Parket bij de Hoge Raad, 01-07-2014, ECLI:NL:PHR:2014:1712, 13/01276

als eerste de klacht dat de bewezenverklaring niet met voldoende redenen zou zijn omkleed omdat er onderling tegenstrijdige bewijsmiddelen zijn aangewend met betrekking tot contante huurbetalingen aan de woningstichting [A], die als witwassen zijn gekwalificeerd;

vervolgens de klacht dat de bewezenverklaring van witwassen niet uit de bewijsmiddelen kan volgen omdat niet (alle) handelingen van verdachte met betrekking tot het geld, dat uit eigen misdrijf afkomstig zou zijn, gericht zijn geweest op het daadwerkelijk verbergen of verhullen van de criminele herkomst van dit geld althans van een gedeelte daarvan.

Maar daaraan voorafgaand volgt hierna eerst een weergave van de bewezenverklaring en de gebruikte bewijsmiddelen.

-een bedrag van EUR 800,00 contant gestort op bankrekening [0001] op 26 oktober 2009,

-een bedrag van EUR 400,00 contant gestort op bankrekening [0001] op 6 november 2009,

-een bedrag van EUR 450,00 contant gestort op bankrekening [0001] op 1 december 2009,

-een bedrag van EUR 450,00 contant gestort op bankrekening [0001] op 3 december 2009,

-een bedrag van EUR 260,00 contant gestort op bankrekening [0001] op 29 december 2009,

-een bedrag van EUR 210,00 contant gestort op bankrekening [0001] op 31 december 2009,

-een bedrag van EUR 260,00 contant gestort op bankrekening [0001] op 1 februari 2010,

-een bedrag van EUR 250,00 contant gestort op bankrekening [0001] op 9 februari 2010,

-een bedrag van EUR 850,00 contant gestort op bankrekening [0001] op 26 februari 2010,

-een bedrag van EUR 140,00 contant gestort op bankrekening [0001] op 30 maart 2010,

-een bedrag van EUR 115,49 contant (muntgeld) gestort op bankrekening [0001] op 31 augustus 2010,

-een bedrag van EUR 328,63 contant betaald aan [A] voor huur op 15 mei 2009,

-een bedrag van EUR 328,63 contant betaald aan [A] voor huur op 9 juli 2009,

-een bedrag van EUR 502,83 contant betaald aan [A] voor huur op 13 augustus 2009,

-een bedrag van EUR 502,83 contant betaald aan [A] voor huur op 8 september 2009,

-een bedrag van EUR 670,44 contant betaald aan [A] voor huur op 4 februari 2010,

-een bedrag van EUR 335,22 contant betaald aan [A] voor huur op 9 april 2010,

-een bedrag van EUR 335,22 contant betaald aan [A] voor huur op 1 juni 2010,

-een bedrag van EUR 339,28 contant betaald aan [A] voor huur op 1 juli 2010,

-een bedrag van EUR 339,28 contant betaald aan [A] voor huur op 31 augustus 2010,

-een bedrag van EUR 339,28 contant betaald aan [A] voor huur op 5 november 2010 en/of

-een bedrag van EUR 60,00 betaald aan het CJIB via een tussenrekening op 4 februari 2010 althans,

een geldbedrag (van minimaal EUR 8121,93) dat niet verklaard kan worden uit inkomsten van belastingdienst en uitkering, althans geld, heeft verworven, voorhanden heeft gehad, heeft overgedragen of heeft omgezet, terwijl hij wist dat bovenomschreven voorwerp(en) - onmiddellijk of middellijk- afkomstig waren uit enig misdrijf’

Een afschrift van de Fortis Bank (Nederland) N.V van privérekening [0001] ten name van [verdachte], pagina 04000280 van voornoemd proces-verbaal, waaruit blijkt dat de volgende bedragen zijn gestort:

Een afschrift van de Fortis Bank (Nederland) N.V van privérekening [0001] ten name van [verdachte], pagina 04000282 van voornoemd proces-verbaal, waaruit blijkt dat de volgende bedragen zijn gestort:

Een afschrift van de Fortis Bank (Nederland) N.V van privérekening [0001] ten name van [verdachte], pagina 04000285 van voornoemd proces-verbaal, waaruit blijkt dat op 1 februari 2010 € 260,- is gestort;

Een afschrift van de Fortis Bank (Nederland) N.V van privérekening [0001] ten name van [verdachte], pagina 04000288 van voornoemd proces-verbaal, waaruit blijkt dat de volgende bedragen zijn gestort:

-op 9 februari 2010 € 250,-

-op 26 februari 2010 6 850,-.

