vast dat het opsporingsonderzoek op integere wijze en met grote inzet is uitgevoerd. Op geen enkele wijze is gebleken van pogingen om informatie achter te houden.

Op diverse punten heeft het driemanschap bevonden dat aanvullende informatie uit het onderzoek bij de stukken had moeten worden gevoegd. Deze bevinding leidt niet tot het oordeel dat het rechterlijk oordeel waarschijnlijk wezenlijk anders had geluid.

16. In een recent arrest heeft de Hoge Raad nog eens het kader beschreven waarbinnen een aanvrage tot herziening als de onderhavige dient te worden beoordeeld(5):

"6.1. Uitgangspunt van het Nederlandse recht is dat een veroordeling die door de Nederlandse strafrechter is uitgesproken, na het verstrijken van de beroepstermijnen voor het instellen van gewone rechtsmiddelen en eventueel na het daadwerkelijk benut zijn van die rechtsmiddelen, onherroepelijk wordt. Slechts onder bijzondere omstandigheden is een inbreuk op die onherroepelijkheid mogelijk, namelijk ingeval een aanvrage tot herziening van een dergelijke veroordelende uitspraak wordt ingediend en na onderzoek gegrond wordt bevonden. Dat is in het eerste lid, aanhef en onder 2°, van art. 457 Sv aldus tot uitdrukking gebracht dat als grondslag voor een herziening, voor zover hier van belang, slechts kan dienen een omstandigheid die bij het onderzoek op de terechtzitting de rechter niet is gebleken en die het ernstige vermoeden wekt dat, ware zij bekend geweest, het onderzoek der zaak zou hebben geleid tot vrijspraak van de veroordeelde. De aanwending van het buitengewone rechtsmiddel van herziening kan daarom slechts in uitzonderlijke gevallen leiden tot heropening van een strafproces dat met een onherroepelijke rechterlijke beslissing was afgerond.

6.5. Voorts kan het novum slechts een omstandigheid van feitelijke aard betreffen. Een mening, overtuiging of gevolgtrekking kan in het algemeen niet als een omstandigheid van feitelijke aard worden aangemerkt. Dat brengt mee dat het oordeel van een deskundige in beginsel - behoudens bijzondere omstandigheden - slechts dan als een novum kan gelden indien deze deskundige is uitgegaan van feiten en/of omstandigheden van feitelijke aard welke niet bekend waren dan wel niet geacht kunnen worden bekend te zijn geweest aan de rechter die de uitspraak heeft gewezen waarvan herziening wordt gevraagd.

Daarbij verdient opmerking dat aan de omstandigheid dat de deskundige op wiens bevindingen de bewezenverklaring in belangrijke mate steunt, nadien tot een ander oordeel komt, in beginsel meer gewicht kan worden toegekend dan aan een - van die deskundige afwijkend - oordeel van een andere deskundige.

20. De zes genoemde gronden houden - zeer verkort en zakelijk weergegeven - het volgende in:

- De eerste grond is gebaseerd op de bevinding van de CEAS dat geen gericht recherche onderzoek is gedaan naar eventuele beïnvloeding van de slachtoffers bij het afleggen van de voor de aanvrager belastende verklaringen en naar diverse concrete relaties tussen hen.

- De tweede grond bouwt verder op de bevinding van de CEAS dat er verschillen aan het licht zijn gebracht tussen de van de verhoren van de slachtoffers gemaakte video/geluidsbanden en de uitgewerkte verbatim-verslagen.

- In de derde herzieningsgrond wordt aangevoerd dat uit een door de CEAS met de zaaksofficier gehouden interview blijkt dat de wijze waarop de zaaksofficier leiding heeft gegeven aan het opsporingsonderzoek het risico van te grote betrokkenheid en te weinig distantie heeft meegebracht.

- De vierde herzieningsgrond gaat uit van de kennisneming door de CEAS van documenten waaruit blijkt dat na inlevering door het opsporingsteam van het opsporingsproces-verbaal van 11 april 2000 nog een aantal onderzoekshandelingen is verricht maar dat een deel van de resultaten daarvan zich niet in het procesdossier bevindt.

- De vijfde herzieningsgrond is onderverdeeld in een vijftal deelaspecten die telkens berusten op bevindingen van de CEAS:

a) Er is onvoldoende of te weinig onderzoek gedaan naar aanknopingspunten die de verdachten een alibi zouden kunnen verschaffen of de verklaringen van de slachtoffers zouden kunnen ondersteunen.

b) Er had onderzoek kunnen plaatsvinden ter verificatie van aspecten die kleven aan de totstandkoming van de verklaring van slachtoffer C.

c) Er kleven gebreken aan de wijze waarop de jeugdige slachtoffers zijn verhoord.

d) De halfzus [betrokkene 4] heeft bij de totstandkoming van de eerste belastende verklaring van [slachtoffer 1] een zodanige rol gespeeld dat het Hof bij wetenschap daarvan deze verklaring van [slachtoffer 1] niet, althans niet zonder meer voor het bewijs zou hebben gebruikt.

e) er is een aantal onderzoekshandelingen verricht met een negatief resultaat of met een resultaat dat voor het onderzoek niet van belang werd geacht terwijl voeging in het dossier van de resultaten van deze onderzoekshandelingen van belang waren voor de beeldvorming van de rechters.

- Als zesde herzieningsgrond wordt aangevoerd dat het oordeel van de getuige-deskundige Lamers, hetwelk aan de bewijsredenering van het Hof ten grondslag ligt, onjuist althans onvolledig is. Hierbij wordt verwezen naar het aanvullend schrijven/rapport van prof. Crombag van 7 december 2005.

34. Een aantal aspecten van mogelijke beïnvloeding van slachtoffers hebben deel uitgemaakt van het onderzoek ter terechtzitting in hoger beroep en waren derhalve aan de rechter bekend. Het Hof heeft immers een in hoger beroep gevoerd verweer als volgt weergegeven en verworpen:

"Namens verdachte is betoogd dat het openbaar ministerie niet-ontvankelijk dient te worden verklaard. Hiertoe is aangevoerd dat:

(...)

c. de verklaringen afgelegd in deze strafzaken zijn beïnvloed door de publiciteit die de strafzaken "[aanvrager] I", zijnde de strafzaken tegen [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1], teweeg hebben gebracht, waardoor niet meer te achterhalen is wat getuigen uit eigen wetenschap hebben verklaard, terwijl deze publiciteit mede door het optreden van politie en justitie is veroorzaakt;

(...)

Het hof oordeelt over een en anders als volgt.

(...)

Ten aanzien van het onder c gevoerde verweer stelt het hof voorop dat in strafzaken als de onderhavige (een zedenzaak met een groot aantal jonge) slachtoffers), niet is te voorkomen dat nadat de delicten in de openbaarheid zijn gekomen ten aanzien van slachtoffers en/of getuigen die naar aanleiding van publicaties over deze strafzaak aangifte doen of een verklaring afleggen, de mogelijkheid van beïnvloeding door deze publiciteit bestaat.

Voorts hebben politie en justitie zowel bij het onderzoek in "[aanvrager] 1", de strafzaken tegen [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1], als bij het onderzoek in de zaken tegen verdachte en zijn medeverdachten, naast het opsporingsonderzoek, onder meer door samenwerking met hulpverleners en door voorlichting op scholen, ook aandacht besteed aan de ernstige gevolgen die seksueel misbruik kan hebben voor de slachtoffers van dit misbruik.

Het hof erkent dat bij deze werkwijze een belangenafweging is gemaakt tussen enerzijds het belang dat de verdachten hebben bij het achterwege blijven van beïnvloeding van mogelijke getuigen en/of slachtoffers en anderzijds de belangen die de kwetsbare, jeugdige slachtoffers en hun ouders hebben bij tijdige hulpverlening. Naar het oordeel van het hof is niet aannemelijk geworden dat als gevolg van voormelde belangenafweging sprake is geweest van een onaanvaardbare relevante beïnvloeding van verklaringen van getuigen en slachtoffers.

(...)

