Parket bij de Hoge Raad, 03-12-2013, ECLI:NL:PHR:2013:2694, 11/05255

Ten laste van verdachte is onder 1 bewezenverklaard dat

“hij op tijdstippen in de periode van 1 maart 2001 tot en met 28 augustus 2002 te Amsterdam tezamen en in vereniging met anderen, meermalen, met het oogmerk om zich en/of anderen wederrechtelijk te bevoordelen telkens door het aannemen van een valse hoedanigheid en door een samenweefsel van verdichtsels, personen heeft bewogen tot de afgifte van geldbedragen te weten,

- [betrokkene 1] en

- [betrokkene 2] en

- [betrokkene 3];

hebbende verdachte en zijn mededaders toen en aldaar telkens met vorenomschreven oogmerk - zakelijk weergegeven - opzettelijk bedrieglijk onder meer,

- zich tegenover voornoemde personen voorgedaan als een bonafide beleggingsadviseurs in aandelen en bemiddelaar in aandelen;

- de potentiële klanten onjuist geïnformeerd dat in de nabije toekomst een beursgang plaats zal gaan vinden;

- middels een telefonische verkoopmethode klanten benaderd en aan de hand van een verkoopverhaal met daarin onder andere niet op waarheid gebaseerde verkoopprijzen en verkooptermijn die potentiële klant overgehaald aandelen aan te schaffen en hebbende deze

handelingen de voorgenoemde personen bewogen tot de afgifte van geldbedragen.”

In het verkorte arrest heeft het Hof ten aanzien van deze bewezenverklaring het volgende overwogen:

“De raadsman van de verdachte heeft zich op het standpunt gesteld dat de verdachte van het hem onder 1 ten laste gelegde feit, oplichting, dient te worden vrijgesproken. Daartoe heeft de raadsman bepleit dat niet wettig en overtuigend kan worden bewezen dat de verdachte de in de tenlastelegging genoemde investeerders telkens (persoonlijk) heeft bewogen of doen bewegen tot de aankoop van aandelen.

Het hof overweegt dienaangaande als volgt. Uit de inhoud van de stukken van het dossier en het verhandelde ter terechtzitting leidt het hof het volgende af.

Op 1 maart 2001 is de verdachte, blijkens een (concept) arbeidsovereenkomst, als 'Director of International Sales' in dienst getreden van [E]. In deze functie hield de verdachte zich binnen [E] bezig met het werven van fondsen voor '[J]' en '[K]' (bijlagen 10-22.5).

De getuigen [getuige 1], [getuige 2], [getuige 3] en [getuige 4] hebben binnen [E] werkzaamheden verricht als (telefonische) verkopers van het niet beursgenoteerde aandeel '[N]'. Achter de telefonische verkoop van de aandelen '[N]' zat een goed georganiseerde structuur, waarbij tussen de verschillende medewerkers nauw en bewust werd samengewerkt en waarbij iedere medewerker een specifieke rol speelde. De getuigen [getuige 1], [getuige 2], [getuige 3] en [getuige 4] benaderden als zogenoemde openers aan de hand van lijsten met namen en telefoonnummers potentiële klanten om hen te interesseren voor deze aandelen (verklaring [getuige 1], rubriek 4.5.1, p. 2; verklaring [getuige 2] bij R-C p 5- verklaring [getuige 3], rubriek 4.2.5, p. 1, verklaring [getuige 4] bij R-C, p. 7). Bij de telefonische verkoop van de beleggingsproducten werd door hen gebruik gemaakt van een op schrift gesteld verkoopverhaal een zogenoemde 'pitch', waarmee klanten werden overgehaald tot de aankoop van aandelen (verklaring [getuige 3], rubriek 4.2.2, p. 2 en verklaring [getuige 1] bij R-C, p. 2). Wanneer een klant interesse toonde, werd informatie betreffende de klant doorgestuurd naar een zogenoemde 'loader', die vervolgens de transactie met de klant sloot en de aandelen verkocht (verklaring [getuige 1], rubriek 4.5.1, p. 2; verklaring [getuige 3] rubriek 4.2.5, p. 1). Binnen [E] was de verdachte werkzaam als 'loader' (verklaring [verdachte] rubriek ' 4.1.5, p. 2). De verdachte maakte bij die werkzaamheden gebruik van de naam '[betrokkene 6]' (verklaring [getuige 1] bij R-C, p. 3; verklaring [verdachte] ter zitting van 15 november 2007, p 2). Voor zijn werkzaamheden bij [E] ontving de verdachte Fl. 10.000 en later Fl. 15.000 per maand (bijlagen 10 22 5