Een afschrift van de Fortis Bank (Nederland) N.V van privérekening [0001] ten name van [verdachte], pagina 04000289 van voornoemd proces-verbaal, waaruit blijkt dat op 30 maart 2010 € 140,- is gestort;

Een afschrift van de Fortis Bank (Nederland) N.V van privérekening [0001] ten name van [verdachte], pagina 04000297 van voornoemd proces-verbaal, waaruit blijkt dat op 31 augustus 2010 € 115,49 is gestort;

Op 09 november 2010 is er een proces-verbaal aanvraag vordering verstrekking van historische gegevens opgemaakt, inzake het opvragen van gegevens met betrekking tot de huur van de woning [a-straat 1] te [plaats]. Hier is volgens GBA woonachtig de verdachte [verdachte], geboren [...]-[...]-1970. Tevens was op bankafschriften van [verdachte] voornoemd (rekeningnummer [0001]) te zien dat er betalingen ten behoeve van huur voor deze woning werden gedaan aan de woningstichting [A].

Op 25 november 2010 kreeg ik via de mail het volgende antwoord van [betrokkene 1], medewerkster van de woningstichting [A].

Uit de afschriften van [A] en [verdachte], de betalingsspecificaties en de verklaring van [betrokkene 1] kan worden geconcludeerd dat er diverse betalingen ten behoeve van de huur van [verdachte] gedaan zijn, die niet van zijn bankrekening zijn afgeschreven. Enkele betalingen zijn gedaan door middel van stortingen op het postkantoor en enkele door betaling van een acceptgiro waarbij geen rekeningnummer staat. Dit kan middels storting gedaan zijn op het postkantoor. De onderstaande betalingen van de huur zijn niet ten laste gekomen van de rekening [0001] tnv [verdachte]. Dit betekent dat er een bedrag van minimaal 4.021,64 euro betaald is aan huur dat niet vanaf zijn bankrekening komt. Het betreft de volgende stortingen aan woningstichting [A]:

15-05-2009 € 328,63

09-07-2009 € 328,63

13-08-2009 € 502,83

08-09-2009 € 502,83

04-02-2010 € 670,44

09-04-2010 € 335,22

01-06-2010 € 335,22

01-07-2010 € 339,28

31-08-2010 € 339,28

05-11-2010 € 339.28

(pagina 04000139)

Overzicht CJIB - Leeuwarden

Betreft persoon [verdachte], geboren op [geboortedatum] 1970

Sanctiebedrag rekeningnummer betaald datum betaald

€ 60,- [0002] €60,- 04-02-2010

Dit proces-verbaal is met name bedoeld om de contante betalingen in beeld te brengen.

De totale contante betalingen die blijken uit alle bonnen bij elkaar bedraagt € 2.642,40.

Uit de gegevens van de woning bouwstichting [A] bleek in eerste instantie dat een bedrag van € 4.021,64 contant aan huur was betaald. Uit de aangetroffen acceptgiro’s met bijbehorende bonnetjes blijkt dat dit bedrag lager is dan aanvankelijk gedacht. Het bedrag moet zijn € 3.066,95. Voorts bedragen de uitgaven voor voeding volgens het Nibud € 6,-euro per persoon. De onderzoeksperiode bedraagt 522 dagen. Dit komt uit op een bedrag van € 3.132,- Verdachte heeft reeds € 755,50 besteed bij supermarkten en eettenten. Derhalve blijft de uitgave voor voeding steken op een bedrag van € 2.376,50.

Uit de gegevens van het CJIB blijkt dat ten gunste van de verdachte op 4 februari 2010 een bedrag van € 60,- betaald wordt vanaf een tussenrekening van de ING. Dit bedrag is kennelijk contant bij de ING betaald, waarna het is doorgestort naar het CJIB.

Uit de tapgesprekken blijkt dat [verdachte] kennelijk geld uitgegeven heeft (2 x € 20,- beltegoed, € 89,95 voor een bedje en een lattenbodem en € 70,- voor een snorder). De totale uitgaven zijn derhalve € 199,95.

(pagina 0400004)

Uit de kasopstelling van [verdachte] blijkt dat verdachte veel meer geld uitgeeft dan hij legaal verklaarbaar kan hebben.