37. Aan de aanvrager kan worden toegegeven dat het door de rechter zelf waarnemen van video/geluidsbanden van de verhoren van slachtoffers meerwaarde heeft. Aan de beslissing om dit achterwege te laten liggen vaak overwegingen van praktische aard ten grondslag. Het is echter naar mijn mening niet onmogelijk om de afgelegde verklaringen te interpreteren zonder kennisneming van de video/geluidsbanden, zeker als daarbij gebruikt gemaakt wordt van de mening van deskundigen die deze banden wel hebben waargenomen. Waar het in het kader van deze zaak om gaat is of de aangevoerde kritiek een novum oplevert in de zin van art. 457 Sv. Dat is niet het geval. De stelling dat er sprake is van substantiële verschillen tussen de van de verhoren gemaakte video/geluidbanden en de uitgewerkte verbatim-verslagen, vindt geen steun in het rapport van de CEAS. Bovendien was de omstandigheid dat er sprake is van verschillen bekend aan de rechter en heeft deze deel uitgemaakt van het onderzoek ter terechtzitting in hoger beroep. Het Hof heeft daarover als volgt geoordeeld:

"Namens verdachte is betoogd dat het openbaar ministerie niet-ontvankelijk dient te worden verklaard. Hiertoe is aangevoerd dat:

(...)

e. dat de verhoren onjuist zijn weergegeven nu er verschillen bestaan tussen de banden van de verhoren, de verbatim-verslagen van deze verhoren en de samenvatting van deze verhoren.

(...)

Het hof oordeelt over een en anders als volgt.

(...)

Ten aanzien van het onder e gevoerde verweer is het hof gebleken dat er verschillen bestaan tussen de weergave van verklaringen in processen-verbaal, de transcripties in de verbatim-verslagen en de bandopnamen van de verhoren, maar naar het oordeel van het hof zijn deze verschillen niet zodanig van omvang of aard dat de processen-verbaal die in deze strafzaak zijn opgemaakt daarom niet voor het bewijs zijn te gebruiken. Voorts is niet aannemelijk geworden dat politie of justitie doelbewust onjuistheden in de processen-verbaal hebben (doen) opnemen teneinde de rechter verkeerd in te lichten en/of bewijsmateriaal tegen de verdachten te "produceren".

(...)

63. Het vierde deelaspect houdt in dat er nieuw bewijs is dat onomstotelijk aantoont dat de rol van de halfzus bij de totstandkoming van de eerste belastende verklaring van [slachtoffer 1] jegens de aanvrager dusdanig is geweest dat deze afgelegde verklaring nauwelijks nog als betrouwbaar, alsmede authentiek, valt te kwalificeren. Dit kan worden vastgesteld op grond van nieuw bewijsmateriaal dat niet bij het Hof bekend was, te weten een politiejournaal van het onderzoeksteam, dat geen deel uitmaakt van het procesdossier, alsmede de brieven van 16 juli 1999 en 8 november 1999 van de maatschappelijk werkster, die een gesprek heeft gehad met halfzus [betrokkene 4]. De brief van 16 juli 1999 toont aan dat de halfzus een persoonlijkheidstoornis heeft. Dit in aanmerking genomen en gelet op de veel prominentere rol van de halfzus, was het Hof bij wetenschap hiervan in ieder geval wat [slachtoffer 1] betreft tot een andere bewezenverklaring gekomen.

Voorts wordt hierbij nog als een nieuw gegeven aangevoerd dat de verbatim-uitwerking van het verhoor van [slachtoffer 1] op 8 oktober 1999, waar naast halfzus [betrokkene 4] ook de maatschappelijk werkster [betrokkene 3] en een medewerkster van de jeugdinrichting waar [slachtoffer 1] verbleef aanwezig waren, geen volledige weergave is van hetgeen op audioband is opgenomen. Met name de - vijf pagina's tellende - inbreng van de halfzus tijdens dit verhoor is weggelaten in de verbatim-uitwerking. Hierover beschikte de rechter niet volgens de CEAS. Dat de rol van de halfzus niet slechts ondersteunend is geweest, maar sturend waarbij de nodige druk is uitgeoefend, zou evident zijn.

Daarna wordt nog de betrouwbaarheid van de halfzus aan de orde gesteld aan de hand van niet in het dossier opgenomen stukken, te weten een brief van 1 december 2000 en door haar gevoerde telefoongesprekken, onder meer een telefonisch gesprek tussen de halfzus en haar man op 5 november 2000. Voornoemde stukken zouden de betrouwbaarheid van de halfzus aantasten.

Tot slot is sprake van strijdigheid met de Aanwijzing opsporing seksueel misbruik, nu de halfzus reeds op 16 juni 1999 als getuige was gehoord en zij voorts is gehoord bij het Hof ter terechtzitting van 6 februari 2002.

73. De hiervoor bedoelde conclusie van Crombag luidt als volgt:

"Het antwoord op die vraag hoeven wij niet te geven omdat dat immers de facto al gegeven is door de persoon die besloot, dat de passages waaruit in de Twente-transcriptie de inbreng van halfzus [betrokkene 4] blijkt, verwijderd moest worden. Die persoon was kennelijk van mening dat de rechter van die inbreng maar beter niet kon weten. Wij sluiten ons bij dit oordeel aan. Dat die passages uit de oorspronkelijke transcriptie werden geschrapt, kan naar ons oordeel onmogelijk zijn verklaring vinden in slordigheid of onoplettendheid. Daarvoor is de verklaring van de passages waaruit de inbreng van de halfzus blijkt, door de enkele aanduiding dat de halfzus bij het verhoor aanwezig is geweest, te systematisch van aard."

75. Ik geef hier de van belang zijnde passages in de Twente transcriptie weer. [slachtoffer 1] is aangeduid als MK, de halfzus [betrokkene 4] als A en de verhorende ambtenaren als MW en JH (Twente transcriptie blz. 23 t/m 29):

"MK: Ja maar dat weet ik niet,

JH: Sommige dingen weetje denk ik ook wel. Maar dat je dat ook moeilijk vind.

MK:Nee zij heeft mij alleen maar verteld van die ontstekingen.

(onduidelijk)

MW: Dit praat gemakkelijker

MK:dank je

MW: Ik denk dat zij zich zelf ook een beetje beschermt of niet. Dat deed zij toen ook.

MK:Net wat ik al laatst zei...

A: Zo schrik je heel erg. Hij doet niks anders dan wrijven (onduidelijk) . ..dan maak je tien jaar kapot. Dat heeft ingreep op je hoor. Het is nou doorbijten als je... (onduidelijk)

MW: Waar ben je bang voor als je meer dan een keer zou vertellen. Kun je dat aangeven?

MK: Heel moeilijk.

MW: Waar ben je het alle bangst voor.

MK:Voor hem

MW: Ja maar waar voor. Wat kan hij jou doen. Denk daar eens aan. Dat hij bij je komt?

MK:Ja...(onduidelijk)

MW: Denk je dat hij langs al die hekken komt al die deuren. Denk je dat dat...

MK: Nee, maar dan zit ik hier toch niet. . .(onduidelijk)

MW: Ja maar ergens anders is dat hetzelfde. Als dat dat hier is. Als jij zegt ik wil niet dat hij komt. Mag hij er niet eens in.

MK: nee maar voor dezelfde geld hoor ik ... van mij zelf of zo.

A: Ja. Maar ik ben ook nog in de buurt. Dan heb je nog een politie bureau. En dan zijn wij al heel lang verder. En als jij op je zelf woont dan is ie nog lang niet vrij. Neem dat maar aan. En jij kan ook... overal kan je doorgeven dat jou adres geheim moet blijven. Dat heb ik ook gedaan, daarom kan hij mij ook niet... (onduidelijk) jou zusje.

MK: Nee, maar hij gaat wel door..