en 10.22.10). [E] opereerde als effectenbemiddelaar bij de plaatsing van (al dan niet bestaande) effecten van in het buitenland (al dan met bestaande) gevestigde effectenuitgevende instellingen, [E] deed dat

zonder in het bezit te zijn van een vergunning, als bedoeld in artikel 7 van de Wet toezicht effectenverkeer 1995 (oud) (aangifte AFM, rubriek 5.13.1, p. 4).

Nadat het personeel van [E] per augustus 2001 geen salaris meer ontving, heeft het personeel in november 2001 de sleutel van het huurpand waar [E] was gevestigd, bij de verhuurder ingeleverd

(verklaring [betrokkene 10], rubriek 4.3.2, p. 2; rubriek 5.14.1, p. 2).

Op 4 januari 2002 is het bedrijf [D] ingeschreven in het register van de Kamer van Koophandel. Directeur grootaandeelhouders is de verdachte. De getuige [getuige 3] is in juli 2002, door tussenkomst van de verdachte, bij [D] begonnen als (telefonisch) verkoper (verklaring [getuige 3], rubriek 4.2.1, p. 2 en 3). Hij werkte samen met de verdachte vanaf diens woning, gelegen aan de [b-straat 1] te [plaats]. De werkwijze was conform die bij [E] (verklaring [getuige 3], rubriek 4.2.1, p. 4). De getuige [getuige 3] benaderde aan de hand van lijsten met namen en telefoonnummers potentiële klanten voor de aankoop van het aandeel [C]. De getuige [getuige 3] verklaart dat hij in deze telefoongesprekken gebruik maakte van de naam '[betrokkene 7]' en

klanten aan de hand van een op schrift gesteld verkoopverhaal èn met niet op waarheid gebaseerde informatie probeerde te interesseren voor de aankoop van de aandelen. Zo bestond de gehanteerde 'pitch' uit een aantal tekstblokken, bijeen verzameld vanaf verschillende bladen en websites die niet specifiek betrekking hadden op de aandelen [C]. Daarnaast werd in de telefoongesprekken voorgedaan

alsof de potentiële klanten vanuit Spanje werden benaderd, terwijl zij in werkelijkheid vanuit de woning van de verdachte te Amsterdam werden gebeld. Bovendien werden aan de potentiële klanten gefingeerde

verkoopprijzen genoemd en werd de klanten voorgehouden dat er een 'institutional investor' was aan wie zij binnen een aantal dagen hun aandelenpakket voor een bepaald bedrag konden doorverkopen. In

werkelijkheid was er echter in het geheel geen sprake van een 'institutional investor' (verklaring [getuige 3], rubriek 4.2.3, p. 3; rubriek 4.2.4, p. 2 en verklaring [getuige 3] ter zitting 15 november 2007, p. 2 en 3). Indien personen interesse bleken te hebben in een investering, gaf [getuige 3] de klantgegevens door aan de verdachte (verklaring [getuige 3], rubriek 4.2.1, p. 3), waarbij de verdachte in door hem gevoerde telefoongesprekken wederom gebruik maakte van de naam '[betrokkene 6]'.

De werkzaamheden van de getuige [getuige 3] en de verdachte, als effectenbemiddelaars, werden verricht zonder dat daarvoor een vergunning was verleend (verklaring [getuige 3] ter zitting 15 november 2007, p. 3; verklaring [verdachte] ter zitting 15 november 2007, p. 2 en 3). De verdachte ontving voor zijn werkzaamheden ten behoeve van [D] een commissie van in elk geval 14.696,91 dollar (bijlage 10.48.21).