(pagina 0400008)

[verdachte] heeft bij de Fortis Bank een rekening lopen met rekeningnummer [0001].

Hierop zijn in de periode van 30-04-2009 tot en met 11-12-2010 de volgende transacties te zien:

Bijschrijvingen rekening

Het totaal aan bijschrijvingen in deze periode op deze bankrekening is: € 17.223,70

Dit bedrag is onderverdeeld in normale boekingen:

Salaris en DWI uitkering € 8.794,95

Belasting toeslagen € 2.240,11

Diverse giften/leningen € 1.675,00

diverse teruggave € 328,15

Totaal legale inkomsten € 13.038,21

en

Afschrijven rekening

Het totaal aan afschrijvingen in deze periode op deze bankrekening is: € 17.229,78

Dit bedrag aan afschrijvingen is onderverdeeld in normale boekingen:

Huurbetalingen € 1.676,10

betalingen postkantoor € 2.469,83

betalingen bij betaalautomaten € 3.007,11

overige normale betalingen € 5.466,74

Totaal betalingen € 12.619,78

en

Uit de bankgegevens blijkt dat in de 30 dagen na de overval in Doetinchem een bedrag van € 1.360 aan contanten op de rekening van [verdachte] gestort wordt en kort na de inbraak (in [...]) waarbij ook kleingeld is buitgemaakt wordt € 115,49 aan muntgeld op deze rekening gestort.

(pagina 0400009)

Op de ABN-rekening van het kinderdagverblijf [B], de eenmanszaak van detoenmalige vriendin van verdachte, [betrokkene 2], was te zien dat er enkele overboekingen werden gedaan naar de rekening van [verdachte].

De betaling van de huur van verdachte voor februari 2010 en voor juni t/m november 2010 is gedaan door storting op het postkantoor.

(pagina 0400010 e.v)

Gesprekken met betrekking tot criminele activiteiten.

Taplijngespreksnummer info uit gesprek

TOO 1 279032976 11 -11 -2010, 14.00.13 uur

[betrokkene 2] wordt gebeld door een onbekende man. Ze zegt hem dat [verdachte] haar vanmorgen gebeld heeft om te vragen of hij haar bankrekening mocht gebruiken om kleingeld op te storten, zodat hij daarna papiergeld kan ophalen. [betrokkene 2] zegt dat hij failliet is maar dat ze dan toch stelen en dan allemaal kleingeld hebben.

T001 279033021 11-11-2010, 15:27:43 uur

[betrokkene 2] zegt tegen [betrokkene 3] dat ze een heel gedoe heeft gehad met die [verdachte] en dat het een beetje uit de hand gaat lopen. [verdachte] heeft weer een inbraak gedaan voor klein geld en nou heeft hij [betrokkene 2] gevraagd of hij de bankrekening van [betrokkene 2] mocht gebruiken om dat kleine geld daar op te storten en dat hij er dan flappen voor in de plaats kreeg.

Verderop in het gesprek zegt ze: [verdachte] draait momenteel op de automatische piloot, het is gewoon een kwestie van tijd, want [verdachte] doet nu allemaal verkeerde dingen, dat deed hij sowieso al, maar het gaat nu zo ver dat hij schijt aan iedereen heeft.

TOO I 279043067 13-11 -2010 08:56:03 uur

[betrokkene 2] praat met [betrokkene 4] en ze zegt: dat [verdachte] 's nachts in winkels inbreekt voor geld uit de kluis en of kassa.

T001 279043077 13-11-2010 15:13:01 uur

Ze zegt dat [verdachte] nu ook keihard bezig is. [betrokkene 2] zegt dat [verdachte] gestolen kleingeld had en dat hij [betrokkene 2] vroeg of ze dat wilde inwisselen voor contant geld, maar dat wilde ze niet.

[betrokkene 2] heeft later gezegd dat hij zijn vriendin moest vragen. [betrokkene 2] zegt want hij heeft jou toch geld gegeven. [betrokkene 5] zegt hij heeft me geld gegeven ja. [betrokkene 2] zegt Nou dan, denk je dat het geld van een kantoorbaantje komt. [betrokkene 5] zegt Nee. [betrokkene 2] zegt: Nou dan, dus dan weetje toch waar je broertje mee bezig is. [betrokkene 5] zegt dat het geen zuivere koek is.