A: ja, maar dat probeert hij om jullie bang te maken, zodat jullie niet komen.. (onduidelijk) dat heeft hij.... ook al gezegd. Hij, hij probeert jou zo bang te maken, dat jij bang bent om te praten en dan gaat hij vrijuit. En dan hoeft hij niet in behandeling. En dan hoeft hij niet te genezen. Snap je wat ik bedoel? Hij denkt van euh... Ik heb. .Hij denkt gewoon van euh. Nou laat [slachtoffer 1] maar zelf doen met [slachtoffer 2]. Zo is het niet, want het is zijn schuld dat hij.. ..(onduidelijk) is. Hij kan niet bij je komen. Hij kan alleen.. zelf door de telefoon kan hij je niet eens wat zeggen. En zegt hij wat door de telefoon En dreigt hij door de telefoon.. dan zegje nou ik wil niet dat jij mij dreigt en dan hang je op. Je hoeft hem niet te spreken als je dat niet wilt. En als jij zegt ik wil niet dat je langs komt dan komt hij niet langs. En als jij vrij bent. [Slachtoffer 1] dat duurt nog zo lang. En dan.. dan is hij ook nog niet euh.. vrij hoor. Dus je hebt niks om bang voor te zijn. Desnoods kom je bij mij wonen als je vrij bent dan. Dan laat ik jou misschien. (onduidelijk). Maar daar is niemand die aan jou komt. Daar zorg ik wel voor. En [slachtoffer 2] ook niet. Want als [slachtoffer 2] straks vrij komt. Die komt.. (onduidelijk).. Dat zien wij dan wel weer. Dan zijn wij al zoveel jaar verder. Misschien wil je helemaal niet eens meer bij mij wonen... (onduidelijk) Dan heb jij je eigen vriendje. Dan krijg jij je eigen kindje.. Kan je misschien... (onduidelijk) Dat zien wij dan wel weer. Dat is nog zeven jaar verder.

Maar hij denk gewoon.. als jij niet praat.. Hoef hij niet in behandeling. Snap je?

JH: Dat geldt ook voor je moeder he. Als jij niet praat hoeft zij ook niet in behandeling.

A: Want jij weet ook heel goed hoe mama is en je weet ook dat mama ook wel liegt. Ben soms vergeten die keer dat ik op jou kamer sliep en dat zij altijd al mijn vriendinnetjes op school ging vertellen dat ik op je potje plaste. Weet je dat nog. Hoe lang heb je daar niet om gehuild. En heb ik s' nachts stiekem geplast? Toen was ik al dertien. Meisje van dertien plassen niet meer op potje hoor. Die gaan naar de wc. Snap je wat ik bedoel? Als zij daar al over liegt, dan zal zij dan ook wel over meer dingen liegen. Of zie ik dat verkeerd? Ik zeg niet dat het mams schuld is. Mama zal ook wel heel veel dingen gezegd hebben omdat ... omdat zij bang is voor papa.

MK: Is deze van mij

JH: Ja. Moet er suiker in.

A: Jij denkt dat mama niet liegt en dat papa ook niet liegt. Maar al zijn het kleine dingetjes. Kan jij nog een keertje herinneren toen was jij acht... acht of zo.. net voordat jij naar die... euh.. die andere ging voor die zelfmoordneiging.

MK: Ja

A: En dat jij te kort kwam met boodschap halen en dat papa toen zei nou dan steel je een pakje shag maar. Kan jij je dat nog herinneren. En toen jij gepakt werd. Wat, wat heb jij toen gezegd. Toen zei erachter kwamen dat jij gestolen had in die winkel. Mocht jij een tijdje niet meer in die winkel komen

MK: Ja

A: En wat zei die dat jij.. toen die, die agent jou vroeg.. toen had jij gezegd dat jij dat uit je zelf gedaan had. Terwijl jij, terwijl jij weet dat papa gezegd heb. Dus kijk als die daar al over liegt tegen de politie, waarom zou die niet over meer liegen...

Ja maar snap je, toen jij gepakt werd door de politie toen zei.. (onduidelijk) nee de... (onduidelijk) zijn niet van mij.

MK: Hm,hm

A: Snap je nou wat ik bedoel met liegen? Je kan liegen om iemand niet pijn te doen. Maar je kan liegen om iemand wel pijn te doen. En wat papa doet. Papa liegt gewoon omdat hij gewoon niet wil. Omdat hij gewoon niet behandelen wil.

MK:... (onduidelijk)..

JH: [Slachtoffer 2] zegt dat ook van mama, he. Mama die.. euh.. mama die zegt de waarheid niet.

MK: ...(onduidelijk)..

A: Mama liegt ook veel en dat weet jij ook wel.

JH: Mama die zegt de waarheid niet omdat ze...

MK: Nee, dat weet ik (onduidelijk)

A: Nee maar, jij weet heel goed in je hart als jij jets gedaan had en dat mama dingen tegen papa zei die niet waar waren. Of niet.

MK: Hm

A: Dan liegt toch iemand. Of is dat geen liegen.

MK: Hm

A: Als ik tegen jou zeg.. van nou ik vind je hartstikke lief.. en zodra ik weg ben dan zeg ik van .. he die domme trut. Dan lieg ik toch!?

....(onduidelijk)...

A: .. Als mama dingen tegen papa zegt die niet waar zijn waar jij straf voor krijgt. Dat is ook liegen, snap je dat?

JH: Met die andere kinderen, [slachtoffer 1], vindt je dat heel moeilijk om te vertellen? Wat die kinderen wel euh, wat kijk je weer boos naar mij?

MK: Nee Ik ben helemaal niet boos.

Ik kijk misschien boos maar ... (onduidelijk)

JH: Dat die andere kinderen in huis kwamen dat papa en mama wist wat jullie er mee deden?

MK: Nee dat niet.

A: Papa wist toch ook van dat stokje bij [slachtoffer 10]? Heb je toch ook nooit aan iemand verteld?

MK: Nee.

A: Wat doet, wat doet ie dan?

MK: (onduidelijk)

A: Ja, dan liegt ie toch weer? En mama toch ook? Mama wist dat toch ook.

MK: Ja dat... (onduidelijk)

A: Nee en waarom... (M en A praten door elkaar).

MK: (onduidelijk), dat heeft ie niet tegen mij gezegd.

A: Nee ik zeg niet dat jullie dat van hem moesten doen. Dat zeg ik niet. Maar ik kan me nog wel herinneren dat [slachtoffer 11] aan de deur kwam en dat ie dat toe zei dat hij heel boos op papa was. Net zo als vorige week zondag die gesprek wat we hadden.

Toen zei die toch, ja, euh, effe denken hoor. Met al die jongens bij mij in huis.

MK: Ja

A: Heb je dat gezien op de foto, jongens bij mij in huis waren?

MK: Nee.

A: Hoe kan hij dat weten dan? Dan liegt ie toch weer?

MK: Ja hij was nog wel een keer bij of zo dat ie daar lag (onduidelijk).

A: Oh dus ik mag geen vrienden op visite. Ik moet de hele dag alleen in huis zitten en wachten tot papa en mama komen.

MK: Waarschijnlijk wel ja.

A: Dat kan toch niet? Ik heb toch ook mijn eigen leven? Daar heb ik ook vrienden als ik vanavond thuis kom, heb ik ook vrienden. Daar heb je vrienden voor. Jij hebt toch ook vriendinnen hier waar je mee praat en waar je mee lacht en waar je dingen mee

doet? Daarom hoefje nog geen rare dingen te doen.

MK: Hm?

A: Maar wat is de doel is, omdat papa en mama zo veel liegen al, en gelogen al hebben, dat ze dit nou nog steeds doen om jou onder druk te zetten. Want ze blijven net zo lang, net zo lang doorgaan tot jij zegt: "nou ik vertel niks meer" En dan stoppen ze.

En dan is het afgelopen. Maar dan is het voor jou niet afgelopen want dan komt het voor jou. En nou zijn ze gewoon jaloers op vragen dat het met jou nu beter gaat, dan met hun. Maar waarom denk je waarom hun nou niet meer liegen dan? Terwijl ze al die tijd daarvoor gelogen hebben.

MK: (onduidelijk)

A: Dan, luister goed. Als jij op jou donder krijgt, jij hebt wat gestolen en jij krijgt straf van mij omdat jij wat gestolen hebt. Dan is, dan is daar geen (onduidelijk), daar toch niks verkeerd aan? Jij hebt dat gedaan dan krijg je daar straf voor.