De verklaringen van de getuige [getuige 3] ten aanzien van de werkwijze van [D] vinden steun in de verklaringen van de investeerders [betrokkene 1], [betrokkene 2], [betrokkene 3] en [betrokkene 8]. In de periode gelegen tussen de sluiting van het bedrijf [E] in augustus 2001 en de oprichting van [D] in januari 2002 zijn [betrokkene 1], [betrokkene 2], [betrokkene 3] en [betrokkene 8] voor de eerste maal benaderd voor de aankoop van aandelen [C]. Nadat zij allen tot aankoop zijn overgegaan, zijn [betrokkene 3] (vanaf 10 juli 2002), [betrokkene 1] (vanaf 22 augustus 2002), [betrokkene 2] (in de periode juni/juli 2002) en [betrokkene 8] (vanaf 25 juli 2002) meermalen door [betrokkene 6], [betrokkene 7] en/of [betrokkene 9] voor de aankoop van aandelen benaderd. De investeerders verklaren dat zij na verschillende telefoongesprekken met [betrokkene 9], [betrokkene 6] en/of [betrokkene 7], waarin hen aankoop- en verkoopkoersen van de aandelen werden voorgespiegeld en aan hen werd medegedeeld dat na aankoop van de aandelen het aandelenpakket kon worden doorverkocht aan een 'institutionele belegger', hebben ingestemd met de aankoop van aandelen ([betrokkene 1], rubriek 5.5.2, p 3 en 4; verklaring [betrokkene 2], rubriek 5.6.2, p. 3 en 4; verklaring [betrokkene 8], rubriek 5.23.1, p. 4; [betrokkene 3], rubriek 5.10.2, p. 2 en 3). Uiteindelijk is uitsluitend [betrokkene 8] niet tot de daadwerkelijke aankoop van de aandelen overgegaan, omdat hij hiervoor de financiering niet rond kreeg (verklaring [betrokkene 8], rubriek 5.23.1, p.4).

De bovenbeschreven werkwijze van de bedrijven [E] en [D], waarin de verdachte een prominente rol vervulde, komt overeen met de werkzaamheden die werden verricht binnen het bedrijf [B], gevestigd aan de [c-straat] te [plaats].

Voordat de verdachte bij [E] in dienst trad heeft hij voor [B] werkzaamheden verricht. Eén van de andere medewerkers bij [B] was de getuige [getuige 2]. De getuige [getuige 2] verklaart dat zijn werkzaamheden bij [B] en [E] hetzelfde waren; hij benaderde aan de hand van aan hem ter hand gestelde lijsten met namen en telefoonnummers potentiële klanten over de hele wereld, met uitzondering van Nederland, Engeland en de Verenigde Staten. Voor laatstgenoemde landen was immers geen vergunning verleend. Daarnaast werd aan de hand van een op schrift gesteld verkoopverhaal aan personen verteld dat zij konden investeren in (nog) niet beursgenoteerde aandelen van het telecommunicatiebedrijf [B] te Spanje. De verdachte was binnen [B] werkzaam als een 'professional'; hij belde met personen die hadden aangegeven geïnteresseerd te zijn om in [B] te investeren (verklaring [getuige 2], rubriek 4.6.1, p. 2 en 3).

Op 19 januari 2001 zijn de verdachte, [getuige 2] en [betrokkene 9] in Frankrijk door de politie aangehouden ter zake van oplichting en/of het verkopen van aandelen [B], terwijl zij niet beschikten over een daartoe

vereiste vergunning (verklaring [getuige 2], rubriek 4.6.1, p. 4; verklaring [getuige 2] R-C, p. 2). Nadat de verdachte en [getuige 2] ter zake hiervan drie dagen in verzekering waren gesteld, hebben zij na aankomst in Nederland de arbeidsovereenkomst met [B] opgezegd (verklaring [getuige 2] bij R-C, p. 4 en 5). De verdachte schrijft daarbij in zijn ontslagbrief van 23 januari 2001 dat hij: "(...) in view of the recent

events surrounding the company (...)" zijn ontslag indient (bijlage 10.48.9).