Ja hij kan het niet doen van een uitkering of wat dan ook. [betrokkene 2] zegt: Dat bedoel ik, snap je. En als [verdachte] gesnoven heeft dan praat hij te veel met mensen. Hij praat te veel en dat zijn de mensen die hem ook gaan verraden.

T001 279043090 13-11-2010 18:26:37 uur

[betrokkene 2] praat met [betrokkene 6] en zegt: Belt hij me donderdagochtend. Hij zegt ik lig helemaal aan de grond ik heb helemaal geen geld. Maar hij heeft gestolen want hij gaat nu die winkels 's avonds af, weetje wel restaurants gaat ie daar zitten eten en dan gaat ie kijken waar de kluis zit weetje, nou en dan 's avonds gaan ze naar binnen daar zo. Toch zielig 40jaar. En dan pakken ze dat kleingeld, maar ja dat kleingeld kan niet op zijn rekening gestort worden omdat hij een uitkering heeft.

T002 279040320 13-11-2010 23:38:26 uur

[betrokkene 2] spreekt met [betrokkene 7] en zegt: Donderdagochtend werd ik gebeld, afgelopen donderdag, werd ik gebeld door hem, ja [betrokkene 2] ik ben helemaal op de grond, ik heb geen dubbeltje in mijn zak maar euh euh ik heb wat kleingeld. Dus hij heeft iets gedaan weetje wel, want tegenwoordig dan rijden ze in die auto's en dan gaan ze ergens in een cafeetje zitten en dan gaan ze kijken waar die kluis zit en dan plannen ze hun actie.

(pagina 0400016)

Uit de tap blijkt dat [verdachte] veel contacten onderhoud met een persoon die "[betrokkene 8]" genoemd wordt. Voor een overval bij een AH-filiaal in Amsterdam werd aangehouden [betrokkene 9]. Hij had na de overval de beschikking over ruim € 10.000 aan contanten. [betrokkene 9] was een contact van [verdachte]. Aangenomen wordt dat Lesberts, die sinds 1989 een ruime waslijst heeft aan antecedenten op het gebied van gekwalificeerde diefstallen, afpersing, de Wapenwet en de Opiumwet, [betrokkene 8] wordt genoemd.

Uit de tap blijkt dat [verdachte] veel contacten onderhoudt met "[betrokkene 10]" ([...]), die een groot scala heeft aan antecedenten op het gebied van gekwalificeerde diefstallen, oplichting, heling, geweldsdelicten en de Opiumwet.

(pagina 0400020 e.v.)

Eenvoudige kasopstelling:

Beginsaldo contant geld € 0

Legale contante ontvangsten

Beschikbaar voor het doen van uitgaven € 4.409,36

Feitelijke contante uitgaven

Verschil, minimaal aan te merken als onverklaarbaar € 8.121,93

Uit de tapgesprekken blijkt dat [verdachte] nog veel meer uitgeeft (drugs, sportschool, kleding), maar dat is niet in de berekening meegenomen.’

10. Wat het bedrag van € 200,64 betreft, dat is aangetroffen bij de doorzoeking van de woning, berust de klacht op een verkeerde lezing van het arrest en de bewijsmiddelen. Uit de kasopstelling (bewijsmiddel 9, p. 0400020) blijkt dat het bedrag van € 200,64 is opgenomen onder de legale contanten, zodat dit bedrag niet is aangemerkt als uit misdrijf afkomstig en dus ook geen deel uitmaakt van de bedragen die zouden zijn witgewassen. Dit onderdeel van de klacht faalt daarom.

11. Dan de bedragen die verdachte contant heeft gestort op zijn eigen rekening van in totaal € 4.185,49.

12. In het middel wordt gesteld dat de bewezenverklaring van witwassen niet uit de bewijsmiddelen kan volgen omdat niet (alle) handelingen van verdachte met betrekking tot het geld gericht zijn geweest op het daadwerkelijk verbergen of verhullen van de criminele herkomst ervan. Blijkens de toelichting op het middel gaat het om de contanten die verdachte op zijn bankrekening heeft gestort. Daarbij wordt een beroep gedaan op jurisprudentie van de Hoge Raad, HR 8 januari 2013, ECLI:NL:HR:2013:BX6910, NJ 2013/266, HR 18 juni 2013, ECLI:NL:HR:2013:CA3302 en HR 2 juli 2013, ECLI:NL:HR:2013:150, waaruit kan worden afgeleid dat als het gaat om het verwerven of voorhanden hebben van voorwerpen die afkomstig zijn uit eigen misdrijf, uit de motivering van het hof moet blijken dat er sprake is van meer dan het enkele verwerven en voorhanden hebben van door eigen misdrijf verkregen geldbedragen, en de gedragingen van de verdachte ook (kennelijk) gericht moeten zijn op het daadwerkelijk verbergen of verhullen van de criminele herkomst van dat geldbedrag.