MK: Ja

A: Nou hij heeft dit gedaan. Waar is zijn straf dan? Hij had geen straf. Want hij liegt, daarom krijgt hij geen straf. En zo lang hij blijft liegen krijgt hij geen straf totdat iemand de waarheid spreekt en dat is [slachtoffer 2]. En jij begint nou een beetje. Maar zolang jij zegt van er is niks, papa heb niks gedaan. Terwijl jij zondag zegt papa heb wel wat gedaan en net zeg jij ook al weer dat papa wat gedaan heb. En ik weet dat papa meer gedaan heb dan jij wel gezegd heb*** Want dat voel ik gewoon. Als ik naar je kijk, als ik in je ogen kijk dan kan ik dat zien. Maar hij liegt nou omdat hij zo bang is dat hij gepakt wordt, daarom liegt ie. En dan liegt ie tegen jou en tegen [slachtoffer 2] en mama precies zo. Want daarom liegen hun. En jij bent (M valt in de rede)

MK: (onduidelijk), ga ik niet meer terug.

A: Jij hoeft ook niet terug. Niemand zegt dat jij terug moet. We willen alleen dat jij vertelt wat, wat ze gedaan hebben en wat ze tegen jullie gezegd hebben zodat hun , oh ja, zoals jij gehoord kan worden. Snap je dat?

MK: Ja.

A: En dat als je straks vrij komt en mama komt vrij, dat je gewoon naar mama toe gaat of naar papa of naar [slachtoffer 1] of euh [slachtoffer 2], naar wie je maar wilt. Maar ze moeten geholpen worden. Wil je straks dat alles weer opnieuw gebeurt? Als je straks vrij bent?

Dan ben je drieentwintig dan ben je zo groot als ik ben. Dan heb je rust gehad hier, Dan ben je helemaal opnieuw begonnen. En dan kom je straks thuis en dan begint het weer opnieuw, wil jij dat?

MK: Nee hoor.

A: Nee, tuurlijk wil jij dat niet, omdat je pijn hebt nou. En daar moet je over praten over de pijn want anders gaat de pijn niet weg [slachtoffer 1]. Snap je dat? Dan moet je blijven liegen. Keer op keer weer omdat ze veel te bang zijn. Als jij op jon donder krijgt en je weet dat je daar straf voor krijgt dan ga jij liegen. Omdat je weet dat je iets gedaan hebt wat niet mag. En dan ga je daarvoor liegen. Als ik, als iemand tegen mij zegt, jij hebt dat kapot gegooid en ik heb het extra kapot gegooid dan zeg ik ook, nee dat heb ik niet gedaan, heb ik niet gedaan. Dat is toch zo? Geef je het een ander op de kop. Nou wat doe je dan, dan lieg je toch ook? En zo doen mama en papa precies hetzelfde snap je dat? Maar als je niet praat kan niemand jou helpen. Dan kan mama niet beter worden dan kan jij niet beter worden [slachtoffer 2] niet en papa ook niet. Niemand. Snap je dat? Kijk me een aan, snap je dat?

MK: Hm,hm

A: Eerlijk zeggen. Als je het niet snapt.

MK: Jawel.

A: En toen met die zelfmoordneiging dan? Dat papa zegt dat het [betrokkene 19] zijn schuld was

A: Is het dan [betrokkene 19] zijn schuld dat je daarom dat dan gedaan hebt?

MK: Nee.

A: Wat was de schuld dan? Waarom heb je dat toen gedaan?

A: Wat heb jij toen tegen mij gezegd?

MK: Weet ik niet meer.

A: (onduidelijk), Jij had gezegd jij had het gedaan omdat papa en mama hadden gezegd dat niemand in de familie jou moet. En dat is niet zo. Dat zeggen hun alleen omdat hun mot hadden met de familie. Hun, (onduidelijk), jou niet. Heb ik ruzie met [betrokkene 19] of met (onduidelijk)

MK: Ik denk het wel.

A: Ja en waarom? Omdat papa liegt en mama ook. Hun zeggen gewoon: wij wisten er niets van hebben [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] gedaan. En als jij alleen maar dat verhaal hoort want ze horen niet jou verhaal, ze horen een verhaal. En toen ik met oma gepraat had dat het niet jou schuld was zei ze toch ook van dat maakt me niet uit.. Oma maakt het met uit oma is al lang blij als je beter wordt. [betrokkene 19] ook. Ze zijn al lang blij als je straks beter bent. Hm?

Het doet eventjes pijn je moet even doorzetten en je moet nou denken nou heb je een pijn, keelpijn, en vanavond ook nog dan lig je ook nog (onduidelijk). Maar dan ben je morgen een stuk vrolijker weer. Voor maandag, dan kan je weer lachen en dan begin je altijd (onduidelijk), met je verdrietig zijn. Maar er zijn andere mensen die weten van je verdriet. Die nemen allemaal een heel klein stukje van je verdriet mee. Die hele kleine stukjes raak jij kwijt. Hm? Voelt dat niet lekker maandag?

Lekker weer gewoon zelf lachen, gekke dingen kunnen doen. Hm? Dat is beter dan dat je nou zo (onduidelijk). Dan zit je de hele tijd te huilen dat je verdriet hebt. Hm? Zondag ging het veel beter. (onduidelijk), was je opgelucht. Toen kon je lachen nog. Maar nou is die mooie lach is helemaal weg. Ik zie, ja daar komt ie weer. Zie je? Hm? Dit moet nou gewoon even. En nou moet je wel zo denken nou ben je er wel straks wel van af. Hm? Het is alleen maar beter zo. Wij zijn allemaal hier om jou te helpen Allemaal. Maar wij kunnen met ruiken wat er gebeurt is. En ik kan ook met door jou heen kijken omdat ik denk van ik kijk in [slachtoffer 1] zijn hoofd, ik weet precies wat er gebeurd is. Dat weet alleen jij wat er gebeurd is. En dat kan ook alleen jij vertellen. Net zoals ik alleen maar kan vertellen Wat er met mij is gebeurd. Dat kan (onbekende naam), ook niet voor mij vertellen. Al wil ik dat wel eens dat ze dat voor mij doet maar dat kan niet. Dat moet je zelfdoen en heel veel pijn doet dat. Maar ik weet dat omdat ik dat allemaal al gehad heb. En jij bent nou zo jij denkt dat, dat je dit niet meer red. En dat je denkt van dit lukt me niet. Jij moet heel hard vechten hiervoor. Hm?

(onduidelijk)

MK: Hm hm

A: heb je even tijd nodig (onduidelijk), even goed doordringen. Hm? Straks komt het allemaal wel goed. Of niet? Hm?

MW: Ze heeft al heel veel verteld he? Op haar manier.

JH: Wil je even alleen zijn met je zusje? Ja?

(onduidelijk)

JH: Wil je even alleen zijn?

MK: Ja.

MW: Dat kan. Zal ik je een kopje thee mee doen? Ja?

(thee wordt ingeschonken en er wordt even onderbroken)

(...)

(tape begint midden in een zin)

A: Dat komt omdat ze meerdere keren het verhaal moet vertellen. Ze is gewoon (onduidelijk). We hebben het daar al zo vaak over gehad op het bureau al.

JH: Ja, klopt.

A: En ze zegt ja ze wil het liever achter zich laten. Dus ik heb nou gewoon gezegd van we praten er nog een keer over om alles, euh op te luchten en alles eruit dan kan ze helemaal met een schone lei beginnen en dan euh, hopen dat het beter gaat. Ik heb ook wat dingen over mij verteld, van vroeger dan. Hoe het bij mij is gebeurd. Hm. Ik denk dat ze nou wel beter begrijpt dat ik hetzelfde voel zo'n beetje.

MW: Ja.

A: alleen van haar is nog ietsjes erger. Omdat er nog meer kinderen bij zijn. Hm? En ik heb ook gezegd, ja ze helpt met dit, dit gesprek helpt ze [slachtoffer 2] mee je helpt mama er mee en je helpt jezelf. En zo kunnen jullie alle drie opnieuw beginnen en proberen om alles op te lossen. Dat is toch wat je wilt? Nou, nou dan kunnen we wel beginnen he? Eventjes doorbijten. Ik zeg ook, dat zal wel een hoop janken worden zo. Want ze zegt al ik heb geen zin meer en euh, ik zeg ja dan wordt het de volgende keer weer en dan heb je er ook geen zin aan want dan schuifje het weer af en dan is die keer er op weer. Ik zeg je kan beter in een keer doen je hebt nou pijn dan maar in een keer veel pijn. En dan ben je morgen ben je helemaal, helemaal opgelucht en leeg en vrolijk en maandag bel ik en [betrokkene 20] weer dus dan kunnen we nog even lekker praten. En ik schrijf nog want ik heb je adres en niemand kijkt jou anders daarop aan door wat jij nou gaat vertellen. Niemand denkt dat jij boos bent of...

O: Je mag het ook opschrijven ja. Dat mag.

A: En wat ik nog wou vragen is want daar was ze heel bang voor dat is ook de reden waarom ze niet praten wou. Ze is bang dat als ze vrij komt euhm. Mijn vader heb gezegd haar naam, van [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] is op het nieuws gezegd dat [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] tweehonderdvierenvijftig (254) kinderen sexueel misbruikt hebben. Ik zeg nou er is wel bekend dat er kinderen sexueel misbruikt zijn Maar er is nooit en te nimmer een naam gezegd.

JH: (onduidelijk)

A: Dus zie je? Daar komen ze nooit achter. Nou kun je nagaan.

MW: Dat zou vader op de radio gehoord hebben?

A: Nee op het nieuws. Ze mocht niet naar het nieuws kijken want ze was op het nieuws. [Slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] hadden heel wat kinderen sexueel misbruikt en dus met andere woorden die kinderen wat op het nieuws waren die vijfenzeventig kinderen of zo wat bekend was. Was laatst op het nieuws, vijfenzeventig kinderen. En euhm . Nou dat was dus euh hun euh, hun euh eigen euh initiatief. Zeg maar. Ik zeg ook tegen haar, als jij zo jong bent kom jij daar niet op. Je begint pas aan sex te denken (iemand zegt daar doorheen: Daar is iedereen van overtuigt, iedereen zegt, onduidelijk), je begint pas aan sex te denken als je een vriendje hebt, dan pas maar niet op een leeftijd van vijf jaar dan denk je niet van ik moet sex. Dat kan niet.

JH: Iedereen zegt dat. Zo is een kind niet geboren zo worden kinderen gemaakt. Waar is [betrokkene 21]?

MW: Ze haalt een andere groepsleidster op die komt zo.

MK: Ja [betrokkene 22].

JH: Schrijf maar meisje.

O: Moeten wij even stil zijn?

MK: Ja hoeveel?

O: Wat je allemaal (onduidelijk), wat je weet. Alles van die kinderen wat je net zei.

MK: Als ik er twee opschrijf is toch wel genoeg. Hoeft toch met euh...

O: Ja maar.

A: Twee is niet genoeg [slachtoffer 1]. Kijk want dan weet je wat er bij twee kinderen is gebeurd. Kijk wij weten.

MK: (onduidelijk), want de meesten wil ik allemaal nog, wil ik gewoon vergeten.

A: Ja maar als je het nu opschrijft kan je het vanavond vergeten. Dit is de laatste keer dat je dit hoeft te doen nou. Voor die kinderen in ieder geval.

MK: Nou dan mag ik heel wat blaadjes nog gebruiken.

A: En dan euh Dan ben je er vanaf.

JH: (onduidelijk) van je.

A: Van papa en mama. Wat ik, wat die euh daarbij euh wat die daar mee te maken hebben.

O: Begin daarmee

(Komt iemand binnen die zich voorstelt aan iedereen. Ze noemt zich [betrokkene 23])

JH: Begin maar met de rol dan van papa en mama.

MK: (onduidelijk). En waar jij het net over hebt. Over wat papa en mama daar mee te maken hadden.

O: Ja wat wat.

A: Ze zullen heus wel dingen gezegd hebben. Euhm toen ze er achter kwamen met die kinderen, wat ze er aan gedaan hebben. Dat soort dingetjes allemaal. Weet je wel? Ook dingen die ze gezien hebben. Dingen die mama gezien hebt terwijl mama er niets van zei. Dat papa wat bij je deed of, dat soort dingen allemaal. Dat zelfde wat ik jou net vertelde over [betrokkene 24]. Moet jij hetzelfde doen wat jij gedaan hebt en wat papa en mama gedaan hebben. Alleen wat bij jou is gebeurd. Bij mij is het anders gebeurd, als bij jou.

MK: (onduidelijk)

O: Dat er andere kinderen bij betrokken waren. (onduidelijk)

MK: (onduidelijk) Ja dat wel (onduidelijk) Zij moet ook nog naar [betrokkene 20] heen natuurlijk.

A: (onduidelijk) Nee voor [betrokkene 20] heb ik nog wel een oppas dus euh. Tot vanavond acht uur. Maar dan hoop ik ook wel weer terug te zijn.

MK: Ja waar moet ik beginnen? Bij papa?

O: Ja.

MK: Euhm ja. Nou dat huisje die euh (onduidelijk) Dat was met euh, euh, [betrokkene 17]. Die schuifdeuren die kun je open doen en dicht en zo. En ... (onduidelijk)

O: je zus houd je hand wel vast (onduidelijk)

A: Niemand is boos op jou en niemand kijkt anders tegen jou aan. We zijn alleen maar trots. (iemand verslikt zich en heeft een hoestbui en er wordt hierop door meerdere gereageerd)

MK:Het is op een gegeven moment zo ja weet niet, papa liep er naar toe of zo over dat dak. Kroop of ja wat het ook was. Ik (onduidelijk) kon niet weggaan weet je. En euh op een gegeven moment ja ik weet het met helemaal precies of zo maar [slachtoffer 2] was toen bezig. En euh toen bleef papa gewoon staan weet je. Was met die oudste van euh...

O: Van [...]?

K: Ja. Dus ja. Papa bleef toen kijken. En (onduidelijk) Hij bleef gewoon kijken. Dat heeft ie wel bij meerdere gedaan. Zeg maar. Bij mij heeft ie dan gekeken of zo maar Hij heeft wel heel vaak gezegd van ja doe maar weet je. Neem ze maar gewoon mee weet je.

O: En mama?"

76. Ik geef hier ook weer wat de dossier transcriptie hierover vermeldt: (dossier transcriptie blz. 28):

"Gesprek begint met kennelijk een familielid die [slachtoffer 1] bijstaat en haar vertelt dat het beter is dat zij haar verhaal vertelt. Door het vertellen van haar verhaal zal zij op dit moment veel pijn voelen. Maar morgen zal ze opgelucht zijn dat ze het verteld heeft. [Slachtoffer 1] heeft geen zin meer maar wordt door dit familielid gesteund om toch door te gaan zodat ze het eindelijk kwijt is en verteld heeft wat de waarheid is.

Verder geeft dit familielid aan dat [slachtoffer 1] bang is. Haar vader heeft haar verteld dat de volgende informatie op het nieuws is geweest dat [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] 254 kinderen seksueel misbruikt hebben."

86. Het Hof heeft een ter terechtzitting in hoger beroep gevoerd verweer als volgt weergegeven en verworpen:

"Namens verdachte is betoogd dat het openbaar ministerie niet-ontvankelijk dient te worden verklaard. Hiertoe is aangevoerd dat:

(...)

d. de getuigenverklaringen door de gebruikte verhoormethoden en de vooringenomenheid van de verhoorders niet kunnen worden gebruikt, (...);

(...)

Het hof oordeelt over een en anders als volgt.

(...)

Voorts is onder d betoogd dat door vooringenomenheid van de verhoorders en de gebruikte verhoormethoden de getuigenverklaringen zouden zijn beïnvloed.

Gelet op de verklaringen van de verschillende deskundigen is het hof van oordeel dat er binnen de wetenschap geen overeenstemming bestaat over de mate van beïnvloedbaarheid van (jonge) getuigen. Voorts wordt over de betrouwbaarheid van de in dit onderzoek gehoorde getuigen door de geraadpleegde deskundigen verschillend geoordeeld.

De getuige-deskundige Lamers heeft ter terechtzitting van het hof van 6 februari 2002 verklaard dat de laatste wetenschappelijke onderzoeken uitwijzen dat de mate van beïnvloedbaarheid van kinderen met een intelligentieleeftijd van 6 jaar of ouder niet veel groter is dan de beïnvloedbaarheid van volwassenen, waarbij de beïnvloedbaarheid ten aanzien van randgebeurtenissen groter is dan die ten aanzien van de centrale gebeurtenis. Ook verklaarde zij dat onderzoek heeft aangetoond dat het meerdere keren horen van jonge getuigen, in tegenstelling tot hetgeen men eerder aannam, een positieve uitwerking kan hebben op de waarheidsgetrouwheid van de betreffende verklaringen.

(...)

Ook indien het hof voormelde verweren in hun onderling verband en samenhang beschouwt, kan niet met vrucht worden gesteld dat er geen sprake meer is van een eerlijk proces als bedoeld in artikel 6 EVRM, en ook niet dat bewijsmiddelen van het bewijs dienen te worden uitgesloten. Derhalve verwerpt het hof de gevoerde verweren."

96. Crombag heeft als getuige-deskundige ter terechtzitting in hoger beroep van 29 oktober 2001 blijkens het daarvan opgemaakte proces-verbaal onder meer het volgende verklaard:

"(...) In deze zaak zijn twee scenario's mogelijk. Het scenario dat het openbaar ministerie aanhangt te weten: De kinderen zijn eerst zelf seksueel misbruikt en zijn later zelf andere kinderen seksueel gaan misbruiken.

Hiernaast heb ik een tweede scenario gezet. Dit scenario heb ik beschreven in paragraaf 5 en volgende van mijn rapport. Ik heb de artikelen uit het dagblad Tubantia over de zaken [aanvrager] 1 en [aanvrager] 2 verzameld. Voor buurtbewoners is een krant een autoriteit. Deze autoriteit beroept zich weer op een andere autoriteit, de woordvoerder van de politie. Beide autoriteiten bevestigden de angstige vermoedens die er in de buurt leefden. Buurtbewoners praatten hierover met elkaar. Hierdoor krijg je een zodanige vermenging van bronnen dat men niet meer weet waar men zijn informatie vandaan heeft. Men weet niet meer of men iets heeft gehoord van zijn eigen kind, de buurvrouw of dat men het in de krant heeft gelezen of op TV heeft gezien. Deze bronvervuiling is meestal niet erg. In dit geval echter wel. De bron van de informatie geeft een aanwijzing over de juistheid van de informatie.

Ik kan niet uitsluiten dat het scenario van het openbaar ministerie juist is. Ik heb er alleen een tweede scenario naast gezet. Een tweede mogelijkheid. Het is aan het hof om te beslissen welk scenario het juiste is."

99. De in de maand maart 2000 uitgebrachte rapporten van Emmelkamp betreffende de door hem in opdracht van de rechter-commissaris als deskundige ingestelde onderzoeken naar de geloofwaardigheid van de verklaringen zoals deze op videoband zijn opgenomen van [slachtoffer 3], [slachtoffer 4], [betrokkene 18], [slachtoffer 6], [slachtoffer 5], [betrokkene 17] en [slachtoffer 7] bevatten met betrekking tot deze personen de volgende conclusies en beantwoordingen van de onderzoeksvraag:

* Met betrekking tot "[slachtoffer 3], geboren op [geboortedatum] 1986:

1. Tijdens het eerste en belangrijkste deel van het verhoor in zijn algemeenheid zijn er redelijke voorwaarden geschapen voor het verkrijgen van een zo betrouwbaar mogelijke verklaring. Bij [slachtoffer 3] zijn er geen complicerende factoren aangetroffen die de kwaliteit van zijn verklaring in belangrijke mate negatief zouden kunnen beïnvloeden. Zijn gebrekkige taalgebruik zou wel eens zijn herinneringsvermogen kunnen beperken.

2. De verklaring van [slachtoffer 3] komt in eerste instantie "in vrije produktie"tot stand. De details worden in het vraag- en antwoord gedeelte verder ingevuld.

3. Zijn verklaring kent een logische struktuur en is coherent en consistent. Er zijn vele duidelijke details met betrekking tot personen, plaats, handelingen en tijd. De verklaringen zijn ingebed in een begrijpelijke grotere context. De details die [slachtoffer 3] noemt zijn kenmerkend voor mogelijk sexueel misbruik.

4. Er lijken geen motieven aanwezig te zijn voor het afleggen van een valse verklaring. Wel speelt de factor, dat een en ander uitgebreid in de krant heeft gestaan en dat er een hele buurt bij betrokken is geweest, een negatieve invloed op de geloofwaardigheid van zowel onderhavige verklaring als van alle andere gehoorde kinderen.

Op de keper beschouwd is [slachtoffer 3]'s verklaring over wat er een keer in het huis van 'de oom"is gebeurd en over wat een keer in het huis van [slachtoffer 1 en 2] is gebeurd, geloofwaardig. De andere keren (van de 8) blijven onduidelijk. Wellicht is het het waard om daar nog verder onderzoek naar te doen."

* Met betrekking tot "[slachtoffer 4], geboren op [geboortedatum] 1987:

1. Er zijn verscheiden goede redenen om belangrijke delen van [slachtoffer 4]'s verklaring betrouwbaar en geloofwaardig te achten.

2. Anderzijds zijn er vele voorbeelden van onbetrouwbaarheid en ongeloofwaardigheid.

3. Onderzoeker is van mening dat [slachtoffer 4] zich niet bewust is van het verschil tussen wat ze werkelijk heeft ervaren enerzijds en anderzijds hoe het verhaal in haar geheugen aan verandering en vervorming onderhevig is geweest. In beide gevallen is ze even overtuigd en dat is op zichzelf normaal.

4. Dat maakt het moeilijk om het een van het ander te onderscheiden.

5. Het is niet juist om te konkluderen dat er niet is gebeurd wat ze zegt; maar het is ook niet vast te stellen wat er nu, van hetgeen ze vertelt, wél en wat er niet is gebeurd."

* Met betrekking tot "[betrokkene 18], geboren op 10 januari 1990:

1. Al hetgeen er is voorgevallen in de lange periode voorafgaande aan het verhoor, met alle beïnvloeding van dien, maakt de verklaring van [betrokkene 18] bij voorbaat al onbetrouwbaar.

2. Het gedrag van [betrokkene 18] tijdens het verhoor is zodanig regressief en ontwijkend, dat vrijwel niets van wat hij beweert op systematische wijze op betrouwbaarheid kan worden getoetst.

3. V (verhoorder, Sch) slaagt er niet in om zodanig neutraal en niet-gesloten door te vragen dat ze [betrokkene 18] ertoe brengt eigener beweging een voldoende gedetailleerd verhaal te vertellen, dat daarvan de betrouwbaarheid met de vigerende criteria kan worden vastgesteld."

* Met betrekking tot "[slachtoffer 6], geboren op [geboortedatum] 1993:

1. [Slachtoffer 6] is een jongetje waarmee geen zinnig gesprek is te voeren.

2. Verhoorder doet zijn uiterste best om [slachtoffer 6] toch tot begrijpelijke en samenhangende uitspraken te bewegen; dat lukt niet.

3. Datgene wat [slachtoffer 6] toch te berde brengt voldoet in de verste verte niet aan enig criterium dat een kenmerk is van een werkelijk gebeurd verhaal."

* Met betrekking tot "[slachtoffer 5], geboren op [geboortedatum] 1989:

1. Er is een zodanig lange periode van beïnvloeding voorafgaande aan het onderhavige verhoor, dat de betrouwbaarheid ervan nauwelijks meer is vast te stellen.

2. Bij [slachtoffer 5] in het bijzonder is er ook nog sprake van beïnvloeding door haar vriendin [betrokkene 17] die in andere onderzoekssituaties heeft meegedaan en wier bevindingen zeker suggestief zullen hebben gewerkt op de beleving en konkrete verklaringen van [slachtoffer 5].

3. Verhoorder slaagt er in onvoldoende mate in om [slachtoffer 5] zelf ongestruktureerd aan het woord te laten en is te behelpend en tegemoetkomend strukturerend bezig geweest waardoor zij de verklaring van [slachtoffer 5] in sterke mate heeft beïnvloed.

4. Er zijn in volstrekt onvoldoende mate criteria aanwezig die normaliter kenmerken zijn van betrouwbare verklaringen.

5. Het is zeer goed mogelijk dat de verklaring van [slachtoffer 5], die over het geheel genomen onwaar aandoet, toch wel waar gebeurde elementen bevat. Daarnaar zou een apart onderzoek ingesteld moeten worden."

* Met betrekking tot "[betrokkene 17], geboren op 20 augustus 1990:

1. Voorafgaande aan het verhoor heeft [betrokkene 17], net als alle gehoorde kinderen, langere tijd blootgestaan aan allerlei vormen van beïnvloeding inzake hetgeen de kinderen [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1], en hun vader, moeder en "oom" hebben gedaan.

2. [Betrokkene 17] is vriendin van [slachtoffer 5] en het is onmiskenbaar dat zij samen een verhaal delen.

3. De moeder van [betrokkene 17] is zwakbegaafd en volgens een mededeling in het dossier zelf slachtoffer van sexueel geweld. De kans is zeer groot aanwezig dat de moeder van [betrokkene 17] in het bijzonder niet in staat is geweest om haar dochter te helpen bij het scheiden van waarheid en fictie.

4. Er moeten wel in bijzondere en opvallende mate kenmerken van waargebeurde verhalen in de verklaringen van [betrokkene 17] aanwezig zijn, wil de hypothese dat [betrokkene 17] waargebeurde zaken vertelt aannemelijk worden.

5. Voor de alternatieve hypothese, namelijk dat veel van wat ze vertelt een onontwarbare mengeling is van horen zeggen, fantasie, eigen half erop lijkende ervaringen en dergelijke, zijn verschillende gronden aan te voeren.

6. Verhoorder slaagt er in dit verhoor niet in om [betrokkene 17] tot een verklaring te brengen waarvan de betrouwbaarheid en de geloofwaardigheid is vast te stellen."

* Met betrekking tot "[slachtoffer 7], geboren op [geboortedatum] 1988:

1. Het proces-verbaal van het verloop van het verhoor is daarvan een goede weergave; er zijn enkele oneffenheden.

2. Het proces-verbaal als samenvatting van het verhoor is deels niet juist.

3. [Slachtoffer 7] is heel goed in staat om een betrouwbare verklaring af te leggen.

4. Ondervrager weet hem daarin goed aan te voelen en te bevragen; is wellicht inzake het zich ontkleden van [slachtoffer 2] wat te zeer veronderstellend.

5. Een deel van zijn verklaring vertelt [slachtoffer 7] uit eigen ervaring. Dat deel heeft vele kenmerken van betrouwbaarheid en kan als geloofwaardig worden aangemerkt.

6. Een deel van zijn verklaring komt tot stand door logische redenering c.q. deductie. Bepaalde voorvallen moeten volgens hem zo (gebeurd) zijn "omdat immers..."Dat klinkt op zichzelf wel aannemelijk, maar heeft toch minder overtuigingskracht wat betreft betrouwbaarheid. De wijze waarop [slachtoffer 7] konkludeert dat de vader van [slachtoffer 2] hem filmde (omdat hij hem immers gefilmd moet hebben want anders had hij zichzelf immers niet op de video kunnen zien) is heel goed invoelbaar. Maar onderzoeker weet niet welke statuur aan een dergelijke redenering mag worden gegeven."

114. Ik wil nu aandacht schenken aan de inhoud van een aan mij gerichte brief van de raadsman van de aanvrager van 22 augustus 2008. Deze brief heeft onder meer de volgende inhoud:

"Door middel van dit schrijven brengt de verdediging echter een andere, ter mondelinge behandeling van het herzieningsverzoek onvoorzienbare, nieuwe omstandigheid alsmede nieuw feit onder uw aandacht, te weten een recente nadere verklaring van de dochter van [aanvrager], [slachtoffer 2], gedaan in een documentaire omtrent deze zaak van KRO Reporter, uitgezonden op 20 augustus 2008.

Vraag: toch heb je dat gezegd destijds. Waarom?

"Ik heb geen idee. Misschien dat de politie zoveel druk op ons zette"

"Ik denk nu onder druk van de politie, van de verhoren. Dat gewoon de woorden ons in de mond zijn gelegd."

Vraag: hoe bedoel je?

"Nou, zoals bijvoorbeeld dat ze zeiden, wat een vieze oom heb je toch, of je moeder is een hoer."

(tekst overgenomen uit persbericht KRO d.d. 19 augustus 2008, welk persbericht wordt bijgesloten)

117. Ik doe in dit verband een greep: De opvattingen van politie en Openbaar Ministerie komen in het programma niet aan de orde. Van het rapport van de CEAS wordt uitsluitend de mening verwoord dat de veroordeling een fragiele basis heeft en dat de CEAS er niet omheen kan de bange vraag onder ogen te zien of de veroordeelden wellicht onschuldig zijn aan de bewezenverklaarde feiten. Van de getuige-deskundige Emmelkamp, wiens deskundigenrapport - zoals ik hiervoor onder 99 heb weergegeven - een genuanceerd beeld schetst, worden in het programma uitsluitend kritische opmerkingen uitgezonden.

Voorts wordt in het programma een in toga gehulde rechter getoond die in de rechtszaal overmand wordt door emoties, waarna hij de zitting voor enige tijd schorst. Crombag laat in het programma weten dat hij dit in hoge mate onprofessioneel vindt en dat hij zich afvraagt of de rechters in de raadkamer, toen ze over de strafzaak aan het delibereren waren, ook zo geëmotioneerd waren. Ik merk hierbij op dat deze geëmotioneerde rechter met de behandeling van deze zaak echter nooit iets van doen heeft gehad.(11)

119. Bij brief van 15 september 2008 zond de raadsman van de aanvrager mij een kopie van een door hem op 12 september 2008 ontvangen brief van [slachtoffer 2]. De raadsman verzocht mij de inhoud van laatstbedoelde brief te betrekken in de beoordeling van de betekenis van de verklaring van [slachtoffer 2] zoals gedaan in de TV uitzending. Ik ga er weer veronderstellenderwijs vanuit dat het hier [slachtoffer 2] betreft. De brief van [slachtoffer 2] bevat onder meer de volgende zinsneden:

" (...) Nu wilt u weten wat ik heb verteld in de interview met [betrokkene 25]. Wat ik allemaal heb gezegt is dat ik het zeker weet dat er niks gebeurt is. Hij vroeg van waarom denk je dat. Daar heb ik op gezegt: Als een kind is verkracht dan vergeet ze dat niet en ik kan me niks meer herinneren daar over. [Betrokkene 25] vroeg mij waarom ik al die verklaringen heb afgelegd naar me ouders en oom. Ik had geen idee waarom, maar ik denk dat de politie zoveel druk op ons zetten en de woorden in onze mond hebben gelegt. Door dat ik niet meer zoveel weet over vroeger kon ik niet veel zeggen. Ik bleef maar zeggen dat er niks is gebeurt anders zou ik het wel weten en nooit meer vergeten. (...)"

125. De wijze waarop de politieverhoren van [slachtoffer 2] hebben plaatsgevonden is voorwerp van onderzoek geweest bij het onderzoek ter terechtzitting in hoger beroep. Ter terechtzitting van 6 februari 2002 heeft blijkens het daarvan opgemaakte proces-verbaal de getuige-deskundige C. Francescina onder meer - en zakelijke weergegeven - het volgende verklaard:

"Ik heb 6 jaar ervaring als therapeut/behandelaar in Alexandra. Samen met de groepsleiding en de andere behandelaars zet ik de behandellijnen uit. Ik ben uit hoofde van mijn functie, door de politie gevraagd bij de verhoren van [slachtoffer 2] aanwezig te zijn. Tijdens de verhoren had ik als taak de belangen van [slachtoffer 2] te bewaken. Ik ben behandelaar en geen jurist, maar ik had niet het idee dat de vragen die aan [slachtoffer 2] werden gesteld, suggestief waren. [Slachtoffer 2] gaf uit zichzelf antwoord en zij werd daarbij niet door de politie onder druk gezet. Dit bleek ook uit de wijze waarop [slachtoffer 2] zelf aangaf dat zij niet verder wilde gaan met het verhoor. Als het [slachtoffer 2] te veel werd, dan verstopte zij zich in haar trui. Het verhoor werd dan stopgezet. [Slachtoffer 2] kon ook precies vertellen wat zij wel en wat zij niet had gedaan. De vraagstelling was zowel open als gesloten. De politie gebruikte ook voorbeelden tijdens de ondervraging en hield [slachtoffer 2] voor wat andere kinderen hadden verklaard. Op antwoorden van [slachtoffer 2] werd ook verder doorgevraagd. Het ging dan bij voorbeeld om de naam of het uiterlijk van het kind. De verklaringen van [slachtoffer 2] vond ik duidelijk en ze kwamen op mij heel overtuigend over. Ik had geen aanwijzingen om aan de verklaringen van [slachtoffer 2] te twijfelen. [Slachtoffer 2] is geen meisje dat fantaseert. Een hulpverlener gaat, tot het tegendeel blijkt, er vanuit dat het verhaal dat de cliënt vertelt, waar is. (...)"

127. Tot slot hecht ik er aan nog het volgende op te merken. In de praktijk komt het voor dat hoewel er toereikend wettig bewijs voorhanden lijkt te zijn de strafrechter toch tot de beslissing komt om de verdachte vrij te spreken van het hem tenlastegelegde. Omgekeerd gebeurt het dat het beschikbare wettige bewijsmateriaal minimaal lijkt te zijn maar de rechter toch tot een bewezenverklaring komt. De rechter beraadslaagt op de grondslag van de tenlastelegging en naar aanleiding van het onderzoek op de terechtzitting over de vraag of bewezen is dat het feit door de verdachte is begaan. Van belang is dus ook de innerlijke overtuiging die de rechter heeft gekregen door het onderzoek ter terechtzitting. Die innerlijke overtuiging speelt een rol bij de waardering van de bewijsmiddelen. Van belang zijn bijvoorbeeld de indruk die de verdachte en de getuigen maken door hun houding en de manier van vragen beantwoorden tijdens het onderzoek ter terechtzitting en hetgeen aldaar over de verdachte bekend wordt. Ik wil in dit verband nog wijzen op een ter terechtzitting in hoger beroep van 29 oktober 2001 afgelegde getuigenverklaring van [betrokkene 26], de toenmalige groepsleidster van [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2]. Zij heeft - zakelijk weergegeven- het volgende verklaard:

"Ik ben nog steeds werkzaam bij Stichting "De Eik", een orthopedagogisch instituut voor verstandelijk gehandicapte jongeren, te Oldenzaal. Ik heb de MBO-opleiding voor sociaal pedagogisch werkster gevolgd. In verband met het vermoeden van seksueel misbruik pasten [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] niet op "De Eik". Ik weet niet waarom zij bij ons zijn geplaatst. Hiervoor heeft de instelling een orthopedagoog. Voor zover ik weet, zijn de kinderen niet eerder door "De Eik" opgenomen. De ouders kwamen zaterdagmiddag van 14.00 uur tot 17.00 uur. De bezoeken van de ouders hebben veel indruk op mij gemaakt. Ik heb later van de voogd een korte samenvatting gekregen van hetgeen met [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] zou zijn gebeurd. Ik weet niet meer wat mij toen precies is verteld. Wij wisten toen dat er sprake zou zijn van seksueel misbruik. [Betrokkene 27], de eerste groepleidster, heeft contact gehad met de politie. Ik heb zelf geen informatie over de kinderen van de politie ontvangen. Ook van "De Eik" heb ik globale informatie ontvangen. Daarnaast heb ik informatie over dit onderwerp in de krant gelezen en op TV gezien. Als ik deze informatie niet had gehad, dan had ik dezelfde indruk van de ouders van [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] gehad.

Tijdens de bezoeken zijn de kinderen niet seksueel misbruikt. Al de bezoekers van "De Eik" worden geobserveerd. De bezoeken van de ouders van [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] vielen op omdat zowel de vader als de moeder veel seksueel getinte opmerkingen maakten. Verder heb ik gezien dat de vader tijdens een stoeipartij met een andere jongen, deze jongen beetpakte bij zijn geslachtsdeel. Ik had de indruk dat deze handeling een seksuele lading had. Ook heb ik gezien dat de moeder een jongen over zijn bovenbeen streelde. Beide voorvallen zijn gerapporteerd en [aanvrager en betrokkene 1] zijn er op aangesproken. Het is niet toegestaan dat ouders lichamelijk contact hebben met kinderen van anderen.

Als in het proces-verbaal van mijn verhoor door de politie is opgenomen dat ik van een andere groepleidster heb gehoord dat de moeder het bovenbeen van een jongen streelde, dan is dat niet juist. Ik heb dat zelf gezien.

Ik heb zelf gezien dat [slachtoffer 1] bij het afscheid langdurig door [aanvrager] werd gezoend.

Ik kan mij niet meer herinneren of er sprake was van tongzoenen. Ik vond het ontzettend vies. De vuiligheid en vunzigheid straalden er vanaf. Ook werden er veel seksueel getinte opmerkingen gemaakt. Zo zei de vader: "Geef mij de sperma even aan", toen hij om de koffiemelk vroeg. Ook de moeder maakte seksueel getinte opmerkingen. Nadat zij een jongen hadden uitgenodigd bij hen te logeren zei [slachtoffer 1] dat er geen bed voor hem was. De moeder zei toen: "Dan slaapt hij toch tussen ons in, dat is lekker heet".

De meisjes kwamen na een bezoek aan huis verfomfaaid terug. De kleding zat raar en het haar was door de war. Verder waren de meisjes na een bezoek aan huis erg stil en teruggetrokken. Zij wilden niet door anderen worden aangeraakt. Het optreden van de ouders gaf mij een ontzettend raar gevoel. Ik dacht op dat moment nog niet aan seksueel misbruik. Mijn collega's en ik hebben het gedrag van de ouders met elkaar besproken en het in onze rapporten vermeld. Volgens mij wist niemand dat [slachtoffer 1] al eerder in "De Eik" was geweest.(...)"

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

1 Hof Arnhem 20 februari 2002, LJN AD9410.

2 HR 30 september 2003, LJN: A10010.

3 Rechtbank Almelo, 5 april 2001, LJN AB0887.

4 Het complete rapport is te vinden via: www.om.nl/commissie_evaluatie_afgesloten_strafzaken__posthum/.

5 HR 18 maart 2008, LJN BA1024 (Deventer moordzaak).

6 Zie de hiervoor onder 16 weergegeven rechtsoverweging 6.5 van HR 18 maart 2008, LJN BA1024.

7 Zie de hiervoor onder 16 weergegeven rechtsoverweging 6.4 van HR 18 maart 2008, LJN BA1024.

8 Zie blz. 33 van het CEAS rapport.

9 Vgl. HR 26 juni 2001, NJ 2001, 564 met noot Sch. Zie ook de hiervoor onder 16 weergegeven rechtsoverweging 6.5 van HR 18 maart 2008, LJN BA1024.

10 Zie art. 341, vierde lid, en 342, tweede lid, Sv.

11 Zie bericht op de website van het Hof Arnhem van 21 augustus 2008 (http://www.rechtspraak.nl/Gerechten/Gerechtshoven/Arnhem/Actualiteiten; "Toelichting hof Arnhem op uitzending KRO Reporter").