Nu de verdachte in zijn leidinggevende rol bij [E] deze aandelen heeft verkocht (als 'loader'), zonder dat [E] daarvoor over een vergunning beschikte, de verdachte eerder was aangehouden naar aanleiding

van zijn activiteiten bij [B] wegens oplichting en/of het handelen zonder vergunning, heeft de verdachte - naar het oordeel van het hof - bewust de aanmerkelijke kans op de koop toe genomen dat bij voortzetting van dezelfde type gedragingen bij [E] en [D], het wederrechtelijke van de bevoordeling noodzakelijkerwijs uit zijn handelen zou voortvloeien.

Dat niet onomstotelijk is komen vast te staan dat de verdachte telkens zelf aan de in de tenlastelegging genoemde investeerders de betreffende aandelen heeft verkocht, doet hieraan niet af.

Bij de bedrijven werd op eenzelfde organisatorische en gestructureerde werkwijze gehandeld in (niet beursgenoteerde) effecten, zonder dat die bedrijven, als effectenbemiddelaar, over een daarvoor benodigde vergunning beschikten. De hiervoor beschreven (leidinggevende) rol van de verdachte, de rol van de 'openers', de 'qualifiers', de 'loaders' en de 'coolers' en het gebruik van een 'pitch' moeten - naar het oordeel van het hof - worden begrepen tegen de achtergrond van de door hen verrichte handelingen in samenhang met de (gestructureerde) verkoop van de (niet beursgenoteerde) effecten.

De verdachte werkte als leidinggevende in dat nauwe en gestructureerd samenwerkingsverband en heeft in zijn functie gedragingen verricht om het doel - namelijk de verkoop van aandelen - te bewerkstelligen.

Het hof overweegt daarbij ten overvloede dat waar de verdachte stelt dat hij ten aanzien van een eventueel benodigde vergunning informatie heeft ingewonnen bij Baker & McKenzie, deze stelling niet nader is onderbouwd en hiervoor ook overigens in het dossier geen aanknopingspunten zijn gevonden.

Het verweer wordt verworpen.”

Erkend kan worden dat uit de bewijsmiddelen niet rechtstreeks blijkt dat er in werkelijkheid geen reëel vooruitzicht was dat het desbetreffende bedrijf naar de beurs zou gaan. Dit heeft het Hof echter wel uit de bewijsmiddelen kunnen afleiden. Uit onder meer de bewijsmiddelen 23 en 26 blijkt dat de klanten werd voorgehouden dat de beursgang “binnen enkele weken” zou plaatsvinden en dat de prijs van de aandelen daardoor na “een korte periode” zou worden verdubbeld. Dat betekent dat de klanten werd voorgehouden dat toekomstige beursgang in een vergevorderd stadium van voorbereiding verkeerde. Uit de bewijsmiddelen kan voorts worden afgeleid dat de informatie die de klanten werd verstrekt over het desbetreffende bedrijf, verzonnen was. Zo houdt bewijsmiddel 16 als verklaring van medeverdachte [getuige 3] onder meer in:

“Vanmorgen verklaarde je datje alles oplas.

Ja. Zo'n papier wordt ook wel een pitch genoemd.

Kijk, dat papier, die pitch, was eigenlijk een verzameling van tekstblokken, bijeen verzameld vanaf allerlei bladen en websites, die helemaal niet betrekking hebben op [C]. Dat van die institutional belegger was een idee van [verdachte] (het hof begrijpt [verdachte]). We hebben dat samen uitgewerkt en op de pitch vermeld.”

Hieruit heeft het Hof kunnen afleiden dat het in werkelijkheid ging om een bedrijf dat in het geheel niet de potentie van een beursgenoteerde onderneming had en dat dus die toekomstige beursgang onderdeel vormde van de verzinsels die de klant werden voorgehouden. Anders was het misschien geweest als door of namens de verdachte was aangevoerd dat de beursgang wel degelijk heeft plaatsgevonden of dat er een goede verklaring is voor het feit dat de beursgang op het laatste moment geen doorgang kon vinden, maar dat is niet het geval.