Parket bij de Hoge Raad, 23-11-2010, BN0578, 09/02710

Conclusie inzake:

[Verdachte = verzoekster]

1. Verzoekster is door het gerechtshof te Amsterdam bij arrest van 3 juli 2009 van deelneming aan een criminele organisatie (feit 1) en van opzettelijk witwassen (feit 2, impliciet primair) vrijgesproken en wegens schuldwitwassen (feit 2, impliciet subsidiair) veroordeeld tot 240 uren werkstraf, subsidiair 120 dagen hechtenis.(1)

2. Namens verzoekster heeft mr. A.A. Franken, advocaat te Amsterdam, bij schriftuur twee middelen van cassatie voorgesteld.

Als vaststaand kan worden aangenomen dat de verdachte de haar toebehorende vennootschap [ZZ] BV (verder te noemen: [ZZ]) op 24 december 2002 heeft verkocht voor € 1.200.000,- aan onder anderen [GGG] BV (verder te noemen: [GGG]) waarvan [C] directeur en aandeelhouder was. [C] had over [GGG] de feitelijke leiding en zeggenschap. De andere aandeelhouders hadden met [GGG] een te verwaarlozen bemoeienis. Voormeld bedrag is geheel door [GGG] betaald.

(...)

Het hof zal derhalve moeten beoordelen of het aan de verdachte betaalde geldbedrag van enig ander misdrijf afkomstig is.

Door de raadsvrouw van de verdachte is in dit verband betoogd dat voor een bewezenverklaring dient komen vast te staan dat het door de verdachte van [GGG] ontvangen geld van misdrijf afkomstig was. Daarvan kan geen sprake zijn, aldus de raadsvrouw, die daartoe het volgende heeft aangevoerd. Niet is gebleken dat [C] het hem eventueel door [MMM], [NNN], [F] en/of [LLL] ter beschikking gestelde geld anders dan als privépersoon heeft ontvangen en contante stortingen op de rekening van [GGG] zijn niet vastgesteld. Geen van de getuigen heeft ooit kennis genomen van notariële akten of andere documenten die zouden kunnen bevestigen dat hun criminele geld is aangewend voor de door hen genoemde investeringen. Evenmin staat vast dat (geld van) [GGG] betrokken was bij die investeringen; volgens [T] behelst de administratie van [GGG] geen onverklaarbare geldstromen noch financieringen van onroerend goed waarvan de herkomst onduidelijk is. Voorts heeft jarenlang strafrechtelijk onderzoek naar witwasactiviteiten van [C] niets opgeleverd behalve een kennisgeving van verdere vervolging ter zake van o.a. heling, waartegen het bezwaarschrift gegrond is verklaard omdat volgens de rechtbank het 'omvangrijke SFO in het geheel geen voor verdachte belastende resultaten heeft opgeleverd'. Die conclusie moet ook voor [GGG] gelden, terwijl noch tegen de erven van [C] noch tegen aan hem gelieerde vennootschappen ooit vervolging is ingesteld.

Daarnaast heeft de raadvrouw aangevoerd dat, indien een gedeelte van het vermogen van [GGG] van criminele herkomst zou zijn, dat gedeelte niet als zodanig kan worden geïdentificeerd omdat niet is gebleken hoe het op de rekening van [GGG] terecht is gekomen en de ontvangst van het geld door [GGG] niet zonder meer meebrengt dat het gehele vermogen van [GGG] 'besmet' is. Een andere opvatting, zoals door de rechtbank gehuldigd, heeft onaanvaardbare gevolgen voor het handelsverkeer, aldus de raadsvrouw.

De gebezigde bewijsmiddelen houden in dat [C] van misdrijf afkomstige geldbedragen heeft aangenomen van onder anderen [MMM], [NNN], [OOO], [F], [LLL] en [WW]. Voorts blijkt uit de bewijsmiddelen dat [C] in ieder geval een gedeelte van dat geld heeft gebruikt om via [GGG] te investeren in onroerend goed, te weten cacaoloodsen in Amsterdam, het perceel [b-straat 1] te Amsterdam, het perceel [c-straat 1] te Vlaardingen en een woning in Spanje. Dat betekent dat van misdrijf afkomstige geldbedragen deel zijn gaan uitmaken van het vermogen van [GGG], waarover [C] in zijn hoedanigheid van aandeelhouder en directeur kon beschikken. De omstandigheid dat mogelijk niet al het door [C] van voornoemde personen ontvangen geld op een of meer bankrekeningen van [GGG] terecht is gekomen, kan daaraan niet afdoen.

De verdachte was, al voordat zij in 1999 [ZZ] oprichtte, goed bevriend met [C] en zij wist dat ook [WH], met wie de verdachte tot in 2000 een relatie heeft gehad, een goede vriend van [C] was en dat [C], naar zij heeft verklaard, 'met criminelen omging'. Deze wetenschap had de verdachte moeten nopen tot voorzichtigheid bij het aangaan van financiële relaties met [C]. Zij had er immers op bedacht moeten zijn dat bedoelde omgang met criminelen (ook) een zakelijke, financiële component bevatte. De verdachte ging ook zelf om met [F], diens vrouw [CCC], [LLL] en de vriendin van [LLL], zij heeft met deze personen het Flying Doctors Gala in Monaco bezocht in 2000, en zij was door publicaties in de pers op de hoogte van de criminele reputatie van [F] en [LLL]. Gelet op de intieme relatie die de verdachte onderhield met [WH] en de spanning die zij daarin volgens [Y] zocht, is het onwaarschijnlijk dat zij niet in relevante mate bekend is geweest met de aard van de contacten van [WH] met onder anderen [F] en [LLL] en van diens betrokkenheid bij de overdracht van geld door [F] en [LLL] aan [C].

De verdachte heeft de indruk gewekt dat het haar veeleer te doen was om door middel van de verkoop van [ZZ] geld aan [C] te verdienen voordat hij in financiële moeilijkheden zou geraken doordat financiers als gevolg van negatieve berichtgeving de banden met hem zouden verbreken, dan om bescherming van haar naam en die van haar familie. Die indruk wordt versterkt door haar herhaalde opmerking tegen Beatrix [C] haast te maken met de beëindiging van haar relatie met [BB] en [BBBB], vennootschappen van [C], 'omdat er wel hogere bomen waren gevallen'.

Het voorgaande brengt mee dat het onder 2 tenlastegelegde schuldwitwassen kan worden bewezen en dat de verweren ter zake worden verworpen."

5. Het eerste middel klaagt dat de bewezenverklaring van het onder 2 tenlastegelegde feit, in het bijzonder van het bestanddeel 'afkomstig (...) uit enig misdrijf', niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden afgeleid, althans dat 's hofs bewijsoverweging daaromtrent onjuist, onbegrijpelijk dan wel onvoldoende gemotiveerd is. Het middel bevat een tiental subklachten (in de tekst achter gedachtestreepjes) die ik in enkele gevallen evenwel als één subklacht behandel, zodat ik in totaal bij dit middel op zes klachten uit kom.

6. Ten eerste de klacht dat 's hofs constatering dat de van misdrijf afkomstige geldbedragen, nadat zij tot het vermogen van [GGG] zijn gaan behoren, niet meer als zodanig te identificeren waren, zonder nadere motivering onbegrijpelijk is, gelet op de voorafgaande overweging dat [C] de van misdrijf afkomstige geldbedragen - geschat op ten minste bijna drie miljoen gulden - via [GGG] had geïnvesteerd in onroerend goed, waarbij het hof concreet cacaoloodsen te Amsterdam, een perceel te Amsterdam, een perceel te Vlaardingen en een woning in Spanje heeft genoemd. Nu de van misdrijf afkomstige geldbedragen kennelijk wel nog als zodanig identificeerbaar waren, kon het hof vervolgens bezwaarlijk oordelen dat het gehele vermogen van [GGG] moet worden geacht 'besmet' te zijn geraakt, aldus de steller van het middel.

7. Deze klacht berust op een verkeerde lezing van het arrest. Met de overweging dat uit de bewijsmiddelen blijkt dat [C] in ieder geval een gedeelte van de van misdrijf afkomstige geldbedragen had gebruikt om via [GGG] te investeren in bovenbenoemd onroerend goed heeft het hof enkel bedoeld aan te tonen dat vaststaat dat de van misdrijf afkomstige geldbedragen deel zijn gaan uitmaken van het vermogen van [GGG], waarover [C] als directeur en aandeelhouder kon beschikken en waarmee hij het aan verzoekster betaalde geldbedrag had betaald. Daarnaast dient deze overweging ter verwerping van het door de verdediging gevoerde verweer dat mogelijk niet al het van misdrijf afkomstige geld dat [C] had ontvangen op een of meer bankrekeningen van [GGG] terecht was gekomen. Volgens het hof doet die mogelijkheid immers niet af aan het feit dat het vermogen van [GGG] door de criminele herkomst van de door [C] ontvangen geldbedragen toch 'besmet' is geraakt. Deze verwerping is niet onbegrijpelijk.

8. In het licht hiervan is 's hofs daaropvolgende constatering dat de van misdrijf afkomstige geldbedragen, nadat zij tot het vermogen van [GGG] zijn gaan behoren, niet meer als zodanig te identificeren waren, ook zonder nadere motivering niet onbegrijpelijk, nu een gedeelte van het geld van criminele herkomst is toegevoegd aan het totale vermogen van [GGG] en het daarmee is vermengd. Dat ten minste een gedeelte van het criminele geld als zodanig identificeerbaar was en kon worden gekoppeld aan concrete investeringen in bovengenoemd onroerend goed, betekent niet dat al het criminele geld binnen het 'besmette' vermogen van [GGG] nog steeds duidelijk te onderscheiden was van het legale geld.

9. Ten tweede de klacht(en) dat 's hofs oordeel dat het aan verzoekster betaalde geldbedrag van enig misdrijf afkomstig is omdat het gehele vermogen van [GGG], waarmee dat bedrag is betaald, moet worden geacht 'besmet' te zijn geraakt, onjuist, onbegrijpelijk dan wel onvoldoende gemotiveerd is. Volgens de steller van het middel heeft het hof miskend dat een concreet verband moet worden vastgesteld tussen het tenlastegelegde voorwerp en enig misdrijf en dat niet aan het vereiste bestanddeel 'afkomstig (...) uit enig misdrijf' is voldaan als slechts vaststaat dat het desbetreffende voorwerp afkomstig is uit een met crimineel geld 'besmet' geraakt vermogen.

12. Voldoende is derhalve dat vaststaat dat het voorwerp afkomstig is uit enig misdrijf. Niet vereist is dat het voorwerp geheel uit misdrijf afkomstig is.

13. Gelet op de wetsgeschiedenis en jurisprudentie geeft 's hofs oordeel dat het aan verzoekster betaalde geldbedrag van enig misdrijf afkomstig is omdat het gehele vermogen van [GGG], waarmee dat bedrag is betaald, moet worden geacht 'besmet' te zijn geraakt, niet blijk van een onjuiste rechtsopvatting, is het toereikend en niet onbegrijpelijk gemotiveerd, in aanmerking genomen dat: a. de gebezigde bewijsmiddelen inhouden dat [C] van misdrijf afkomstige geldbedragen had aangenomen; b. uit de bewijsmiddelen blijkt dat [C] een gedeelte van dat geld via [GGG] had geïnvesteerd in onroerend goed; c. de van misdrijf afkomstige geldbedragen deel zijn gaan uitmaken van het vermogen van [GGG]; d. deze criminele geldbedragen, nadat zij tot het vermogen van [GGG] zijn gaan behoren, niet meer als zodanig te identificeren waren; e. deze bij [GGG] ingebrachte criminele verdiensten verhoudingsgewijs een substantiële omvang hadden; en f. het aan verzoekster uitbetaalde geldbedrag geheel afkomstig was uit het met crimineel geld 'besmet' geraakte vermogen van [GGG].

14. Het komt mij voor dat de steller van het middel miskent dat de internationale (verdrags)ontwikkelingen op het gebied van het witwassen die mede richting geven aan de bestrijding van het witwassen - onder meer uit drugshandel zoals in het onderhavige geval - tot een ruime toepassing van witwasbepalingen uitnodigen.

15. Ten derde houdt het middel de klacht in dat 's hofs overweging dat een redelijke begrenzing van de strafbaarheid van personen die in het kader van reguliere transacties 'besmet' geld aannemen, kan worden gevonden in het te bewijzen schuldbestanddeel, onjuist en in ieder geval onbegrijpelijk is. In dat verband wordt geklaagd over de verwerping van het verweer dat sprake was van reguliere transacties. Het middel steunt op de opvatting dat de ratio van art. 1 Sr meebrengt dat een redelijke begrenzing van de strafbaarheid van personen moet worden gevonden in ieder delictsbestanddeel en niet slechts in het schuldbestanddeel.

16. Dit is een juist uitgangspunt: iedere strafbepaling en daarbinnen: ieder delictsbestanddeel vestigt èn beperkt strafbaarheid. Afhankelijk van de inhoud van de gebezigde bewoordingen vloeien hieruit meer of minder vergaande beperkingen voort. Het schuldelement vormt één van de beperkingen. Zo kan een persoon nog zoveel van misdrijf afkomstig geld verwerven en/of voorhanden hebben, maar als hij niet weet noch redelijkerwijs moet vermoeden, dat het geld afkomstig is uit enig misdrijf, dan zal hij niet schuldig worden bevonden aan het witwassen van dat geld.(3) Andere beperkingen zijn hier: dat het voorwerp een criminele herkomst moet hebben, en niet zo maar crimineel, maar van misdrijf afkomstig.(4) Overigens heeft de hierboven reeds aangehaalde Memorie van Toelichting de ook door het middel gekoesterde vrees dat door een te ruime omschrijving/reikwijdte van de witwasbepalingen een deel van het legale betalingsverkeer zou worden gecriminaliseerd weggenomen door - gelijk het hof - erop te wijzen dat "voor een veroordeling bewezen moet worden dat de verdachte wist althans redelijkerwijs moest vermoeden dat de betrokken voorwerpen uit misdrijf afkomstig waren".(5) Dat een redelijke begrenzing van de strafbaarheid van personen kan worden gevonden in het te bewijzen schuldbestanddeel is dus - mijns inziens - onjuist noch onbegrijpelijk.

17. De steller van het middel schijnt te miskennen dat de bancaire sector al jarenlang bezig is de betrouwbaarheid van hun klanten te onderzoeken ten einde beschuldigingen van (het faciliteren van) witwassen (van verdiensten uit georganiseerde misdaad) te voorkomen. Terroristische aanslagen hebben de inspanningen van deze sector nog aanmerkelijk versterkt.(6) Dat een deel van het legale betalingsverkeer zou kunnen worden gecriminaliseerd indien het zich niet om de herkomst van aan hem toevertrouwde gelden zou bekommeren is een onvermijdelijk gevolg van de internationale witwasbestrijding; dat als gevolg daarvan een financieel isolement optreedt van degene die van witwassen wordt beschuldigd is even onvermijdelijk (en ook als zodanig bedoeld), en zien we in de praktijk ook intreden: banken die hun zodanige relaties de deur wijzen. Dat ook "reguliere" transacties onder het witwassen kunnen vallen ligt zodanig voor de hand dat het hof zich ontslagen heeft kunnen en mogen achten van het reageren op deze klacht.

18. Ten vierde wordt geklaagd over 's hofs respons op het verweer dat de erven van [C] dan wel aan [C] of [GGG] gelieerde vennootschappen niet voor witwassen zijn vervolgd. Zijn oordeel dat dit losstaat van zijn oordeel dat het gehele vermogen van [GGG] moet worden geacht 'besmet' te zijn geraakt, zou onvoldoende gemotiveerd zijn.

19. Deze klacht faalt reeds nu ook zonder nadere motivering niet onbegrijpelijk is dat het niet instellen van de vervolging van de erven van [C] dan wel aan [C] of [GGG] gelieerde vennootschappen voor witwassen losstaat van het oordeel dat het gehele vermogen van [GGG] met crimineel geld 'besmet' is geraakt. De opportuniteit van de vervolging staat immers ter beoordeling van de officier van justitie.(7) Over de mogelijke vervolging van de Erven [C] gaat deze strafzaak niet.(8)

20. Ten vijfde de klacht tegen 's hofs overweging dat de eerdere buitenvervolgingstelling van [C] ter zake van heling geen betekenis heeft voor zijn oordeel dat het gehele vermogen van [GGG] 'besmet' is geraakt door de via [C] ingebrachte criminele verdiensten.

21. De onhoudbaarheid van deze klacht is nogal evident. Ter beoordeling van het hof stond de vraag of het door [C] aan verzoekster betaalde geldbedrag van enig misdrijf afkomstig was en of zij zich daarmee schuldig maakte aan witwassen. Of [C], toen hij destijds voor heling werd vervolgd, terecht buiten vervolging is gesteld, is in deze zaak niet aan de orde.(9) Het onderzoek naar de feitelijke onderbouwing van de vervolging heeft immers in de bezwaarschriftprocedure (tegen de dagvaarding of de kennisgeving van verdere vervolging) een summier karakter en de gerechtvaardigdheid van de vervolging wordt marginaal getoetst. De buitenvervolgingstelling heeft voorts geen definitief karakter: wegens nieuwe bezwaren kan de vervolging worden hervat (art. 255, eerste en tweede lid, Sv).(10) In de woorden van Corstens moet "de bezwaarschriftrechter niet zelf op de stoel van de zittingsrechter (...) gaan zitten, maar op het puntje daarvan. Hij moet ex ante marginaal toetsen."(11) De enkele omstandigheid dat destijds onvoldoende aanwijzing van schuld tegen [C] bestonden staat er niet aan in de weg dat die er thans wel kunnen zijn (en ook daadwerkelijk zijn, zie hierna), ook al is dat post mortem. Of stelt de verdediging zich op het standpunt: van de doden niets dan goed? 's Hofs overwegingen in dezen zijn derhalve onjuist noch onbegrijpelijk en voldoende gemotiveerd.

22. Ten slotte de - door bezwaren tegen een serie bewijsmiddelen voorgegane - zesde klacht dat het bestanddeel 'afkomstig (...) uit enig misdrijf' niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden afgeleid, zodat de bewezenverklaring van het onder 2 tenlastegelegde feit niet naar de eis der wet met redenen is omkleed. In het bijzonder wordt (in de toelichting onder 2.34-2.36) gesteld dat niet uit de bewijsmiddelen kan volgen dat de geldbedragen van criminele herkomst die [C] van de in die bewijsmiddelen genoemde personen had aangenomen, deel zijn gaan uitmaken van het vermogen van [GGG].

(...)

(...)

(8.1.2, 8.2.2 en 8.2.3) Op 30 mei 2001 werd [C] als verdachte gehoord. Hij verklaarde dat hij directeur was van [GGG] BV en [QQQ] BV, dat [PPP] eigenaar zou worden van de loodsen (het hof begrijpt: de cacaoloodsen), dat deze later zijn verkocht, dat de betaling van fl. 2.500.000 afkomstig was van [UUU] en dat [GGG] de gelden had geïnvesteerd."

24. Anders dan met de klacht wordt beweerd kan uit de inhoud van de voorgaande bewijsmiddelen genoegzaam volgen dat [C] van misdrijf afkomstige geldbedragen had aangenomen van de in die bewijsmiddelen genoemde personen en dat hij in ieder geval een gedeelte van dat geld heeft gebruikt om via [GGG] te investeren in onroerend goed, zodat dit geld van criminele herkomst deel is gaan uitmaken van het vermogen van [GGG], waarover [C] als directeur en aandeelhouder kon beschikken en waaruit hij het aan verzoekster uitgekeerde geldbedrag geheel had betaald. Uit de door het hof gebezigde bewijsmiddelen kan derhalve in voldoende mate worden afgeleid dat het aan verzoekster betaalde geldbedrag 'afkomstig was uit enig misdrijf'. Dat mogelijk niet al het door [C] van vorenbedoelde personen ontvangen geld op een of meer bankrekeningen van [GGG] terecht is gekomen, doet - zoals het hof terecht heeft overwogen - niet af aan de bewezenverklaring van voormeld bestanddeel.

25. Nu de bewezenverklaring van het onder 2 tenlastegelegde feit ten aanzien van het in het middel bedoelde bestanddeel naar de eis der wet met redenen is omkleed, faalt het eerste middel.

26. Het tweede middel klaagt dat de bewezenverklaring van het onder 2 tenlastegelegde feit, in het bijzonder van het schuldbestanddeel 'redelijkerwijs moest vermoeden', niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden afgeleid, althans dat 's hofs bewijsoverweging daaromtrent onjuist, onbegrijpelijk dan wel onvoldoende gemotiveerd is. Ook hier bestaat het middel uit subklachten, achter acht gedachtestreepjes. Ik kom, inclusief een in de toelichting ontdekte bezwaar, op zes klachten uit.

Uit de gebezigde bewijsmiddelen volgt dat de verdachte op 24 december 2002 het in de bewezenverklaring bedoelde bedrag van € 1.200.000 heeft verworven en dit bedrag - in ieder geval tot 6 februari 2003 in zijn geheel, tot 12 november 2003 voor een gedeelte ter grootte van € 1.000.000, en daarna tot en met 30 januari 2006 voor een gedeelte, in grootte afnemend tot ruim € 500.000 - voorhanden heeft gehad onder de in de bewezenverklaring bedoelde omstandigheid. Van algemene bekendheid is dat [C], al tijdens zijn leven naar aanleiding van justitieel onderzoek tegen hem, en later na zijn liquidatie, - evenals in en vóór 2002 - in verschillende media als witwasser werd aangeduid. Het hof heeft in het bijzonder uit de inhoud en strekking van de verklaringen van de verdachte afgeleid dat zij het onderzoek naar de herkomst van het geld, dat zij in 2002 had nagelaten te verrichten, ook na 2002 en in het bijzonder ook in en na 2004 niet heeft verricht en ook toen geen stappen heeft ondernomen om de herkomst van het door haar in 2002 ontvangen en daarna nog steeds (deels) in haar bezit zijnde geldbedrag te achterhalen of omtrent de mogelijke gevolgen van het bezit van dit geldbedrag enig (juridisch) advies te vragen. Voor een andere gevolgtrekking biedt het dossier en het ter terechtzitting verhandelde geen houvast."

28. De eerste klacht van het tweede middel stelt in wezen (zie de toelichting onder 2.4 en 2.5) hetzelfde aan de orde als de laatste klacht van het eerste middel, te weten dat niet uit de bewijsmiddelen kan volgen dat de geldbedragen van criminele herkomst die [C] van de in die bewijsmiddelen genoemde personen - waaronder [WH], [F] en [LLL] - had aangenomen, deel zijn gaan uitmaken van het vermogen van [GGG], zodat verzoekster daarnaar ook geen onderzoek behoefde in te stellen. Zelfs al zou verzoekster - zoals het hof heeft overwogen - "in relevante mate bekend [zijn] geweest met de aard van de contacten van [WH] met onder anderen [F] en [LLL] en van diens betrokkenheid bij de overdracht van geld door [F] en [LLL] aan [C]", dan heeft dat geen relevante betekenis voor het antwoord op de vraag of verzoekster redelijkerwijs moest vermoeden dat het aan haar betaalde geldbedrag van enig misdrijf afkomstig was (toelichting, 2.9). Aangezien het aan verzoekster betaalde geldbedrag geheel door [GGG] was betaald, maar niet uit de bewijsmiddelen blijkt dat de van misdrijf afkomstige geldbedragen deel zijn gaan uitmaken van het vermogen van [GGG], kan verzoekster zich onmogelijk schuldig hebben gemaakt aan witwassen, zo lees ik de klacht.

29. Nu het hof - zoals ik bij de bespreking van de laatste klacht van het eerste middel heb geconcludeerd - uit de bewijsmiddelen heeft kunnen afleiden dat de van misdrijf afkomstige geldbedragen deel zijn gaan uitmaken van het vermogen van [GGG] en daarmee dat het geheel door [GGG] aan verzoekster betaalde geldbedrag 'afkomstig was uit enig misdrijf', faalt reeds hierom deze klacht.

30. De tweede klacht richt zich tegen 's hofs overweging dat de wetenschap dat [C] "met criminelen omging"(15) verzoekster had moeten nopen tot voorzichtigheid bij het aangaan van financiële relaties met [C] omdat zij erop bedacht had moeten zijn dat bedoelde omgang (ook) een zakelijke, financiële component bevatte. Volgens de toelichting (2.11) is er geen (rechts)regel of conventie die deze bedachtzaamheid voorschrijft, zeker niet wanneer het personen betreft waarmee men (ook) een sociale of zelfs vriendschappelijke omgang heeft, en zelfs niet wanneer die personen een criminele reputatie hebben.

31. De klacht getuigt van een evident onjuiste rechtsopvatting. Schulddelicten schrijven in het algemeen voorzichtigheid voor; de schuldwitwasbepaling schrijft bedachtzaamheid nu juist wel voor. Het Witwasverdrag bepaalt in art. 6, derde lid: "Elke Partij neemt maatregelen om () feiten () strafbaar te stellen () indien de dader had behoren te vermoeden dat de voorwerpen opbrengsten [van verdragsfeiten] waren." In onze strafbepaling is dit verwoord met de zinsnede dat de dader 'redelijkerwijs moet vermoeden' dat het litigieuze voorwerp uit enig misdrijf afkomstig is. Een navenante formulering is dat de verdachte heeft gehandeld 'met verwaarlozing van de te dezen geboden voorzichtigheid'. Het schuldbestanddeel in art. 417bis Sr ziet mitsdien op 'grove of aanmerkelijke onvoorzichtigheid'.(16) Er bestaat onder omstandigheden dus wel degelijk een onderzoeksplicht. Het zou te ver voeren om hier uitputtend die omstandigheden te omschrijven, maar dat er een onderzoeksplicht bestaat wanneer grote bedragen worden getransfereerd of kostbare goederen worden verhandeld spreekt voor zich: is de transactie koosjer? Dit neemt overigens niet weg dat schuldwitwassen zich ook bij nietige voorwerpen kan voordoen en men ook dan op zijn hoede moet zijn. De bakker die aan zijn klant een brood verkoopt behoeft zich echter de vraag van de herkomst van het geld niet te stellen.

32. Het feit dat verzoekster goed bevriend was met [C], een intieme relatie onderhield met [WH], ook zelf omging met [F] (en diens vrouw) en [LLL] (en diens vriendin) en zelfs in 2000 met deze personen het Flying Doctors Gala in Monaco had bezocht, ontsloeg haar dus niet van haar plicht tot voorzichtigheid bij het aangaan van financiële relaties met [C]. Juist vanwege het aangaan van deze relaties had zij er extra op bedacht moeten zijn dat [C]'s 'omgang met criminelen', waarvan zij immers naar eigen verklaring weet had, naast een 'vriendschappelijke' of 'sociale' ook een zakelijke en financiële component bevatte. 's Hofs overweging dat de wetenschap dat [C] met genoemde mensen omging verzoekster had moeten nopen tot voorzichtigheid te dezen is derhalve onjuist noch onbegrijpelijk en voldoende gemotiveerd.

34. Dat beide deelklachten falen is aanstonds duidelijk voor wie op zich laat inwerken dat verzoekster van het opzettelijk witwassen is vrijgesproken. Het hof is derhalve niet afgeweken van het uitdrukkelijk ingenomen verdedigingsstandpunt dat verzoekster niet in relevante mate bekend was met de overdracht van crimineel geld van [F] en [LLL] aan [C] en dat verzoekster door [C] overal buiten gehouden werd. Ik werk dit voor alle duidelijkheid nog verder uit.

35. Over deelklacht 'a' verwijst de steller naar het in hoger beroep door de verdediging gevoerd opzetverweer (uitdrukkelijk onderbouwd standpunt) dat niet blijkt dat verzoekster "opzet heeft gehad op de misdadige herkomst van de door haar ontvangen gelden". Uitgaande van het tenlastegelegde 'terwijl zij wist dat' heeft de verdediging aangevoerd dat verzoekster weliswaar weet had van [C]'s banden met onder anderen [LLL] en [F], maar dat zij niet wist van de zakelijke contacten tussen deze heren.(17) Het niet weten van zakelijke contacten tussen de heren blijkt - volgens haar eigen verklaring - er niet aan in de weg te staan dat ze wist dat [C] "met criminelen omging", dat "de miljoenen [C] om de oren vlogen", dat ze met [C] over het artikel in de Telegraaf van 28 augustus 2002 heeft gesproken (inhoud: [LLL] en [F] e.a. doen volop zaken met [C], die je kunt zien als de bank van de onderwereld, met [WH] als bewaker) en wist dat [WH] en [C] goed bevriend waren, zodat bij verzoekster tenminste de alarmlichten hadden kunnen, en daarmee ook: moeten aangaan dat er aan het uitgekeerde, omvangrijke, geldbedrag een luchtje zou kunnen zitten. Nee, zegt verzoekster: ik heb er niet over nagedacht. Niet nadenken waar dat wel moet constitueert (een vorm van) schuld.

37. De motiveringsplicht van art. 359, tweede lid, Sv geldt slechts bij de niet-aanvaarding van een ter terechtzitting ingenomen en uitdrukkelijk onderbouwd standpunt.(19) Beide subklachten delen dus hetzelfde lot.

(...)

(b) 27 augustus 2002. [F], [WH] en [C] worden door justitie gezien als de belangrijkste personen bij wie de bovenwereld en de onderwereld elkaar raken. [C] wordt al jaren genoemd in verband met drugscriminelen. Zijn naam wordt nu ook genoemd in een onderzoek naar een XTC-bende die onlangs in Florida is opgerold.

(c) 28 augustus 2002. [F] zegt: '[LLL] en ik en ook andere jongens uit het milieu deden en doen volop zaken met [C], die bereid is grote bedragen te investeren in onroerend goed, zonder dat naar de herkomst van het geld wordt gevraagd. Je kunt hem zien als de bank van de onderwereld. En [WH] als de bewaker. Waarschijnlijk wordt [C] door ([WH]) ook onder druk gezet. Omdat ([WH]) zelf niets op zijn naam wil hebben, probeert hij over te schrijven naar zijn vriendin, die afkomstig is uit een rijke vastgoedfamilie met een goede reputatie'.

(d) 4 september 2002. Witwasonderzoeken tegen [C]. Politie en justitie hebben al jaren het vermoeden dat [C] crimineel geld investeert in onroerend goed. [F] zegt belastende verklaringen over witwaspraktijken van [C] c.s. te willen afleggen. Volgens [F] kunnen topcriminelen bij [C] terecht voor investeringen in onroerend goed, zonder dat vragen naar de herkomst van het geld worden gesteld."

39. Dit alles tezamen (zie ook de boven, op p. 7, weergegeven bewijsoverweging) heeft het hof er toe gebracht hier strafrechtelijk relevante schuld bewezen te achten, hetgeen gelet op die omstandigheden het ernstig verzaken van behoedzaamheid oplevert, grove schuld dus. De deelklacht die op het opzetverweer betrekking heeft faalt en voorts komt de (enige) grond voor de stelling dat 's hofs waarschijnlijkheidsoordeel geen steun vindt in de bewijsmiddelen daarmee te vervallen.

40. De vierde klacht uit zijn misnoegen over 's hofs overwegingen betreffende de berichten over [C] in de media en de verdenking tegen [C] in 2001. Vanwege die berichten en verdenking was verzoekster naar het oordeel van het hof gehouden onderzoek te verrichten naar de herkomst van het geld dat zij van [C] via [GGG] zou ontvangen voor [ZZ], omdat zij kon vermoeden dat dit afkomstig was uit enig misdrijf. Aangezien die berichten en verdenking niet hebben geleid tot een berechting noch tot een veroordeling van [C] en hij in 2004 zelfs ter zake van heling buiten vervolging is gesteld, zijn bedoelde overwegingen onjuist dan wel onbegrijpelijk, te meer - aldus het middel - daar het in de tenlastegelegde periode geen feit van algemene bekendheid was dat [C] zich aan witwassen, heling of andere strafbare feiten had schuldig gemaakt. Volgens de steller van het middel kon van verzoekster niet meer worden verlangd dan dat zij aan [C] moest vragen of de aan zijn adres gemaakte verwijten klopten, daar zij - anders dan politie en justitie - geen mogelijkheden had om diepgaander onderzoek te verrichten, waarbij nog van belang is dat [GGG] geen rol speelde in de berichten noch de verdenking.

42. Voorts moet worden vastgesteld dat het in de tenlastegelegde periode weliswaar geen feit van algemene bekendheid was dat [C] zich aan witwassen, heling of andere strafbare feiten had schuldig gemaakt, maar wel dat hij - zoals het hof heeft overwogen - in verschillende media naar aanleiding van een justitieel onderzoek tegen hem en later na zijn liquidatie (op 17 juni 2004)(21) als witwasser werd aangeduid. Ofschoon deze aanduiding door de media uiteraard niet zonder meer voor waar behoefde te worden aangenomen, noopte deze wel tot aanmerkelijke voorzichtigheid bij het aangaan van financiële relaties met [C] en het onder zich houden van een geldbedrag afkomstig uit een van [C]'s vennootschappen. Het feit dat een en ander niet heeft geleid tot een berechting noch een veroordeling van [C] en hij in 2004 zelfs ter zake van heling buiten vervolging is gesteld doet aan bedoeld feit van algemene bekendheid dus niet af. Men kan immers evengoed denken - op basis van wat verzoekster allemaal wel ter ore was gekomen - dat het slimme jongens zijn die de dans weten te ontspringen, wat de noodzaak tot waakzaamheid niet wegneemt. Een buitenvervolgingstelling is geen vrijspraak.

43. Gelet op het vorenoverwogene is 's hofs oordeel dat verzoekster onder voormelde omstandigheden gehouden was onderzoek te verrichten naar de herkomst van het geld dat zij van [C] via [GGG] voor [ZZ] zou ontvangen, niet onbegrijpelijk en voldoende gemotiveerd. Onder die omstandigheden moest zij immers redelijkerwijs vermoeden dat dit geld afkomstig was uit enig misdrijf. Ook al had verzoekster niet de mogelijkheden waarover politie en justitie wel kunnen beschikken, dan nog was te dezen de grootste voorzichtigheid geboden, zodat - anders dan het middel stelt - van haar meer kon worden verlangd dan enkel af te gaan op mededelingen van [C] zelf wat betreft de juistheid van de aan zijn adres gemaakte verwijten. Sterker nog: het bewijs van een begin van schuld kan wellicht zelfs worden afgeleid uit het feit dat verzoekster de verdachtmakende berichten destijds met [C] had besproken en zich bij zijn antwoord dat deze onjuist waren had neergelegd. Hieruit blijkt immers dat zij toen reeds kon vermoeden dat de zaak niet helemaal in de haak was.(22) Ook niet willen weten is overigens een vorm van grove schuld. Ook voor wie zich voordoet als naïef.

45. De in de toelichting onder 2.15 geformuleerde klacht dat de redenering van het hof tot gevolg zou hebben dat een ieder die met [C] of één van diens bedrijven zaken heeft gedaan zich na de desbetreffende berichten over [C] in de media schuldig maakt (en heeft gemaakt) aan witwassen, is door zijn overdrijving ongegrond. Het hof heeft immers de redelijke begrenzing van de strafbaarheid van personen die in het kader van reguliere transacties 'besmet' geld aannemen (en hebben aangenomen) terecht gezocht en gevonden in het te bewijzen schuldbestanddeel. Naast de overwegingen van het hof hieromtrent vormen, zoals hiervoor reeds is opgemerkt, in 's hofs gehele bewijsredenering de berichten over [C] in de media slechts een ondersteunend argument. Het is daarom een vergezocht tegenargument dat volgens deze redenering een ieder die kennis heeft genomen van die berichten en die zaken heeft gedaan met [C] zich schuldig zou hebben gemaakt aan witwassen. Immers ten aanzien van al die personen kan niet zonder gericht onderzoek worden geoordeeld dat dezen hebben gehandeld met verwaarlozing van de te dezen geboden voorzichtigheid en hebben nagelaten nader onderzoek te verrichten, zoals het hof dat ten aanzien van verzoekster wel heeft kunnen doen en heeft gedaan. Maar inderdaad kan niet worden uitgesloten dat ook andere zakenpartners van wijlen [C] in de strafrechtelijke prijzen vallen. Verder verwijs ik overigens naar hetgeen ik over dit punt ook al boven, in 17 en 31, heb opgemerkt.

46. Volgens de laatste klacht van het tweede middel valt niet in te zien hoe de door verzoekster gewekte indruk van de reden voor de verkoop van [ZZ] redengevend kan zijn voor de bewezenverklaring en kan bijdragen aan het oordeel dat verzoekster gehouden was onderzoek te verrichten naar de herkomst van het geld. Daarbij is - volgens het middel - nog van belang dat het voor [ZZ] ontvangen geldbedrag een redelijke prijs was en dat de betaling via notaris en bank een reguliere transactie betrof.

47. Het hof heeft overwogen dat verzoekster de indruk heeft gewekt dat het haar veeleer te doen was om door middel van de verkoop van [ZZ] geld aan [C] te verdienen voordat hij in financiële moeilijkheden zou geraken doordat financiers als gevolg van negatieve berichtgeving de banden met hem zouden verbreken, dan om bescherming van haar naam en die van haar familie. Die indruk wordt versterkt - aldus het hof - door haar herhaalde opmerking tegen [Y] haast te maken met de beëindiging van haar relatie met [BB] en [BBBB], vennootschappen van [C], "omdat er wel hogere bomen waren gevallen".

48. Ook de laatste klacht is tevergeefs voorgesteld. De door het hof aannemelijker geachte reden voor de verkoop van [ZZ] is wel degelijk redengevend voor de bewezenverklaring van het schuldbestanddeel dat verzoekster 'redelijkerwijs moest vermoeden' dat het door haar voor [ZZ] ontvangen geldbedrag van enig misdrijf afkomstig was. Anders dan verzoekster zich heeft voorgedaan door als verkoopreden de bescherming van haar naam en die van haar familie op te geven, heeft zij immers het beeld doen ontstaan van iemand die kennelijk meer op de hoogte was van de dubieuze financiële situatie waarin [C] verkeerde dan zij heeft willen toegeven. Desondanks heeft zij bij de verkoop van [ZZ] nagelaten nader onderzoek te verrichten en het geld - hoe 'redelijk' de prijs en 'regulier' de transactie ook waren - zonder meer geaccepteerd.

49. Nu de bewezenverklaring van het onder 2 tenlastegelegde feit ten aanzien van het in het middel bedoelde bestanddeel naar de eis der wet met redenen is omkleed, faalt ook het tweede middel.

50. Ambtshalve gronden waarop Uw Raad de aangevallen beslissing zou moeten vernietigen heb ik niet aangetroffen.

51. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

A-G