13. Als eerste moet worden opgemerkt dat het bij de hiervoor genoemde jurisprudentie niet gaat om de vraag of het tenlastegelegde bewezen kan worden verklaard, waarvan de steller van het middel kennelijk uitgaat, maar om de vraag of het bewezenverklaarde kan worden gekwalificeerd als witwassen.²

‘Uit de zich in het dossier bevindende kasopstelling blijkt dat er bij verdachte een bedrag van € 8.121,93 onverklaarbaar vermogen is. Dit bedrag kan niet worden verklaard uit legale inkomsten.

• Blijkens het verdachte betreffende Uittreksel uit de Justitiële Documentatie is verdachte meermalen veroordeeld wegens vermogensdelicten.

• Het hof acht bewezen dat verdachte de hem onder 2 tenlastegelegde inbraak heeft gepleegd. Hierbij is weggenomen een geldbedrag van € 6.450.

• Uit tapgesprekken komen opvallende gegevens naar voren:

o de ex-vriendin van verdachte geeft signalen over illegale activiteiten van verdachte;

o verdachte wilde de rekening van zijn ex-vriendin gebruiken voor het afstorten van geld dat van die illegale activiteiten afkomstig zou kunnen zijn;

o verdachte onderhoudt regelmatig belcontacten met personen met criminele antecedenten.’

15. Hieruit leid ik af dat – alhoewel het hof dat niet met zoveel woorden heeft vastgesteld – het hof heeft aangenomen, dat de bedragen die verdachte contant heeft gestort op zijn eigen rekening in ieder geval gedeeltelijk afkomstig zijn uit eigen misdrijf, waarbij het nog van belang is te vermelden dat de bewezenverklaring is gebaseerd op art. 420bis, lid 1 sub b Sr.

16. Dat betekent dat de jurisprudentie van de Hoge Raad die in het middel wordt aangehaald en onder 12 is weergegeven voor onderhavige zaak relevant is.³ De hoofdregel die daarin is geformuleerd houdt in dat het enkele verwerven of voorhanden hebben van een voorwerp (of geldbedrag) dat afkomstig is uit eigen misdrijf, als dit verwerven of voorhanden hebben op zichzelf niet heeft bijgedragen aan het verbergen of verhullen van de criminele herkomst van dat voorwerp, niet als (schuld)witwassen kan worden gekwalificeerd. Daarmee heeft de Hoge Raad een buitenwettelijke kwalificatie-uitsluitingsgrond geformuleerd die tot doel heeft een verdubbeling van strafbaarheid te voorkomen die zich bijvoorbeeld voordoet als iemand een graai uit een kassa doet en zich daardoor niet alleen schuldig maakt aan diefstal maar tegelijkertijd ook aan witwassen omdat hij dit gestolen geld heeft verworven en voorhanden heeft. Een dergelijke automatische dubbele strafbaarheid acht de Hoge Raad gelet op de ratio van de witwasbepalingen, die strekken tot bescherming van de aantasting van de integriteit van het financieel en economische verkeer, niet wenselijk.⁴ Voor witwassen is nog een extra handeling vereist die gericht moet zijn ‘op het daadwerkelijk verbergen of verhullen' van de criminele herkomst van het voorwerp. Het enkele voorhanden hebben levert dus voor zover het gaat om voorwerpen afkomstig uit eigen misdrijf niet automatisch het misdrijf van witwassen op.⁵

20. De conclusie is dat het hof de gedragingen van verdachte, die mede bestonden uit het storten van contante, uit misdrijf verkregen, bedragen op zijn bankrekening terecht heeft gekwalificeerd als witwassen.

21. Het middel faalt.

22. Ambtshalve heb ik geen grond aangetroffen die tot vernietiging van de bestreden uitspraak aanleiding behoort te geven.

23. Deze conclusie strekt tot verwerping van het cassatieberoep.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG